Pronombres personales átonos
Estos también sustituyen al substantivo pero se diferencian de los tónicos en que necesitan de otro elemento en el que se apoyan porque por sí mismos no forman un grupo fónico. Generalmente se apoyan en un verbo.
Este grupo de pronombres presenta mayores problemas para el aprendizaje: son muchos, se contraen y la colocación con respecto al verbo de su oración tiene una regla con muchísimas excepciones. Es uno de los talones de Aquiles del aprendizaje de la lengua, quizás el más difícil.
👉Formas átonas:
Me: (catellano "me"): Viume onte (Me vio ayer) / Deume un regalo (Me dio un regalo).
Te, che: (castellano "te"): Viute o outro día (Te vio el otro día) / Vinche o embigo (Te vi el ombligo).
Cuando ponemos la frase en tercera persona, el pronombre resultante sea o (lo, no), en segunda persona será te:
Vino o outro día→Vinte o outro día.
Lo vi el otro día→Te vi el otro día.
Cuando al poner la frase en tercera persona el pronombre resultante sea lle, en segunda persona será che:
Vinlle o embigo → Vinche o embigo.
Le vi el ombligo→Te vi el ombligo.
O (lo, no); a (la, na); os (los, nos); as (las, nas). Cuando van delante del verbo siempre se utiliza o (ej.: non O vin/No lo vi); cuando este pronombre va después del verbo pode adoptar las siguientes formas: o, a, os, as.
Se utilizan cuando el verbo con el que van termina en vocal que no forme diptongo o en consonante distinta de -r o -s: cántao (cast. "lo canta"), cántano (cast. "lo cantan").
Lo, la, los, las: Se utilizan cuando el verbo con el que van termina en -r o -s: cantalo (cast. "cantarlo").
No, na, nos, nas: Se utiliza cuando el verbo con el que van termina en diptongo: canteino (cast. "lo canté"); comeuno (cast. "lo comió" ).
Lle, lles (en castellano se corresponde con los pronombres le, "les" de objeto indirecto): Merqueille un libro ao neno; Xa lles falei de ti.
Nos: (cast. "nos"): Ela viunos →Ella nos vió; Xosé pediunos a receita→ José nos pidió la receta.
👉Contracciones del personal átono
El personal átono de objeto indirecto contrae con los pronombres personales átonos de tercera persona de objeto directo.
Por ejemplo:
Deumo/deicho/deillo ó neno; déunolo/déuvolo/déillelo ós nenos.
Me lo dio/te lo di/se lo di al niño; nos lo dio/os lo dio/ se lo di a los niños.
Como norma general, nunca comienzan una oración. Siempre llevarán delante alguna palabra.
Por regla general, el pronombre átono va colocado siempre detrás del verbo y pegado a él.
Pronombre bien colocado: ✔
Pronombre mal colocado: ✖
Gustoume a película. ✔
A película me gustou. ✖
Me gustó la película.
Onte vinte pola rúa. ✔
Onte te vin pola rúa. ✖
Ayer te vi por la calle.
Hay determinadas palabras que, precediendo al pronombre, hacen que el pronombre se coloque delante del verbo. En este caso el pronombre no va pegado al verbo. Estas palabras son:
⚪Las que marcan subordinación: que (aínda que, sempre que, posto que, xa que, ...) se...
Dixo que te vira onte. ✔
Dixo que vírate onte. ✖
Dijo que te viera ayer.
Se llo regalas, terás un premio. ✔
Se regálasllo, terás un premio. ✖
Si se lo regalas tendrás un premio.
⚪Los adverbios de negación (non, nunca, xamáis).
Non o vin. ✔
Non vino. ✖
No lo vi.
⚪Los adverbios de duda (quizáis, tal vez, seica, disque)
Quizáis che pregunte mañá a lección. ✔
Quizáis pregúnteche mañá a lección. ✖
Quizás te pregunte mañana la lección.
Seica te veu ver teu pai. ✔
Seica veute ver teu pai. ✖
Sé que te vino a ver tu padre.
⚪Algunos otros adverbios: xa, só, ben, mal, axiña, sempre, aínda, aquí, aí, alí, máis, menos ...
Xa cho dixo aquela rapaza. ✔
Xa díxocho aquela rapaza. ✖
Ya te lo dijo aquella chica.
Só llo contei á miña sogra. ✔
Só conteillo á miña sogra. ✖
Sólo se lo dije a mi suegra.
Sempre te estás a meter comigo.✔
Sempre estaste a meter comigo. ✖
Siempre te estás metiendo conmigo.
Aínda cho pedín o outro día. ✔
Aínda pedincho o outro día. ✖
Aún te lo pedí el otro día.
