Nước ta có chuỗi đảo chạy dọc theo bờ biển được vận dụng để xác định đường cơ sở thẳng. Năm 1982, Chính phủ nước ta ra tuyên bố xác định đường cơ sở thẳng ven bờ lục địa Việt Nam gồm 10 đoạn nối 11 điểm. Trừ điểm A8 nằm trên mũi Đại Lãnh, các điểm còn lại đều nằm trên các đảo. Điểm 0 nằm trên ranh giới phía Tây Nam của vùng nước lịch sử Việt Nam - Campuchia. Điểm A1: Hòn Nhạn (Kiên Giang); A2: Hòn Đá Lẻ (Cà Mau); A3: Hòn Tài Lớn; A4: Hòn Bông Lan; A5: Hòn Bảy Cạnh (Bà Rịa - Vũng Tàu); A6: Hòn Hải (nhóm đảo Phú Quý - Bình Thuận); A7: Hòn Đôi (Khánh Hòa); A8: Mũi Đại Lãnh (Khánh Hòa); A9: Hòn Ông Căn (Bình Định); A10: Đảo Lý Sơn (Quảng Ngãi); A11: Đảo Cồn Cỏ (Quảng Trị).

 Công ước 1982 quy định phương pháp xác định đường cơ sở thẳng rất chặt chẽ. Điều kiện áp dụng: Phương pháp đường cơ sở thẳng được áp dụng: “Ở nơi nào bờ biển bị khoét sâu và lồi lõm hoặc nếu có một chuỗi đảo nằm sát và chạy dọc theo bờ biển” (khoản 1 Điều 7); “Ở nơi nào bờ biển cực kỳ không ổn định do có một châu thổ và những đặc điểm tự nhiên khác...” (khoản 2 Điều 7).Cách xác định: Trong trường hợp này, đường cơ sở được xác định là đường thẳng gãy khúc nối các điểm nhô ra xa nhất của các đảo ven bờ, của các mũi, các đỉnh chạy dọc theo chiều hướng chung của bờ biển lại với nhau để tạo thành đường cơ sở để tính chiều rộng của lãnh hải.Để tránh tình trạng khi xác định đường cơ sở theo phương pháp này, các nước thường có xu hướng kéo đường cơ sở ra quá xa, tùy ý nối tắt nhiều điểm không thực chất thành một đoạn thẳng để được một vùng nội thủy rộng lớn, Điều 7 Công ước 1982 quy định phương pháp xác định đường cơ sở thẳng như sau: “Tuyến các đường cơ sở không được đi chệch quá xa hướng chung của bờ biển” (khoản 3 Điều 7); có nghĩa là, khi các quốc gia xác định đường cơ sở theo phương pháp này bắt buộc tuyến đường cơ sở phải chạy dọc theo chiều hướng chung của bờ biển (phù hợp địa hình tự nhiên của bờ biển của quốc gia đó). “Các đường cơ sở thẳng không được kéo đến hoặc xuất phát từ các bãi cạn lúc nổi lúc chìm, trừ trường hợp ở đó có những đèn biển hoặc các thiết bị tương tự thường xuyên nhô trên mặt nước hoặc việc vạch các đường cơ sở thẳng đó đã được sự thừa nhận chung của quốc tế” (khoản 4 Điều 7); có nghĩa là, các bãi cạn lúc chìm lúc nổi không phải là các điểm vật chất thực tế để các quốc gia dùng làm căn cứ để vạch đường cơ sở nếu như trên các bãi cạn đó không có các công trình xây dựng thường xuyên nhô trên mặt nước như các đảo và các công trình thiết bị nhân tạo, các ngọn đèn biển (hải đăng)... “Trong những trường hợp mà phương pháp kẻ đường cơ sở thẳng được áp dụng theo khoản 1, khi ấn định một số đoạn đường cơ sở có thể tính đến những lợi ích kinh tế riêng biệt của khu vực đó mà thực tế và tầm quan trọng của nó đã được một quá trình sử dụng lâu dài chứng minh rõ ràng” (khoản 5 Điều 7); có nghĩa là, khi các quốc gia mà địa hình tự nhiên của bờ biển bị khoét sâu và lồi lõm hoặc nếu có một chuỗi đảo nằm sát và chạy dọc theo bờ biển thì quốc gia ven biển có thể vạch đến các đảo và các khu vực xung quanh mà quốc gia đó đã khai thác và sử dụng trong