"Never marry at all, Dorian.
Men marry because they are tired,
women, because they are curious:
both are disappointed."
-Oscar Wilde

De gehele kamer stond op zijn kop. Hugh en Dilly sjouwden met Enigmamachines vanuit elke uithoek van het gebouw, die ze ongemakkelijk hoog op elkaar stapelden. Joan keek vanuit haar ooghoek toe hoe er weer een toren omviel, maar was te druk bezig met Gordons plannen te aanhoren om de gevallen dozen op te rapen.

Hoewel Joan kritisch was en niet zeker kon zeggen of de methode een verbetering zou opleveren, was Alan direct begonnen met de machine aan te passen. Ondertussen was Joan met de hand – en haar expertise in de grafentheorie – een oplossing aan het uitwerken. Dat was nodeloos veel werk voor haar, aangezien Alan al bijna klaar was.

Zijn blikveld kleurde rood toen Mara de dozen optilde en vooroverboog om te kijken hoe het werk opschoot. Haar haren prikten in zijn ogen. 'Ik zou toch-'

Hij wapperde met zijn hand. 'Bijna klaar.'

Ze rolde met haar ogen en hurkte voor hem neer om de losse vijzen vast te draaien. In tegenstelling tot de meeste dames, droeg Mara standvastig geen rok, maar haar kenmerkende donkerblauwe broek met wijde pijpen en oranje bretellen, waar ze nu haar duimen achter haakte. 'Jij je zin.'

Alan gilde toen hij een elektrische schok kreeg.

Mara grinnikte en trok een draad uit de contactdoos naast haar die ze vervolgens triomfantelijk in de lucht stak. 'Eerst de machine van de stroom afhalen, alvorens je gaat solderen.'

Joan hield haar hand voor haar mond om geen schijn te geven van de lach die erachter verschuilde. Vervolgens stak ze met haar ene hand vier vingers in de lucht en met de andere twee. Het was fijn te weten dat ze nog steeds bijhield hoeveel keren hij zichzelf had geëlektrocuteerd in het afgelopen jaar.

Alan perste zijn lippen op elkaar en ging verder met de laatste buis vast te maken. De drukte in de ruimte gaf hem een bedrukkend gevoel, alsof er te weinig zuurstof was. Daarbij was hij iets van plan. Hij had het al te lang uitgesteld, de voor- en nadelen te lang afgewogen. En nu was er geen tijd meer.

Alan nam een stukje koperdraad dat was overgebleven en rolde het op rond zijn pink. Ontevreden bekeek hij het gevlochten bandje, maar stak het toch in zijn zak voor later. Dat zou het maar moeten doen.

Maar eerst de machine. Mara had er net de laatste hand aan gelegd.

Zijn handen waren klam van de spanning, dus veegde hij ze af aan zijn hemd. Hij richtte zijn blik op Joan, die vanachter haar bril naar hem terugkeek. Toen hij kort knikte, stond ze gelijk recht.

Het was nu of nooit. De wiskundigen keken naar het resultaat. Ze hadden de bombe met zijn tikkende rotors uitgebreid. Nu was elke rij, die stond voor één letter van het alfabet, verbonden met meerdere Enigmamachines. Alan grijnsde. Ze zouden diens code kraken door gebruik te maken van Enigma zelf.

Wat hij eerder over het hoofd had gezien, was dat als bijvoorbeeld de letter I naar H wordt gestuurd, dat ook H naar I gaat. Het was een doodsimpele cykel. Een paar uur geleden kon hij zichzelf wel voor het hoofd hebben geslagen dat hij het niet opgemerkt had.

Nu – aan de andere kant – voelde hij een geweldige sensatie en hij wist dat alle mensen in deze kamer dat ook voelden. Er ging niets boven deze spanning, zou het werken of niet? De wiskunde zegt van wel, dus zou hij daarop vertrouwen. Het stuurde tintelingen doorheen zijn hoofd.

