T

ác phẩm chọn lọc:

·

Âm vang chiến hào

 (in chung);

·

Đường tới thành phố

 (trường ca);

·

Từ chiến hào tới thành phố

 (trường ca, thơ ngắn);

·

Khi bé Hoa ra đời

 (thơ thiếu nhi, in chung);

·

Thư mùa đông

·

Trường ca biển

.

Trường Ca Biển (1)

Tác giả: 

Hữu Thỉnh

Chương một: Đối thoại biển

Đến một ngày kia những người lính đã tới biển của mình. Cuộc gặp gỡ của triệu năm với đứa con trận mạc. Không chỉ là người lính lạ lẫm, chính biển lạ lẫm đầu tiên. Biển thốt lên: "Người sắp thắng trận sao mà hốc hác quá".

Những người lính cầm le ta cành sú hoe vàng, cầm luôn cả một miền che chở mới. Người lính nói: "Tôi đi qua nhiều bóng mát để về đây".

Bóng mát đã lùi xa. Mực tím đã trải lại cho tuổi học trò. Tiếng gàu sòng đã trả về cho cơn hạn hán. Trước mặt là biển, bốn bề là biển, hình như phải nói một câu gì với biển.

Và người lính nói:

- Hôm nay tôi thấy biển lần đầu.

Biển nói:

- Mái gianh nhà anh không nói thế

Vại nước gốc cau nhà anh không nói thế

Người lính nói:

- Tôi phải làm gì.

Biển nói:

- Sống với nước hãy bắt đầu từ nước.

Đó là, nghi lễ đầu tiên và nghi lễ cuối cùng

Người lính nói:

- Mẹ dặn tôi: Ra sông lấy sóng mà yêu

Đường xa gặp núi lấy đèo mà tin

Tôi đã tin và chưa hề bị ngã.

Biển nói:

- Không ngã chưa chắc đã khỏi chìm

Người lính nói:

- Có bí quyết gì sau sóng kia chăng?

Biển nói:

- Sống với nước hãy bắt đầu từ nước.

Người lính nói:

Tôi đã đi suốt hai đầu đất nước.

Biển hiu hiu thán phục

- Những vết thương của tôi nhiều hơn cả tuổi đời

Biển hiu hiu thán phục

Và biển chỉ hỏi anh đơn giản điều này:

- Anh có biết bơi không?

Người lính nói:

- Không phải ai cũng biết bơi. Thế mà sao vẫn rất nhiều cái huơ tay hãnh tiến.

Biển nói:

- Họ đang bơi trên số phận của mình

Một nửa trí khôn của con người là tìm cách chứng nhận mình và chứng nhận lẫn nhau.

Người lính nói:

- Cây không đi tìm gió, nhưng kẻ thù sẽ đến tìm ta. Ta lấy gì để che mắt chúng? Màu cát hay màu biển.

Biển nói:

- Còn lại một mình anh

Người lính nói:

- Tôi phải làm gì?

Biển nói:

- Sống với nước hãy bắt đầu từ nước.

Người lính nói:

- Tôi có nhiều bạn

Tôi cầm tay nhiều người

Nhiều người cầm tay tôi

Tôi sẽ gọi tên ai đầu tiên trong cơn khát biển?

Biển nói:

- Kẻ thù nói ngoài khơi có vàng và tìm cách cướp vàng

Bạn bè nói ngoài khơi có sóng dữ và chia sóng cùng anh

Hãy gọi ai không biến sóng dữ của kẻ khác thành quà tặng cho mình

Người lính nói:

- Bao năm rồi tôi nhìn mây biết gió nhìn cỏ biết mưa, cả cánh buồm cũng giúp tôi chạy thóc và nhà trước khi cơn giông đến. Gió ấy, cỏ ấy và cánh chuồn mau mắn ấy có giúp gì tôi ở biển?

Biển nói:

- Đó là những đồng tiền để tiêu trên mặt đất

Người lính nói:

- Bao vốn liếng cả một đời góp nhặt

Bước xuống tàu bỗng thành kẻ tay không

Biển nói:

- Những chiếc huân chương còn soi sáng trên bờ Sống Với nước hãy bắt đầu từ nước

Người lính nói:

- Xin tạm biệt những dây hòm dây cóc day mai

Đến thay đôi thiếu đứt

Giúp ta xong buổi cày

Xin tạm biệt những cử nâu me mệt ngủ

Chín dần bên dấu chân voi.

Xin tạm biệt những buổi trưa bát vở những buổi tối hết dầu những ban mai thổi lửa.

Tạm biệt em, nỗi éo le của anh, dang dở của anh, cay đắng của anh; tạm biệt cơn khát tình vằng vặc.

Em đã đến thở than trên sáo trúc

Xua đêm đi thành mộng mị đời anh...

Lời sóng I:

Những người lính ra đảo

Có dòng sông đồng hành

Năm dài và đất rộng

Vui buồn sau chiến tranh

Có người lính xây thành

Lẫn vào lau biên ải

Có bao người con gái

Đến thăm nàng Vọng Phu...

Chương hai: Cát

Biển có đảo biển đỡ lặp lại mình

Đảo có lính cát non thành Tổ quốc

Đảo nhỏ quá nói một câu là hết

Có gì đâu chỉ cát với chim thôi

Cát và chim và thêm nữa chúng tôi

Chúng tôi lên với áo quần ướt át

Với nắng nôi muối xát thân tàu

Đảo hiện ra thử thách bạc màu

Bàn chân lính đánh vần trên đất đai Tổ quốc

Sau bao rợn ngợp

Hiện lên đời mình

Niềm vui nỗi khổ

Đo cùng trời xanh

Chưa kịp đặt ba lô

Chúng tôi cùng nhau bới cát

Dọn một chỗ nằm cho đồng chí hy sinh

Chúng tôi đặt anh cạnh mốc chủ quyền

Cát và cát

Ầm ào sóng biển

Gió và gió

Ngày ngày lại đến

Xóa đi phần mộ của anh nằm

Chúng tôi lại cùng nhau bới cát

Chôn anh thêm một lần

Cát và cát

Ngày ngày lại mới

Cát và cát

Ngày ngày lại trắng

Trắng như bàn tay trắng chúng tôi

Úp lên số phận của bạn mình

Chúng tôi vốc cát lên

Chúng tôi nghe cát nói

Chúng tôi bắt đầu như thế với Trường Sa

***

Cát ở đây là lối đi

Cát là chỗ ăn cơm chiêu ngụm nước

Cát là giường nằm gối đầu lên cát

Cát theo lá thư đồng đội gửi về

Cát ở đây là tất cả

Cát là tiền duyên cát là điểm tửa

Nơi chạm súng đầu tiên chốt cặn sau cùng

Sống cát là bệ tì

Chết cát là hoa tươi và nước mắt

Sống cát là màu che mắt địch

Chết cát là màu tang

Không có chỗ nào không có cát

Không có điều gì không có cát

Cúng tôi bắt đầu ngả bóng của mình lên

Bóng ngả về Đông về Tây về Nam về Bắc

Bóng chúng tôi nóng lên dưới cát

Bóng chúng tôi che lên Đất Nước

Giữ nguyên lời dặn của ông bà

Chúng tôi vốc cát lên

Chúng tôi nghe cát nói

Chúng tôi bắt đầu như thế với Trường Sa

***

- Cấm đi câu ti tắm một mình

Xuống nước phải mang theo dao găm

Lũ cá he hay bổ từ trên xuống

- Cấm bơi xa miệng vực

Ở đấy nhiều sóng ngầm nhiều cá mực

Và nếu chẳng may

Nhất thiết phải bơi đứng

Cá mập không quen săn mồi thẳng

- Không được lệnh quân y

Cấm ăn một thứ lạ

Những mệnh lệnh lạnh lùng

Chúng tôi học từ máu người đi trước

Chúng tôi học để làm quen và đứng vững

Để có thể nói rằng tôi đang ở Trường Sa.

Tôi đang ở Trường Sa

Trong đội hình Song Tử Đông, Song Tử Tây, An Bang Nam Yết

Kết bạn với vô cùng

Đảo rập rờn chìm nổi những quả cân

Cân người lính và hiểm nguy đời lình

Bạn tôi đang thổi sáo sau hầm

Bỗng ngừng bặt

Giữa chừng réo rắt

Chúng tôi chạy ra

Chấp chới cánh tay ngoài năm sải nước

Tiểu đội xếp hàng chuyển gạo

Sóng lườn quanh thân

Bỗng...

Một tiếng thét

Một vũng máu

Một khoảng trống

Tôi gào lên

Im ắng rợn người

Tìm qua sóng

Gặp đàn cá mập

Rong rêu nhiều

Mà mất bạn

Bạn ơi!

Hôm đó đảo có thêm gạo mới

Chúng tôi đều bỏ cơm

Hôm đó đất liền ra thư

Chúng tôi bỏ thư ôm nhau khóc

Gạo chiều nay thành cơm cúng đưa tang

Thư chiều nay viết thêm vào lời điếu

Ngày mai lại có đoàn văn công

Em hãy đến

Ngổn ngang

Cùng im lặng!

Đời bao nhiêu trớ trêu mà đêm còn quá rộng

Đêm như là vắt kiệt các vì sao

Chúng tôi là lính đảo thời bình

Phải gồng mình cả khi yên tĩnh nhất

Để chống lại cái khoảng trống kia

Cái khoảng trống chực len vào đồng đội

Chực len vào giữa bạn và tôi

Cái khoảng trống lạnh tanh vô nghĩa

Cáo ngay trong chính bản thân mình

Chúng tôi vốc cát lên

Chúng tôi nghe cát nói

Chúng tôi bắt đầu như thế với Trường Sa

***

Tôi thức dậy với giấc mơ đầy cát

Cát đầy dấu chân chim

Chim đầy mùi trời

Trời đầy mùi thiên hạ

Công việc đầu tiên của một ngày là tiếp tục sống

Sống như ngày hôm qua

Cát làm chứng cho ta

Đôi khi phải gõ vào một cái gì đó

Để nghe tiếng con người

Đôi khi phải hát ê a vô nghĩa lý

Nhắc biển ta còn đây

Đôi khi nghe tiếng sét trong đài

Thấy trời đang gõ cửa.

Đôi khi tối đèn tắt lửa

Ta bỗng dưng thành hàng xóm của ta

Gió Trường Sa

Biển Trường Sa

Nước thành vĩnh cửu có ta một thời

Trường Sa biển

Trường Sa trời

Có câu song sóng có lời tăm tăm

Lời sóng 2:

Ngày anh trống chỗ trong hàng

Mây đem một mảnh nhỡ nhàng về quê

Có chiều cỏ trắng trên đê

Vào ra có chị đi về lẻ loi

Ngày anh về

Lúa đồng cúi hạt

Nước mắt đi trước người

Mộ anh đặt nơi chăn trâu thuở nhỏ

Có đeo sương

Đường kẻ vấp

Mãn tang anh chị vẫn chưa già

Có người lính ở Trường Sa

Đi cùng anh dạo ấy

Thơm nín hương cau

Bời bời hoa bưởi

Trời còn bao nhiêu thu

Tóc chị thắm làm thót lòng nội ngoại

Có người lính ở Trường Sa

Đi cùng anh dạo ấy

Hôm nay lúa lại nhen đòng

Chim bay ngược bão hoa trong thiếp mời

Hôm nay tái giá chị tôi

Liền anh cùng với bao người đứng trông

Chị tôi đi thửa hương vòng

Ngậm ngùi trên mộ cũ

Cháu ở lại cùng bà bống ống bang bang...

