Nguyên tí

Nguyên tí là h¡t nhÏ nh¥t không thà phân chia vÁ m·t hoá hÍc, tham gia t¡o thành phân tí.

Nguyên tí là mÙt hÇ trung hoà iÇn gÓm:

- H¡t nhân tích iÇn d°¡ng ß tâm nguyên tí.

- Các electron mang iÇn tích d°¡ng âm chuyÃn Ùng xung quanh h¡t nhân.

Nguyên tÑ hoá hÍc

Nguyên tÑ hoá hÍc là t­p hãp các nguyên tí có iÇn tích h¡t nhân b±ng nhau. Các d¡ng nguyên tí cça mÙt nguyên tÑ có khÑi l°ãng khác nhau gÍi là các Óng vË cça nguyên tÑ ó.

Ví då: Nguyên tÑ cacbon có 2 Óng vË là INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_2_files/image002.gif" \* MERGEFORMATINET và INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_2_files/image004.gif" \* MERGEFORMATINET (chÉ sÑ trên là khÑi l°ãng nguyên tí, chÉ sÑ d°Ûi là iÇn tích h¡t nhân).

Phân tí

Phân tí là h¡t nhÏ nh¥t cça mÙt ch¥t có kh£ nng tÓn t¡i Ùc l­p và còn mang nhïng tính ch¥t hoá hÍc c¡ b£n cça ch¥t ó.

¡n ch¥t

¡n ch¥t là ch¥t t¡o thành të mÙt nguyên tÑ hoá hÍc. Ví då: O2, H2, Cl2, ...

MÙt nguyên tÑ hoá hÍc có thà t¡o thành mÙt sÑ d¡ng ¡n ch¥t khác nhau gÍi là các d¡ng thù hình cça nguyên tÑ ó.

Ví då:

- Cacbon tÓn t¡i ß 3 d¡ng thù hình là cacbon vô Ënh hình, than chì và kim c°¡ng.

- Oxi tÓn t¡i ß 2 d¡ng thù hình là oxi (O2) và ozon (O3).

Hãp ch¥t

Hãp ch¥t là ch¥t c¥u t¡o të hai hay nhiÁu nguyên tí hoá hÍc.

Ví då: H2O, NaOH, H2SO4,...

Nguyên tí khÑi

Nguyên tí khÑi (NTK) là khÑi l°ãng cça mÙt nguyên tí biÃu diÅn b±ng ¡n vË cacbon (.v.C).

Chú ý: Khác vÛi nguyên tí khÑi, khÑi l°ãng nguyên tí (KLNT) cing là khÑi l°ãng cça mÙt nguyên tí nh°ng biÃu diÅn b±ng kg. Ví då: KLNT cça hiro b±ng 1.67.10-27kg, cça cacbon b±ng 1,99.10-26.

Phân tí khÑi

Phân tí khÑi (PTK) là khÑi l°ãng cça mÙt phân tí biÃu diÅn b±ng ¡n vË cacbon (.v.C).

Ví då: PTK cça H2O = 2 + 16 = 18 .v.C, cça NaOH = 23 + 16 + 1 = 40 .v.C.

Chú ý: GiÑng nh° khÑi l°ãng nguyên tí, khÑi l°ãng phân tí cing °ãc biÃu diÅn b±ng kg và b±ng tÕng khÑi l°ãng các nguyên tí t¡o thành phân tí.

Mol

Mol là l°ãng ch¥t chéa 6,02.1023 h¡t ¡n vË (nguyên tí, phân tí, ion, electron, ...)

- SÑ 6,02.1023 °ãc gÍi là sÑ Avôgarô và ký hiÇu là N (N = 6,02.1023). Nh° v­y:

1 mol nguyên tí Na chéa N nguyên tí Na.

1 mol phân tí H2SO4 chéa N phân tí H2SO4

1 mol ion OH- chéa N ion OH-.

- KhÑi l°ãng cça 1 mol ch¥t tính ra gam °ãc gÍi là khÑi l°ãng mol cça ch¥t ó và ký hiÇu là M.

Khi nói vÁ mol và khÑi l°ãng mol c§n chÉ rõ cça lo¡i h¡t nào, nguyên tí, phân tí, ion, electron... Ví då:

- KhÑi l°ãng mol nguyên tí oxi (O) b±ng 16g, nh°ng khÑi l°ãng mol phân tí oxi (O2) b±ng 32g.

- KhÑi l°ãng mol phân tí H2SO4 b±ng 98g, nh°ng khÑi l°ãng mol ion INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_8_files/image002.gif" \* MERGEFORMATINET b±ng 96g.

Nh° v­y khái niÇm nguyên tí gam, phân tí gam chÉ là nhïng tr°Ýng hãp cå thà cça khái niÇm khÑi l°ãng mol.

- Cách tính sÑ mol ch¥t.

SÑ mol n cça ch¥t liên hÇ vÛi khÑi l°ãng a (tính ra gam) và khÑi l°ãng mol M cça ch¥t ó b±ng công théc:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_8_files/image004.gif" \* MERGEFORMATINET

+ Ñi vÛi h×n hãp các ch¥t, lúc ó n là tÕng sÑ mol các ch¥t, a là tÕng khÑi l°ãng h×n hãp và M trß thành khÑi l°ãng mol trung bình M, (vi¿t t¯t là khÑi l°ãng mol trung bình).

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_8_files/image007.gif" \* MERGEFORMATINET

+ Ñi vÛi ch¥t khí, n °ãc tính b±ng công théc:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_8_files/image008.gif" \* MERGEFORMATINET

Trong ó, V0 là thà tích cça ch¥t khí hay h×n hãp khí o ß ktc (00C, 1 atm).

Ph£n éng hoá hÍc:

Quá trình bi¿n Õi các ch¥t này thành các ch¥t khác °ãc gÍi là ph£n éng hoá hÍc. Trong ph£n éng hoá hÍc tÕng khÑi l°ãng các ch¥t tham gia ph£n éng b±ng tÕng khÑi l°ãng các ch¥t t¡o thành sau ph£n éng.

Các d¡ng ph£n éng hoá hÍc c¡ b£n:

a) Ph£n éng phân tích là ph£n éng trong ó mÙt ch¥t bË phân tích thành nhiÁu ch¥t mÛi.

Ví då:

CaCO3 = CaO + CO2 '!

b) Ph£n éng k¿t hãp là ph£n éng trong ó hai hay nhiÁu ch¥t k¿t hãp vÛi nhau t¡o thành mÙt ch¥t mÛi.

Ví då.

BaO + H2O = Ba(OH)2.

c) Ph£n éng th¿ là ph£n éng trong ó nguyên tí cça ngyên tÑ này ß d¡ng ¡n ch¥t thay th¿ nguyên tí cça nguyên tÑ khác trong hãp ch¥t.

Ví då.

Zn + H2SO4 loãng = ZnSO4 + H2 '!

d) Ph£n éng trao Õi là ph£n éng trong ó các hãp ch¥t trao Õi nguyên tí hay nhóm nguyên tí vÛi nhau.

