Ông Nhân,vừa là bạn thân chí cốt vừa là anh em họ của ông Còn, con trai cụ Hết, là một chủ xưởng bự trong khu Chợ Lớn. Người ta hay gọi ông là "doanh nhân tự thân," nhưng nói trắng ra là ông tự tay gây dựng tất cả từ con số không, mà cũng không cậy nhờ ai trong họ hàng. Ông Nhân thấp đậm, dáng người chắc nịch như cái thùng phi, đeo cặp kính dày cộp mà nhìn vô thấy luôn cả tương lai. Tóc ông cắt ngắn sát da đầu, phong cách lúc nào cũng chỉn chu: quần jean dài, áo thun bỏ thùng, nhìn phát là biết ngay một người "ngoài 60 nhưng hiện đại chứ không hề lạc hậu!"
Hồi nhỏ, ông Nhân mồ côi sớm, được bà con cưu mang. Nhưng lớn lên, ông nhất quyết không dựa dẫm ai, tự thân lập nghiệp ở Chợ Lớn, một mình gây dựng cơ ngơi. Đồng hành cùng ông chỉ có vợ và con – hai "cộng sự" đắc lực trong cả việc kinh doanh lẫn việc nhà.
Như bao doanh nhân Chợ Lớn khác, ông Nhân rất tin vào tâm linh. Dù trong giấy tờ mục "tôn giáo" ghi trơ trọi "không có đạo," nhưng thực tế, ông đi đủ hết: chùa, nhà thờ, thậm chí cả miếu hay đền. Có chỗ nào người ta bảo linh thiêng, ông đều ghé. Lần nào ông cũng khấn cầu bài bản: "Gia đình bình an, làm ăn suôn sẻ, khỏe mạnh lâu dài." Chỉ khác cái là, ông Nhân không phân biệt bên nào, miễn "bên nào phù hộ tốt thì tôi cảm ơn hết!"
Nhưng càng có tuổi, ông Nhân càng cảm thấy việc chạy vòng vòng chùa, nhà thờ, miếu đền không còn làm ông thấy yên tâm như trước. Nói trắng ra, khấn mãi cũng không thấy đủ "năng lượng bình an" nữa. Trong lòng ông cứ thấy thiếu thiếu, một kiểu lo lắng âm ỉ mà chính ông cũng không hiểu nổi. Mà kỳ lạ là ông chẳng làm gì gọi là tội lỗi để phải dằn vặt cả. Chỉ là lâu lâu nóng tính, ông hay hét mấy thằng lính trong xưởng: "Tụi bây làm ăn kiểu này, đuổi hết, tao tự làm còn lẹ hơn!" Vậy thôi, có đáng gì đâu.
Tài sản của ông, nói giàu thì không giàu, nhưng cũng dư sức cho cả nhà ăn uống no đủ thêm vài chục năm mà không cần vắt óc kiếm sống. Thế mà ông Nhân vẫn không thoát được cái nỗi sợ kỳ cục. Nó kiểu như một "nỗi bất an hiện sinh," cứ lởn vởn trong đầu, không rõ từ đâu tới. Ông nghĩ bụng: "Ủa, không nợ nần, không tội lỗi, không bị ai dí, vậy sợ cái gì?"
Nhưng nó vẫn đeo bám, như kiểu cái sự trống rỗng vô hình nào đó cứ vỗ vai ông nhắc nhở: "Này ông Nhân, cuộc đời ngắn lắm, lo mà làm gì đó đi!" Làm gì thì ông không biết, chỉ biết càng ngày ông càng thấy mình như "chạy deadline" với chính bản thân mà không hiểu vì sao.
Trong một lần, ông Nhân tham dự lễ giỗ lớn ở nhà bà con, lễ giỗ tròn năm của một cụ ông vừa "đứt bóng." Con cháu cụ hợp sức góp tiền xây hẳn một ngôi nhà cúng nhỏ, đặt ngay trước căn nhà cũ của cụ.
Ngôi nhà tuy nhỏ nhưng hoa văn thì cầu kỳ không chê được, từ chạm trổ gỗ đến sơn son thếp vàng, bên trong còn đặt hẳn một bàn thờ gỗ "full option," chia làm ba tầng hoành tráng. Tầng cao nhất thờ Phật, tầng giữa thờ gia tiên xa xưa, tầng cuối thờ cụ bà đã mất lâu và cụ ông vừa qua đời.