Mara's Iers accent bracht hem terug naar het hier en nu. Ze gaf de laatste tekens in van het bericht in de machine. 'Deze boodschap hebben we vanochtend ontvangen.'

Het elektrisch circuit van de bombe was gebaseerd op de grafentheorie, waarbij de eens zo theoretische lijnen van de graaf nu fysieke draden waren en op elk knooppunt nu een gigantische enigmamachine stond. Het was allemaal met elkaar verbonden en hij vond het prachtig. Nu nog hopen dat het werkte.

Zonder enig woord te zeggen, zette hij de machine op gang. Iedereen in de kamer hield hun adem in. Het was te hopen dat de bombe snel stopte met draaien, voordat ze bewusteloos vielen. Alan had er alle vertrouwen in, dus staakte hij zijn ademhaling ook.

Het enige geluid in de drukke kamer was nu afkomstig van het getik van de bombe. Het normaal zo rustgevende geluid dat geleek op honderd tikkende breinaalden, hield nu enerverend lang aan.

Dilly was de eerste om de stilte te doorbreken. Hij brak zijn blik los van de gigantische machine en vroeg rond wie er thee wilde hebben. Duidelijk had hij geen vertrouwen in de nieuwe methode.

Om te voorkomen dat Alan in het slechtste geval de komende week naar de machine zou blijven turen, trok Joan hem bij de mouw. Ze trok één van zijn bretellen recht en manoeuvreerde hem naar de tafel. Met een mok stomende thee in zijn handen werd hij gedwongen Gordons berekeningen nog eens te overlopen. Dezelfde tekening als aan de muur werd onder zijn neus geschoven.

Joan wees met haar vinger de dikke lijnen aan, die Gordon erbij had getekend. Die simpele wirwar aan lijnen zou hun redding moeten zijn, maar de meesten leken de hoop al op te geven.

Totdat de machine stopte. De lege stilte maakte zijn hart sneller slaan. Alan stond zo snel recht dat zijn stoel achteruitvloog.

Ook Mara haastte zich naar de bombe. Ze nam snel nota van de rotorpositie die de wijzertjes aangaven. Hij trachtte zijn enthousiasme te bedwingen terwijl ze zich achter een overgebleven Enigmamachine zette. De machine was misschien wel na uttele minuten gestopt, het kon nog steeds onzin uitspuwen. Het was bij het proefmodel vaak genoeg gebeurd dat ze een aaneenrijging van niets-betekende tekens kregen, terwijl de machine hen leek uit te lachen met zijn stilte.

Toch genoot hij van elke seconde op Bletchley. Het kraken van codes was geweldig leuk werk, het was bijna raar dat ze ervoor betaald kregen. Het leek hard op de speurtochten die ze op Princeton hielden. Zijn collega's zagen het als een vakantie, weg van hun theoretische wiskunde. Zolang ze maar niet werden geconfronteerd met de harde waarheid. Mensen gingen dood. Honderden zielen die zij konden helpen, vanuit hun stoffige kamer.

Joans hand vloog onbewust naar haar bril en duwde die nog verder op haar neus dan hij mogelijk achtte.

Hij kon zien hoe haar hand trilde. Ze wist net als hen allen hoe doorslaggevend dit zou kunnen zijn. Dus nam Alan haar hand en verstrengelde zijn vingers met de hare.

Ze wierp hem een dankbare blik toe.

Mara draaide beheerst aan de rotors en stak de stekkers op de juiste plaats in het bord. Alan kon het niet laten om met zijn voet op de houten planken te tikken, waardoor ze met een iets hoger tempo haar vingers over het toetsenbord liet glijden.

Dorothy wierp hem een geïrriteerde blik toe en boog zich vervolgens over haar niet-zo-geheime beminde. Ze noteerde haastig de letters die achtereenvolgens oplichtten.