một quá trình lịch sử lâu dài nhưng không có sự phản đối hoặc tranh chấp của các quốc gia trong khu vực và trên thế giới. “Phương pháp đường cơ sở thẳng do một quốc gia áp dụng không được làm cho lãnh hải của một quốc gia khác bị tách khỏi biển cả hoặc một vùng đặc quyền kinh tế”; có nghĩa là, khi hoạch định đường cơ sở theo phương pháp này, quốc gia ven biển không được vạch sang lãnh thổ trên biển của quốc gia khác (vạch đường cơ sở không theo chiều hướng chung của bờ biển) để làm cho lãnh hải của quốc gia đó bị tách rời khỏi biển cả hoặc vùng đặc quyền kinh tế của họ, xâm phạm đến chủ quyền của quốc gia khác về mặt lãnh thổ và các quyền chủ quyền khác về mặt kinh tế, quyền chủ quyền về tài phán trên các lĩnh vực như hải quan, thuế quan, y tế, nhập cư, bảo vệ môi trường... Công ước 1982 không quy định cụ thể tiêu chí để xác định bờ biển bị khoét sâu, lồi lõm mà chỉ đưa ra định nghĩa về vịnh do bờ biển của một quốc gia bao bọc tại Điều 10. Chính vì vậy, các quốc gia ven biển thường bằng mọi cách có thể để xác định đường cơ sở theo phương pháp đường thẳng gãy khúc (toàn bộ tuyến đường cơ sở hoặc một số đoạn đường cơ sở). Nhằm tránh tình trạng này, Văn phòng pháp luật của Liên hợp quốc đã đưa ra định nghĩa thế nào là “bờ biển bị khoét sâu, lồi lõm”. Theo đó, bờ biển khoét sâu, lồi lõm phải thỏa mãn các điều kiện sau đây: Bờ biển bị khoét sâu, lồi lõm phải có ít nhất từ 3 vùng lõm sâu rõ rệt; Các vùng lõm này phải nằm cạnh nhau, không cách nhau quá xa; Chiều sâu của từng vùng lõm đó tính từ đường cơ sở thẳng được đề nghị đóng cửa đổ ra biển của vùng lõm đó phải lớn hơn một nửa chiều dài của đoạn đường cơ sở đó. Và cũng theo khuyến cáo của Văn phòng pháp luật của Liên hợp quốc thì thuật ngư “chuỗi đảo nằm sát và chạy dọc theo bờ biển” phải có ít nhất từ 3 đảo trở lên và phải thỏa mãn các điều kiện sau: Điểm gần bờ nhất của mỗi đảo trong chuỗi đảo cách đường bờ biển không quá 24 hải lý, cách bờ xa nhất không quá 48 hải lý; Mỗi đảo trong chuỗi cách các đảo khác cũng trong chuỗi mà đường cơ sở thẳng được vẽ qua một khoảng cách không quá 24 hải lý Chuỗi đảo phải chắn ít nhất 50% đường bờ biển liên quan. Về chiều dài các đoạn đường cơ sở và góc lệch mà đường cơ sở tạo với bờ biển, Văn phòng pháp luật của Liên hợp quốc khuyến cáo: Chiều dài của đoạn đường cơ sở thẳng không nên quá 60 hải lý; Góc lệch lớn nhất giữa đoạn cơ sở thẳng với bờ biển không quá 20 độ. Tùy theo đặc điểm địa hình bờ biển của mỗi quốc gia, vùng lãnh thổ mà đường cơ sở của các quốc gia, các vùng lãnh thổ xác định theo phương pháp đường cơ sở thông thường hay đường cơ sở thẳng, hoặc đường cơ sở kết hợp cả hai phương pháp trên.