Vấn đề nảy sinh ở tầng dưới cùng. Cụ bà mất hồi ngoài 40, khi ấy không có di ảnh, nên gia đình lôi tấm hình cụ lúc còn xuân xanh, chừng đôi mươi, để thờ tạm. Kết quả? Một tấm hình thiếu nữ trẻ trung, má ửng hồng, tóc buông lơi, đặt ngay cạnh cụ ông râu tóc bạc phơ, mặt đầy dấu ấn của thời gian.
Nếu không phải có người giải thích trước, dễ đến 90% khách đến đều tưởng cụ ông vừa mất và cụ "thiếu nữ" là con gái cụ, chứ chẳng ai nghĩ hai người này từng là vợ chồng.
Ông Nhân quay qua thầm nghĩ: "Đúng là sống sao không quan trọng, mà chết phải đầu tư cái tấm ảnh coi được!"
Ông Nhân bước vào nhà cúng với phong thái nghiêm trang, chuẩn bị "hoàn thành thủ tục" trước khi nhập tiệc. Chủ tiệc đứng ngay cửa, như thể đang đón tiếp nguyên thủ quốc gia, thấy ông Nhân vừa bỏ giày liền lẹ tay rút ngay 3 cây nhang, châm lửa bén cháy, rồi trịnh trọng đưa bằng hai tay.
Ông Nhân nhận lấy 3 cây nhang đang cháy bập bùng, hơi bất ngờ nhưng vẫn giữ phong thái nghiêm túc. Ông cẩn thận quạt cho lửa tắt, xong đứng thẳng như cây bút, chụm nhang sát vào trán, mắt khép hờ, miệng lầm rầm khấn điều gì đó nhưng chỉ mình ông biết nội dung. Chủ tiệc đứng kế bên, cúi đầu nhẹ một góc 45 độ, tỏ vẻ hết sức kính cẩn.
Khấn xong, ông Nhân bắt đầu hành trình cắm nhang theo thứ tự nghiêm ngặt: tầng trên thờ Phật, tầng giữa thờ gia tiên, cuối cùng là tầng dưới thờ cụ ông cụ bà. Khi nhang đã cắm đầy đủ, chủ tiệc tiến tới, bắt tay ông Nhân thật chặt, giọng đầy cảm kích:
"Cảm ơn anh Nhân nhiều!"
Rồi chủ tiệc đích thân dẫn ông ra tận bàn tiệc, sắp xếp chỗ ngồi ngay vị trí "VIP." Ông Nhân ngồi xuống, lòng lâng lâng, không phải vì sắp được ăn tiệc thịnh soạn, cũng không phải do làn khói dày đặc của đống nhang cắm chật kín trong nhà cúng.
Cái cảm giác ấy đến từ một phát hiện trọng đại: Trong giây phút đứng trước bàn thờ, chắp tay cắm nhang, ông bỗng nhận ra lời giải cho nỗi trống trải bấy lâu nay. Đúng vậy! Câu trả lời nằm ngay trước mắt ông: "Phải cúng ông bà!"
Ông Nhân nghĩ bụng: "Đây chính là chìa khóa để lấp đầy tâm hồn. Muốn hết bất an? Muốn hết trống vắng? Phải cúng, phải khấn, phải xây nhà cúng bự như vầy!"
Và ngay lúc đó, ông đã âm thầm lên kế hoạch: "Rồi, về nhà làm liền, không chần chừ!"
Nghĩ là làm, ông Nhân lập tức huy động một đội thợ chuyên xây nhà cúng, quyết tâm dựng nên một "kiệt tác tâm linh" ngay giữa sân nhà mình. Cái sân đó vốn là nơi tụi nhỏ trong nhà chạy nhảy đá banh, chỗ vợ ông trải đồ ăn phơi khô và ngồi tám chuyện với mấy bà hàng xóm. Nhưng giờ, sân đã nhường chỗ cho một công trình "vĩ đại," chẳng ai dám ý kiến.
