Câu 4: các hình thức hô hấp ở động vật, sự thích nghi của cơ quan hô hấp

1. vai trò, chức năng của cơ quan hô hấp

Cơ thể luôn cần lượng oxi nhất định tại mô và cơ quan, nhu cầu này diễn ra liên tục và không thể ngừng cung cấp đồng thời cơ thể cũng cần thải ra 1 lượng C02 ra khỏi cơ thể. Quá trình này được thực hiện nhờ chức năng của hệ hô hấp.

2. các hình thức hô hấp ở động vật

- hô hấp bằng khuếch tán trực tiếp qua bề mặt cơ thể:

Oxi được khuếch tán trực tiếp từ môi trường ngoài qua bề mặt cơ thể để vào bên trong đồng thời C02 được khuếch tán từ trong cơ thể ra ngoài môi trường. quá trình này được thực hiện nhờ sự chênh lệch nồng độ giữa oxi và C02 trong cơ thể và ngoài môi trường.

- hô hấp qua bề mặt da ẩm ướt:

Hình thức này được thực hiện thông qua quá trình khuếch tán giữa oxi và C02 giữa môi trường và bề mặt cơ thể. Tuy nhiên sự khuếch tán ở đây được thực thực hiện thông qua quá trình trao đổi oxi và C02 nhờ hệ mao mạch ở dưới lớp da mỏng.

- hô hấp bằng mang:

Hình thức này có ở các nhóm động vật sống ở nước. điển hình mang ở cá có cấu tạo gồm các cung mang, trên cung mang có các lá mang và các gai mang.

- hô hấp bằng hệ thống ống khí:

Hệ thống ống khi thông từ ngoài vào trong cơ thể và phân nhánh đến mô của tế bào thay thế luôn chức năng hô hấp.

- Hô hấp bằng phổi:

Cơ quan hô hấp được hình thành từ ống tiêu hóa. Tại đoạn cổ của ống tiêu hóa có 1 chồi mọc ra rồi phát triển thành cơ quan hô hấp gồm thanh quản, khí quản, phế quản và phổi.

3. sự thích nghi của cơ quan hô hấp:

- Ở động vật tùy từng nhóm sống ở các môi trường khác nhau và có sự tiến hóa để thích nghi. Cơ quan hô hấp là 1 trong những yếu tố thể hiện sự thích ứng với môi trường. ở môi trường cạn thì cơ quan hô hấp là phổi, ống khí; ở môi trường nước thì hô hấp qua bề mặt cơ thể hoặc bằng mang; ở môi trường ẩm ướt thì hô hấp qua bề mặt da ẩm ướt.

- ở các nhóm động vật khi di chuyển từ môi trường cũ sang môi trường mới hoặc quá trình biến thái qua nhiều giai đoạn khác nhau ở nhiều môi trường khác nhau thì cơ quan hô hấp cũng biến đổi để thích ứng với môi trường.

4. các hình thức hô hấp ở các nhóm động vật

- ở động vật nguyên sinh, ruột khoang, sứa lược, giun dẹp, giun vòi, giun tròn hô hấp bằng khuếch tán trực tiếp qua bề mặt cơ thể

- ở giun đốt xuất hiện 2 hình thức hô hấp là hô hấp qua da và hô hấp bằng mang, mang được hình thành từ thùy lưng của chi bên.

- ở chân khớp, nhóm ở nước hô hấp bằng mang, nhóm ở cạn nguyên thủy hô hấp bằng phổi, nhóm ở cạn tiến hóa thì hô hấp bằng hệ thống ống khí (côn trùng).

- ở thân mềm nhóm ở nước hô háp bằng mang, nhóm ở cạn hô hấp bằng phổi.

- ở cá sụn, cá xương hô hấp bằng mang

- ở lưỡng cư hô hấp bằng phổi và da nhưng chủ yếu hô hấp qua da

- ở bò sát, chim, thú hô hấp bằng phổi