Het steekje paniek dat hij had gevoeld werd overstemd door de spanning van het moment. Iedereen trachtte te zien wat Dorothy neerpende.

De hele entourage juichte toen ze meldde dat de tekst Duits was en niet Gibberiaans. Ze sloeg haar blonde haar naar achteren en vertaalde vlot: 'Van bevelvoerend admiraal U-boten. Escorte voor U69 en U107 zal op 1 juni om 0800 uur op punt 2 zijn.'

Alan had geen idee wat dat bericht betekende, wel wist hij dat dit het teken was dat de machine werkte. Het was hen nog nooit eerder gelukt om een bericht van de dag zelf te ontcijferen.

Hugh sprak de woorden die ze allemaal dachten. 'Het Orakel viert wederom zegen.' Zo had Hugh de bombe genoemd; het beweerde de toekomst voorspellen, maar niemand geloofde het. Daar zou nu hopelijk verandering in komen. 'Dit vraagt om een feestje!' Hij gaf hem en Gordon een opgewekte klop op de rug, waardoor Alan bijna vooroverviel.

Hij vreesde dat de gespeelde glimlach die hij op zijn gezicht plakte, hem zou verraden. Alan wist wat dit betekende. Zijn hand gleed onbewust richting zijn broekzak, toen die het koude metaal omvatte, ademde hij scherp in.

Zijn blik speurde de vierende menigte af, op zoek naar een bos krullend bruin haar. Hij merkte op dat Dilly met een generaal aan de praat was. Waarschijnlijk in een poging de cryptische locatie van de Duitse duikboten te achterhalen. Al was dat geen wiskunde, dus was het niet langer zijn bevoegdheid. Dorothy omhelsde een stralende Mara.

Onmiddellijk was Gordon instructies aan het geven om alle andere bombes aan te passen.

Alan stapte op de machine af. Zoals verwacht was Joan al bezig met het ontcijferen van de andere berichten van vandaag.

'Kan je-,' hij struikelde over zijn woorden, 'mag ik je even spreken?' Toen ze zich afwachtend naar hem omdraaide, vulde hij aan: 'Onder vier ogen.' Hij perste de woorden uit zijn keel, maar slaagde erin om te glimlachen.

Met Alan in haar kielzog baande ze zich een weg doorheen de menigte. Ze wimpelde felicitaties af alsof het dagelijkse kost was.

Toen ze de donkere gang instapten, haalde ze opgelucht adem. 'Goed plan om even weg te gaan, ik kreeg geen adem. Wie had gedacht dat wiskundigen zo luid konden zijn?'

Alan glimlachte medelevend naar haar terwijl hij doorheen de gangen kuierde. 'Dat gevoel ken ik maar al te goed.' Even was hij stil en dacht terug aan zijn droom. In gedachten werd hij terug onderwater geduwd, zijn longen vulden zich met water. Dat is waarom hij dit moest doen. 'Al is dat niet de enige reden waarom ik je naar buiten vroeg.'

Met die woorden had hij Joans interesse gewekt. Haar donkerbruine ogen lichtten op zoals wanneer ze het schaakpotje gewonnen had.

Pas toen ze een nieuwe gang insloegen, sprak hij weer. 'Je weet-' Zijn stem stierf weg. Alan had dit moeten voorbereiden, maar zijn brein ontvluchtte het onderwerp steeds. Hij herpakte zich. 'Je weet dat ik je aanwezigheid zeer had apprecieer. Je bent niet zoals de meeste dames hier, ik kan met je praten zoals met een man.'

Joan leek zich niet uitermate gevleid te voelen door die opmerking. 'Niet alle vrouwen denken aan lippenstift en borduurwerkjes,' kaatste ze terug.

Alan sloeg een deur open, die leidde naar het enorme dakterras. Hij draaide zijn rug naar de zonsondergang om twee boze bruine ogen aan te kijken. Hij probeerde zich te herpakken. 'Ik bedoel, er zijn maar weinig vrouwen die zich interesseren in wiskunde en er hun beroep van willen maken.'