Chương ba: Tự thuật của người lính

Tôi sinh ra trước lúc lên đèn

Bóng mẹ sáng lại mờ trong mắt cha hoảng hốt

Trong căn nhà đất

Tháng hai buồn tiếng thạch sùng kêu

Mẹ đã dắt tôi qua những miệng vực sâu của mợi sự rủi ro

Qua nhịp cầu không có tay vịn

Tiếng kẹt cửa cũng trở nên gió ớn

Khi con sài mẹ ngồi thức qua đêm

Nhà khó con đàn gió lọt qua phên

Kèo cột cũng khô gày nữa mẹ

Châu chấu cào cào xanh tím rủ tôi đi

Những đồi cỏ may những bờ trống ếch

Cây bưởi ca dao cây cau cổ tích

Tôi âm thầm nuôi bống bống trong chai

Con mang về con bống của mẹ đây

Từ những ao chuôm nghìn xưa để lại

Họ quát mắng rồi ném bùn xua đuổi

Con đi hôi cắp giỏ đứng trên bờ

Con tới đâu cũng gặp toàn đồng cấm

Họ rải tung cả gánh cỏ tuổi thơ

Vỏ trấu rắc khắp cánh đồng dải áo

Lũ chuột đồng chép miệng trong hang

Con đi mót gặp toàn gốc mạ

Chiếc nón mê tha thủi giữa đồng

Đồng vắt kiệt nằm than trong giá bấc

Trâu húc nhau chạch rúc xuống bùn

Chồng bấm vợ nhảy qua rào trốn thuế

Tiếng trương tuần thét lác đầu thôn

Không không không mẹ dặn tôi không

Ngọt chả sợ đường đường không sợ lội

Cha đi vắng tôi trèo lên cây ổi

Cây ổi cho một búp sâu kèn

Và cứ thế với sâu kèn tôi hát

Cố tin rằng tôi không bị bỏ quên

Trứng ốc nhồi nở trắng dọc bờ ao

Con ếch sọc dưa đi tìm tức tưởi

Trời sùi sụt những con mưa tháng bảy

Tôi ngấm đầy nước mắt những ngày ngâu

Đom đóm ơi đom đóm dẫn đi đâu

Đêm là tàu là sen che nửa phần trái đất

Ấy là lúc những vì sao xa lắc

Nối với tôi qua một sợi dây diều

Hòn sỏi lăn qua đồi sống trâu

Con cun cút lách mình trong cỏ chỉ

Tôi đâu biết có ngày xa mẹ

Mùa đông rồi hoa chít vẫn ngây thơ

Mặt đất bằng bỗng nỗi loạn tê tê

Tổ mối nhỏ cũng bao lần tan hợp

Chim ngói cả tin mắc lồng oan nghiệt

Ngọn tơ hồng cết nghẹn giữa bòng bong

Cơn ốc đen đánh úp lá bàng

Tôi cảm thấy mùa thu đang mất máu

Một chút lửa hoa dong riềng cuối dậu

Sợ một ngày sương muối đến đem đi

Không ai nói với tôi rằng hoa bưởi sắp tàn

Chiều chỉ có một mình chim gõ kiến

Hoa sim tím quả sim cũng tím

Đồi treo đầy những túi mật trung du

Chiếc đuôi chồn mất hút giữa lau thưa

Tôi ngồi nặn đôi bàn chân tiếc nuối

Nhưng tôi không thể nào quay lại

Dù con đường chỉ có cò may thôi

Chong chóng quay đón mẹ dưới chân đồi

Tay mẹ héo ruộng bậc thang cấy rẽ

Tôi đỡ lấy chiếc áo tơi của mẹ

Mụn cua càng bò trên mảng sân con

Tháng tám khói lên lúa xuống đòng đòng

Đồi phủ phục những đàn voi ngái ngủ

Chim tha rác ở đâu về vội vã

Cả khu vườn muốn bứt lá đem cho

Giếng nước đá ong soi hộ tóc đuôi gà

Đồng gặt vãn cô lấy chồng xóm dưới

Chuông khánh ngân nga gọi người vào hội

Có miếng trầu trong túi áo nâu non

Mẹ thắp hương khấn chín cửa đền

Ngửa tay cùng trời Phật

Hoa đại thấu lòng rơi trắng đất

Quay về cú vẫn kêu đêm

Mẹ đành gọi bán lúa non

Liềm hái buồn quang gánh cũng buồn

Con muỗm xanh đi ở

Rơm rạ sang khói bếp nhà người

Bao giờ cho tới mùa sau

Lại mong rễ lúa bén vào giêng hai

Giêng hai về

Năm lại mới khi bước qua tháng chạp

Giếng nước ngày xưa có người con gái hát

Ai ơi khêu lửa làm chi

Mẹ đang chạy bữa

Làm sao lấy lại thời son trẻ

Thời son trẻ hoa xoan

Nằm trong mồ những quả khô gió lắc

Nhưng mẹ biết có một màu giấy điệp

Bay tưng bừng làm ấm cả cây nêu

***

Tôi sinh ra quả trám đã bùi

Rễ si buông cước lá sòi rưng rưng

Tôi chưa với tới trái bòng

Kiễng chân chóng mặt cầu vồng lên năm

Cầu vồng xanh đỏ tím vàng

Chim cu toan đổi chuỗm cườm trời cho

Tôi chưa thấy thế bao giờ

Người ta mua bán chức hờ trong thôn

Người ta ra cúi vào luồn

Một manh chiếu cũng chia phần thấp cao

Cá rô rạch ngược mưa rào

Hám gì bỏ nước câu ao vào lờ.

Tôi lớn lên

Vó ngựa giật mình đôi sấu đá

Gương giáo hai hàng quan võ quan văn

Ông nhịn mặc để ăn

Ông nhịn ăn để mặc

Người đói và người rét

Sơn son và thếp vàng

Con sáo của mẹ tôi bay mất

Lượn một vòng qua mái tam quan

Tôi lớn lên

Có người thắt cổ sau chùa

Không ai kịp khóc

Chị sống đã mười chín năm

Người ta xóa đi trong nửa giờ đám

Người ta coi cuộc tình là tội phạm

Cây phướn sầu trên mặt đất hoang mang

Hồn chị nhập vào hoành phi câu đối

Nhìn xuống bữa tiệc tà

Từ nay chúng nó toàn vận rủi

Sập chân quỳ một chiếc huyệt đào ngang

***

Tôi được ăn bữa no đầu tiên

Cha phá kho thóc Nhật

Dòng khẩu hiệu trên nong nia thúng mẹt

Năm làng tôi đi cướp quyền

Tôi nhập tâm những chữ cái đầu tiên

Ngồi tránh đạn trong chiếc hầm thước thợ

Tôi còn dễ mất hơn

Hòn cuội trắng trong chiếc bao diêm nhõ

Một đứa trẻ bị bỏ quên và dễ vỡ

Vẫn bị rầy vì cài cúc so le

Tôi đã lớn để trở thành người lính

Thọc đôi tay vào chiếc túi của rừng

Chiến công đôi khi là tìm ra một thứ gì ăn được

Để có giấc ngủ yên mười lăm hai mươi phút

Chúng tôi đào hầm hì hục suốt đêm

Đã đem theo những căn nhà mái thấp

Đường vào Nam mưa mỗi lúa mỗi to

Đã giấu mình trong lá lau lá chít

Đã nấu nung để chớp giật không ngờ

Chúng tôi chưa bao giờ yên tĩnh

Đi như sông hiếu động như rừng

Đã để lại thảnh thơi cho cỏ

Và nhận về giông bão trên lưng

Đã khắc vào cây để nhớ một ngày

Để nhớ một người để thương đất nước

Đã để ít đời mình nơi ngã ba khốc liệt

Đã bông đùa xen kẽ với bom rơi

Tôi đã ăn những quả cà kho mặn

Hái trong vườn có nắng xiên quai

Có chú ve sầu làm tổ gốc cây

Kêu sốt ruột những ngày tôi đi vắng

Cố nhóm lửa lại vội vàng qiấu khói

Cơm chín rồi cứ ngân ngấn thương nhau

Tiếng nai tác đi ăn than ngoài rẫy

Sao ta hoài thắc thỏm đâu đâu

Sao hay nhớ hay thương và hay vấp

Bước say mê trên sông núi hữu tình

Chiếc lá mở trước của hầm thân mật

Thưa của trời súc tích chỉ màu xanh

Tôi đeo quanh cây của đất nước mình

Làm chùm quả dưới vòm trời nhiệt đới

Những chùm quả có nắng vào làm lõi

Cứ ngày ngày thơm thảo với quê hương

Tôi đã đi từ sự thất thường những dòng sông phương Bắc

Đến muỗi mòng của gió chướng phương Nam

Chính khẩu súng cũng ra chiều nghĩ ngợi

Đứng ưu tư bên cạnh chỗ tôi nằm

Dưới bầu trời khắc nghiệt của chiến tranh

Tôi ít nói nhường lời cho súng nổ

Chính khẩu súng cũng giúp tôi gạt bỏ

Tính hiếu kỳ như một sự trớ trêu

Tôi kết bạn suốt chiến trường ngang dọc

Bạn nói rằng bạn cũng nhớ thương ta

Ngày giải phóng bàng hoàng nghe tin bạn...!

Tôi khó ăn khó nói đến thăm nhà

***

Con búp bê đi ngược đường ra trận

Đất nước những ngày sum họp đầu tiên

Cô gái yên lòng may một chiếc áo trắng

Người ta kể cho nhau cổ tích về rừng

Tôi chưa kịp về thăm căn nhà mái thấp

Trên đôi kèo có một tổ chim

Và tôi chưa kịp nói với em

Đường lắm cát làng mình thương nhớ quá

Trước mặt tôi bây giờ là biển cả

Lại gặp núi non trong những chóp sóng thần...

Lời sóng 3:

Mầu ấu thơ của biển

Nhuộm bền trên áo xanh

Chỉ vài vuông cát nhỏ

Cũng có bao thác nghềnh

Lăn sóng mò đá

Vác biển đắp cho bờ

Trồng cây che chắn gió

Dựng nhà trên cát khô

Rồi thành xóm thành làng

Đường ngang và ngõ tắt

Mây đậu cuối ngày đông

Ngả sang chiều thân mật

Đời chẳng dễ dàng hơn

Sau bao nhiêu lời chúc

Ta chẳng dễ dàng đâu

Sau bao người đi trước

Cây thời gian nhích đốt

Âm thầm bao tâm tư

Nồng nã những cơn mưa

Mang hồn năm tháng cũ

Người trước bỗng hiện về

Qua mảnh sành mảnh sứ

Cầm thời gian lên soi

Đất đai mầu nguyên thủy

Cầm hạt cát lên soi

Dấu chân bao thế hệ

Cổ nhân còn đâu đây

Như vừa ăn dở bữa

Giáo mác quắc đêm thần

Nhớ nhà ngồi khâu vá

Búi tóc dõi chân trời

Đùm nhau qua đói khát

Be bờ đắp đập

Nước Việt ngoài khơi xa

Tiếng Việt giữa phong ba

Ấm lòng người giữa biển

Bao lần quân cướp đến

Nhếch nhác bao mầu cờ

Chúng nó châu như đỉa

Chỉ vì ta là người

Tiếng Việt gọi hồn Việt

Giữ đất Việt ngoài khơi

Tiếng Việt là ngọn cờ

Hội quân trong đêm tối

Tiếng Việt để nhận nhau

Giữa bao nhiêu rắc rối

Cổ nhân vẫn còn đây

Máu chưa lành vết chém

Mồ hôi vẫn còn đây

Còn mặn hơn biển mặn

Nợ cũ còn đây

Biển nham nhỡ sẹo

Nỗi chìm bao kiếp người

Dìu đảo ngoi trên sóng

Chim có nơi nghỉ cánh

Ngày về trên cát tươi

Nổi chìm bao kiếp người

Qua tháng năm sứt mẻ

Cho Tổ quốc tròn tên

Việt Nam

Hai tiếng Mẹ.

