Phát hành CK lần đầu ra công chúng (IPO)

1. Điều kiện phck lần đầu ra công chúng:

Mỗi nước có những qđ riêng cho việc PHCK lần đầu ra CC. Tuy nhiên, để PHCK ra công chúng thông thường TCPH phải đbảo 5 đkiện cơ bản sau:

- Về qui mô vốn: TCPH phải đ/ứng được y/cầu về vốn điều lệ tối thiểu ban đầu, và sau khi PH phải đạt được một tỷ lệ % nhất định về vốn cphần do công chúng nắm giữ và slượng công chúng tgia.

- Về tính liên tục của hđsxkd: cty được tlập và hđộng trong vòng một thời gian nhất định (thường khoảng từ 3 đến 5 năm).

- Về đội ngũ quản lý công ty: công ty phải có đội ngũ quản lý tốt, có đủ năng lực và trình độ quản lý các hoạt động sản xuất, kinh doanh của công ty.

- Về hiệu quả sản xuất kinh doanh: công ty phải làm ăn có lãi với mức lợi nhuận không thấp hơn mức qui định và trong một số năm liên tục nhất định (thường từ 2-3 năm).

- Về tính khả thi của dự án: công ty phải có dự án khả thi trong việc sử dụng nguồn vốn huy động được.

Tuy nhiên, các nước đang phát triển thường cho phép một số trường hợp ngoại lệ, tức là có những doanh nghiệp sẽ được miễn giảm một số điều kiện nêu trên, ví dụ: doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công ích, hạ tầng cơ sở có thể được miễn giảm điều kiện về hiệu quả sản xuất kinh doanh.

ở Việt Nam, theo qui định của Nghị định 48/1998/-NĐ-CP về chứng khoán và thị trường chứng khoán và Thông tư 01/1998/TT-UBCK hướng dẫn Nghị định 48/1998/-NĐ-CP, tổ chức phát hành phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng phải đáp ứng được các điều kiện sau:

- Mức vốn điều lệ tối thiểu là 10 tỷ đồng Việt Nam;

- Hoạt động kinh doanh có lãi trong 2 năm liên tục gần nhất;

- Thành viên Hội đồng quản trị và Giám đốc (Tổng giám đốc) có kinh nghiệm quản lý kinh doanh.

- Có phương án khả thi về việc sử dụng vốn thu được từ đợt phát hành cổ phiếu.

- Tối thiểu 20% vốn cổ phần của tổ chức phát hành phải được bán cho trên 100 người đầu tư ngoài tổ chức phát hành; trường hợp vốn cổ phần của tổ chức phát hành từ 100 tỷ đồng trở lên thì tỷ lệ tối thiểu này là 15% vốn cổ phần của tổ chức phát hành.

- Cổ đông sáng lập phải nắm giữ ít nhất 20% vốn cổ phần của tổ chức phát hành và phải nắm giữ mức này tối thiểu 3 năm kể từ ngày kết thúc đợt phát hành.

- Trường hợp cổ phiếu phát hành có tổng giá trị theo mệnh giá vượt 10 tỷ đồng thì phải có tổ chức bảo lãnh phát hành.

2. Những điểm thuận lợi và bất lợi khi phát hành chứng khoán ra công chúng.

a. Những điểm thuận lợi

- Phát hành chứng khoán ra công chúng sẽ tạo ra hình ảnh đẹp và sự nổi tiếng của công ty, nhờ vậy công ty sẽ dễ dàng hơn và tốn ít chi phí hơn trong việc huy động vốn qua phát hành trái phiếu, cổ phiếu ở những lần sau. Thêm vào đó, khách hàng và nhà cung ứng của công ty thường cũng sẽ trở thành cổ đông của công ty và do vậy công ty sẽ rất có lợi trong việc mua nguyên liệu và tiêu thụ sản phẩm.

- Phát hành chứng khoán ra công chúng sẽ làm tăng giá trị tài sản ròng, giúp công ty có được nguồn vốn lớn và có thể vay vốn của ngân hàng với lãi suất ưu đãi hơn cũng như các điều khoản về tài sản cầm cố sẽ ít phiền hà hơn. Ví dụ như các cổ phiếu của các công ty đại chúng dễ dàng được chấp nhận là tài sản cầm cố cho các khoản vay ngân hàng. Ngoài ra, việc phát hành chứng khoán ra công chúng cũng giúp công ty trở thành một ứng cử viên hấp dẫn hơn đối với các công ty nước ngoài với tư cách làm đối tác liên doanh.

- PHCK ra công chúng giúp cty có thể thu hút và duy trì đội ngũ nhân viên giỏi bởi vì khi chào bán CK ra cchúng, cty bao giờ cũng dành một tỷ CK nhất định để bán cho nviên của mình. Với qmua CP, nviên của cty sẽ trở thành CĐ, và được hưởng lãi trên vốn thay vì thu nhập thông thường. Điều này đã làm cho nviên của cty làm việc có hquả hơn và coi sự t/bại của cty thực sự là t/bại của mình.

- PHCK ra cchúng, cty có cơ hội tốt để xdựng một hthống qlý c/nghiệp cũng như xdựng được1 c/lược ptriển rõ ràng. Cty cũng ddàng hơn trong việc tìm người thay thế, nhờ đó mà tạo ra được tính liên tục trong qlý. Bên cạnh đó, sự hiện diện của các uỷ viên qtrị ko trực tiếp tgia đhành cty cũng giúp tăng cường ktra và cân đối trong qlý và đhành cty.

- PHCK ra cchúng làm tăng clượng và độ cxác của các bcáo của cty bởi vì các bcáo của cty phải được lậptheo các tiêu chuẩn chung do cơ quan qlý qđịnh. Chính điều này làm cho việc đánh giá và ssánh kquả hđộng của cty được t/hiện ddàng và cxác hơn.

b. Những điểm bất lợi

- PHCP ra cchúng làm phân tán q sở hữu và có thể làm mất q ksoát cty của các CĐ sáng lập do hđộng thôn tín cty. Bên cạnh đó, cơ cấu về q shữu của cty luôn luôn bị biến động do chịu ah của các GD CP hàng ngày.

- Chi phí PHCK ra cchúng cao, thường chiếm từ 8-10% khoản vốn huy động, bao gồm các chi phí blãnh PH, phí tvấn pluật, in ấn, kiểm toán, niêm yết... Ngoài ra, hàng năm cty cũng phảI chịu thêm các khoản cphí phụ như cphí ktoán các BCTC , cphí cho việc chuẩn bị tài liệu nộp cho CQQLNN về CK và cphí công bố ttin định kỳ.

- Cty PHCK ra cchúng phải tuân thủ một chế độ công bố ttin rộng rãi, nghiêm ngặt và chịu sự giám sát chặt chẽ hơn so với các cty khác. Hơn nữa, việc công bố các ttin về dthu, l/nhuận, vị trí ctranh, p/thức hđộng, các HĐ nguyên liệu, cũng như nguy cơ bị rò rỉ ttin mật ra ngoài có thể đưa cty vào vị trí ctranh bất lợi.

- Đội ngũ CBQL cty phải chịu t/nhiệm lớn hơn trước cchúng. Ngoài ra, do qđ của pluật, việc chuyển nhượng vốn cphần của họ thường bị hạn chế.