Mối nhân duyên của Vua Thành Thái và cô gái lái đò sông Hương

Thành Thái là ông vua nổi tiếng thương dân trong sử Việt vì đã không ít lần cải trang làm thường dân vi hành để hiểu hơn về cuộc sống của họ. Và chính hành động này của vua Thành Thái, trong một lần đã giúp ông nhặt được một người vợ xinh đẹp làm nghề lái đò trên sông Hương.

Chuyện kể rằng vào một ngày Tết Nguyên Đán, vua Thành Thái cải trang thành dân thường, đến vùng đất Kim Long – một vùng đất ngoại ô vô cùng trù phú nổi tiếng sản sinh ra hàng loạt các mỹ nhân vào thời đó. Và sau khi đi ngao du khắp vùng, vua Thành Thái mới thuê một chiếc đò để ra về. Khi đò vừa ghé vào, bước lên trên, ông trông thấy cô gái lái đò khoảng chừng hai mươi đang khép nép trong chiếc áo vá vai với đôi má ửng hồng, đôi mắt long lanh và gương mặt rất duyên.

Thế là vua Thành Thái xao xuyến rộn lên một niềm cảm xúc lạ trong lòng, ông quyết định mang cô ấy về làm vợ. Ông liền chớp lấy thời cơ ngỏ lời khi cô gái đang ở cuối thuyền rồi hỏi một cách đột ngột: "Nì, o tê! O có muốn lấy vua không?" (Này, cô kia, cô có muốn lấy vua không?). Bất ngờ trước câu hỏi từ vị khách lạ, cô gái liền bẽn lẽn đáp: "Đừng có nói bậy mà họ lấy đầu chứ". Biết ý thấy cô gái hơi ngại ngùng, vua Thành Thái nói tiếp: "Tui nói thiệt đó, O có muốn lấy vua thì tui làm mối cho!".

Sau câu nói này của vua Thành Thái, cô gái còn ái ngại hơn, thậm chí quay mặt đi chỗ khác. Một vị quan khách đi cùng chuyến đò, thấy thế liền vui vẻ tiếp lời chọc khuấy cô lái đò: "Ni, o tê! O cứ nói "ưng" để coi thử nờ!" (Này, cô kia! Cô cứ nói "ưng" để xem thử thế nào). Thế là cô lái đò đánh bạo nói nhanh: "Ưng!". Và rồi vua Thành Thái mở cờ trong bụng, đột ngột đứng dậy đi về phía cô lái đò, mở lời bảo cô đã là Quý phi rồi hãy ngồi nghỉ ngơi để ông chèo cho đỡ vất vả.

Khi thuyền xuôi dòng về đến trước Kinh thành, vua Thành Thái đưa đò vào đậu ở bến Nghinh Lương, trước Phu Văn Lâu, rồi bảo cận thần giả dạng đi cùng trên chuyến đò như sau: "Thôi, thiên hạc đứng dậy trả tiền đò cho Trẫm và tiễn đưa Quý phi vào cung!". Từ đó, cô lái đò Kim Long chính thức trở thành vợ vua Thành Thái trong sự bất ngờ của nhiều người.

Tuy nhiên, về sau này, có nhiều người cho rằng người vợ lái đò đất Kim Long từ "trên trời rơi xuống" của vua Thành Thái này thực chất chỉ là một giai thoại dân gian chứ không có thực. Chuyện gần khớp và có vẻ hợp lý hơn về vua Thành Thái và đất Kim Long này là việc ông từng mê mệt một cô nàng kiều nữ nơi đây nhưng không phải làm nghề lái đò mà lại chính là khuê nữ của Vĩnh Quốc Công Nguyễn Hữu Độ tên Nguyễn Hữu Thị Nga. Bà cũng chính là Huyền phi trong hậu cung của vua Thành Thái sau khi vào cung.