Chương bốn: Đất này

Tiếp đạn

Tiếp người

Hôm nay ta tiếp đất

Đẩt xẻ mình ra chắn sóng ngoài xa

Đất nặn thành gạch

Gạch sợ một mình

Tìm đến vữa

Đất ra khơi bắt gặp bức tường người

Đất dựng nên làng

Từ buổi cha ngâm mình trong nước

Với đất lên trong nước nóng luộc người

Cha bưng đất và bưng mồ hôi ngày khởi nghiệp

Không có đất không thể nào sống được

Cha nhễ nhại trước cỏ lăn cỏ lác

Cha nhễ nhại trước nỗi thèm khát đất

Đêm bằn mê giun dế cũng thân tình

Cần có đất để làm nên quê hương

Cần có quê hương để vui buồn sướng khổ

Đuôi trâu phất nửa vòng ngõ nhỏ

Gọi chiều về qua những mảnh tường chai

Luống hàng hoa đội rạ đứng lay phay

Người tứ phương tụ hội về đây

Cắm cọc treo nồi

Đóng đinh móc rế

Trồng mùa thu bằng cây thị

Thả mùa hè bầng ngó sen

Cây lan có tên cho cô Lan có tên

Cây trúc có tên cho cô Trúc có tên

Lan và Trúc say lòng những chàng trai mới lớn

Lan và Trúc tiễn bao người ra trận

Và chiều nay cha gởi đất cho con

Đất chẳng bao giờ héo

Trời thăm thẳm không mòn

Khi vui chán vạn khi buồn một ta

Đất này

Đất này

Làng nước gửi ra

Cơm nắm cơm đùm

Đi từ buổi trăng non còn ú ớ

Người đổi phiên chợ

Kẻ nhường công trâu

Đất đi qua biển thì mau

Người đi qua nỗi khổ đau thì dài

***

Đất này

Đất này

Quê ta ngày hội đất

Đết đi đến đâu quê hương theo đến đấy

Quê hương đi đến đâu máu đi theo đến đấy

Máu chẳng bao giờ cũ

Cuốc cuốc cứ kêu hoài

Có nghe cuốc cuốc kêu hoài

Đèn khêu xóm vắng, bão ngoài biển xa

Người quê nhận đất quê ta

Đảo xin một mảnh sân nhà phơi trăng.

Lời sóng 4:

Trên bãi cát những người lính đảo

Ngồi ghép nhau bao nỗi nhớ nhà

Chiều áo rộng vài vạt mây hờ hững

Họ cứ ngồi như chum vại hứng mưa

Sóng lại đến theo lời hẹn cũ

Sóng mang về những đôi giày trẻ nhỏ

Những đô la ướt sũng, những phao bơi

Tang vật buồn đau của những kiếp người

Đảo tái cát

Khóc oan hồn trôi dạt

Tao loạn thời bình

Gió thắt ngang cây

Nếu họ ghé một lần thăm lính đảo

Rối ren kia chắc có cách trả lời

Ta xin biển mỗi ngày lặng sóng

Cho những linh hồn dưới đáy bớt đơn côi

Đất hãy nhận những đứa con về cội

Trong bao dung bóng mát của người

Cây hãy gọi bàn tay về hái quả

Võng gọi về nghe lại tiếng à ơi...

À ơi tình cũ nghẹn lời

Tham vàng bỏ ngãi kiếp người mong manh

Chương năm: Hóa thạch những dòng sông

Những dòng sông quờ quạng tìm nhau

Dưới đáy biển

Những dòng sông chết

Biểm âm u đáy huyệt

Hồn sông đi lang thang

Sông về trước thì được ung dung

Sông về sau thì làm phó nhỏ

Bóng cầu theo về được làm quan văn

Mái chèo theo về thì làm quan võ

Người kết bè kéo vó

Hết sông đi vớt bèo

Những dòng sông dưới đáy biển tìm nhau

Vừa thấy bóng lại thủy triều xô dạt

Mênh mông đến và mênh mông xóa mất

Sông lại lang thang

Tiếng hú gọi làm giật mình cá quẫy

Sông Mã to tiếng

Sông Hương dịu dàng

Sông Hồng kẻ cả

Sông Thương đa mang

Ai biết được những gì khi sông về gặp biển

Nơi cá quay đầu thì phù sa tìm đến

Phù sa còn bao nỗi nông sâu

Sinh ra biển để xa xôi

Sinh ra trời để thuận hòa

Sinh ra sông để đem cho

Cho những buổi trưa đàn trâu mộng dầm mình trong nước sánh. Cho bên lở bên bồi tạo hóa buộc lòng bất công dằng dặc. Cho lóng một lóng đôi rổ rá giần sàng, che chắn gió biến thành kẻ ăn người ở.

Cho bên ấy bên này diệu vợi, cả tiếng gọi đò cũng là quà tặng của dòng sống

Khi gặp biển đó là lúc sông đem cho lần cuối, một cuộc cho trọn vẹn huy hoàng như thơ cho, như mùa dâng quả, cô gái biến thành nàng dâu để lại sau lưng bao tiếng thở dài. Và khi không còn gì để cho, sông như tráng sĩ không còn vũ khí, giáo chủ không còn mật kinh, võ sư không còn bí quyết; sông như nghệ sĩ đã nắm xong vai, một kẻ trắng tay giàu có đo mình bằng kích thước của biển.

Đức hạnh của sông là đa mang

Dung nhan của biển là bình thản

Vẻ đẹp của sông là không tỉnh táo

Nỗi khổ của biển là sở hữu khôn cùng

Sông - những cây nước khổng lồ

Bóng mát mệt mê man mang bồi đắp

Sông góp củi cho nồi cơm lớn

Lòng vị tha là người khách sau cùng

Dưới đáy biển

Sông lang thang tìm lại các dòng sông

Trên mặt sóng

Đảo đang vào mùa nắng

***

Sông đi sông đi vờ vật sông đi

Tìm lại mình trong biển

Biển nói bằng muối chát

Sông không nghe được gì

Thỉnh thoảng lại tụng lên vài trận bão

Vò mây chơi

Thỉnh thoảng lại cho vài chú cá ngáp

Tuột khỏi vòng luân hồi

Cá chớp mắt: Ta lên thăm lính đảo

Xem đời có gì vui

***

Ta bới sóng đi tìm các dòng sông

Như người đào than tìm lại cánh rừng

Những dòng sông hóa thạch

Những dòng sông thở than

Sông tan vỡ trách thầm trăng lỡ hẹn

Ta bới sóng đi tìm các dòng sông

Gặp cái chao chân khi em mười tám tuổi

Ta đi vớt tiếng sáo diều đắm đuối

Thúc ba hồi trống quân

Thúc trống quân cho cá hóa rồng

Cho cô tiên về xóm

Cho nón hóa vầng trăng

Vầng trăn quệt vào anh

Tương từ tự dạo ấy

Ta bới sóng đi tìm các dòng sông

Thấy cau bỏ già

Trầu không để úa

Yêu nhau không lấy được hau

Trả gương cho chợ

Trả gói cho đình

Ngói còn nguyên ngói mà mình tay không

Trả lại tơ hồng

Ông tơ bà nguyệt

Trả lời cam kết

Cho người đa đoan

Ta bới sóng đi tìm các dòng sông

Gặp Trương Chi cắm sào đứng hát

My Nương vẫn đang ngồi khóc

Nước mắt thành ngọc trai

Tình là gì mà trái đào xà tích

Duyên là gì mà yếm thắm bao xanh

Phận là gì mà em phải xa anh

Gặp nhau vẫn gặp nhưng đành quay đi

Tóc em dài gội lá đài bi

Cuộc tìmh ngắn bỏ buồn cho bến vắng.

Ta bới sóng đi tìm các dòng sông

Gặp nàng Tiên Dung đội cát

Cát bàng hoàng

Thế gian mờ mịt

Vì nàng đem hết vầng trăng

Tiêng Dung Tiên Dung

Thần ái tình bậc nhất

Khiến nàng Kiều xăm xăm nhường bước

Hồ Xuân Hương mời trầu

***

Ta bới sóng đã lâu

Tìm thấy sông hóa kén

Sông trao mình cho biển

Như cây trao bóng cho rừng

Về biển thì hết sông

Không về thì không được

Ta lặn xuống tầng sâu

Đời vẫn còn chảy xiết

Ta vớt sông Thương

Làm xanh lại tán lá bàng

Búp nhỏ hữu tình xanh biếc đảo

Sông Mã ta trả về cho bão

Ta vẩy sông Hồng làm hoàng hôn

Ta cất sông Mã vào chiếc hộp đàn

Đêm dài nghe chuyện thác.

Lời sóng 5:

Anh một mình với một chéo dù hoa

Gấp tư đêm là gối

Bốn mươi năm mưa nắng xa nhà

Biết trong cơm có sạn

Biết gói bánh thêm lá

Biết ngồi như đêm

Anh lặn qua cái chết

Mãnh liệt một mầm cây

Anh đã húp bát cháo loãng cuối cùng của chiến tranh

Rồi lặng lẽ đi rửa bát

Kẻ khù thường phục kích

Chập choạng tối chập choạng sáng

Lúc có nhiều đom đóm

Ngọn đèn thương cô đơn

Sau giải phóng Sài Gòn

Anh ra đảo

Biển đã hút của anh bao mồ hôi

Với thói quen của chiếc giấy thấm khổng lồ

Và anh cũng hút biển

Với lời khuyên của những chiếc rể cây

Mỗi ngày cây lại thêm lời

Lăn tăn nơi anh đứng

Nơi anh đứng chọn tầm cho pháo bắn

Bao năm rồi biển thổn thức gương soi...

***

Cát mỗi ngày mỗi nóng

Biển mỗi ngày mỗi xưa

Lúa chín bao năm ngả vào tay người vợ

Đồng tiền lẻ nhảy cò qua đốt mía

Những đứa con khôn dại phía sau mình

Những đứa con sinh ra trong chiến tranh

Sống tản mát dưới những hầm trú ẩn

Chị để con mỗi đứa ở riêng hầm

Bom có trúng cũng không thành tay trắng

Những đứa con nhớ anh qua rừng giờ nhớ anh qua biển

Cơm khô và khét

Vắng anh

Áo quần dây mực

Vắng anh

Xóm giềng ta thán

Vắng anh

Lá đa rơi ngoài ngõ

Lá đa vắng anh thành chú mèo tam thể

Chú mèo khôn từ thuở lên ba

Dạy con anh

Lúc đên đèn

Không nhìn sang hàng xóm

Anh nhớ con anh phát một lá diều

Ba tầng sáo nhắc đất liền nghe thấy

Những ô cửa xin đừng khép vội

Đảo nói gì tha thiết giữa không trung

Tiếng sáo diều làm biển bớt mênh mông

Vầng trăng đứng

Tự nghe mình

Lặng lẽ...

Chương sáu: Bão biển

- Hoàng ơi, ở đâu

- Vũ ơi, ở đâu

- Vân ơi, ở đâu

Tiếng gọi lính mịt mù bão cát

Tiếng gọi lính từng giây khẩn thiết

Đảo tìm nhau xếp lại đội hình

Bão vò cây gào rít điên cuồng

Tóc của bão là lá cây rách tướp

Tay của bão là sóng thần rợn ngợp

Cả đất trời say sóng ở Trường Sa

Trong bão gió chúng tôi đo Tổ quốc

Bằng đôi tay vượt biển lính xa nhà

***

Ngày thứ ba một mình bơi trên biển

Anh thành đám bọt mong manh

Ba ngày không ngủ

Ba ngày không ăn

Hy vọng bềnh ván thuyền gãy nát

Bão bứt anh khỏi đảo

Như chiếc đinh bật khỏi con tàu

Và bây giờ anh bơi

Biển ngấm vào anh thành một khối mặn chát

Sóng ngấm vào anh thành muôn nỗi lênh đênh

Bão ngấm vào anh thành niềm khao khát sống

Anh là biển trôi trên biển

Chống lại cái chết trong vùng chết

Biển chưa thu xong những mảnh vỡ của mình

Anh le lói bơi đi bằng sức mạnh bí mật của hy vọng

Rất nhiều lần anh chạm chân vào quan tài

Lại cố sức ngoi lên

Như từ triệu năm quyết liệt quay về

Tìm lại đảo

Một chỗ đứng, một tên gọi

Cả vũ trụ so găng đấu với một mình anh

Nghìn cái chết kéo co với một sinh linh bé nhỏ

Tất cả những gì chưa sống nói với anh không thể chết

Tất cả những gì đã chết nói anh anh phải sống

Và anh bơi bơi mãi

Mịt mù biển mịt mù trời

***

- Hoàng ơi, ở đâu

- Vũ ơi, ở đâu

- Vân ơi, ở đâu

Tiếng gọi lính mịt mù bão cát

Tiếng gọi lính từng giây khẩn thiết

Đảo tìm nhau xếp lại đội hình

Anh chẳng nghe thấy gì ngoài toàn thân lạnh toát

Bão bịt hết lối về

Cửa nhà xác mênh mông

Mẹ ơi!