Máis nos valería marchar. ✔
Máis valeríanos marchar. ✖
Más nos valdría irnos.
Aquí o tes. ✔
Aquí telo. ✖
Aquí lo tienes.
⚪Los pronombres interrogativos: onde, cando, canto, como.
Canto lle deches ... ? ✔
Canto décheslle ... ? ✖
¿Cuánto le diste?
⚪Algunos indefinidos: ninguén, alguén, calquera, mesmo, algo, nada, bastante, ...
Ninguén mo dixo. ✔
Ninguén díxomo. ✖
Nadie me lo dijo.
Nada che debo. ✔
Nada déboche. ✖
Nada te debo.
En algunos casos el pronombre puede ir delante o detrás: cuando lo precede una preposición.
Para dicirlle iso cómpre valor. ✔
Para lle dicir iso cómpre valor. ✔
Para decirle eso hace falta valor.
En las perífrasis verbales puede ir al lado del verbo principal (téñoche que dicir), después de la conjunción o preposición (teño que che dicir) o detrás del infinitivo (teño que dicirche).
Téñoche que dar unha boa noticia. ✔
Teño que che dar unha boa noticia. ✔
Teño que darche unha boa noticia. ✔
Tengo que darte una buena noticia.
👄👅👄👅👄👅👄👅👄👅👄👅👄👅👄
Ejercicio:
Vindo do monte Faro vin unha nena
que baixaba do monte de calcetar.
Vina, gustoume e pedinlle un bico,
pero ela non che mo quixo dar.
🔸¿Hay algún pronombre tónico en esta cantiga popular?
🔹Dime los pronombres átonos que aparecen. ¿Que lugar ocupan estos pronombres con relación a su verbo? ¿Van delante o detrás de el?
🔸¿Hay pronombres átonos contraídos?
🔹Pasa la canción al español sin preocuparte de una traducción poética, sino literal.
Hay una particularidad con equivalencia de los pronombres en una u otra lengua. ¿La percibiste?
.- Coloca correctamente en cada frase el pronombre que está al final entre paréntesis. ↓↓↓
1. Colleu moi a modiño (o).
Colleuno moi a modiño.
2. Pediu polas boas (a).
Pediuna polas boas.
3. Desta forma ves mellor (as).
Desta forma velas mellor.
4. Axiña vou contar (os).
Axiña os vou contar ou Axiña vou contalos.
5. Recitaba con moito aquel (as).
Recitábaas con moito aquel.
6. Dixo el mesmo (o).
Díxoo el mesmo.
7. Quixo recoller cedo (as).
Quíxoas recoller recollelas cedo ou Quixo recollelas cedo
8. Pedía sempre sen azucre (as).
Pedíaas sempre sen azucre.
9. Trouxeron en tren (o).
Trouxérono en tren.
10. Escoitou con moita atención (os).
Escoitounos con moita atención.
11. Traes xa acabadas? (as).
Tráelas xa acabadas?
12. Decidiu de súpeto (o).
Decidiuno de súpeto.
13. Sempre deixan igual (a).
Sempre a deixan igual.
14. Eloxiei abondo aquel día (os).
Eloxieinos abondo aquel día.
15.Iguais a ese hai en calquera sitio (os).
Iguais a ese hainos en calquera sitio.
16. Fendín coa macheta (o).
Fendino coa macheta.
17. Onte vin na praza (as).
Onte vinas na praza.
18. Ese fai moi bonitos (os).
Ese fainos moi bonitos.
19. Fixo todos nunha tarde (os).
Fíxoos todos nunha tarde.
20. Contaron moitas cousas (nos).
Contáronnos moitas cousas.
21. Digo con toda a certeza (o).
Dígoo con toda a certeza.
22. Botei pola fiestra (a).
Boteina pola fiestra.
23. Os autobuses deixaban sempre alí (nos).
Os autobuses deixábannos sempre alí.
24. Pediu moitos favores (nos).
Pediunos moitos favores.
25. Faltaban os mellores do equipo (nos).
Faltábannos os mellores do equipo.
26. Leva sempre no peto (as).
Lévaas sempre no peto.
27. Deron todo o diñeiro xunto (vos).
Déronvos todo o diñeiro xunto.
28. Pillaron polos pelos (a).
Pillárona polos pelos.
29. Recoñeceu nada máis chegarmos (nos).
Recoñeceunos nada máis chegarmos.
30. Gardou nun baúl (os).
Gardounos nun baúl.
Pronome persoal: uso de llo/llelo. Tenemos que cambiar en complemento directo e indirecto. Tenéis las respuestas a continuación.