Đối với các quốc gia quần đảo (État archipel), khi xác định đường cơ sở, tại khoản 1 Điều 47, Công ước 1982 quy định: “Một quốc gia quần đảo có thể vạch các đường cơ sở thẳng của quần đảo nối liền các điểm ngoài cùng của các đảo xa nhất và các bãi đá lúc chìm lúc nổi của quần đảo, với điều kiện là tuyến các đường cơ sở này bao lấy các đảo chủ yếu và xác lập một khu vực mà tỷ lệ diện tích nước so với đất, kể cả vành đai san hô, phải ở giữa tỷ lệ 1/1 và 9/1”.Khi xác định đường cơ sở của quốc gia quần đảo, các quốc gia quần đảo phải tuân thủ các điều kiện quy định sau của Công ước 1982: Chiều dài của các đường cơ sở này không vượt quá 100 hải lý; tuy nhiên có thể có tối đa là 3% của tổng các đường cơ sở bao quanh một quần đảo nào đó có một chiều dài lớn hơn, nhưng cũng không quá 125 hải lý (khoản 2); Tuyến các đường cơ sở này không được tách xa rõ rệt đường bao quanh chung của quần đảo (khoản 3); Các đường cơ sở không thể kéo đến hay xuất phát từ các bãi cạn lúc chìm, lúc nổi, trừ trường hợp tại đó có xây đặt các đèn biển hay các thiết bị tương tự thường xuyên nhô trên mặt biển hoặc trừ trường hợp toàn bộ hay một phần bãi cạn ở cách hòn đảo gần nhất một khoảng cách không vượt quá chiều rộng của lãnh hải (khoản 4). Một quốc gia quần đảo không được áp dụng phương pháp kẻ các đường cơ sở khiến cho các lãnh hải của một quốc gia khác bị tách rời với biển cả hay với một vùng đặc quyền kinh tế (khoản 5); Trong trường hợp một phần của vùng nước quần đảo của một quốc gia quần đảo nằm giữa hai mảnh lãnh thổ của một quốc gia kế cận, thì các quyền và mọi lợi ích chính đáng mà quốc gia kế cận này vẫn được hưởng theo truyền thống ở trong các vùng nước nói trên, cũng như tất cả các quyền nảy sinh từ các điều ước được ký kết giữa hai quốc gia, vẫn tồn tại và vẫn được tôn trọng. Khi sử dụng số liệu để tính diện tích các vùng nước so với diện tích phần đất đã nêu ở khoản 1 Điều 47 Công ước 1982 quy định các vùng nước bên trong các bãi đá ngầm bao quanh các đảo và vành đai san hô, cũng như mọi phần của một nền đại dương có sườn dốc đất đứng, hoàn toàn hay gần như hoàn toàn do một chuỗi đảo đá vôi hay một chuỗi các mỏm đá lúc chìm lúc nổi bao quanh, có thể được coi như là một bộ phận của đất (khoản 7 Điều 47).2.

 Đường cơ sở của Nước cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo Tuyên bố của Chính phủ ngày 12/11/1982Nước ta ra Tuyên bố về đường cơ sở dùng để tính chiều rộng của lãnh hải vào ngày 12/11/1982. Theo Tuyên bố này, đường cơ sở dùng để tính chiều rộng lãnh hải của lục địa Việt Nam là hệ thống đường cơ sở thẳng đường thẳng gãy khúc nối liền các đảo, mũi nhô ra xa nhất dọc theo bờ biển qua 11 điểm thành 10 đoạn thẳng xuất phát từ đường thẳng nối liền đảo Thổ Chu và đảo Poulo Wai (Căm-pu-chia) (1). Tuyên bố về đường cơ sở Việt Nam chủ yếu được xác định theo phương pháp đường thẳng gãy khúc, trong 11 điểm xác định, chỉ có 1 điểm duy nhất chúng ta xác định theo phương pháp đường cơ sở thông thường, điểm A8 (mũi Đại Lãnh).Hệ thống đường cơ sở của Việt Nam chưa bao quát hết chiều dài bờ biển vì còn có 2 vị trí chưa xác định, đó là điểm số 0 nằm trên vùng nước lịch sử của CHND Căm-pu-chia và CHXHCN Việt Nam và phần còn lại từ đảo Cồn Cỏ cho tới hết vùng biển phía Bắc của chúng ta. Tuyên bố về đường cơ sở của chúng ta đưa ra trong bối cảnh tranh chấp rất phức tạp trên biển Đông, tất cả các vùng chồng lấn giữa Việt Nam và các quốc gia trong khu vực chưa được giải quyết hoặc đang trong giai đoạn đàm phán, do vậy nên chúng ta chưa thể xác định hệ thống đường