Đọc “ Người lái đò sông Đà ” , suy ngẫm về nhân vật ông đò , chúng ta nhớ đến nhân vật Huấn Cao trong tác phẩm “ Chữ ngườI tử tù ” Nguyễn Tuân sáng tác trong giai đọan trước Cách mạng tháng Tám 1945 , dù họ vẫn có nhiều nét riêng biệt . Họ xuất hiện trong hai thờI kì khác nhau của lịch sử đất nước , song cả hai đều giống nhau ở chất nghệ sĩ , chất chiến sĩ , vẻ đẹp thăng hoa của con ngườI trong vị trí xã hộI, trong công việc cụ thể .

Có ngườI đã nghĩ một cách khá lí thú rằng Nguyễn Tuân cũng giống như chính dòng Đà giang ấy , không muốn , không chịu để văn mình phảI lụy thói thường mà sẵn sàng phiêu du theo những hướng chảy chưa ai từng trảI qua để mong tìm ra niềm vui lạ . Cũng có thể nghĩ thêm rằng , về mặt nào đó , Nguyễn Tuân cũng giống vớI chính ông lái đò mà nhà văn đã quay phim , đã tạc khắc , đã thể hiện trong bản giao hưởng ngôn ngữ nên thơ và hòanh tráng của mình . Cũng như ngườI lái đò nọ chăm chú miết mái chèo cho con thuyền vút theo thật đúng dòng tim của luồng sinh , nhà văn , giữa sự chống chéo ngổn ngang rắc rốI của những dòng thác ngôn từ và ý tưởng , đăm đăm để cố tìm cho ra một “ luồng sinh ” cho nguồn cảm hứng tuyệt vờI . Ngôn ngữ cũng có những mặt giống như thác đá lòng sông , lập lờ nhiều cửa tử để đánh lừa ngườI viết . Có thể nói Nguyễn Tuân cũng đã bỏ ra một công phu xứng vớI công phu của ông đò mà ông miêu tả để chèo lái con đò văn cập bến bờ cái đẹp . Có thể coi Nguyễn Tuân là ngườI đã nắm vững “ binh pháp ” của ngôn ngữ . VớI một ý thức ngôn từ mớI mẻ , hiện đạI ,Nguyễn Tuân đã truyền hồn cho chữ , chữ truyền hồn cho dòng sông , và dòng sông truyền cảm xúc cho ngườI đọc . Nhưng tác giả “ Người lái đò sông Đà ” cũng không phảI là con ngườI duy mĩ . Ta trọng sự tinh tế của ông trong cảm thức về cái đẹp . Nhưng qua thiên tùy bút , ta hiểu rằng cái còn đáng trọng hơn nữa của ông vẫn là tình yêu thiết tha thiên nhiên đất nước , là sự tôn kính công sức lao động của con ngườI .