1. Sempre deu regalos aos feiticeiros.
Sempre llelos deu.
2. Hoxe vendín o porco a uns tratantes.
Hoxe vendínllelo.
3. Teño que pór un ferrollo á porta.
Téñollo que pór ou teño que llo pór ou que pórllo.
4. Merquei unhas morcillas á tendeira.
Merqueillas.
5. Regalei a gravata a meus irmáns.
Regaléillela.
6. Escondinlles as bonecas nun recanto.
Escondínllelas nun recanto.
7. Cando lle teceu eses panos preciosos?
Cando llos teceu?
8. Deches a comida ás tartarugas?
Déchesllela?
9. Como ensinaches os sinais de tránsito ao teu fillo pequeno?
Como llos ensinaches?
10. Sinalei as tarefas aos alumnos.
Sinaléillelas.
11. Pon o funil á botella!
Ponllo!
12. Pedín lentellas ao camareiro.
Pedinllas.
13. Puxo unha flor na lapela ao Pepe.
Púxolla na lapela.
14. Despois tirou os estadullos ao carro.
Despois tiroullos.
15. Rubén colocou o roncón á gaita.
Rubén colocoullo.
16. Pon sal aos pementos de Padrón, eses que uns pican e outros non.
Pónllelo a eses que uns pican e outros non.
17. A doutora recomendoulle ao meu curmán unha dieta moi xeitosa.
A doutora recomendoulla.
18. Aínda non lle empezaron as obras ao Gumersindo na ribeira.
Aínda non llas empezaron.
19. Na rapa das bestas cóllenlles o rabo aos cabalos.
Na rapa das bestas cóllenllelo.
20. Saqueille os cartos da man cando o vin.
Saqueillos da man cando o vin.
Pronome persoal: se.
1. Nunca ... arrepentiu... e anos despois ... marchou... de alí.
Nunca se arrepentiu e anos despois marchou de alí.
2. Agora ... queixa... porque ... casou ... moi novo.
Agora quéixase porque casou moi novo.
3. Aquí ... falou... moito del cando ... morreu...
Aquí falouse moito del cando morreu.
4. Cando ... foi... da cidade non ... atreveu... a ... despedir...
Cando se foi da cidade non se atreveu a se despedir ou Cando se foi da cidade non se atreveu a despedirse.
5. ...deixou... estar sentado porque xa non ... vía... o sol.
Deixouse estar sentado porque xa non se vía o sol.
6. ...lavou... as mans antes de ... comer... unha ameixa.
Lavou as mans antes de comer unha ameixa.
7. Este ano ... lembrou... de min e ... puxo... a facer o roscón a tempo.
Este ano lembrouse de min e púxose a facer o roscón a tempo.
8. ...espertou... cedo, ... ergueu... da cama, ... peiteou... e ... botou... á rúa.
Espertou cedo, ergueuse da cama, peiteouse e botouse á rúa.
9. Como ... ri... o condenado!, ... merece... un bo premio.
Como ri o condenado!, merece un bo premio.
10. Con este frío ...vai... conxelar... a auga da traída.
Con este frío vaise conxelar a auga da traída ou Con este frío vai conxelarse a auga da traída
11. Os capóns sempre ... soben... a sitios altos e ... poñen... a cantar.
Os capóns sempre soben a sitios altos e póñense a cantar.
12. Por que os cans ... arriman... ás paredes para mexaren?
Por que os cans se arriman ás paredes para mexaren?
13. Se ... poñen... á sombra van ter frío.
Se se poñen... á sombra van ter frío.
14. ... pon... lavanda no cuarto e os insectos xa ... marchan...
Ponse lavanda no cuarto e os insectos xa marchan.
15. Cando o gato ... montou... no coche xa ... empezou... a lamber...
Cando o gato montou no coche xa se empezou a lamber ou Cando o gato montou no coche xa empezou a lamberse ou Cando o gato montou no coche xa empezou a se lamber.
Pronome persoal: traducir do castelán ao galego.
⚫Ben, dismo ti e eu créoo, mais se mo conta Pepe non llo creo, que non me fío del.
1. Bueno, me lo dices tú y me lo creo, pero si me lo cuenta Pepe no se lo creo, que no me fío de él.
⚫Ponte no meu sitio, se llelo conto aos meus amigos non vou quedar moi ben con ela, non lle gusta nada que se conten os seus segredos.
2. Ponte en mi lugar, si se lo cuento a mis amigos no voy a quedar muy bien con ella, no le gusta nada que se cuenten sus secretos.
⚫Onte non o/a vin en Balaídos, non sei por onde anda estes días, botámolo/a de menos no traballo.