Ví då.

BaCl2 + NaSO4 = BaSO4 + 2NaCl.

e) Ph£n éng oxi hoá - khí

HiÇu éng nhiÇt cça ph£n éng.

a) Nng l°ãng liên k¿t. Nng l°ãng liên k¿t là nng l°ãng °ãc gi£i phóng khi hình thành liên k¿t hoá hÍc të các nguyên tÑ cô l­p.

Nng l°ãng liên k¿t °ãc tính b±ng kJ/mol và ký hiÇu là E1k. Ví då nng l°ãng liên k¿t cça mÙt sÑ mÑi liên k¿t nh° sau.

H - H Cl - Cl H - Cl

E1k = 436 242 432

b) HiÇu éng nhiÇt cça ph£n éng là nhiÇt to£ ra hay h¥p thå trong mÙt ph£n éng hoá hÍc. HiÇu éng nhiÇt °ãc tính b±ng kJ/mol và ký hiÇu là Q.

Khi Q >0: ph£n éng to£ nhiÇt.

Khi Q<0: ph£n éng thu nhiÇt.

Ví då:

CaCO3 = CaO + CO2 '! - 186,19kJ/mol.

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_10.h4.gif" \* MERGEFORMATINET

Ph£n éng Ñt cháy, ph£n éng trung hoà thuÙc lo¡i ph£n éng to£ nhiÇt. Ph£n éng nhiÇt phân th°Ýng là ph£n éng thu nhiÇt.

- MuÑn tính hiÇu éng nhiÇt cça các ph£n éng t¡o thành các hãp ch¥t të ¡n ch¥t ho·c phân hu÷ mÙt hãp ch¥t thành các ¡n ch¥t ta dña vào nng l°ãng liên k¿t.

Ví då: Tính nng l°ãng to£ ra trong ph£n éng.

H2 + Cl2 = 2HCl.

Dña vào nng l°ãng liên k¿t (cho ß trên) ta tính °ãc.

Q = 2E1k (HCl) - [E1k(H2) + E1k(Cl2)] = 2 . 432 - (436 + 242) = 186kJ/mol.

- Ñi vÛi ph£n éng phéc t¡p, muÑn tính hiÇu éng nhiÇt cça ph£n éng ta dña vào nhiÇt t¡o thành cça các ch¥t (të ¡n ch¥t), do ó ¡n ch¥t trong ph£n éng không tính ¿n (ß ph£n éng trên, nhiÇt t¡o thành HCl là 186/2 = 93 kJ/mol

Ví då: Tính khÑi l°ãng h×n hãp gÓm Al và Fe3O4 c§n ph£i l¥y à khi ph£n éng theo ph°¡ng trình.

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_10.h5.gif" \* MERGEFORMATINET

to£ ra 665,25kJ, bi¿t nhiÇt t¡o thành cça Fe3O4 là 1117 kJ/mol, cça Al2O3 là 1670 kJ/mol.

Gi£i:

Tính Q cça ph£n éng:

3Fe3O4 + 8Al = 4Al2O3 + 9Fe (1)

Theo (1), khÑi l°ãng h×n hãp hai ch¥t ph£n éng vÛi nhiÇt l°ãng Q là :

3 . 232 + 8 . 27 = 912g

à tÏa ra l°ãng nhiÇt 665,25 kJ thì khÑi l°ãng h×n hãp c§n l¥y :

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_10_files/image004.gif" \* MERGEFORMATINET

TÑc Ù ph£n éng và cân b±ng hoá hÍc.

a) Ënh ngh)a: TÑc Ù ph£n éng là ¡i l°ãng biÃu thË méc Ù nhanh ch­m cça ph£n éng. Ký hiÇu là Vp.°.

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_11.h1.gif" \* MERGEFORMATINET

Trong ó : C1 là nÓng Ù §u cça ch¥t tham gia ph£n éng (mol/l).

C2 là nÓng Ù cça ch¥t ó sau t giây ph£n éng (mol/l).

b) Các y¿u tÑ £nh h°ßng ¿n tÑc Ù ph£n éng:

( Phå thuÙc b£n ch¥t cça các ch¥t ph£n éng.

( TÑc Ù ph£n éng t÷ lÇ thu­n vÛi nÓng Ù các ch¥t tham gia ph£n éng. Ví då, có ph£n éng.

A + B = AB.

Vp.° = k . CA . CB.

Trong ó, k là h±ng sÑ tÑc Ù ·c tr°ng cho m×i ph£n éng.

( NhiÇt Ù càng cao thì tÑc Ù ph£n éng càng lÛn.

( Ch¥t xúc tác làm tng tÑc Ù ph£n éng nh°ng b£n thân nó không bË thay Õi vÁ sÑ l°ãng và b£n ch¥t hoá hÍc sau ph£n éng.

c) Ph£n éng thu­n nghËch và tr¡ng thái cân b±ng hoá hÍc.

( Ph£n éng mÙt chiÁu (không thu­n nghËch) là ph£n éng chÉ x£y ra mÙt chiÁu và có thà x£y ra ¿n méc hoàn toàn.

Ví då:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_11.h2.gif" \* MERGEFORMATINET

( Ph£n éng thu­n nghËch là ph£n éng Óng thÝi x£y ra theo hai chiÁu ng°ãc nhau.

Ví då:

CH3COOH + CH3OH INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_11.h3.jpg" \* MERGEFORMATINET CH3COOCH3 + H2O

( Trong hÇ thu­n nghËch, khi tÑc Ù ph£n éng thu­n (vt) b±ng tÑc Ù ph£n éng nghËch (vn) thì hÇ ¡t tÛi tr¡ng thái cân b±ng. Ngh)a là trong hÇ, ph£n éng thu­n và ph£n éng nghËch v«n x£y ra nh°ng nÓng Ù các ch¥t trong hÇ thÑng không thay Õi. Ta nói hÇ ß tr¡ng thái cân b±ng Ùng.

( Tr¡ng thái cân b±ng hoá hÍc này s½ bË phá vá khi thay Õi các iÁu kiÇn bên ngoài nh° nÓng Ù, nhiÇt Ù, áp su¥t (Ñi vÛi ph£n éng cça ch¥t khí).

HiÇu su¥t ph£n éng.

Có ph£n éng:

A + B = C + D

Tính hiÇu su¥t ph£n éng theo s£n ph©m C ho·c D:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h8.gif" \* MERGEFORMATINET

Trong ó:

qt là l°ãng thñc t¿ t¡o thành C ho·c D.

qlt là l°ãng tính theo lý thuy¿t, ngh)a là l°ãng C ho·c D tính °ãc vÛi gi£ thi¿t hiÇu su¥t 100%.

Chú ý:

( Khi tính hiÇu su¥t ph£n éng ph£i tính theo ch¥t s£n ph©m nào t¡o thành të ch¥t §u thi¿u, vì khi k¿t thúc ph£n éng ch¥t §u ó ph£n éng h¿t.