'Omdat ze niet worden toegelaten in de universiteiten,' siste ze.

Alan kon zichzelf wel voor het hoofd slaan. De stress eiste zijn tol, waardoor hij nu zulke domme uitspraken maakte.

Joan haalde diep adem voordat ze zich terug naar de deur omdraaide.

Om te voorkomen dat ze verdween, nam Alan snel haar hand beet. 'Nu Enigma gekraakt is, ben ik bang dat onze hulp hier niet meer nodig zal zijn. We zullen allemaal onze eigen weg inslaan.' Hij ademde diep in. 'Ik ben bang dat ik nooit meer een geweldige vrouw zoals jou zal tegenkomen.' Hij haalde zijn hand door zijn haar. 'Wat ik probeerde te zeggen is dat ik me nog nooit zo begrepen heb gevoeld door een vrouw. Een bewonderenswaardig intelligente vrouw weliswaar, slimmer dan Hugh, Dilly en mij samen.'

Joans lippen vertrokken in een grijns. 'Dus die keren dat je me naar de bioscoop nam, waren toch klungelachtige pogingen tot een date?'

Alan lachte, ze had het wederom bij het rechte eind. Hij keek naar Joan, deze keer zonder paniek in zijn ogen. Al voelde hij geen brandende passie voor haar, er was wel liefde. Dezelfde genegenheid die hij voelde voor een goede vriend. Dat was toch ook iets waard?

Hij stak zijn hand traag in zijn zak. Alan wist dat ze hem gelukkig kon maken. Zonder een Joan in zijn leven zou alles leeg en eenzaam zijn. En andersom zou hij toch ook wel iets te bieden hebben? Maar dat was aan haar om te beslissen.

Hij haalde er de koperen draad uit. Geld voor een dure ring in deze tijden had hij niet.

Toch lichtte Joans gezicht op, haar mond vertrok in een 'o'.

Na Christophers dood was zijn leven veranderd in een zwart-witfoto. Alan had gedacht dat alle kleur in zijn omgeving vervaagd was, sinds de dag dat hij zich het blauw in Chris' ogen niet meer exact herinnerde.

Maar nu bloedde de zon rood op de blauwe hemel en spoelde al het zwart en wit weg.

'Joan Elisabeth Lowther Clarke, wil je mijn eeuwige samenhangscomponent zijn?' Hij knielde neer, waardoor ze slechts een paar centimeter boven hem uittorende.

Tot zijn groot geluk lachte ze om zijn barslechte grafentheorie grap. 'Dan heb je eens de kans om een woordspeling te maken over ringentheorie, laat je die schieten.' Toen ze de zweetdruppels op zijn voorhoofd zag, werd ze serieus. 'Ja, ik zou niets liever willen.'

Opgelucht stond Alan recht en schoof de zelfgemaakte ring over haar vinger. De zon scheen haar laatste stralen, hoewel hij er niet op gerekend had, was het een romantisch moment geworden.

Joan wilde er nog een schepje bovenop doen. Ze werkte zich op haar tenen en tuitte haar lippen. Natuurlijk had hij dit kunnen verwachten. Alan panikeerde en zette een stap achteruit.

'Er is eerst nog iets wat je moet weten,' hakkelde hij, krabbend in zijn bruine haren. Hij zou altijd eerlijk tegenover haar zijn, tegenover iedereen. Alan zocht even naar zijn woorden. 'Je hebt misschien wel gemerkt dat ik...homoseksuele neigingen heb.'

Hij was zich pijnlijk bewust van het understatement.

Haar hielen raakten de grond met een teleurgestelde klak. Tot zijn verbazing was haar gezichtsuitdrukking zacht, ze keek hem onderzoekend aan. Haast alsof een vermoeden werd bevestigd.