cơ sở hoàn chỉnh, khép kín vào thời điểm đó. Chính vì vậy, tại Tuyên bố nói trên, chúng ta đã nêu rõ, đoạn đường cơ sở từ đảo Cồn Cỏ đến cửa vịnh Bắc bộ sẽ được công bố sau khi vấn đề của vịnh được giải quyết (2).Khi chúng ta đưa ra Tuyên bố về đường cơ sở nói trên đã có 10 quốc gia phản đối, gồm: Trung Quốc, Thái Lan, Malaysia, Singapore, Anh, Pháp, CHLB Đức, Mỹ, Nhật Bản, Úc, tập trung vào các điểm từ A1 đến A7 (3).Thực tế khi nghiên cứu Công ước 1982, khuyến cáo của Văn phòng pháp luật quốc tế của Liên hiệp quốc về vạch đường cơ sở và Tuyên bố ngày 12/11/1982 Chính phủ nước CHXHCN Việt Nam, chúng tôi thấy rằng đường cơ sở của Việt Nam có một vài điểm chưa phù hợp với tinh thần của Công ước 1982 như sau: Thứ nhất: Điểm số 0, điểm đầu tiên trên tuyến đường cơ sở của chúng ta là một điểm không phải là một điểm vật chất thực tế (theo Công ước 1982 các điểm để xác định đường cơ sở phải là những điểm vật chất cụ thể). Thứ hai: Độ dài trung bình của các đoạn đường cơ sở trên toàn tuyến từ điểm A0 đến A11 là quá dài (tổng chiều dài toàn tuyến đường cơ sở của chúng ta là 846 hải lý, trung bình mỗi đoạn dài 84,6 hải lý. Cụ thể, đoạn từ điểm A0 đến điểm A1 là 99,28 hải lý; đoạn từ điểm A1 đến điểm A 2 là 105, 1 hải lý; đoạn từ điểm A4 đến điểm A5 là 161, 4 hải lý; đoạn từ điểm A5 đến điểm A6 là 162,7 hải lý; đoạn từ điểm A7 đến điểm A8 là 60, 54 hải lý; đoạn từ điểm A8 đến điểm A9 là 89 hải lý; đoạn từ điểm A10 đến điểm A11 là 149,3 hải lý4) so với khuyến cáo của Văn phòng pháp luật quốc tế của Liên hiệp quốc là 60 hải lý. Thứ ba: Đoạn đường cơ sở của chúng ta từ điểm A0 đến A7 chệch quá xa so với chiều hướng chung của bờ biển vì chúng ta đã xác định dựa vào các đảo có khoảng cách quá xa bờ. Cụ thể, từ điểm A1 (đảo Hòn Nhạn) đến bờ là 56 hải lý; điểm A3 (đảo Hòn Tài Lớn - Côn Đảo) đến bờ là 52 hải lý; điểm A4 (đảo Hòn Bông Lang - Côn Đảo) đến bờ là 53 hải lý; điểm A5 (đảo Hòn Bảy Cạnh - Côn Đảo) đến bờ là 53 hải lý; điểm A6 (đảo Hòn Hải) đến bờ là 74 hải lý (4). Từ phân tích ở trên, theo chúng tôi, là thành viên của Công ước 1982 (Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam đã phê chuẩn Công ước ước 1982 ngày 23/6/1994) nên trong tương lai gần chúng ta phải xem xét để điều chỉnh đường cơ sở thẳng ven bờ của nước ta cho phù hợp với tinh thần của Công ước 1982, nhằm khắc phục những điểm chưa phù hợp trong Tuyên bố ngày 12/11/1982 theo hướng lùi đường cơ sở vào phía bên trong bờ. Đối với các đảo nằm cách xa bờ chúng ta nên hoạch định và tuyên bố các vùng biển là nội thủy, lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế và thềm lục địa riêng của các đảo đó. Đồng thời, xác định phần còn lại của tuyến đường cơ sở của chúng ta từ đảo Cồn Cỏ đến điểm cuối cùng trên biển phía Bắc của nước ta để tạo thành một đường cơ sở hoàn chỉnh.Theo chúng tôi, khi xác định lại đường cơ sở, chúng ta sẽ gặp những khó khăn và thuận lợi sau đây:- Khó khăn: Việc điều chỉnh lại đường cơ sở theo hướng vừa nêu chắc chắn sẽ khiến cho lãnh thổ trên biển của chúng ta (đặc biệt là nội thủy) bị thu hẹp lại; các vùng biển lãnh hải, tiếp giáp