( Có thà tính hiÇu su¥t ph£n éng theo ch¥t ph£n éng A ho·c B tuó thuÙc vào ch¥t nào thi¿u.

( C§n phân biÇt giïa % ch¥t ã tham gia ph£n éng và hiÇu su¥t ph£n éng.

Ví då: Cho 0,5 mol H2 tác dång vÛi 0,45 mol Cl2, sau ph£n éng thu °ãc 0.6 mol HCl. Tính hiÇu su¥t ph£n éng và % các ch¥t ã tham gia ph£n éng.

Gi£i: Ph°¡ng trình ph£n éng:

H2 + Cl2 = 2HCl

Theo ph°¡ng trình ph£n éng và theo §u bài, Cl2 là ch¥t thi¿u, nên tính hiÇu su¥t ph£n éng theo Cl2:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h9.gif" \* MERGEFORMATINET

Còn % Cl2 ã tham gia ph£n éng =

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h10.gif" \* MERGEFORMATINET

% H2 ã tham gia ph£n éng =

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h11.gif" \* MERGEFORMATINET

Nh° v­y % ch¥t thi¿u ã tham gia ph£n éng b±ng hiÇu su¥t ph£n éng.

( Ñi vÛi tr°Ýng hãp có nhiÁu ph£n éng x£y ra song song, ví då ph£n éng crackinh butan:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h12.gif" \* MERGEFORMATINET

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h13.gif" \* MERGEFORMATINET

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/I_12.h14.gif" \* MERGEFORMATINET

C§n chú ý phân biÇt:

+ N¿u nói "hiÇu su¥t ph£n éng crackinh", téc chÉ nói ph£n éng (1) và (2) vì ph£n éng (3) không ph£i ph£n éng crackinh.

+ N¿u nói "% butan ã tham gia ph£n éng", téc là nói ¿n c£ 3 ph£n éng.

+ N¿u nói "% butan bË crackinh thành etilen" téc là chÉ nói ph£n éng (2).

C¥u t¡o nguyên tí:

C¥u t¡o nguyên tí.

Nguyên tí gÓm h¡t nhân tích iÇn d°¡ng (Z+) ß tâm và có Z electron chuyÃn Ùng xung quanh h¡t nhân.

1. H¡t nhân: H¡t nhân gÓm:

( Proton: iÇn tích 1+, khÑi l°ãng b±ng 1 .v.C, ký hiÇu INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h15.gif" \* MERGEFORMATINET (chÉ sÑ ghi trên là khÑi l°ãng, chÉ sÑ ghi d°Ûi là iÇn tích).

( N¡tron: Không mang iÇn tích, khÑi l°ãng b±ng 1 .v.C ký hiÇu INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h16.gif" \* MERGEFORMATINET

Nh° v­y, iÇn tích Z cça h¡t nhân b±ng tÕng sÑ proton.

* KhÑi l°ãng cça h¡t nhân coi nh° b±ng khÑi l°ãng cça nguyên tí (vì khÑi l°ãng cça electron nhÏ không áng kÃ) b±ng tÕng sÑ proton (ký hiÇu là Z) và sÑ n¡tron (ký hiÇu là N):

Z + N H" A.

A °ãc gÍi là sÑ khÑi.

* Các d¡ng Óng vË khác nhau cça mÙt nguyên tÑ là nhïng d¡ng nguyên tí khác nhau có cùng sÑ proton nh°ng khác sÑ n¡tron trong h¡t nhân, do ó có cùng iÇn tích h¡t nhân nh°ng khác nhau vÁ khÑi l°ãng nguyên tí, téc là sÑ khÑi A khác nhau.

2. Ph£n éng h¡t nhân: Ph£n éng h¡t nhân là quá trình làm bi¿n Õi nhïng h¡t nhân cça nguyên tÑ này thành h¡t nhân cça nhïng nguyên tÑ khác.

Trong ph£n éng h¡t nhân, tÕng sÑ proton và tÕng sÑ khÑi luôn °ãc b£o toàn.

Ví då:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h17.gif" \* MERGEFORMATINET

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h18.gif" \* MERGEFORMATINET

V­y X là C. Ph°¡ng trình ph£n éng h¡t nhân.

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h19.gif" \* MERGEFORMATINET

3. C¥u t¡o vÏ electron cça nguyên tí.

Nguyên tí là hÇ trung hoà iÇn, nên sÑ electron chuyÃn Ùng xung quanh h¡t nhân b±ng sÑ iÇn tích d°¡ng Z cça h¡t nhân.

Các electron trong nguyên tí °ãc chia thành các lÛp, phân lÛp, obitan.

a) Các lÛp electron. KÃ të phía h¡t nhân trß ra °ãc ký hiÇu:

B±ng sÑ thé tñ n = 1 2 3 4 5 6 7 &

B±ng chï t°¡ng éng: K L M N O P Q &

Nhïng electron thuÙc cùng mÙt lÛp có nng l°ãng g§n b±ng nhau. LÛp electron càng g§n h¡t nhân có méc nng l°ãng càng th¥p, vì v­y lÛp K có nng l°ãng th¥p nh¥t.

SÑ electron tÑi a có trong lÛp thé n b±ng 2n2. Cå thà sÑ electron tÑi a trong các lÛp nh° sau:

LÛp : K L M N &

SÑ electron tÑi a: 2 8 18 32 &

b) Các phân lÛp electron. Các electron trong cùng mÙt lÛp l¡i °ãc chia thành các phân lÛp.

LÛp thé n có n phân lÛp, các phân lÛp °ãc ký hiÇu b±ng chï : s, p, d, f, & kà të h¡t nhân trß ra. Các electron trong cùng phân lÛp có nng l°ãng b±ng nhau.

LÛp K (n = 1) có 1 phân lÛp : 1s.

LÛp L (n = 2) có 2 phân lÛp : 2s, 2p.

LÛp M (n = 3) có 3 phân lÛp :3s, 3p, 3d.

LÛp N (n = 4) có 4 phân lÛp : 4s, 4p, 4d, 4f.

Thé tñ méc nng l°ãng cça các phân lÛp x¿p theo chiÁu tng d§n nh° sau : 1s, 2s, 2p, 3s, 3p, 4s, 3d, 4p, 5s, 4d, 5p, 6s&

SÑ electron tÑi a cça các phân lÛp nh° sau:

Phân lÛp : s p d f.

SÑ electron tÑi a: 2 6 10 14.

c) Obitan nguyên tí: là khu vñc không gian xung quanh h¡t nhân mà ß ó kh£ nng có m·t electron là lÛn nh¥t (khu vñc có m­t Ù ám mây electron lÛn nh¥t).

SÑ và d¡ng obitan phå thuÙc ·c iÃm m×i phân lÛp electron.

Phân lÛp s có 1 obitan d¡ng hình c§u.

Phân lÛp p có 3 obitan d¡ng hình sÑ 8 nÕi.