Mẹ không biết con đang một mình giữa biển

Biển có tất cả để xóa bất cứ lúc nào

Còn con thì tay trắng

Mẹ đã nuôi con lớn

Đã dạy con khôn

Sống sướng vui và đau khổ với con người

Sống dễ sàng và khó khăn với con người

Sống cởi mở và phòng xa với con người

Biết đem cho mà không làm người được cho cảm thấy mắc nợ

Biết nhận mà không sợ bị coi là tham lam

Và khó nhất là biết từ chối

Nhưng phải sống thế nào khi một mình giữa biển

Mẹ chưa kịp dạy con

Con phải dựa vào kinh nghiệm cũ

Không thể chết vì chán nản

Bơi sấp rồi bơi ngửa

Vẫy vùng rồi cầm hơn

Tung sức ra thì dễ

Thu sức về thì khó

Khó hơn nữa là biết thở cùng biển

Điều này giống như sống trên mũi giáo

Mẹ ơi , khi con đau đớn nhận ra cái ác là vô cùng

Cũng là lúc con nhận ra sự hữu hạn của lòng tốt

Mảnh ván con bơi là lòng tốt cuối cùng

Trên thế gian đầy bất trắc

Ngày thứ tư con "đi" trên biển

Bằng đôi tay của mình

Số phận biến con thành một chú bọ gậy ngang tàng

Không chịu chết vì chán nản

Và khi cả người con dán chặt vào đất

Như một - con - tem - người

Dán vào dòng đời

Con bỗng nhận ra không phải lá cờ ta

Không phải mẹ

Không có cái chết nào nhục nhã hơn là sống không phải mẹ

Bao hiểm nguy con xin lại bắt đầu

Con xin lại bắt đầu bằng lời ru trong suốt

Ra sông lấy sóng mà yêu

Đường xa gặp núi lấy đèo mà tin

Con lại lao ra biển

Một chiếc phao thoi thóp bơi đi...

***

- Song Tử đâu?

- Nam Yết đâu?

- Sinh Tồn đâu?

Tiếng lính gọi mịt mù bão cát

Tiếng lính gọi từng giây khẩn thiết

Đảo tìm nhau xếp lại đội hình

Hà Nội 1981 – 1994

Ý Nghĩ Không Vần

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Anh viết cho em những ý nghĩ không vần

Đường Trường Sơn khúc khuỷu

Xích xe tăng quay không êm ả chút nào

Chúng nó đang nhằm bắn anh và đồng đội

Em thấy không?

Trước em, anh vụng về

Giờ thành ra khôn khéo.

Từ chỗ hẹn của đôi ta, anh bước tới cuộc chiến tranh này

Trận đánh bắt đầu ta thầm hứa với nhau

Và từ chính đất mình, em nhỉ?

Nhà máy của em hương chè thơm chát cả miền đồi

Em với bạn bè vào ca tíu tít

Những ý nghĩ về cửa biển, thủy triều, về nhau, về những lá cây còn ở trong cây,

Đứng vào chỗ của mình bỗng sáng bừng lên hết.

Trăng buổi đầu ngượng ngập mênh mông

Những câu nói tha hồ bóng gió

Mỗi đứa hiểu một đầu mà vẫn gặp nhau

Em kiêu kỳ và đùa dai, điều đó có theo anh ra trận không thì đừng hỏi

Chỉ biết bây giờ, trước ánh lân tinh của bảng đồng hồ

Và trước con đường anh phải vượt qua

Những câu văn hoa buột khỏi môi anh

Ý nghĩ hằn lên theo vết xích

Hai vết xích hằn lên

Đó là điều hệ trọng nhất lúc này

Nếu chỉ là em thôi thì không phải

Chính em đang cùng anh cầm lái

Và chiếc xe tăng cứ phóng qua những hố bom tức tối

Vượt trọng điểm này để tới chỗ xung phong

Trên tháp pháp xe tăng

Những ý nghĩa cứ xóc nảy lên và chắp vá

Núi chạy đến gần lại mỏng manh như sương

Trăng thân mật lại mập mờ xa lạ

Nhưng con đường chỉ một con đường thôi.

Con đường chỉ một con đường thôi

Anh không ngại phong thư có những dòng dang dở

Anh không ngại đỉnh đèo những thân cây gục đổ

Anh không ngại nghìn hôm chẳng được thấy em

Trong cuộc chiến tranh này

Đừng để ngượng với nhau khi gặp mặt...

Lai trận bom tụt đằng sau tháp pháo của anh rồi!

26-5-1972

Xa Vắng

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Xa vắng quá bồn chồn đi hỏi cát

Đường đông người đâu nhỉ dấu chân em

Xa vắng quá một mình đi hỏi bến

Người sang đò có dặn sóng gì thêm

Xa vắng quá tần ngần đi hỏi chợ

Người mua gương dạo ấy có hay về

- Người mua gương chỉ một lần trở lại

Soi tưng bừng rồi lặng lẽ quay đi.

Tự Thú

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Ta đâu có đề phòng từ phía những người yêu

Cây đổ về nơi không có vết rìu

Ôi, hoa tặng chiều nay ai giẫm nát

Mưa dập vỡ trên đường anh trở gót

Người yêu thơ chết vì những đòn văn

Người say biển bị dập vùi trong sóng

Người khao khát ngã vì roi mơ mộng

Ta yêu mình tan nát bởi mình ơi.

Biết nói gì khi em xa anh quá

Gió nơi em đâu phải gió giao mùa

Trong một ngày anh se se lạnh

Em nghiêng mình chào đón ngày mưa

Biết nói gì khi hai ta xa nhau

Khoảng trời xanh bao năm rồi vẫn thế

Vầng trăng xưa dường hao đi một nửa

Hai khoảng trời hai trái tim xa

Biết nói gì với những ngày tháng qua

Nếu chỉ nhớ thôi hình như chưa đủ

Hoa sữa ngọt ngào của ngày xưa cũ

Còn đến giờ vương vất mãi đâu đây

Biết nói gì khi anh xa vòng tay

Sau một đêm bỗng trở thành kỷ niệm

Giữa hai ta ai là người lỗi hẹn

Để bây giờ ta gọi nhau cố nhân?

Trước Tượng Bay-on

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Ở đây Trời bị bỏ quên

Hoa biếng nở, đá đá chen hết người

Đá đang rợn ngợp trước tôi

Cánh tay đeo ngấn bao đời còn say

Quân kia, voi đấy, võng này

Mặt người với giọng đắng cay thuở nào

Tài tình chất một núi cao

Tài không che kín khổ đau kiếp người

Ba-on quay mặt vào tôi

Còn ba mặt nữa? Với người đâu đâu...

Trời đang chớp gió trên đầu

Nụ cười ẩn giữa binh đao, nói gì?

Ngất cao ấy một thành trì

Cửa nào? Ai mở? Bước đi chập chờn

Tự mình là cả núi non

Vẫn không thoát khỏi cô đơn giữa trời

Bốn phương với bốn mặt cười

Gần xa mờ tỏ sự đời Bay-on

Phnôm Pênh, 10-1986

Trở Lại Mùa Xuân

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Con chim xanh mê trái lựu trước vườn

Mùa hạ trôi qua từ ngày chim trốn tiếng

Em ở đâu? Cây thưa và bến rộng

Rượu nào cho người nhớ, áo nào cho người xa

Bóc hạt sen bùi gặp một tâm sen

Tâm sen đắng mình ơi ta vẫn đợi

Nếu em về đường sông gió sẽ thôi than thở bến đò

Nếu em về đường mây con chim xanh sẽ cùng em trở lại

Cả khu vườn cũng vừa trở lại

Kịp làm nên tháng giêng

Những mầm cây ríu rít nói về em

Em đỏ thắm một mình đi giữa lá

Anh lại đến tìm em qua chiếc dây rất mảnh

Sương sớm lo âu gió muộn bồn chồn

Sau vết bỏng chiếc hôn đầu ngày ấy

Ở cuối vườn có một nụ tầm xuân.

 Xuân 1982

Trông Ra Bờ Ruộng

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Trông ra bờ ruộng năm nào

Mưa bay trắng cỏ, cào cào cánh sen

Mẹ tôi nón lá bước lên

Mạ non đầu hạ trăng liềm cuối thu

Quanh quanh vẫn một mảnh bờ

Bây nhiêu toan tính đến giờ chưa yên

Mẹ tôi gạt cỏ bước lên

Cỏ dày, cây lúa phải chen nhọc nhằn

Xòe tay tính tháng tính năm

Tính người? Nào biết xa xăm cõi người

Gié thơm ai đã gặt rồi

Đồng quang bóng mẹ nắng nôi một mình....

Tôi Đi Bào Ngư

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Tặng chiến sĩ đảo Bạch Long Vĩ

Tôi neo mình vào biển

Biển và tôi trong tiếp xúc toàn thân

Biển nhận ra tiếng gõ cửa dập dờn

Tiếng bền bỉ của tim tôi đang gõ

Nhận ra tiếng của người nghèo đi tìm của

Biển mở toang những gành đá thâm nghiêm

Xin sóng ngầm đừng đẩy tôi lên

Đừng đánh đu tôi, đừng chòng chàng, váng vất

Tôi lặng qua mấy tầng mặn chán

Để bàn tay hồi hộp trước bào ngư

Nước cứ ép và rong cứ xát

Tôi là nỗi khát khao không mỏi của trên bờ

Cũng có thể tôi tham lam nhiều quá

Trước bạc vàng dưới đáy biển bỏ quên

Nước da nhợt đi rồi thẫm lại bao lần

Tôi chẳng nhớ

Tôi gần như hóa biển

Biển rộng vô cùng mà bào ngư nhỏ nhoi

Bào ngư hiếm mà tôi thì đang khát

Nên hơi thở cứ phải dè từng hớp

Tai thình thình máu chực ứa ra

Nắng trên bờ lấy nón mà che

Nước dưới biển lấy đầu mà đỡ

Tôi gửi lại mồ hôi dưới bể

Để ngày sau lại nhớ lại đi tìm

14-8-1977

Tôi Bước Vào Thành Phố

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Tôi bước vào thành phố

Với nguyên mùi rơm tươi

Có đám mây vải ốc

Thường thấy lúc chuyển trời.

Tôi hay héo như cây

Tôi hay buồn như nước

Ba bảy tấm gương mờ

Với bao nhiêu lối quặt.

Gập ghềnh đường tôi đi

Không một ai ngó tới

Bỗng nhiên họ xúm lại

Gặp bùn tôi trượt chân

Không phải đỡ tôi lên

Họ xem cho đỡ tẻ

Tôi bỗng nhớ đến mẹ

Dặn khẽ lúc lên đường

Tôi viết vội thư thăm

Không nói gì chuyện ngã.

Mẹ tôi đã già rồi

Đời không ai biết cả

Tôi bước vào thành phố

Vết sẹo dìu tôi đi.

1989

Tiếng Hát Trong Rừng

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Nhạc làm trong rừng em hát giữa Trường Sơn

Người sốt rét hát cho người sốt rét

Đường ngổn ngang đường đất còn cháy khét

Cây mát cho người người mát cho nhau

Nhạc ở trong đàn đàn có gì đâu

Rừng bỗng chao nghiêng trước sợi dây mỏng mảnh

Người bỗng bồn chồn tốt tươi náo động

Tay vẫy tay mình mà tưởng nắm tay ai

Em hát về rừng em hát về cây

Em hát về người đang nghe em hát

Anh bỗng quên vừa qua cơn sốt

Rừng bỗng quên vừa trận bom đau

Anh vịn vào tiếng hát vượt gian lao

Những năm Trường Sơn bạn bè trong trẻo quá

Tiếng hát đi rồi căn hồm còn đó

Thành chiếc hộp đàn giữa lòng đất âm sâu.