lãnh hải và đặc quyền kinh tế, thềm lục địa cũng sẽ phải dịch vào phía bên trong bờ. Như vậy có nghĩa là chủ quyền và quyền chủ quyền quốc gia trên biển của chúng ta sẽ bị thu hẹp lại. Điều đó đồng nghĩa với các lợi ích kinh tế, an ninh quốc phòng cũng sẽ bị hạn chế hơn so với hiện nay. Đương nhiên, sẽ có những vùng trước đây thuộc vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa của chúng ta nhưng nếu điều chỉnh nó sẽ trở thành một bộ phận của vùng biển quốc tế, hoặc sẽ trở thành Vùng và đáy đại dương; có những vùng thuộc chủ quyền quốc gia sẽ trở thành các vùng thuộc quyền chủ quyền quốc gia.- Thuận lợi: Chúng ta sẽ nhận được sự đồng tình, ủng hộ của các quốc gia trong khu vực và thế giới, đặc biệt là 10 quốc gia đã từng phản đối Tuyên bố về đường cơ sở của chúng ta ngày 12/11/1982. Mặc khác, việc điều chỉnh lại đường cơ sở của chúng ta trên tinh thần phù hợp với Công ước 1982 sẽ chứng tỏ chúng ta là một thành viên thực thi nghiêm chỉnh và đầy đủ nghĩa vụ của một quốc gia thành viên của Công ước 1982; đồng thời, một lần nữa khẳng định Việt Nam hoàn toàn tuân thủ, tôn trọng luật pháp quốc tế mà đặc biệt là nguyên tắc Pacta Sunt Servanda (tận tâm thực hiện các cam kết quốc tế). Tuy nhiên, việc sửa đổi Tuyên bố của Chính phủ nước ta ngày 12/11/1982 về đường cơ sở hoặc đưa ra tuyên bố mới về đường cơ sở là một việc làm rất hệ trọng, ảnh hưởng rất lớn đến các lĩnh vực chính trị, kinh tế, an ninh quốc phòng, chủ quyền và quyền chủ quyền quốc gia đối với các vùng lãnh thổ trên biển. Chính vì vậy, chúng ta phải hết sức thận trọng, có những tính toán, điều chỉnh hợp lý nhằm tránh những hậu quả pháp lý bất lợi. Tinh thần này cũng đã được Quốc hội nước CHXHCN Việt Nam thể hiện trong Nghị quyết ngày 23/6/1994 về việc phê chuẩn Công ước 1982: “giao cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Chính phủ nghiên cứu để có những sửa đổi, bổ sung cần thiết đối với các quy định liên quan của pháp luật quốc gia cho phù hợp với Công ước của Liên hiệp quốc về luật biển năm 1982, đảm bảo lợi ích của Việt Nam”./.==================================CHÚ THÍCH(1) Điểm 0 nằm trên vùng nước lịch sử của nước CHND Căm-pu-chia và CHXHCN Việt Nam. Điểm A1 tại đảo Hòn Nhạn quần đảo Thổ Chu, Kiên Giang, tọa độ N 9015’0; kinh độ E 103027’0. Điểm A2 tại đảo Hòn Đá Lẻ, tỉnh Cà Mau, tọa độ N 8022’8; kinh độ E 104052’4. Điểm A3 tại đảo Hòn Tài Lớn - Côn Đảo, tọa độ N 8037’8; kinh độ E 106037’5. Điểm A4 tại đảo Hòn Bông Lang - Côn Đảo, tọa độ N 8038’9; kinh độ E 106043’3. Điểm A5tại đảo Hòn Bảy Cạnh - Côn Đảo, tọa độ N 8039’7; kinh độ E 106042’1. Điểm A6 tại đảo Hòn Hải - Phú Quý, Bình Thuận, tọa độ N 9058’0; kinh độ E 109005’0. Điểm A7 tại đảo Hòn Đôi, tỉnh Khánh Hoà, tọa độ N 12039’0; kinh độ E 109028’0. Điểm A8 tại mũi Đại Lãnh, tỉnh Khánh Hoà, tọa độ N 12053’8; kinh độ E 109027’2. Điểm A9tại đảo Hòn Ông Căn, tỉnh Khánh Hoà, tọa độ N 13054’0; kinh độ E 109021’0. Điểm A10 tại đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, tọa độ N 15023’1; kinh độ 109009’0. Điểm A11 tại đảo Cồn Cỏ tỉnh Quảng Trị, tọa độ 17010’0; kinh độ 107020’6.