Phân lÛp d có 5 obitan, phân lÛp f có 7 obitan. Obitan d và f có d¡ng phéc t¡p h¡n.

M×i obitan chÉ chéa tÑi a 2 electron có spin ng°ãc nhau. M×i obitan °ãc ký "4ÖÞ. 6 Ž - &

H

L

N

P

r

p

¢

¬

¶

º

ü

þ

¨

©

ª

«

°

±

Z

[

\

" ¢ éÚÇÚ±ÚéÚéÚéÚéڞڱڌڱŒÚÇÚÇyÇÚÇÚÇfÇÚé%jàh

M_h

M_CJOJQJUaJ%jDh

M_h

M_CJOJQJUaJ"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ%jœh

M_h

M_CJOJQJUaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJh

M_h

M_CJOJQJaJ+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€$Ö. Ž &

L

P

¬

" ¦ ª œ°'N2@äXlpìçìÜììÜçÍÍÜçÍÜç;¾ÍÍÜç $„dh'„a$gd

M_ $„dh'„a$gd

M_

$dha$gd

M_gd

M_$„h„˜þdh^„h'„˜þa$gd

M_ª/ý¢ ¤ ¦ ¨ ª ¸ œ¬°²'Æ.068@BNè

2<>@68PRXhlîßÌß¶ß ß?߶ß}ß}ß}ßvhvh^vß}ß}ß ßh

M_h

M_6?]?h

M_h

M_6?B*]?phÿ

h

M_h

M_-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJ+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ%j|h

M_h

M_CJOJQJUaJh

M_h

M_CJOJQJaJ"h

M_h

M_5?CJOJQJ\?aJ-lnp€ìöüþ $@DFHfþ ò 6<rxz|"-˜ìÝÇÝÇÝ·Ý·Ý·Ý¡ÝŽÝÇÝ|Ý|i|i|Ý¡VÝ%h

M_h

M_B*

CJOJQJaJph€%h

M_h

M_6?CJH*OJQJ]?aJ"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ%jPh

M_h

M_CJOJQJUaJ+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿh

M_h

M_CJOJQJaJ%j'h

M_h

M_CJOJQJUaJpì$DHþ|˜œJàþ

¶X¨ú6öÊ„xL-~-P ððåàððåàðððåàððððððððððððgd

M_

$dha$gd

M_ $„dh'„a$gd

M_˜šœ¶JTjlàüþ

ÆÈÌÎðòöø 026:ôjl¸ºìÝÇÝÇÝ·Ý¥Ý?Ý|ÝÇÝ·Ý·Ý·Ý·ÝlÝlÝYÇÝ·Ý·%h

M_h

M_B*CJOJQJaJphÿ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ%jˆh

M_h

M_CJOJQJUaJ+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿh

M_h

M_CJOJQJaJ%jìh

M_h

M_CJOJQJUaJ"º¾À

\^'bL-|-P R ¤!¦!¨!ª!# #f$h$j$l$Ò$Ô$&&(&*&,&F&H&'&¶&Ì&ñáñÎñλÎñ¥ñÎñÎ'ÎñÎñÎÎñÎñÎlÎñáñ\ñ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ%jø h

M_h

M_CJOJQJUaJ%j\ h

M_h

M_CJOJQJUaJ%jÀh

M_h

M_CJOJQJUaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ%j$h

M_h

M_CJOJQJUaJ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ!P °!#p$Ò$.&Ì&ð&ô&ˆ(Ì(|)Œ)')€*Ž*¸*Æ+Ô+ ,ä,ðáðáðáÙÔÈÈÈȼ°°¼ÈȼÈ

$„'„a$gd

M_

$„'„a$gd

M_

$„'„a$gd

M_gd

M_ $a$gd

M_ $„dh'„a$gd

M_ $„dh'„a$gd

M_ Ì&î&ð&ò&t'"'Æ'†(Ò(ö(|)†)ˆ)")-)¬)®)')º)Ú)€*Š*Œ*Ž*œ*ž*²*'*¾*Ø*Æ+Ð+Ò+à+â+æ+è+,,

,,,>,ä,î,éÚÇÚ±Ú±Ú±Ú±ŸÚ?Ú?ÚˆzˆzpˆÚ?Ú?Ú±Ú±ŸÚ?Ú?Ú?Ú?Ú±Ú±h

M_h

M_6?]?h

M_h

M_6?B*]?phÿ

h

M_h

M_-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ%j"h

M_h

M_CJOJQJUaJh

M_h

M_CJOJQJaJ+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€,î,ð,ú,ü,

-

---6-d-f-ž- -¢-¨-Ð-Ô-¨./ /80<0Ð011t1Z2d2p2r2ˆ2Œ2°2îßÏßÏßÏ߹ߣß?ßzß¹ßÏßÏßzg¹ß¹ßÏßÏß%h

M_h

M_B*CJOJQJaJphÿ+h

M_h

M_5?B*CJOJQJ\?aJphÿ%j0 h

M_h

M_CJOJQJUaJ+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ ä,ò,0-f- -¤-ª.š/60Ê0ä1 2Z2h2°2ö3ä46z6œ6

7 7óçóÛÖÆÆÆÆÆÆÆƶ¶ÆÆƶƶ$„¤- ¤-'„a$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_gd

M_

$¤- ¤-a$gd

M_

$„'„a$gd

M_

$„'„a$gd

M_°2²2î3ð3ò3ô36(6|6~6ˆ6Š677074787:7D7H7N7P7 8ì8d9n9º9¼9¾9À9":$:';b;êÙêÄ굟µ?µ?µ?µ?µ?µ?µ?µŸµŸµ?µ?µziz h

M_h

M_CJEHôÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿh

M_h

M_CJOJQJaJ)jÌ h

M_h

M_CJEHæÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHæÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHæÿOJQJUaJ! 7d9":h;<(<R<À<

=-=>ˆ>$@p@t@BAˆB

C|CØCïïßÒïïßÍÄÄÄĸÍïß«ïï

„¤- ¤-'„gd

M_

$¤- ¤-a$gd

M_„'„gd

M_gd

M_

„¤- ¤-'„gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_b;d;f;À;Â;Ä;Æ;ô;ö;ø;ú;X<Z<\<^<v<x<z<|<Æ>È>@@ @"@$@n@p@r@z@6AêÕƶƶƶƶƶƶƶƶƣƣ?£Æ{ÆhÆR+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ%j?

h

M_h

M_CJOJQJUaJ(h

M_h

M_5?B*

CJOJQJaJph€%jô

h

M_h

M_CJOJQJUaJ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ)j'

h

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ6A<A>ABADA€B‚B„B†B B¢B CC‚CÔCØCÚC2D4DE

EEE$E&E¢E¤EF

FGlGrGtGRH\HbHèÒî?®ˆ®ÃxÃxÃÒÃfÃfÃxÃxÃxÃfÃfÃÒÃfÃÒÃ" j-h

M_h

M_CJOJQJaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ)j,

h

M_h

M_CJEHæÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHæÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHæÿOJQJUaJh

M_h

M_CJOJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ.h

M_h

M_6?B*CJH*OJQJ]?aJphÿ#ØC2DèDE,E¢EFþFrGRHbH¨IJJZJäKNBOlOpOŒOªO

PRQïïßßïïïïïïßïïßïÖÊÅïßïßgd

M_

$¤- ¤-a$gd

M_¤- ¤-gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_bHdH I¢I¤I¦I¨IªI¬IÖIJJTJ^J'JrJtJ|J~JºK¼K¾KÀKÆKÈKÒKÔKêÙêÄêµ ŽxµxµhµhµUµUBUµhµh%jT

h

M_h

M_CJOJQJUaJ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ( j-h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJh

M_h

M_CJOJQJaJ)jÀ

h

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHôÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJÔKÜKÞKäKæKNLPL?L'LžLÚLØMNNNÈNüNBOfOjOlOnO

P PJQLQNQPQñáñÏñáñáñ¹ñ¹ñÏñ¹ñ¤"ñ?ñl[lFl)j„ h

M_h

M_CJEHàÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHàÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHàÿOJQJUaJ%jè

h

M_h

M_CJOJQJUaJ-h

M_h

M_5?CJOJQJaJ(h

M_h

M_5?B*

CJOJQJaJph€+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ" j-h

M_h

M_CJOJQJaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJPQRQhQjQlQ¼QÀQ€RŠR?R'R®S°SfThTøTU U"UTUVUXVZVdVfVÔVÖV<W>WDWFW‚X„X†XˆXšXœXÒXÔXZñêñÚñÚñÈñ¶ñ¶ñ¶ñ ñÚñÚñÚñÚñÚñÚñ‹z‹e‹ñÚñ‹z)jh

M_h

M_CJEHäÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHäÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHäÿOJQJUaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ" j-h

M_h

M_CJOJQJaJ"h

M_h

M_6?CJOJQJ]?aJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJ

h

M_h

M_h

M_h

M_CJOJQJaJ'RQhQºQ€R?R®SfTøTVVVxVDWŠXÒXZTZœ[$\Ô\ ^²^V_,'aïßßßÖßßßßÆßÆßÆßÆßÖÆÆÆßß$„¤- ¤-'„a$gd

M_¤- ¤-gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_Z ZZZ Z"ZTZVZ"[-[˜[š[¬["\$\&\Ô\Ö\

^

^êÕêƶÆê¥ê?êÆzÆhÆSBS h

M_h

M_CJEHôÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ" j-h

M_h

M_CJOJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ)j@h

M_h

M_CJEHäÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHäÿOJQJaJ-h

M_h

M_CJH*OJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ)j¬h

M_h

M_CJEHäÿOJQJUaJ)jh

M_h

M_CJEHäÿOJQJUaJ

^

^

^ ^^®^¯^°^±^²^³^R_S_T_U_'*'Hbnbpb"b-b˜bdcêÕÆÕµÕ ÕÆÕµÕ‹ÕÆvÆfÆQÆ>Æ%j?h

M_h

M_CJOJQJUaJ(h

M_h

M_5?B*

CJOJQJaJph€-h

M_h

M_>*CJOJQJaJ(h

M_h

M_6?B*CJOJQJaJphÿ)jüh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ)jhh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHôÿOJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ)jÔh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJa¬a@bBbDbFbHbnbpb-bšbdcœcÖežg hxi?iÀižk¤k¾lXmhmïïííííííáÜïïïïïïÌïïïïïï$„¤- ¤-'„a$gd

M_gd

M_

$¤- ¤-a$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_dchcjc|cœcžc c¬c ddNePeReTeÖeØeÚeæeVfXf-g˜gæи©-©?©jXjAj©-©?©jXj,j,h

M_h

M_CJEHôÿH*OJQJUaJ#h

M_h

M_CJEHôÿH*OJQJaJ,jh

M_h

M_CJEHôÿH*OJQJUaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ" j-h

M_h

M_CJOJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ.h

M_h

M_5?6?B*

CJOJQJ]?aJph€+h

M_h

M_6?B*

CJOJQJ]?aJph€1h

M_h

M_5?6?B*

CJOJQJ\?]?aJph€˜gšgœg°ghhŒh¬iºiÄiøihj„j'jÌjÜjkrk˜kžk¢k¤kÎkÐkðlRmXmbmhmjm¨nªnéÒííííííííØØ...ííÃp_p h

M_h

M_CJEHôÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ%h

M_h

M_B*

CJOJQJaJph€(h

M_h

M_5?B*

CJOJQJaJph€+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿh

M_h

M_CJOJQJaJ,jh

M_h

M_CJEHôÿH*OJQJUaJ,jÀh

M_h

M_CJEHôÿH*OJQJUaJ-ªn¬n®n°n²nðoòoôoöoRpTp'q"q-q˜qšqžq qìq6rêÕƱ ±‹±ÆÕzÕeÕÆUÆ@Æ(h

M_h

M_5?B*

CJOJQJaJph€-h

M_h

M_5?CJOJQJaJ)j|h

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHôÿOJQJaJ)jè h

M_h

M_CJEHàÿOJQJUaJ h

M_h

M_CJEHàÿOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHàÿOJQJUaJh

M_h

M_CJOJQJaJ)jh

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJ)jT h

M_h

M_CJEHôÿOJQJUaJhm°nøoRpšq qîqàrrsðsVt¬tðu'vwDwþw:y€yÎy"z€zïßßïÒÅßßßßßßßßßßßßßßß

„¤- ¤-^„gd

M_

„h¤- ¤-^„hgd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_6rÚrxs˜sJvLvJwtwH|}D'Þ¼(¼*¼h½j½l½n½à½â½ ¿"¿$¿&¿Œ¿Ž¿ÌÀÎÀÐÀÒÀrÁvÁxÁˆÁéÚéÚÊÚéÚéÚéÚÈÚµÚµ¢µÚµÚµ?µÚµÚµ|µÚfÚf+h

M_h

M_5?B*

CJOJQJ\?aJph€%j8h

M_h

M_CJOJQJUaJ%j¤h

M_h

M_CJOJQJUaJ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJ%jh

M_h

M_CJOJQJUaJU-h

M_h

M_CJH*OJQJaJh

M_h

M_CJOJQJaJ+h

M_h

M_6?B*CJOJQJ]?aJphÿ#€z|{Ø{|B|z}ô}B~š~DrÁxÁøÁÊÂ*ÃdÃìÃÄ4ÅpÅ°ÅòÅöæææææææææööÖæÆæƹæææ

„¤- ¤-'„gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_$„h¤- ¤-'„ha$gd

M_$„¤- ¤-'„a$gd

M_¤- ¤-gd

M_hiÇu b±ng 1 ô vuông INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h20.jpg" \* MERGEFORMATINET (còn gÍi là ô l°ãng tí), trong ó n¿u chÉ có 1 electron INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h21.gif" \* MERGEFORMATINET ta gÍi ó là electron Ùc thân, n¿u ç 2 electron INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h22.gif" \* MERGEFORMATINET ta gÍi các electron ã ghép ôi. Obitan không có electron gÍi là obitan trÑng.