Ngôi nhà cúng được thiết kế hiện đại, bốn mặt thông thoáng, "đón gió bốn phương tám hướng" theo đúng chuẩn Kinh Dịch. Nhưng mái nhà và chi tiết trang trí thì ngược lại, hoàn toàn cổ điển, cầu kỳ như một ngôi chùa thu nhỏ. Nhìn tổng thể, ngôi nhà là sự hòa quyện giữa phong cách Đông và Tây: vừa "thâm trầm" vừa "sang trọng," khiến cả khu dân cư phải ngước nhìn.
Ai đi ngang cũng không khỏi trầm trồ:
"Nhà cúng gì mà bự hơn cái biệt thự phía sau?!"
Và đúng như thế, ngôi nhà cúng chắn ngay trước biệt thự khang trang của ông, biến ngôi biệt thự thành một... công trình phụ. Nhưng ông Nhân không hề bận tâm, vì với ông, nhà cúng phải thật sự xứng tầm!
Nhưng đến đây, ông Nhân đối diện với một vấn đề cực lớn: bắt đầu cúng thế nào, bày biện trên bàn thờ ra sao, ông hoàn toàn mù tịt. Cả đời ông chỉ biết xây xưởng, buôn bán, chứ cái môn "tâm linh ứng dụng" này ông chưa từng học qua.
Không biết thì phải hỏi, vậy là ông Nhân mời ngay các anh em trong nhà đến "đại hội bàn tròn" để góp ý.
Sau một hồi "đại hội bàn tròn," không khí càng lúc càng căng thẳng như chảo dầu sôi. Người thì khăng khăng "Phật phải ở tầng trên, cao nhất," người khác lại gân cổ cãi: "Gia tiên mới là quan trọng, đặt thấp quá thì... vô lễ!" Có ông dứt khoát hơn, đứng lên chốt hạ: "Tôi nói thiệt, thờ ông bà mà không có đĩa heo quay là... trật lất!"
Lời qua tiếng lại, ai cũng cứng cỏi bảo vệ ý kiến của mình. Lúc đầu thì chỉ là trao đổi kiến thức tâm linh, nhưng đến đoạn này, mấy ông bà đã cởi áo ngoài, xắn tay áo trong, mặt đỏ au như gà chọi, sẵn sàng trao đổi thêm cả kiến thức ... võ thuật.
Ông Nhân ngồi chính giữa mà lòng rối như tơ vò. Vừa tính đứng dậy phát biểu hòa giải, ông đã nghe một tiếng "đùng" từ ông anh lớn trong họ, như tiếng trống kết thúc hiệp đấu:
"Thôi! Cãi nhau chi cho mệt. Cái gì không biết thì hỏi cụ Hết!"
Cả phòng bỗng im phăng phắc, không khí căng như dây đàn. Tất cả đổ dồn ánh mắt về ông anh, người đang phất tay như vừa nghĩ ra chân lý. Ông nói tiếp, giọng dõng dạc, đầy thuyết phục:
"Cụ Hết sống gần trăm tuổi, nhìn biết bao sự đời. Cái gì cụ cũng rành. Cúng sao cho đúng? Thờ sao cho đủ? Cứ cụ là sáng nhất!"
Cả phòng gật gù, trông như vừa tìm thấy ánh sáng sau cơn bão đêm. Ông Nhân nghe xong thì mừng như bắt được vàng, nhưng trong lòng vẫn thoáng lo. Ông chớp mắt nghĩ bụng: "Mời cụ thiệt là ổn, nhưng cụ lớn tuổi rồi, không biết cụ còn nhớ hết mấy cái luật thờ cúng này không? Lỡ cụ bảo đặt bàn thờ ngoài... ban công thì tính sao?"
Tuy vậy, trước ánh mắt đầy kỳ vọng của họ hàng, ông Nhân không dám từ chối. Ông cười cười gật đầu, tự an ủi: "Thôi kệ, cụ Hết không biết thì mình gợi ý cụ... chế, chứ giờ mình đâu còn lựa chọn nào khác."
Vậy là ông Nhân đứng dậy, chỉnh lại cái áo bỏ thùng, làm vẻ uy nghiêm:
"Rồi, để tôi đi mời cụ. Đúng là việc này, không ai qua được cụ Hết!"