Trường Sơn 1974

Thư Mùa Đông

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Thư viết cho em nhòe nét mực

Phên thưa sương muối cứ bay vào

Núi rét đêm qua chừng mất ngủ

Sáng ra thêm bạc một nhành lau.

Ở đây tuyết trắng bên chăn mỏng

Bếp đỏ cơm trưa núi vẫn mờ

Mực đóng thành băng trong ruột bút

Hơ hoài than đỏ chảy thành thư.

Chắn gió cây run trong rễ tím

Hạt ngô gieo xuống cũng co mầm

Có hôm đồng đội đi công tác

Nhớ đấy, nhưng mà... thêm lớp chăn.

Gà buốt gáy lười đâm tiếng khản

Ca bát khua cho đỡ bất thường

Núi giấu trong lòng trăm thứ quặng

Anh bòn không kiếm đủ rau ăn...

Gạo thường lên sớm, thư thời chậm

Đài mở thâu đêm đỡ vắng hầm

Bao năm không thấy màu con gái

Vó ngựa nghe nhầm tiếng guốc em...

Mây đến thường rủ anh mơ mộng

Biết vậy, khuya em đỏ ánh đèn

Ước gì có chút hương bồ kết

Cho đá mềm đi núi ấm lên.

Mèo Vạc 3-82

Thơ Viết Ở Biển

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Anh xa em

Trăng cũng lẻ

Mặt trời cũng lẻ

Biển vẫn cậy mình dài rộng thế

Vắng cánh buồm một chút đã cô đơn

Gió không phải là roi mà đá núi phải mòn

Em không phải là chiều mà nhuộm anh đến tím

Sóng chẳng đi đến đâu nếu không đưa em đến

Vì sóng đã làm anh

Nghiêng ngả

Vì em…

Thơ Dưới Mái Hiên

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Gà không gáy trời vẫn sáng

Cây không héo đời vẫn buồn

Tôi nép dưới mái hiên

Cố tin rằng hôm nay không còn ai bất hạnh

Nhanh một bước vẫn còn tiếng thở dài

Chậm một bước vẫn đông người ăn uống

Lá khóc cho ai?

Đẫm ướt đường dài

Mưa day dứt suốt mùa thu day dứt

Bao khát vọng mỏi mòn còn ở bên kia sông.

1992

Thành Phố Bạn Bè

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Tôi đã ở sáu năm

Trên miền đồi Gia Cẩm

Nhà tập thể nửa gian

Chưa bận con, ở tạm.

Tháng, một lần "tranh thủ"

Đạp xe từ núi Đanh

Chờ hết giờ hành chính

Thủ trưởng cho khởi hành.

Hình như chiều thứ bảy

Dốc thấp hơn ngày thường

Vợ báo thêm xuất khách

Tôi về thường nguội cơm.

Sáu năm tôi đi về

Vui buồn cùng thành phố

Việt Thanh và Việt Tú

Việt Trì trong tên con.

Nửa gian rồi một gian

Dây phơi ngày mỗi chật

Nội, ngoại đều ở xa

Bạn bè thương Thỉnh vất.

Vợ đẻ ba năm đôi

Tôi thường đi công tác

Khi con đẹn con sài

Bạn bè lo chạy thuốc.

Lúc cao hứng bình thơ

Kéo nhau ngồi xuống đất

Khi mua gạo mua đường

Bạn nhường tôi đứng trước.

Thành phố ngã ba sông

Hai chiều nghe nước xiết

Câu thơ chưa kịp viết

Tin nhà: con biết đi.

Việt Trì 1981

Tắm Mưa

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Mưa rào rào bong bóng nở đầy sân

Trời như bông đen nước tràn qua mặt

Sấm làm nhịp cho đôi chân nhảy nhót

Kỳ lưng nhau rúc rích đùa vui

Mưa râm ran như bản nhạc không lời

Mưa mát lịm thấm sâu vào da thịt

Mảnh bom vãi mưa cuốn phăng đi hết

Nòng pháo vút cao như một thân măng

Nghiêng mũ sắt đầy đổ nước vào hương

Dành riêng pháo trận sau nhân lưới lửa

Bõ khi gánh thùng nước lên ba lần đứng thở

Góp suất nước chia dấp cho pháo mát nòng

Ơi cơn mưa thành một nỗi chờ mong

Hơn cả trang thu mấy mùa chưa trở lại

Mưa tạnh hẳn còn tần ngần đứng mãi

Mưa như người nhà một lát đến thăm.

Quay nhìn nhau trẻ lại bất ngờ

Vương trên mi hạt mưa tròn óng ánh

Chẳng ai biết đã qua trăm trận đánh

Chỉ thấy như úp cá ở đâu về.

9-1969

Tạm Biệt Sầm Sơn

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Tạm biệt nhé thôi đành tạm biệt

Tán bàng ven biển đôi mắt nước mưa

Tạm biệt nhé thôi đành tạm biệt

Một Sầm Sơn mà biết mấy tình cờ

Anh phải nói vòng vo anh yêu biển

Anh cứ yêu trời để thú nhận yêu em

Anh cứ khen người tốt đôi tốt lứa

Để giấu đi bao nỗi xót xa thầm

Cũng có thể Sầm Sơn còn trở lại

Nhưng mây kia đã cổ tích xa vời

Cũng có thể biển này còn gặp lại

Em đã thành muối xót ở trong tôi.

Thanh Hóa 8-1991

Sau Trận Đánh

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Khi bản Đông thành một nấm mồ

Những hãng phương Tây đưa tin nhớn nhác:

- Chưa bao giờ những binh đoàn thiết giáp

Của đối phương lại áp đảo như đây

Sau bản Đông giải phóng vài ngày

Tôi với chiến sĩ xe tăng cầu Chaki tắm mát

Một số anh thì đuổi nhau trên cát

Một số anh thì đổ dế, hái hoa

Các anh không nói nhiều về chiến thắng những ngày qua

Chỉ mong mưa cho đồng bào gieo lúa.

Chaki 3-1972

Qua Cầu Tràng Hương

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Mây Mải lên với Mã - pí - lèng

Bỏ quên dòng Nho Quế

Tôi bước lên cầu Tràng Hương

Nắng chang chói bên Thượng Phùng, Sơn Vĩ

Tốt bắt gặp lần đầu Nho Quế

Nước vắt ra từ núi đá dựng bờm

Cuối dòng sông là non nước Cao Bằng

Trên đỉnh núi đồng đội tôi đang khát.

Đồng đội tôi thay nhau đi cõng nước

Chiếc "can" cao quá đầu chằng chéo những bi-đông

Nước dồn lại từ những đôi vay ấy

Mấy năm qua đủ tưới cả cánh đồng

Đồng đội nhìn thắc thỏm xuống dòng sông

Nắng gay gắt khi mình còn quá trẻ

Gió thỉnh thoảng đưa mây về chiếu lệ

Rồi tan mau

Hơi đá lại nùng người

Khăn mặt xếp hàng trên dây phơi

Khô như mẻ bánh đa nỏ nắng

Những cánh tay trần hai mươi, mười tám

Bao năm rồi khỏa nước trong mơ

Xin cám ơn những hàng cây sa-mu

Ngả bóng xuống căn hầm của bạn tôi khi ấy

Bên này Giàng-chú-phìn

Bên kia là Sín-Cái

Tôi bước lên cầu Tràng Hương

Mang trang thơ lên cùng đồng đội

Có lá dong lá chít ở Trường Sơn

Đêm xua muỗi tắt đèn âm ỉ hát

Tôi ao ước thơ mang dù chỉ ít

Dòng Nho Quế ngọt ngào lên với các anh.

Hà Tuyên, 1979-1983

Những Kẻ Chặt Cây

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Những hàng cây lặng lẽ bảo vệ mình

Bằng chính búp của thói quen đem tặng

Trời bỗng gần hơn mây bớt vắng

Cây gày gò bừng thức có tình sao

Cùng lúc đó một tên dậy sớm

Đi tìm dao như mọi sáng đi tìm

Và nó chặt

Và tiếng chim tan vỡ...

Không hiểu vì sao bóng mát bị trả thù

Bị xua đuổi tội tình đến vậy

Tôi thành kẻ bị lột trần trơ trẽn

Cả lũ nhìn nhau côi cút dưới bầu trời.

Kìa nó đấy, kẻ chặt cây lại đến

Tôi lặng lẽ lo âu cho những người đứng cạnh.

Đêm 20-1-1988

Phan Thiết Có Anh Tôi

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Anh không giữ cho mình dù chỉ là ngọn cỏ

Đồi thì rộng anh không vuông đất nhỏ

Đất và trời Phan Thiết có anh tôi

Chính ở đây anh thấy biển lần đầu

Qua cửa hầm

Sau những ngày vượt dốc

Biển thì rộng căn hầm quá chật

Khẽ trở mình cát đổ trắng hai vai

Trong căn hầm mùi thuốc súng mồ hôi

Tim anh đập không sao ghìm lại được

Gió nồng nàn hơi nước

Biển như một con tàu sắp sửa kéo còi đi

Những ngôi sao tìm cách sáng về khuya

Những người lính mở đường đi lấy nước

Họ lách qua những cánh đồi tháng chạp

Trong đoàn người dò dẫm có anh tôi

Biển ùa ra xoắn lấy mọi người

Vì yêu biển mà họ thành sơ hở

Anh tôi mất sau loạt bom tọa độ

Mất chỉ còn cách nước một vài gang

Anh ở đây mà em mãi đi tìm

Em hy vọng để lấy đà vượt dốc

Tân Cảnh

Sà Thầy

Đắt Pét

Đắc Tô

Em đã qua những cơn sốt anh qua

Em đã gặp trận mưa rừng anh gặp

Vẫn không ngờ có một trưa Phan Thiết

Em một mình đứng khóc ở sau xe

Cánh rừng còn kia trận mạc còn kia

Vài bước nữa thì tới đường số Một

Vài bước nữa

Thế mà

Không thể khác

Biển màu gì thăm thẳm lúa anh đi

Em chưa hay cánh đồi ấy tên gì

Nhưng em biết ngày ngày anh vẫn đứng

Anh chưa biết đã tan cơn báo động

Chưa biết tin nhà không nhận ra em.

Không nằm trong nghĩa trang

Anh ở với đồi anh xanh cỏ

Cỏ ở đây thành nhang khói của nhà mình

Đồi ở đây cũng là con của mẹ

Lo liệu trong nhà dồn xuống vai em

Tiếng còi xe Phan Thiết bước vào đêm

Đèn thành phố soi người đi câu cá

Anh không ngủ người đi câu không ngủ

Biển đêm đêm trò chuyện với hai người

Cứ thế từng ngày Phan Thiết có anh tôi

1981

Những Tiếng Chim Xuân

Tác giả: Hữu Thỉnh

Tập thơ Hữu Thỉnh:  epubePub    KindleMobi    PDF A4A4    PDF A5A5    PDF A6A6 

Những con chim tu rúc

Về kêu bên mé đồi

Mùa xuân trong cỏ chỉ

Kéo mầm trong nắng soi

Có cái gì thật êm

Phả vào trong trời đất

Như là ta nhớ mình

Cả mùa đông cách biệt

Những mầm cây biết được

Chuyển dần sang tháng giêng

Gió vô tình bắt gặp

Vội mang lên với rừng

Thế là chỉ tu rúc

Về kêu bên mé đồi

Và mưa bay như thể

Ngỡ mình đang có đôi

Hai nhà

Hai nhà dựa lưng vào nhau.

Cành xoan bên ấy ngả đầu sang đây.

Lá sả đấy gội đây say.

Ru em bên ấy, bên này thiu thiu.

Hôm qua bên ấy lẩy Kiều.

Bên này căm mãi cái mưu Tú bà.

Mải nghe chênh chếch trăng tà.