4. C¥u hình electron và sñ phân bÑ electron theo obitan.

a) Nguyên lý vïng bÁn: trong nguyên tí, các electron l§n l°ãt chi¿m các méc nng l°ãng të th¥p ¿n cao.

Ví då: Vi¿t c¥u hình electron cça Fe (Z = 26).

1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6 4s2

N¿u vi¿t theo thé tñ các méc nng l°ãng thì c¥u hình trên có d¡ng.

1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6

Trên c¡ sß c¥u hình electron cça nguyên tÑ, ta dÅ dàng vi¿t c¥u hình electron cça cation ho·c anion t¡o ra të nguyên tí cça nguyên tÑ ó.

Ví då: C¥u hình electron cça

Fe2+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d6

Fe3+ : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5.

Ñi vÛi anion thì thêm vào lÛp ngoài cùng sÑ electron mà nguyên tÑ ã nh­n.

Ví då:

S(Z = 16) : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p4.

S2- : 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6

C§n hiÃu r±ng : electron lÛp ngoài cùng theo c¥u hình electron ché không theo méc nng l°ãng.

5. Nng l°ãng ion hoá, ái lñc vÛi electron, Ù âm iÇn.

a) Nng l°ãng ion hoá (I). Nng l°ãng ion hoá là nng l°ãng c§n tiêu thå Ã tách 1e ra khÏi nguyên tí và bi¿n nguyên tí thành ion d°¡ng. Nguyên tí càng dÅ nh°Ýng e (tính kim lo¡i càng m¡nh) thì I có trË sÑ càng nhÏ.

b) Ái lñc vÛi electron (E). Ái lñc vÛi electron là nng l°ãng gi£i phóng khi k¿t hãp 1e vào nguyên tí, bi¿n nguyên tí thành ion âm. Nguyên tí có kh£ nng thu e càng m¡nh (tính phi kim càng m¡nh) thì E có trË sÑ càng lÛn.

c) Ù âm iÇn (().Ù âm iÇn là ¡i l°ãng ·c tr°ng cho kh£ nng hút c·p electron liên k¿t cça mÙt nguyên tí trong phân tí.

Ù âm iÇn °ãc tính të I và E theo công théc:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/II_1.h23.gif" \* MERGEFORMATINET

( Nguyên tÑ có ( càng lÛn thì nguyên tí cça nó có kh£ nng hút c·p e liên k¿t càng m¡nh.

( Ù âm iÇn ( th°Ýng dùng à tiên oán méc Ù phân cñc cça liên k¿t và xét các hiÇu éng dËch chuyÃn electron trong phân tí.

( N¿u hai nguyên tí có ( b±ng nhau s½ t¡o thành liên k¿t cÙng hoá trË thu§n tuý. N¿u Ù âm iÇn khác nhau nhiÁu ((( > 1,7) s½ t¡o thành liên k¿t ion. N¿u Ù âm iÇn khác nhau không nhiÁu (0 < (( < 1,7) s½ t¡o thành liên k¿t cÙng hoá trË có cñc.

HÇ thÑng tu§n hoàn các nguyên tÑ hoá hÍc.

1. Ënh lu­t tu§n hoàn.

Tính ch¥t cça các nguyên tÑ cing nh° thành ph§n, tính ch¥t cça các ¡n ch¥t và hãp ch¥t cça chúng bi¿n thiên tu§n hoàn theo chiÁu tng iÇn tích h¡t nhân.

2. B£ng hÇ thÑng tu§n hoàn.

Ng°Ýi ta s¯p x¿p 109 nguyên tÑ hoá hÍc (ã tìm °ãc) theo chiÁu tng d§n cça iÇn tích h¡t nhân Z thành mÙt b£ng gÍi là b£ng hÇ thÑng tu§n hoàn.

Có 2 d¡ng b£ng th°Ýng g·p.

a. D¡ng b£ng dài: Có 7 chu kó (m×i chu kó là 1 hàng), 16 nhóm. Các nhóm °ãc chia thành 2 lo¡i: Nhóm A (gÓm các nguyên tÑ s và p) và nhóm B (gÓm nhïng nguyên tÑ d và f). Nhïng nguyên tÑ ß nhóm B Áu là kim lo¡i.

b. D¡ng b£ng ng¯n: Có 7 chu kó (chu kó 1, 2, 3 có 1 hàng, chu kó 4, 5, 6 có 2 hàng, chu kó 7 ang xây dñng mÛi có 1 hàng); 8 nhóm. M×i nhóm có 2 phân nhóm: Phân nhóm chính (gÓm các nguyên tÑ s và p - éng vÛi nhóm A trong b£ng dài) và phân nhóm phå (gÓm các nguyên tÑ d và f - éng vÛi nhóm B trong b£ng dài). Hai hÍ nguyên tÑ f (hÍ lantan và hÍ actini) °ãc x¿p thành 2 hàng riêng.

Trong ch°¡ng trình PTTH và trong cuÑn sách này sí dång d¡ng b£ng ng¯n.

3. Chu kó.

Chu kó gÓm nhïng nguyên tÑ mà nguyên tí cça chúng có cùng sÑ lÛp electron.

M×i chu kó Áu mß §u b±ng kim lo¡i kiÁm, k¿t thúc b±ng khí hi¿m.

Trong mÙt chu kó, i të trái sang ph£i theo chiÁu iÇn tích h¡t nhân tng d§n.

- SÑ electron ß lÛp ngoài cùng tng d§n.

- Lñc hút giïa h¡t nhân và electron hoá trË ß lÛp ngoài cùng tng d§n, làm bán kính nguyên tí gi£m d§n. Do ó:

+ Ù âm iÇn c cça các nguyên tÑ tng d§n.

+ Tính kim lo¡i gi£m d§n, tính phi kim tng d§n.

+ Tính baz¡ cça các oxit, hiroxit gi£m d§n, tính axit cça chúng tng d§n.

- Hoá trË cao nh¥t Ñi vÛi oxi tng të I ¿n VII. Hoá trË Ñi vÛi hiro gi£m të IV (nhóm IV) ¿n I (nhóm VII).

4. Nhóm và phân nhóm.

Trong mÙt phân nhóm chính (nhóm A) khi i të trên xuÑng d°Ûi theo chiÁu tng iÇn tích h¡t nhân.

- Bán kính nguyên tí tng (do sÑ lÛp e tng) nên lñc hút giïa h¡t nhân và các electron ß lÛp ngoài cùng y¿u d§n, téc là kh£ nng nh°Ýng electron cça nguyên tí tng d§n. Do ó:

+ Tính kim lo¡i tng d§n, tính phi kim gi£m d§n.

+ Tính baz¡ cça các oxit, hiroxit tng d§n, tính axit cça chúng gi£m d§n.