3. Ayer no le vi en Balaídos, no sé por dónde anda estos días, le echamos de menos en el trabajo.
⚫Coñézoo/a ben, móvese en ambientes especiais e rise dos que non lle entenden as súas mensaxes.
4. Le conozco bien, se mueve en ambientes especiales y se ríe de los que no le entienden sus mensajes.
⚫Eu non te vexo traballando aí, como te coñezo desde hai moito podo saber come te van tratar e creo que te vas enfadar moi pronto.
5. Yo no te veo trabajando ahí, como te conozco desde hace mucho puedo saber cómo te van a tratar y creo que te vas a enfadar muy pronto.
⚫Déixallelo ás miñas compañeiras, que elas o saberán apreciar mellor ca min, asegúrocho.
6. Déjaselo a mis compañeras, que ellas lo sabrán apreciar mejor que yo, te lo aseguro.
⚫Pona enriba da mesa, colócala con coidado e despois límpala ben.
7. Ponla sobre la mesa, la colocas con cuidado e después la limpias bien.
⚫Os medios dinnos o que debemos pensar, que debemos calar ou como o debemos dicir.
8. Los medios nos dicen lo que debemos pensar, qué debemos callar o cómo lo debemos decir.
⚫Senta ben, non mo poñas difícil que non te quero castigar outra vez.
9. Siéntate bien, no me lo pongas difícil que no te quiero castigar otra vez.
⚫Aínda que llo regale á miña tía non me van poñer mellor cara, elas sempre o ven todo ao revés.
10. Aunque se lo regale a mi tía no me van a poner mejor cara, ellas siempre lo ven todo al revés.
⚫Se cho digo non mo cres.
11. Si te lo digo no me lo crees.
⚫Quen me condenaron antes do xuízo.
12. ¿Quiénes me han condenado antes del juicio?
⚫O depósito de gasolina, énchollo ou lévao como está?
13. El depósito de gasolina, ¿se lo lleno o lo lleva como está?
⚫Pono e ponllo ao teu acompañante (o cinto de seguridade).
14. Póntelo y pónselo a tu acompañante (el cinturón de seguridad).
⚫Eses cartos acabaron repartíndoos os corruptosou Eses cartos acabáronos repartindo os corruptos
15. Ese dinero se lo terminaron repartiendo los corruptos.
⚫Gustouche a película Lendas de paixón?
16. ¿Te ha gustado la película Leyendas de pasión?
⚫As mazás cominas eu, o mesmo que as mercou.
17. Las manzanas me las he comido yo, el mismo que las compró.
⚫Podo asegurarche que o vin no partido ouPódoche asegurar que o vin no partido
18. Te puedo asegurar que le he visto en el partido.
⚫Asegúrate ben de que lle podes gañar o partido.
19. Asegúrate bien de que le puedes ganar el partido.
⚫Díxenche, repítoche e direiche que nunca te amei nin te amarei.
20. Te dije, te repito y te diré que nunca te he amado ni te amaré.
⚫Por que mo ocultas se dis que non che importa nada?
21. ¿Por qué me lo ocultas si dices que no te importa nada?
⚫O millo? Aínda non llelo venderan aos gandeiros.
22. ¿El maíz? Aun non se lo habían vendido a los ganaderos.
⚫Este meniño non fala porque lle comeu a lingua un rato.
23. Este niño no habla porque se le ha comido la lengua un ratón.
⚫Desta vez vante destinar a Medina de Pomar en Burgos ou Desta vez van destinarte a Medina de Pomar en Burgos.
24. De esta vez te van a destinar a Medina de Pomar en Burgos.
⚫Agora déixoo deitado na cama lendo correos na Internet.
25. Ahora le dejo tumbado en la cama leyendo correos en internet.
⚫Gústame o Tour de Francia aínda que o vexo pouco porque me coincide coa sesta.
26. Me gusta el Tour de Francia aunque lo veo poco porque me coincide con la siesta.
⚫Como o/a viches? Eu atópoo /atópoa un pouco feble.
27. ¿Cómo le has visto? Yo le encuentro un poco débil.
⚫Pénsao ben antes de te poñeres a facelo outra vez ou Pénsao ben antes de poñéreste a facelo outra vez.
28. Piénsalo bien antes de ponerte a hacerlo otra vez.
⚫El nunca contou connosco aínda que llo puxemos moi doado.
29. Él nunca contó con nosotros aunque se lo pusimos muy fácil.
⚫Repítellelo ata que elas cansen de oílo ou Repítellelo ata que elas cansen de o oír.
30. Repíteselo hasta que ellas se cansen de oírlo.
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen247.Pro