Dziady – staropolskie spotkanie z duchami.

Dziady to dawne, słowiańskie święto naszych przodków. Obchodzono je, zanim pojawiły się takie chrześcijańskie święta, jak Wszystkich Świętych czy Zaduszki. Wierzono, że w pewne noce w roku dusze zmarłych wracają na ziemię. Ludzie, chcąc je ugościć, przygotowywali dla nich jedzenie, napoje i zostawiali otwarte drzwi. To był sposób na okazanie szacunku i pamięci dla tych, którzy odeszli.

W niektórych miejscach organizowano specjalne obrzędy – palono ogniska, śpiewano pieśni i opowiadano historie o zmarłych. Wszystko po to, by duchy poczuły się mile widziane i nie robiły żadnych psikusów żyjącym.

Halloween – impreza z duchami po amerykańsku.

Halloween kojarzy nam się z dyniami, przebierankami i oczywiście z hasłem "cukierek albo psikus!". Jednak skąd się wzięło? Początki Halloween sięgają celtyckiego święta Samhain. Celtowie wierzyli, że 31 października granica między światem żywych a zmarłych jest najcieńsza, a duchy mogą chodzić po ziemi.

Aby odstraszyć złe duchy, ludzie przebierali się w straszne kostiumy i palili ogniska. Z czasem Halloween stało się popularne w Stanach Zjednoczonych, a potem na całym świecie. Dziś to głównie okazja do zabawy, przebierania się i zbierania słodyczy.

Ciekawostki:

Halloween.

Pochodzenie nazwy: Słowo "Halloween" pochodzi od skrótu "All Hallows' Eve", czyli "Wigilia Wszystkich Świętych".

Celtyckie korzenie: Halloween wywodzi się z celtyckiego święta Samhain, które oznaczało koniec lata i początek nowego roku celtyckiego.

Dynia jako symbol: W tradycji irlandzkiej pierwotnie wydrążano i podświetlano rzepy. Dopiero po emigracji do Ameryki dynia stała się symbolem Halloween, ponieważ była bardziej dostępna.

"Cukierek albo psikus": Zwyczaj zbierania słodyczy przez dzieci ma swoje korzenie w średniowiecznym zwyczaju "souling", gdzie biedni chodzili od drzwi do drzwi, prosząc o jedzenie w zamian za modlitwy za zmarłych.

Czarny kot: W wielu kulturach czarne koty były uważane za zwiastuny pecha lub towarzyszy czarownic, stąd ich związek z Halloween.

Kolory Halloween: Pomarańczowy (zbiory) i czarny (śmierć).

Miotła czarownicy: Symbol magicznej mocy i oczyszczania.

Dziady

Etymologia nazwy: Słowo "Dziady" pochodzi od starosłowiańskiego określenia przodków lub duchów zmarłych.

Czas obchodów: Dziady obchodzono dwa razy w roku – na wiosnę i jesienią, zazwyczaj w okolicach 2 maja i 31 października.

Mickiewiczowskie "Dziady": Adam Mickiewicz napisał dramat "Dziady", który opiera się na obrzędach związanych z tym świętem i jest jednym z najważniejszych dzieł polskiej literatury romantycznej.

Obrzędy: Podczas Dziadów przygotowywano specjalne potrawy dla duchów, takie jak kutia, miód czy kasza, które pozostawiano na stołach lub grobach.

Kontakt z duchami: Wierzono, że w czasie Dziadów granica między światem żywych a umarłych jest najcieńsza, co pozwala na komunikację z przodkami.

Zakazane praktyki: Kościół katolicki przez wieki próbował zwalczać obrzędy Dziadów, uznając je za pogańskie i niezgodne z naukami Kościoła.

Ognie na rozstajach dróg: Palono ogniska na rozstajach dróg, aby wskazać duszom zmarłych drogę oraz odstraszyć złe duchy.

Wspólne ciekawostki.

Granica między światami: Zarówno w Halloween, jak i w Dziadach, wierzono, że w tym czasie granica między światem żywych a umarłych jest najcieńsza.

Przebieranie się: Tradycja przebierania się miała na celu ukrycie się przed złymi duchami lub ich odstraszenie.

Ogień i światło: Ogniska i świece były ważnym elementem obu świąt, służącym zarówno do oświetlania drogi duchom, jak i odstraszania złych mocy.

Jedzenie dla duchów: W obu tradycjach przygotowywano jedzenie dla zmarłych – w Dziadach pozostawiano je na stołach, a w dawnym Halloween wystawiano poczęstunki na gankach.

Rozwój świąt: Oba święta przeszły ewolucję – Dziady zostały wchłonięte przez chrześcijańskie Wszystkich Świętych i Zaduszki, a Halloween stało się komercyjnym świętem pełnym zabawy.

Bonusowe ciekawostki

Maski i kostiumy: W średniowiecznej Europie ludzie nosili maski podczas "Czarnej Plagi", wierząc, że w ten sposób unikną rozpoznania przez duchy zmarłych na skutek epidemii.

Apple bobbing: Popularna w Halloween zabawa polegająca na wyławianiu jabłek z wody bez użycia rąk ma swoje korzenie w celtyckich rytuałach miłosnych.

Samhainophobia: To nazwa fobii, czyli lęku przed Halloween.

Kontynuacja tradycji: W niektórych regionach Polski tradycje podobne do Dziadów są wciąż praktykowane, na przykład na Podlasiu czy wśród mniejszości białoruskiej.

Święto Zmarłych w innych kulturach: Podobne święta istnieją w wielu kulturach, np. w Meksyku obchodzony jest Día de los Muertos, czyli Dzień Zmarłych, pełen kolorowych parad i ofiar dla zmarłych.