- Hoá trË cao nh¥t vÛi oxi (hoá trË d°¡ng) cça các nguyên tÑ b±ng sÑ thé tñ cça nhóm chéa nguyên tÑ ó.

5. Xét oán tính ch¥t cça các nguyên tÑ theo vË trí trong b£ng HTTH.

Khi bi¿t sÑ thé tñ cça mÙt nguyên tÑ trong b£ng HTTH (hay iÇn tích h¡t nhân Z), ta có thà suy ra vË trí và nhïng tính ch¥t c¡ b£n cça nó. Có 2 cách xét oán.:

Cách 1: Dña vào sÑ nguyên tÑ có trong các chu kó.

Chu kó 1 có 2 nguyên tÑ và Z có sÑ trË të 1 ¿n 2.

Chu kó 2 có 8 nguyên tÑ và Z có sÑ trË të 3 ® 10.

Chu kó 3 có 8 nguyên tÑ và Z có sÑ trË të 11® 18.

Chu kó 4 có 18 nguyên tÑ và Z có sÑ trË të 19 ® 36.

Chu kó 5 có 18 nguyên tÑ và Z có sÑ trË të 37 ® 54.

Chu kó 6 có 32 nguyên tÑ và Z có sÑ trË të 55 ® 86.

Chú ý:

- Các chu kó 1, 2, 3 có 1 hàng, các nguyên tÑ Áu thuÙc phân nhóm chính (nhóm A).

- Chu kó lÛn (4 và 5) có 18 nguyên tÑ, ß d¡ng b£ng ng¯n °ãc x¿p thành 2 hàng. Hàng trên có 10 nguyên tÑ, trong ó 2 nguyên tÑ §u thuÙc phân nhóm chính (nhóm A), 8 nguyên tÑ còn l¡i ß phân nhóm phå (phân nhóm phå nhóm VIII có 3 nguyên tÑ). Hàng d°Ûi có 8 nguyên tÑ, trong ó 2 nguyên tÑ §u ß phân nhóm phå, 6 nguyên tÑ sau thuÙc phân nhóm chính. iÁu ó thà hiÇn ß s¡ Ó sau:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/24_1.gif" \* MERGEFORMATINET

D¥u * : nguyên tÑ phân nhóm chính.

D¥u · : nguyên tÑ phân nhóm phå.

Ví då: Xét oán vË trí cça nguyên tÑ có Z = 26.

Vì chu kó 4 chéa các nguyên tÑ Z = 19 ® 36, nên nguyên tÑ Z = 26 thuÙc chu kó 4, hàng trên, phân nhóm phå nhóm VIII. ó là Fe.

Cách 2: Dña vào c¥u hình electrong cça các nguyên tÑ theo nhïng quy t¯c sau:

- SÑ lÛp e cça nguyên tí b±ng sÑ thé tñ cça chu kó.

- Các nguyên tÑ ang xây dñng e, ß lÛp ngoài cùng (phân lÛp s ho·c p) còn các lÛp trong ã bão hoà thì thuÙc phân nhóm chính. SÑ thé tñ cça nhóm b±ng sÑ e ß lÛp ngoài cùng.

- Các nguyên tÑ ang xây dñng e ß lÛp sát lÛp ngoài cùng (ß phân lÛp d) thì thuÙc phân nhóm phå.

Ví då: Xét oán vË trí cça nguyên tÑ có Z = 25.

C¥u hình e: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 3d5 4s2.

- Có 4 lÛp e ® ß chu kó 4.

ang xây dñng e ß phân lÛp 3d ® thuÙc phân nhóm phå. Nguyên tÑ này là kim lo¡i, khi tham gia ph£n éng nó có thà cho i 2e ß 4s và 5e ß 3d, có hoá trË cao nh¥t 7+. Do ó, nó ß phân nhóm phå nhóm VII. ó là Mn.

Liên k¿t hóa hÍc:

Liên k¿t ion.

Liên k¿t ion °ãc hình thành giïa các nguyên tí có Ù âm iÇn khác nhau nhiÁu (Dc ³ 1,7). Khi ó nguyên tÑ có Ù âm iÇn lÛn (các phi kim iÃn hình) thu e cça nguyên tí có Ù âm iÇn nhÏ (các kim lo¡i iÃn hình) t¡o thành các ion ng°ãc d¥u. Các ion này hút nhau b±ng lñc hút t)nh iÇn t¡o thành phân tí.

Ví då :

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/26.gif" \* MERGEFORMATINET

Liên k¿t ion có ·c iÃm: Không bão hoà, không Ënh h°Ûng, do ó hãp ch¥t ion t¡o thành nhïng m¡ng l°Ûi ion.

Liên k¿t ion còn t¡o thành trong ph£n éng trao Õi ion. Ví då, khi trÙn dung dËch CaCl2 vÛi dung dËch Na2CO3 t¡o ra k¿t tça CaCO3:

Liên k¿t cÙng hoá trË:

1. ·c iÃm.

Liên k¿t cÙng hoá trË °ãc t¡o thành do các nguyên tí có Ù âm iÇn b±ng nhau ho·c khác nhau không nhiÁu góp chung vÛi nhau các e hoá trË t¡o thành các c·p e liên k¿t chuyÃn Ùng trong cùng 1 obitan (xung quanh c£ 2 h¡t nhân) gÍi là obitan phân tí. Dña vào vË trí cça các c·p e liên k¿t trong phân tí, ng°Ýi ta chia thành :

2. Liên k¿t cÙng hoá trË không cñc.

- T¡o thành të 2 nguyên tí cça cùng mÙt nguyên tÑ. Ví då : H : H, Cl : Cl.

- C·p e liên k¿t không bË lÇch vÁ phía nguyên tí nào.

- Hoá trË cça các nguyên tÑ °ãc tính b±ng sÑ c·p e dùng chung.

3. Liên k¿t cÙng hoá trË có cñc.

- T¡o thành të các nguyên tí có Ù âm iÇn khác nhau không nhiÁu. Ví då : H : Cl.

- C·p e liên k¿t bË lÇch vÁ phía nguyên tí có Ù âm iÇn lÛn h¡n.

- Hoá trË cça các nguyên tÑ trong liên k¿t cÙng hoá trË có cñc °ãc tính b±ng sÑ c·p e dùng chung. Nguyên tÑ có Ù âm iÇn lÛn có hoá trË âm, nguyên tÑ kia hoá trË d°¡ng. Ví då, trong HCl, clo hoá trË 1-, hiro hoá trË 1+.

4. Liên k¿t cho - nh­n (còn gÍi là liên k¿t phÑi trí).

ó là lo¡i liên k¿t cÙng hoá trË mà c·p e dùng chung chÉ do 1 nguyên tÑ cung c¥p và °ãc gÍi là nguyên tÑ cho e. Nguyên tÑ kia có obitan trÑng (obitan không có e) °ãc gÍi là nguyên tÑ nh­n e. Liên k¿t cho - nh­n °ãc ký hiÇu b±ng mii tên (®) có chiÁu të ch¥t cho sang ch¥t nh­n.