Đầu hồi bên ấy ngả qua bên này.

Ai ơi nắng đã sang ngày.

Mái lá bên này choàng cả bên kia.

Đất ru

Tôi xin làm cỏ ru anh

Trồng cây ơn nghĩa xung quanh hồn người

Tôi ru nhẹ bớt mưa rơi

Sương tan sơm sớm nắng trời rộ mau

Bên bồi bên lở về đâu

Bên trong bên đục dài lâu tình đời

Có anh trong mỗi buồn vui

Trăng treo gọi trẻ mắt người vào thu

Có anh tiếng sấm gọi mùa

Trâu đàn lại gánh tua rua đi cày

Đá nồng vít mạch vôi xây

Có anh cho búp ngói này trông lên.

(Tập Thư mùa đông)

Ấm lạnh

Đêm nay là cái đêm gì nhỉ

Rét biến thành dây để trói tôi

Em kề bên hoa trước mặt

Ngày mai thương nhớ đã qua trời.

(Matxcơva, 1987)

Trông ra bờ ruộng

Trông ra bờ ruộng năm nào

Mưa bay trắng cỏ, cào cào cánh sen

Mẹ tôi nón lá bước lên

Mạ non đầu hạ trăng liềm cuối thu

Quanh quanh vẫn một mảnh bờ

Bây nhiêu toan tính đến giờ chưa yên

Mẹ tôi gạt cỏ bước lên

Cỏ dày, cây lúa phải chen nhọc nhằn

Xòe tay tính tháng tính năm

Tính người? Nào biết xa xăm cõi người

Gié thơm ai đã gặt rồi

Đồng quang bóng mẹ nắng nôi một mình...

Trước tượng Bay – on

Ở đây Trời bị bỏ quên

Hoa biếng nở, đá đá chen hết người

Đá đang rợn ngợp trước tôi

Cánh tay đeo ngấn bao đời còn say

Quân kia, voi đấy, võng này

Mặt người với giọng đắng cay thuở nào

Tài tình chất một núi cao

Tài không che kín khổ đau kiếp người

Ba-on quay mặt vào tôi

Còn ba mặt nữa? Với người đâu đâu...

Trời đang chớp gió trên đầu

Nụ cười ẩn giữa binh đao, nói gì?

Ngất cao ấy một thành trì

Cửa nào? Ai mở? Bước đi chập chờn

Tự mình là cả núi non

Vẫn không thoát khỏi cô đơn giữa trời

Bốn phương với bốn mặt cười

Gần xa mờ tỏ sự đời Bay-on.

(Phnôm-pênh, 10-1986)

Vu vơ

Gọi tên những ruộng không mùa

Những cây mất lá những chùa lạc chuông

Gọi tên năm bảy nẻo đường

Bóng mây tha thiết sương buông thật thà

Gọi xa bạc phếch đường xa

Gọi gần khăng khít đôi ta đang gần

Em vừa gỡ gió ngoài sân

Anh vừa góp được một lần vu vơ.

1993

Chợ chim

Bồ quân bên suối chín vàng

Biến thành chợ của họ hàng nhà chim

Đầu têu tu hú chạy lên

Sẻ con giục mẹ bỏ quên cả giày

Chào mào chưa nếm đã say

Chim sâu bận mọn nửa ngày mới sang

Anh vũ mua bán đàng hoàng

Ăn xong múa lượn cả làng cùng xem

Bồ nông ở cữ ăn khem

Cà siêng có khách vội đem quà về

Con sáo mua bán màu mè

Quạ đen đánh quịt còn khoe đủ điều

Chú vẹt ăn bốc nói leo

Chèo bẻo đanh đá nói điều chanh chua

Chùm chim chùm quả đung đưa

Người bán thì một kẻ mua thì mười

Bồ quân được nết được người

Bán thì bán đấy chẳng đòi công đâu

Chỉ xin cái hạt về sau

Nhân ra ngàn quả làm giàu cho chim.

Mùa hạ đi đâu

Bà ơi mùa hạ đi đâu?

Chùm vải trọc đầu trốn biệt trên cây

Tiếng sấm trốn lẩn vào mây

Quạt nan nằm nhớ bàn tay của bà

Sông gầy, đê doãi chân ra

Mặt trời ngủ sớm, tiếng gà dậy trưa

Khoai sọ mọc chiếc răng thưa

Cóc ngồi cóc nhớ cơn mưa trắng chiều

Nghe bà, cháu mặc đã nhiều

Mà sao cái rét vẫn theo vào nhà

Cháu sà vào lòng của bà

Đôi tai đã buốt, tay xoa ấm dần

Cái lạnh chạy khỏi đôi chân

Hàm răng thôi khỏi va nhầm vào nhau

Bà ơi cháu đã thấy rồi:

Mùa hạ vào ở trong đôi tay bà.

Hữu Thỉnh

THƯƠNG LƯỢNG VỚI THỜI GIAN P.1

(Tác giả: HỮU tHỈNH)

Phần I

Sang thế kỷ

Sang thế kỷ với con tàu quá rộng
Hoa hồng sang, gai nhọn cũng sang

Tay vun cây và bão dập mùa màng
Sông ôm sóng cả bên bồi bên lở
Thương cảm, phản thùng, khoan dung, thớ lợ
Vé trên tay thanh thản bước lên tàu

Kẻ chậm chân có thể là mây nõn
Mải ngu ngơ với chim mới ra ràng
Kẻ chậm chân có thể là anh nữa
Trái tim cồng kềnh thơ phú đa mang

Cuối năm 1999

Nghẹn

Thế kỷ trôi qua
Còn nguyên đại dương ở phía dưới con tàu
Cỏ bao phen phải làm lại từ đầu
Ta im lặng vì quá nhiều mây trắng

Có gì mới? Ngày đi hay cát đến
Có gì vui? Gió thổi lấy lòng cây
Có gì bền? Nhân nghĩa có còn đây?
...
Ta im lặng vì quá nhiều mây trắng

Hà Nội 2000-2005

Những người đi lại phía tôi

Những người đi lại phía tôi
Bao nhiêu bóng mát một lời lá bay
Mặc ai xô dạt mỗi ngày
Múc đau lòng giếng vẫn đầy sao hôm

Thấy

Đụng một kẻ ngấm đủ mặt cái ác
Sống một ngày lội qua cả kiếp người

Ăn nói khó hơn yêu ghét khó hơn
Đi suốt ngày đời vẫn nguyên chỗ cũ

Đố kỵ gian manh thấp khớp tháo dạ
Tháng ba đầu cành hoa bưởi còn kia

Va quyệt và xây xát
Nhân tình lầm lũi đi

2003-2005

Mồ hôi đón ngõ

Đôi luống thời gian
AI ải mùi đời
Hì hục câu thơ
Gieo chỗ không người

Tấm chăn ngôn từ
Dày sao không ấm
Thi nhân dậy chưa
Gà đang chuyển sớm.

1-1996

Ngẫu cảm

Thu hết mọi tiếng chuông thành một sắc áo vàng
Cõi thiện xa xăm câu kinh vượt dốc
Bao nhiêu kỳ quan che không kín những gì lầm lạc
Mây vừa đi vừa ngoái lại trông người

1988-2005

Cặn lắng

Cổng rảnh thở nhồn nhột dưới nách đêm
Những đàn sên lết đi sau một ngày mỏi mệt

Cặn lắng
Cặn lắng

Tôi cố lách qua cặn lắng của đời mình
Dưới đáy cốc của hy vọng

2003

Người làm mùa

Những gié vàng lại tụ hội vàng tươi
Mùa hoàn hảo. Thiên nhiên bầy kiệt tác
Sao với ta vẫn chỉ vài nét phác
Tẩy xoá hoài người vẽ mãi chưa xong?

12-2005

Một lời

Một lời như thể mái chèo
Khi gãy cán đã bao nhiêu người cập bến

Một lời như thể lưỡi cưa
Khi nghĩ lại bao thân cây đã đổ

Một lời như thể giếng thơi
Soi trong đất lại thấy trời ở trong

11-2001

Bóng mát

Tôi như cây biết giấu lá vào đâu
Giữa gió bụi cõi người

Nếu giấu lá thì còn đâu bóng mát
Bóng mát mà che không nổi chính tôi.

2-8-1996

Ngõ thu

Mẹ già khom bóng dưới cau
Ngõ thu nắng dãi ngày mau sập chiều
Có gì trời đất mang theo
Thế gian muôn nỗi cánh diều mong manh
Có gì xoáy vực chông chênh
Gió neo tay mẹ bỗng thành thiên thu

Hà Đông - Vĩnh Phúc 2002

Thời gian

Đem cho. Đem cho
Không giữ lại chút gì
Đòi lại. Đòi lại
Không hề thương tiếc

Bày ra. Rồi xoá đi
Ham chơi. Và bỏ cuộc
Thời gian
Ông là ai!?

Ngày 10-11-2003

Vô thanh

Tôi ngồi nhặt sỏi đếm buồn
Gió đi tìm khói chon von mấy đồi
Mây kia ham sự nhất thời
Bao nhiêu oan nghiệt mắt người ngước lên.

Vân Hồ 1980

Năm đi

Gió sao là lạ. Mây khang khác
Không hiểu. Hay là nhịp cuối năm
Hôm qua thì tiếc. Mai thì sợ
Tuột cương trăng cũ lại sang rằm

Hà Nội 2003

Vừa trong mơ cùng tôi

Vừa trong mơ cùng tôi
Cây ra đường đã bụi
Vừa dào dạt cùng tôi
Biển đã thành sương khói

1993

Năm tháng trên vai

Chiều như là chờ đợi
Em như ngày hôm qua
Cây như ai thêu dệt
Gió như kẻ không nhà

Núi cao đường vẫn lội
Bếp nguội biển còn đầy
Sau mỗi lần chạm cốc
Biết đời còn mấy ai.

Xuân 1993

Đất ngày thường

(Trích trường ca)

Mười bảy tuổi chắc gì mưa ướt áo
Em đứng so le bên mùa ngâu
Em chọn mùa ngâu để tha hồ lãng quên, tha hồ mơ mộng
Anh đi qua không gặp mắt em nhìn

Mưa trút nỗi niềm
Gió trên đường lai láng
Lật hạt gạo anh tìm
Em đứng cùng ai
Em đứng cùng ai
Lật hạt gạo lại thấy em đang hát
Gió có điều chi mà tìm đến sông dài

Mười năm rồi
Khúc mía gầy anh chưa hề róc vỏ
Mẹ một mình đi cấy cánh đồng xa
Mẹ đã đi hết con đường của mẹ
Hạt thóc đâu
Hạt thóc đâu
Sấm chớp trước hiên nhà

Mười bảy tuổi chắc gì mưa ướt áo
Mẹ mong em vấp phải cầu vồng
Em hẹn về tháng Tư
Bánh trôi nước vỡ đường không gặp bóng
Em hẹn về tháng Sáu
Ngọn sào tre ngấp nghé trái bòng non
Mẹ nhờ cuốc kêu
Cuốc kêu nhỏ máu
Mẹ nhờ khói bếp
Trời ngắt khói đem đi
Rau sam rau dệu rau gì
Rủ nhau thương mẹ những khi mẹ chờ

Anh xuống đò Phụng Hiệp tìm em
Lục bình trôi tránh mặt
Tôm cá quăng mình vào tiệc lớn
Ai chèo đò như dáng mẹ ta khom

Ngọn dừa vuốt gió dài thêm
Vuốt dài thêm con đường sông nước
Chẳng thấy em đâu củi rều trôi chóng mặt
Chiều động lòng cho câu lý cầm tay

Anh đi tìm em câu lý vắt vai
Người cắp thúng đi dọc đường số một
Người thắt cổ dưới gốc cây bình bát
Người đi nhờ phóng ảnh để thờ con

Mẹ ơi mây héo con xin mẹ
Cho con lên an ủi mặt trăng buồn
Chợ tan đường cũng như tan chợ
Bán được buồn hay mua được buồn hơn

Ta vay bóng mát mà không trả
Trời hiểu vì sao lại mất mùa
Ta đã qua những mặt bàn nguy hiểm
Những người hiền vương vít giữa rơm khô

Người ta bảo em rẽ qua kênh sáng
Anh rẽ bùn qua kênh sáng tìm em
Người ta bảo em rẽ qua tiệc cưới
Anh tới nơi bát đũa đã say mèm

Nếu em không hứa em quay lại
Cá chẳng hơi đâu đớp bóng cầu
Nếu em không hứa em quay lại
Sáo chẳng rủ đàn bổ xuống lưng trâu

Bất chợt

Bất chợt
được sưởi ấm
từ những ai không quen biết qua đường
Bất chợt
đọc tiểu sử của dòng sông
trên đất lấm cuốc cày chưa kịp rửa
Bất chợt
những cánh chim vụt hiện
vẽ đường đi vô định của con người

Hà Nội, 31-12-2004

Vườn Sô - Panh

Tặng Đỗ Quân

Vườn Sô - Panh trang trí thật sơ sài
Chỉ có gió và rất nhiều im lặng

Im lặng cồn cào giục dây đàn lên tiếng
Những âm thanh nức nở kiếp người

Im lặng mênh mông biến trời thành trẻ nhỏ
Lá trong vườn khoe những mảnh mây phơi

Vasava 2-10-2004

Một thoáng làm người

Chừng như cây chồn gốc
Muốn đổi bóng cho tôi

Để cây được làm người
Làm người trong chốc lát

Mới một thoáng làm người
Cây bỗng đòi bóng lại

- Bão trời ta coi khinh
Bão người không chịu nổi.