Ze frunnikte met haar geringde hand aan de mouw van zijn hemd. 'Daar laat ik me niet door afschrikken. Het enige wat ik ooit gewild heb is een gelukkig gezin, iemand die me aan het lachen kan maken en die mijn talenten als wiskundige niet ondermijnt.' Ze schonk hem een oprechte glimlach, die hij beantwoordde.

Hoewel Joan nog maar midden twintig was, zou ze al bestempeld worden als een oude vrijster. Misschien had ze het gevoel dat ze geen andere keuze had, zoals hij.

'Ben je zeker?'

Ze twijfelde geen seconde. 'Zeker. Als dit is wat je wilt.'

Alan sloeg zijn armen om haar heen, hij kon het niet laten op te merken dat de tranen in zijn ogen prikten. Dit moment had niet beter kunnen lopen. Hij voelde zijn lichaam ontspannen tijdens de omhelzing, er viel een grote zorg van zijn schouders.

Samen stapten ze terug de donkere gang in, richting het feestgeruis. Terloops legde Alan opgewekt uit dat ook hij een sterke kinderwens had.

Joans glimlach werd nog breder. 'Niet te hard van stapel lopen, Turing.'

De rust die onder hen hing, werd weggeblazen vanaf het moment dat ze een stap zetten in de belichtte kamer. Het tikkende geluid van het Orakel werd overstemd door luide wiskundigen. Een kurk vloog rakelings langs Alans verbaasde hoofd. Gordon had tweede fles schaarse schuimwijn geopend en drukte een glas in hun handen. Hij had er duidelijk al te veel van op. Joan deinsde achteruit toen hij een praatje met haar begon te slaan.

Alans oog viel op een andere pijnlijke situatie. Met grote passen stapte hij op Hugh en Dorothy af.

'En dat is hoe ik de stelling van Steinitz heb bijgeschaafd in mijn onderzoek. Hij was ook een bekend schaker, weet je, een soort van jeugdidool voor mij.' Hugh trok zijn vestje recht terwijl hij door palaverde.

Dorothy keek hem met een doodse blik aan, elk woord negerend, terwijl ze een losse haarkrul steeds achter haar oor bleef steken.

Toen hij dichterbij kwam, merkte Alan voor het eerst haar zwarte driehoekige oorbellen op. Dat symbool werd gebruikt voor vrouwelijke homoseksuelen in de concentratiekampen. Net zoals de roze voor de mannelijke.

Hij betwijfelde dat het toeval was dat ze die droeg. Nee, het was eerder een geheugensteuntje, een reden om te blijven vechten.

Alan wierp haar een bemoedigende blik toe vooraleer hij een arm rond Hugh's nek sloeg.

'Ben je weer arme jonkvrouwen aan het belagen? Ik betwijfel dat je avances enig effect hebben.'

Nu voegde ook Mara zich naast haar vriendin, schouder tegen schouder, om het tafereel te aanschouwen. Haar blik stond beschermend, maar zodra ze besefte dat het slechts Hugh was – die Mara al jaren plagerig het hof maakte – ontspanden haar schouders. Met een routineus gebaar stak ze met één van haar haarpinnen Dorothy's losse blonde lok weg.

Hugh snoof luid. 'Jij zou beter eens proberen te flirten met behulp van wiskunde. Misschien zou je dan eens iemand aan de haak kunnen slaan.'

'Bedankt voor je nutteloze advies, maar ik vrees dat dat niet meer nodig zal zijn.' Alan knikte naar Joan die nog steeds bedrukt Gordon stond uit te horen. Haar ring glansde in het licht.

Zes ongelovige ogen staarden hem aan. Dorothy en Mara wisselden een verwarde blik uit. Hun gapende gezichten weerspiegelden het gevoel dat hij diep vanbinnen voelde; hij had een grove fout begaan.

Die avond proostten ze niet allen voor hun overwinning tegenover de Duitsers, maar ook voor hun geheime verloving.