Ví då quá trình hình thành ion NH4+ (të NH3 và H+) có b£n ch¥t liên k¿t cho - nh­n.

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/28_1.gif" \* MERGEFORMATINET

Sau khi liên k¿t cho - nh­n hình thành thì 4 liên k¿t N - H hoàn toàn nh° nhau. Do ó, ta có thà vi¿t CTCT và CTE cça NH+4 nh° sau:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/28_2.gif" \* MERGEFORMATINET

CTCT và CTE cça HNO3:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/29_1.gif" \* MERGEFORMATINET

iÁu kiÇn à t¡o thành liên k¿t cho - nh­n giïa 2 nguyên tÑ A ® B là: nguyên tÑ A có ç 8e lÛp ngoài, trong ó có c·p e tñ do(ch°a tham gia liên k¿t) và nguyên tÑ B ph£i có obitan trÑng.

5. Liên k¿t d và liên k¿t p.

VÁ b£n ch¥t chúng là nhïng liên k¿t cÙng hoá trË.

a) Liên k¿t d. °ãc hình thành do sñ xen phç 2 obitan (cça 2e tham gia liên k¿t)dÍc theo tråc liên k¿t. Tuó theo lo¡i obitan tham gia liên k¿t là obitan s hay p ta có các lo¡i liên k¿t d kiÃu s-s, s-p, p-p:

Obitan liên k¿t d có tính Ñi xéng tråc, vÛi tråc Ñi xéng là tråc nÑi hai h¡t nhân nguyên tí.

N¿u giïa 2 nguyên tí chÉ hình thành mÙt mÑi liên k¿t ¡n thì ó là liên k¿t d. Khi ó, do tính Ñi xéng cça obitan liên k¿t d, hai nguyên tí có thà quay quanh tråc liên k¿t.

b) Liên k¿t p. °ãc hình thành do sñ xen phç giïa các obitan p ß hai bên tråc liên k¿t. Khi giïa 2 nguyên tí hình thành liên k¿t bÙi thì có 1 liên k¿t d, còn l¡i là liên k¿t p. Ví då trong liên k¿t d (bÁn nh¥t) và 2 liên k¿t p (kém bÁn h¡n).

Liên k¿t p không có tính Ñi xéng tråc nên 2 nguyên tí tham gia liên k¿t không có kh£ nng quay tñ do quanh tråc liên k¿t. ó là nguyên nhân gây ra hiÇn t°ãng Óng phân cis-trans cça các hãp ch¥t hïu c¡ có nÑi ôi.

6. Sñ lai hoá các obitan.

- Khi gi£i thích kh£ nng hình thành nhiÁu lo¡i hoá trË cça mÙt nguyên tÑ (nh° cça Fe, Cl, C& ) ta không thà cn cé vào sÑ e Ùc thân ho·c sÑ e lÛp ngoài cùng mà ph£i dùng khái niÇm mÛi gÍi là "sñ lai hoá obitan". L¥y nguyên tí C làm ví då:

C¥u hình e cça C (Z = 6).

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/30_2.gif" \* MERGEFORMATINET

N¿u dña vào sÑ e Ùc thân: C có hoá trË II.

Trong thñc t¿, C có hoá trË IV trong các hãp ch¥t hïu c¡. iÁu này °ãc gi£i thích là do sñ "lai hoá" obitan 2s vÛi 3 obitan 2p t¡o thành 4 obitan q mÛi (obitan lai hoá) có nng l°ãng Óng nh¥t. Khi ó 4e (2e cça obitan 2s và 2e cça obitan 2p)chuyÃn Ùng trên 4 obitan lai hoá q và tham gia liên k¿t làm cho cacbon có hoá trË IV. Sau khi lai hoá, c¥u hình e cça C có d¡ng:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/31.gif" \* MERGEFORMATINET

- Các kiÃu lai hoá th°Ýng g·p.

a) Lai hoá sp3. ó là kiÃu lai hoá giïa 1 obitan s vÛi 3 obitan p t¡o thành 4 obitan lai hoá q Ënh h°Ûng të tâm ¿n 4 Énh cça té diÇn Áu, các tråc Ñi xéng cça chúng t¡o vÛi nhau nhïng góc b±ng 109o28'. KiÃu lai hoá sp3 °ãc g·p trong các nguyên tí O, N, C n±m trong phân tí H2O, NH3, NH+4, CH4,&

b) Lai hoá sp2. ó là kiÃu lai hoá giïa 1 obitan s và 2obitan p t¡o thành 3 obitan lai hoá q Ënh h°Ûng të tâm ¿n 3 Énh cça tam giác Áu. Lai hoá sp2 °ãc g·p trong các phân tí BCl3, C2H4,&

c) Lai hoá sp. ó là kiÃu lai hoá giïa 1 obitan s và 1 obitan p t¡o ra 2 obitan lai hoá q Ënh h°Ûng th³ng hàng vÛi nhau. Lai hoá sp °ãc g·p trong các phân tí BCl2, C2H2,&

Liên k¿t hiro

Liên k¿t hiro là mÑi liên k¿t phå (hay mÑi liên k¿t thé 2) cça nguyên tí H vÛi nguyên tí có Ù âm iÇn lÛn (nh° F, O, N& ). Téc là nguyên tí hiro linh Ùng bË hút bßi c·p e ch°a liên k¿t cça nguyên tí có Ù âm iÇn lÛn h¡n.

Liên k¿t hiro °ãc ký hiÇu b±ng 3 d¥u ch¥m ( & ) và không tính hoá trË cing nh° sÑ oxi hoá.

Liên k¿t hiro °ãc hình thành giïa các phân tí cùng lo¡i. Ví då: Giïa các phân tí H2O, HF, r°ãu, axit&

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/32_1.gif" \* MERGEFORMATINET

ho·c giïa các phân tí khác lo¡i. Ví då: Giïa các phân tí r°ãu hay axit vÛi H2O:

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/32_2.gif" \* MERGEFORMATINET

ho·c trong mÙt phân tí (liên k¿t hiro nÙi phân tí). Ví då :

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/images/32_3.gif" \* MERGEFORMATINET

Do có liên k¿t hiro to¡ thành trong dung dËch nên:

+ Tính axit cça HF gi£m i nhiÁu (so vÛi HBr, HCl).

+ NhiÇt Ù sôi và Ù tan trong n°Ûc cça r°ãu và axit hïu c¡ tng lên rõ rÇt so vÛi các hãp ch¥t có KLPT t°¡ng °¡ng.

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/III_1_files/image002.gif" \* MERGEFORMATINET

INCLUDEPICTURE "mk:@MSITStore:C:\\Documents%20and%20Settings\\Administrator\\Desktop\\So%20tay%20Hoa%20Hoc%20THPT.chm::/HTML/III_1_files/image004.gif" \* MERGEFORMATINET