12-1998

Thương lượng với thời gian

Buổi sáng lo kiếm sống

Buổi chiều tìm công danh

Buổi tối đem trí khôn ra mài rũa

Tỉnh thức
Những hàng cây bật khóc

10-2005

Phần II

Gửi bạn triền sông

Tặng Hường

Bạn trở về làm lụng dọc triền sông
Nước mấp mé mây vần ô mạ trũng
Căn nhà đất ánh đèn dầu cuối xóm
Bạn đi về khuya sớm lo toan

Bạn trở về lấy vợ sinh con
Hạnh phúc nhỏ hai bàn tay che chúm
Lớp trẻ mới lớn lên. Bạn ngỡ ngàng kết bạn
Tâm sự nào áo lính vẫn sờn kia?

Những khu rừng, những trận mạc đã qua
Giờ lấp loáng sau cái vè cắm nước
Hạt lúa ta trồng mà mừng như bắt được
Những quả duối chín mòng trẻ lại ríu chân lên

Chiếc mũ cối bạc màu lại dậy sớm thức khuya
Mưa tháng bảy tầm tầm bong bóng vỡ
Bạn lại được chuyện trò cùng tuổi nhỏ
Ếch mong mưa kêu váng ở sau đìa

Tất cả vẫn như xưa, tất cả lại bắt đầu
Đồng sau vụ đi đường cày thứ nhất
Bạn đã tập đi nghiêm, bạn đã tập đi đều
và tập hát
Và bây giờ âu yếm giục trâu đi

Vĩnh Yên, 2-1981

Tháng Giêng

Bánh xe của tháng Chạp
Lăn qua mỗi ngày gầy
Tháng giêng về thêu cỏ
Sợi mưa phùn lay phay

Màu chín những trái cam
Ấm dần sang câu đối
Trời đất lại bén duyên
Mùa xuân lo dạm hỏi

Mẹ vẫn nhắc đến em
Ngày thăm quê vất vả
Anh lặng lẽ ra vào
Để giàn trầu thêm lá

1-1996

Đi chợ Vĩnh Yên

Thôi thì lộc biển lộc rừng
Cá nhanh nhánh vảy mẹt vừng mới phơi
Thôi thì ngọt lịm đứng ngồi
Trung du khoai sắn vẫn người sắn khoai
Thôi thì quầy rộng, quán dài
Mua may bán rủi phát tài cậy duyên

Thôi thì người lạ mới lên
Người đâu muôn đấng không quên nổi người
Trẻ trung thế chỗ em rồi
Thắm tươi thế chỗ thắm tươi thuở nào
Bây giờ phận bạc nơi nao
Thôi thì một cánh diều chao rối bời
Một hương một sắc một đời
Một duyên một phận một thời chiêm bao.

Vĩnh Yên

Lời mẹ

I.

Mẹ đã sinh ra tôi
Đặt tên cho tôi nữa
Một cái tên nôm na
Hồn nhiên như sỏi nhỏ

Cái cối và cái chày
Con mèo và con cún
Yêu mấy vẫn chưa vừa
Thoắt trở thành người lớn

II.

Tôi bước ra ngoài ngõ
Gió thổi. Nước triều lên
Đi hoài không gặp tiên
Đành quay về hỏi mẹ

- Hãy yêu lấy con người
Dù trăm cay nghìn đắng
Đến với ai gặp nạn
Xong rồi, chơi với cây!

III.

Tôi lại bước dưới trời
Không tiếc mòn tuổi trẻ
Đi hoài không gặp tiên
Lại quay về hỏi mẹ

- Hãy yêu lấy con người
Dù trăm cay nghìn đắng
Đến với ai gặp nạn
Xong rồi chơi với cây!

Số 4 - Lý Nam Đế, 1989

Bất hạnh

Bất hạnh của buổi sáng
để lại dấu vết trên cửa sổ
từ đâu đó
vẳng lại những lời bùn
tôi cảm thấy có ai đang làm nhục

Kẻ phản phúc vừa lau tay sạch sẽ
cười súng sính
trong bộ cánh thớ lợ

Xe máy rú rồ dại
chậu cảnh biến thành vật lót tay
hè phố bị hắt nước loang lổ
càng cố chứng minh là kẻ vô can
càng thú nhận là nạn nhân kế tiếp

Luật nhân quả
ngủ gật
trên bậc cửa.

16-12-2003

Tiếng gà trên đảo

Ai mang quê ra đảo
Ló một tiếng gà trưa
Bao nhiêu là súng pháo
Ngây thơ như cày bừa

Nước dồn trong bi -đông
Nằm mơ về mạch đá
Cát sang màu rơm rạ
Đảo lui về thiếu niên

Biển luôn ở cạnh mình
Bao điều còn cửa khép
Gió từ nơi xa khuất
Lại rung nhành sim tươi

Bàng thiếu trẻ con chơi
Cuối năm không nỡ rụng
Biển thu bớt sóng về
Để mênh mông hơn biển

Cuối năm 1983

Giải thích

Hoa sữa cố tình giải thích đêm
theo cách riêng của mình
và tìm thấy nhiều người còn mơ mộng

Đáng tiếc

họ phải nộp thuế thu nhập cao
dù hoa sữa lúc đầu không muốn thế

Những đứa con lại nức nở ra đời

Ngày 1-11-2003

Phút giải lao của đồng chí gỡ mìn

Tóc anh nghỉ giữa chiều hây hẩy
từng sợi chùng sau bao mồ hôi
mây tê tê một dải vắt ngang trời
ngón tay lấm nghỉ ngơi trên điếu thuốc

đất mới thật là đất sau lưng anh
cỏ mới thật là cỏ sau lưng anh
anh dọn bữa tiệc xanh
gọi đàn bê tung vó

trước mắt anh những quả mìn chưa gỡ
nằm im lìm trong bao éo le
nỗi bất hạnh không màu và vô hướng
nó lăn đi trong một tiếng thô rè

nó lặn vào đất, vùi dưới cỏ
trực ném đi những bức điện màu đen
anh đã qua bao nhiêu có thể
bằng bàn tay mười tám tuổi đời mình

cái biên giới nhỏ nhoi và khắc nghiệt
nằm dưới đầu kim hoả mỏng như hơi
anh đã thắng từng nấc ren phấp phỏng
trong chiến trường chật chội
đấu tay đôi

anh vất lại đằng sau những quả mìn

chống tăng
những quả mìn hộp díp
như người ta vất những quân cờ sau một nước

cao tay
đất cứ thế tự do, cứ vì người chăm bẵm
trong âm âm điệp khúc máy cày

anh giải lao anh ngồi trên cỏ
ngồi râm ran như sáng dậy như sau mưa
anh như cánh én bay qua bão
từ hiểm nguy đến thanh thản bây giờ

giành lại đất, anh là người gỡ mìn
những phút nghỉ bao giờ cũng ngắn

Đà Lạt, 13-8-1977

Mưa thanh xuân

Mưa thanh xuân mưa trước cửa thiền
Sông chảy chậm đợi chiều đang bị ướt
Ta khoác chiều mưa
Buồn chẳng vơi thêm
Vui chẳng ngập

Câu kinh bay ra ngoài mái tam quan

Hoa trong vườn Nguyễn Huệ

Ngỡ đàn voi để ngà lại sông Kôn
Cát và cát trắng hoài không hết trắng
Trưa cổ xưa hương đưa bảng lảng
Cây vườn thơm từ quá khứ thơm ra

Khi Quang Trung luyện võ dựng cờ
Trời gánh đỡ việc người không làm nổi
Đất kê gió cho chiêng cồng réo gọi
Còn hoa thì đang ở đâu đâu

Hoa hôm nay thay chủ nhà tiếp khách
Một mùi hương thao thiết tới mai sau
Nghiệp anh hùng nói không bao giờ hết
Hoa kể bằng mây thắm trên đầu

1999-2000

Gửi người bộ hành lặng lẽ

Kính tặng nhà thơ Chính Hữu

Anh là khách quen của những buổi chiều
Bạn thân cùng im lặng
Anh chỉ mong tạo ra nhiều khoảng trống
Khoảng trống dịu dàng quà tặng của mùa thu

Thế kỷ sóng to

Anh lặn qua tận đáy
Lấy khoan dung làm chiếc phao bơi
Khiến cay đắng cũng nhuốm màu tha thứ

Bí mật của trời trong

Lánh xa mây đục
Anh mang theo những tiếng chuông xưa
Gõ trai tịnh dưới những vòm lá cổ

Người bộ hành
Người bộ hành lặng lẽ
Cây vẫn đây mà năm đã qua
Xuân lại đến giúp Anh làm gậy chống

Ngày rét đậm 28-12-1999

Cung tháng Chạp

Vạc mảnh bờ con cua mất quê
Rau đay làm lẽ buổi tôi về
Ổi đào lên tỉnh xem son phấn
Mạ vẫn chờ em dóc mía de

Gió nảy đàn tre cung tháng Chạp
Trăm câu không đỡ nổi câu tình
Em mang thiên lý về thưa mẹ
Sông vẫn ba đào trúc vẫn xinh

1988

Tuyết trắng

Trời xé mình ra cho tuyết bay
Sợi đêm đan sáng cả đêm ngày
Trời sau cơn ốm cây say rượu
Người ở gần ta hay xa đây

Hình như ta gặp mà chưa gặp
Một chút tri âm ở cuối đường
Tuyết trắng đi tìm nơi trắng đậu
Bắt đầu từ những hạt cô đơn

Mat-xcơ-va 1987

Thi nhân

Giữa hai vùng tối sáng
Thi nhân bước lên cầu
Gió với bao đáng tiếc
Sấp ngửa dạt về đâu

10-2005

Thợ lặn cầu Thăng Long

Bộ đồ lặn tám mươi cân
Chiếc bình hơi
Và xoáy lũ sông Hồng
Đám bùn nhão dưới năm mươi thước nước

Cả dòng sông đè lên trái tim anh
Anh đánh vật với bao nhiêu trôi dạt
Anh lặng lẽ ném thân vào thử thách
Anh thở dè, anh thở dè từng nấc
Lặng lẽ vượt qua mình trên nhịp quá chênh vênh

Sông không hề biết anh
Để ghìm con sóng lại
Đất không hề biết anh
Những hạt cát cứ mịt mờ câm nín

Dưới năm mươi thước nước sông Hồng
Sóng nặng trĩu thét gào trên mạc máu
Huyết áp tăng
Trí nhớ bồng bềnh
Anh tĩnh trí giữa bao nhiêu nhiễu loạn
Sông đặc quánh mỗi lần anh lặn xuống
Những trận thác rừng vờ ngủ bỗng bừng sôi

