Đặt văn bản tại đây...Hẹp môn vị

(Yduocvn.com) - Hẹp môn vị

( Trần Văn Quyết )

II. Mục tiêu:

1. Nêu cơ chế bệnh sinh của hẹp môn vị

2. Nguyên nhân gây hẹp môn vị

3. Trình bày triệu chứng hẹp môn vị

4. Nguyên tắc điều trị hẹp môn vị

III. Nội dung:

1. Đại cương:

Hẹp môn vị là một biến chứng của nhiều nguyên nhân nhưng hay gặp nhất là do loét dạ dày - tá tràng do ung thư vùng hang vị, môn vị.

Hẹp môn vị là bệnh có triệu chứng khá điển hình, nhưng khi có triệu chứng điển hình thường đã ở giai đoạn muộn.

Hẹp môn vị tiến triển dần dần đi tới hẹp hoàn toàn, ngày nay trong y học có nhiều tiến bộ, có nhiều phương tiện phát hiện sớm những tổn thương gây nên hẹp môn vị điều rtị kịp thời có kết quả cao.

2. Nguyên nhân gây hẹp môn vị: Những nguyên nhân chính

- Do loét dạ dày - tá tràng: thường là ổ loét ở môn vị, tiền môn vị, tá tràng

- Do ung thư dạ dày: Hang vị, tiền môn vị

- Do nguyên nhân viêm nhiễm, co thắt môn vị gây nên hẹp môn vị nhưng những nguyên nhân có tính chất tạm thời điều trị nội khoa có thể khỏi hoàn toàn.

3. Triệu chứng:

3.1. Triệu chứng lâm sàng:

- Theo tổ chức y học chia làm 3 giai đoạn:

+ Giai đoạn đầu

+ Giai đoạn sau

+ Giai đoạn cuối

- Theo lâm sàng chia làm 2 giai đoạn:

+ Giai đoạn bán hẹp

+ Giai đoạn hẹp hoàn toàn

Về phương diện tổ chức học giai đoạn sau tương ứng giai đoạn bán hẹp triệu chứng đầy đủ và điển hình.

* Cơ năng:

- Đau: đau xuất hiện muộn từ 2 - 3 giờ sau bữa ăn, đau từng cơn, các cơn đau liên tiếp nhau, đau nhiều bệnh nhân không giám ăn, mặc dù bệnh nhân rất thèm ăn.

- Nôn: Nôn nhiều, nôn ra các chất ứ đọng trong dạ dày, nôn ra đựoc thì đỡ đau, bệnh nhân dễ chịu cho nên mỗi khi đau, chướng bụng bệnh nhân lại móc hong cho nôn ra và trở thành thói quen của bệnh nhân hẹp môn vị.

* Toàn thân: Người gầy hốc hác, da khô mắt trũng, má hóp, mệt mỏi, táo bón, đái ít, mạch nhanh nhỏ, huyết áp thấp.

* Thực thể:

Nhìn: Vùng thượng vị chướng, vùng hạ vị lép kẹp, bụng có hình ảnh lõm lòng thuyền.

Khám bụng có những dấu hiệu đặc hiệu:

- Sóng Bouvere: sóng nhu động dạ dày từ hạ sườn trái đến môn vị thấy xuất hiện từng đợt nhìn nổi rõ dưới làn thành bụng mỏng.

- Có trường hợp sóng nhu động rất yếu phải đặt bàn tay vào bụng mới thấy sóng dội vào lòng bàn tay.

- Lắc óc ách lúc đói: sáng sớm khi bệnh nhân chưa ăn uống, lắc bụng thấy có tiếng óc ách của dạ dày, biểu hiện tình trạng dạ dày ứ đọng nặng. Tiếng óc ách xuất hiện ở vùng thượng vị nếu bệnh nhân ở vào giai đoạn cuối tiếng óc ách ở sâu vùng hố chậu.

3.2. Triệu chứng cận lâm sàng:

X quang:

- Chiếu có hình ảnh tuyết rơi: cho bệnh nhân uống một ngụm Baryte, theo dõi trên màn hình Baryte toả xuống đáy dạ dày như tuyết rơi.