Không nhìn thấy gì không nghe thấy gì đâu
Tất cả trông vào cảm giác
Một thế giới không mầu mù mịt
Sương trắng bay trong kỷ niệm xa vời

Cứ thế bao năm dưới đáy của lòng sông
Với tất cả những gì biết được

Đã làm anh giật mình sửng sốt
Khi lên bờ
Bắt gặp lá tre non

Hà Nội 1983-1984

Ngọn khói

Sao tôi cứ lan man cùng khói ấy
Mẹ nhóm lên nghi ngút mé đồi
Bùn đất, cỏ khô ngùn ngụt cháy
Cả mùa đông tìm đến sưởi cùng tôi

Khói như cây biết sinh quả theo mùa
Thong thả chín, mẹ lại bồi thêm cỏ
Tháng Chạp gầy hoa mua nhen nhóm nở
Tím như là an ủi cả chiều đông

Ngọn khói xưa giờ ở nơi đâu
Có nhớ mẹ tôi mé đồi cỏ cháy
Có cay đắng trước nỗi đời oan trái
Có thấm buồn bèo bọt táp ngang sông

Ngọn khói xưa còn nhớ tôi không
Tóc trôi dạt vẫn hăng mùi cỏ đất
Đi suốt nụ cười, phía sau tay bắt
Vẫn lan man cùng ngọn khói quê nghèo

Mùa đông 1997

Người đi mở đất

Kính tặng cô bác xã Tân Mỹ, huyện Ba Tri - Bến Tre

Chim tha phương đậu xuống bụi chà là
Câu vọng cổ theo người đi mở đất

Trồng đầu tiên là trồng cây khói nhớ nhà
Bay vật vã trong buổi chiều xa xứ
Thu đầu tiên là thu trận gió hoang
Quật tơi tả quanh mái lều tạm bợ

Thương bàn chân con gái sục bùn non
Thương tay mẹ rã rời đêm quạt muỗi
Thương tắc nước chè ngắc ngư vị muối
Thương tình nhân không có chỗ hẹn hò

Họ thuần hoá cả thời gian vô sinh
Năm chia tháng thành mùa màng gối vụ
Chiều duyên hải họp làng mây tứ chiếng
Câu ca xưa bói một nụ hoa đầu

Bến Tre, tháng 4
Hà Nội, tháng Chạp 2002

Mưa trên lộ 4

Mưa líu ríu vào hè trên lộ Bốn
Quả đương mùa mưa trút cả trời thơm
Chiều vô tư mở tiệc những khu vườn
Mưa vít quả xuống gần hơn mặt đất

Đất nghỉ chút thảnh thơi sau vụ gặt
Hả hê chưa, đồng thoáng, ếch đang kêu
Tôi cúi nâng Hoà Bình lên một tuổi
Lính xa quê sum họp với hoa bèo

Long An 1976

Mượn mùa thu một buổi

Mượn mùa thu một buổi
Ta về thăm cỏ đồi
Tháng năm ai mài nhẵn
Mòn sỏi trẻ con chơi

Ai treo diều lưng trâu
Hái chiều vài lá thắm
Ai cấy men sứ sành
Trong bập bùng lửa đợm

Ai mải đuôi cá cờ
Bỏ quên chiều dải quạt
Ai chơi ô ăn quan
Giờ cười rung tóc bạc

Ra giêng ai lấy chồng
Làm ngẩn ngơ tre trúc
Đình xưa mơ bóng hạc
Sóng còn lưu luyến sông

1-1999

Bóng dừa

Kính tặng các má Bến Tre

Bóng xa như núi nghỉ
Bóng gần thành mây cao

Thân dừa găm vết đạn
Nước ngọt. Bọc cùi thơm
Cái ăn và cái mặc
Treo chung với trái vườn

Mái lá, tường cũng lá
Trời trong chum nước chiều
Mộ con xây trước cửa
Chim xà day dứt kêu

Hậu cứ, đơn sơ vậy
Quân đi và quân về
Bóng vườn ôm chiến trận
Biển đầy thương Bến Tre

Trời còn cho chắc bước
Chăm mộ và nuôi cây
Má ơi, kìa gió chướng
Bông so đũa buông đầy

Ngày rét đậm 28-12-1999

Thưa thầy

Trước ngọn thước là con đường xa tắp
Bông hoa nào cũng có vẻ bình yên
Và em tin, sau cay đắng vẫn tin
Những ngọn suối không làm đau bóng lá

Đã vấp ngã, thưa thầy, nhiều vấp ngã
Không ở đâu xa ở giữa con người
Em bước đi hoảng hốt nghỉ về thầy
Đời nhanh quá vui buồn chưa kịp cũ

Đời nhanh quá tóc thầy khói phủ
Giáo án chông chênh bão giật đời thường
Cây trước cửa gió ở ngoài tay với
Thầy yêu trò vật vã với văn chương

Phần III

Hai nhà

Hai nhà lưng dựa vào nhau
Cành xoan bên ấy ngả đầu sang đây
Lá sả đấy gội đây say
Ru em bên ấy bên này thiu thiu
Hôm qua bên ấy lẩy Kiều
Bên này căm mãi cái mưu Tú Bà
Mải nghe chênh chếch trăng tà
Đầu hồi bên ấy ngả qua bên này
Sáng ra nắng trĩu cành cây
Mái lá bên này choàng cả bên kia

Vĩnh Yên 1962

Hạnh phúc

Chẳng có ai dạy hoa
Nở cách nào thì thắm
Thế mà họ khuyên em
Đừng yêu anh, bất hạnh

Em bướng bỉnh như trời
Nối sào không chịu thấp
Anh lầm lì như đất
Ai nói gì cứ nâu

1982

Sắm Tết

Biết sắm Tết gì đây
Cho người đang xa cách
Một trời hoa mở khép
Hoa nào cho đôi ta

Chợ gần vòng chợ xa
Bán mua toàn thiên hạ
Chợ mỗi ngày mỗi giá
Giá nào cho chia phôi

Biết sắm Tết gì đây
Cho người đang xa cách
Mua gì cho đỡ rét
Bán gì vơi cô đơn

Chim chớp cánh sau vườn
Ngày dồn toa trên lịch
Biết sắm Tết gì đây
Cho người đang xa cách

2-1993

Tiễn xuân

Bao nhiêu tha thiết với người
Núi khêu trăm ngọn cầm lời mây bay
Bao nhiêu khép mở tỏ bày
Cúi hương nhận cả vòng tay đương thì
Mua đào tiễn mỗi xuân đi
Năm năm tháng tháng chắc gì đã em

2-1999

Xa vắng

Xa xắng quá bồn chồn đi hỏi cát
Đường đông người, đâu nhỉ dấu chân em

Xa vắng quá một mình đi hỏi bến
Người sang đò có dặn sóng gì thêm

Xa vắng quá tần ngần đi hỏi chợ
Người mua gương dạo ấy có hay về?

Người mua gương đã một lần trở lại
Soi tưng bừng, rồi lặng lẽ quay đi

2-1999

Áo ai

Áo ai như là áo
Anh buồn suốt bấy nay
Tiếng ai như là tiếng
Mưa đi sông vẫn đầy

Anh muốn nói một câu
Chẳng nơi nào khuất gió
Em ở chớm mùa trăng
Có nhớ người đang nhớ

Có gập áo gấp khăn
Xếp vào kho mộng mị
Có một mình so chỉ
Khâu lành cho không gian

Tiếng ai như là tiếng
Đường dài nín bóng xe
Áo ai như là áo
Em về đưa Xuân về?

2000

Một lần

Anh đã một lần chạm phải mắt em
Chỉ một lần ấy mà không sao gỡ được
Anh như một đôi cánh chuồn chuồn
Bị chấm nhựa trong cái ngày tươi sáng ấy

Anh bỗng thấy mình mạnh mẽ lớn lao
Qua khu rừng có lời ca dẫn dắt
Em nhớ thương ơi

Chúng ta sống vì nhau
Chúng ta hát vì nhau
Chúng ta buồn cũng vì nhau
Trời thấy vậy cho mùa xuân trở lại

Từ dạo ấy những ngôi sao tình ái
Cứ tìm mình dưới đáy biển đêm đêm

Lọc

Lọc hết bùn đi
Còn chút gì sót lại
Đấy là anh sau những vui buồn

Tắt mất ngày rồi
Còn chút gì sống được
Đấy là em rực rỡ sao Hôm

Anh đã yêu em trên tất cả những gì nhảm nhí
Mây đến quanh ta thành đồ đạc ngày thường

Đến quả chín cũng phải cần vỏ bọc
Hai đứa mình vừa bóc một lần yêu

1992

Nha Trang ngày em đến

Nha Trang ngày em đến
Mùa xuân cũng trở về
Có gì không rõ rệt
Như mưa phùn theo đi

Bãi biển bước sang chiều
Nắng về thưa trên lá
Bờ mặc sống dào đêm
Không nói gì thêm cả

Một đầu ghế bỏ không
Quay về vùng cách biệt
Biển thì rộng vô cùng
Không đỡ gì em được

Trời thách trăm ngọn núi
Đành chỉ biết cao thôi
Người đi qua nhiều lắm
Nhưng người đi có người

Gió vơi những hoa dừa
Rơi vàng nơi đầu ghế
Mùa xuân không nở tẻ
Dẫu chỉ một mình em

Hoa tặng

Bông hoa này tới em
Sau bao người mặc cả
Con đường này tới em
Sau bao nhiêu lầm lỡ

Người ta đã nhấc lên
Rồi người ta đặt xuống
Anh là kẻ dại khờ

Mua hoa này đem tặng

Anh muốn bước thật êm
Nhưng cầm sao nổi gió
Biết vậy em vẫn cười
"Anh xem, hoa vừa nở".

Ước

Có cái gì đã rơi
Vừa rơi thêm lần nữa
Chỉ còn một mình anh
Với chiều qua cửa sổ

Mùa thu cũng bỏ trời
Đi về miền tiếc nuối
Có con tàu mệt mỏi
Thét còi trong tim anh

Ước có em ngoan mềm
Chợt đến cùng ngọn gió
Tóc em hay mây thở
Bàng hoàng trên vai anh

1992

Trái đất chẳng rộng đâu

Căn nhà ấy ta không ở được
Hai đứa kéo nhau ra ngoài đường
Rầm rập xe đi
Rầm rập người đi
Hai đứa ta đành dạt về bên phải

Trái đất chẳng rộng đâu
Ta dắt nhau trú dưới gốc cây
Chim kéo đàn đòi lại

Trái đất chẳng rộng đâu
Ta tìm về những ngôi nhà
Những ngôi nhà chật ánh đèn buổi tối
Hạnh phúc của người này là ngăn cách

của người kia

Trái đất chẳng rộng đâu
Ta hoang dại dưới trời
Lấy tình yêu làm mái nhà che chở

Vân Hồ 1980

Dang dở

Hoa đã bỏ đi rồi
Mà bình còn đầy gió
Mỗi ngày anh có em
Lại đầy thêm dang dở

1995

Một mình

Xa em đói tiếng đói hình
Trời xanh với chỉ một mình trời xanh
Nghe giờ nén nhớ trong anh
Gấp đêm làm gối chẳng thành giấc em

Tuyên Quang 2001

Lời chú của tác giả
Cùng bạn đọc.

Tập sách nhỏ này tập hợp những bài thơ tôi làm rải rác trong vòng hơn mười năm qua. Trong đó có những bài đã in trên một số sách báo. Nhiều bài công bố lần đầu. Trong quá trình xuất bản, tác giả đã xem lại và sửa chữa theo góc nhìn của nhận thức mới. Có một số bài được thay đổi gần như hoàn toàn so với bản công bố lần đầu. Trong các trường hợp sửa chữa, xin được lấy văn bản trong tập sách này là chính thức. Xin cảm ơn các bạn.

Hà Nội, 28-11-2005

HỮU THỈNH