- Chụp: dạ dày xa dãn hình đáy chậu, dạ dày có 3 lớp: hơi, dịch, baryte.

Sau 6 giờ soi hoặc chụp lại còn ứ đọng nguyên vẹn ở dạ dày.

Các xét nghiệm:

Số lượng hồng cầu và hematocrit tăng do cô máu

Đạm huyết thấp

urê máu tăng

Điện giải: Ca, K, Na, Cl đều giảm

Dự trữ kiềm tăng vì mất axit (kiềm chuyển hoá) azot tăng do CL hạ thấp ® chức năng thận mất nước ® bệnh nhân đái ít.

Tất cả các yếu tố trên làm chức năng thận giảm urê huyết tăng cao.

4. Chẩn đoán:

4.1. Chẩn đoán xác định:

- Bệnh nhân có tiền sử dạ dày

- Đau thượng vị mất chu kỳ

- Nôn ra thức ăn bữa trước chưa tiêu

- Dấu hiệu Bouveret, lắc úc ắc lúc đói (+)

- Bụng lõm lòng thuyền

- X quang: Hình ảnh tuyết rơi, hình ảnh dạ dày sa dãn, sau 6 giờ thuốc thông qua môn vị

Toàn thân: suy kiệt, mất nước, urê huyết áp cao, phù

Đầy đủ các triệu chứng trên gọi là hội chứng hẹp môn vị

4.2. Chẩn đoán phân biệt:

Có một số bệnh có triệu chứng gần tương tự cần phân biệt với:

- Co thắt tâm vị:

+ Đau xương ức

+ Nuốt nghẹn từng lúc

+ Sau ăn nôn oẹ nhiều

Phân biệt được phải chụp uống Baryte: có hình ảnh, thực quản dãn to, dưới chít hẹp hình củ cải, phần trên không có túi hơi.

- Hẹp tá tràng:

+ Hẹp trên bóng vater: triệu chứng giống như hẹp môn vị

+ Hẹp dưới bóng vater: nôn ra dịch mật màu vàng

- Hẹp giữa dạ dày: X quang có hình 2 túi, giữa thắt hẹp

Dạ dày liệt do thần kinh: dạ dày liệt mất co bóp nôn không thường xuyên, có thể điều trị nội hồi phục được.

5. Điều trị:

Dù hẹp môn vị do nguyên nhân gì, ở mức độ nào. Dù chỉ định ngoại khoa tuyệt đối cũng phải có thời gian bồi phụ nước, điện giải, năng lượng... dựa trên các xét nghiệm để điều chỉnh cho phù hợp, một trong khâu điều trị quan trong không thiếu được cho các thuốc giảm đau, chống co thắt, rửa hút dạ dày và cho kháng sinh.

Với phương pháp này đối với viêm và co thắt môn vị có thể khỏi toàn thân còn đối với trường hợp tổn thương nhẹ thực thể như:

- Do ung thư vùng môn vị, hang vị: cắt dạ dày rộng rãi, lấy hết hạch di căn. Nếu không nếu toàn thân di căn nặng, tổn thương lan rộng làm thủ thuật nối vị tràng.

- Do loét:

+ Cắt 2/3 dạ dày là phương pháp triệt để

+ Nếu bệnh nhân già yếu suy kiệt, urê huyết cao, phù...nối vị tràng là phẫu thuật nhẹ nhàng để cứu sống bệnh nhân.

- Đối với trường hợp bệnh nhân còn quá trẻ, ổ loét non nên thực hiện phương pháp cắt thần kinh X, mở rộng môn vị hoặc nối vị tràng thông thoát thức ăn tạo điều kiện để ổ loét được nghỉ ngơi phục hồi.

6. Kết luận:

Hẹp môn vị có triệu chứng khá điển hình, khi phát hiện có đủ hội chứng đã ở giai đoạn muộn có nhiều rối loạn toàn thân. Ngày nay có nhiều phương tiện để phát hiện sớm tổn thương ở vùng môn vị, hang vị để giải quyết sớm nhất là trường hợp nghi ngờ là ung thư ở cộng đồng lưu ý phát hiện bệnh sớm và gửi đúng chuyên khoa.