1. Nguyên nhân:

- Viêm loét dạ dày, hành tá ràng, ung thư dạ dày.

- Do thuốc: Aspirin, phenylbutazon, corticoid …

- Vỡ giãn tĩnh mạch thực quản ở bệnh nhân xơ gan.

- Chảy máu đường mật.

- Một số bệnh máu.

2. Triệu chứng:

- Nôn ra máu thường có lẫn thức ăn; máu có thể đen lẫn đỏ tươi hoặc máu cục.

- Đại tiện phân đen như nhựa đường, bã caphê, thành khuôn hay nhão lỏng.

- Toàn thân: da nhợt nhạt, vã mồ hôi, hoa mắt chóng mặt, có thể ngất, mạch nhanh nhỏ, huyết áp giảm, có thể  truỵ tim mạch.

- Xét nghiệm: Hồng cầu và huyết sắc tổ giảm, hematocrit giảm.

Nhẹ:Tỉnh ,lượng máu mất/tổng lượng máu cơ thể <15%,Mạch <100 nhịp/phút,Huyết áp tâm thu binh thuong,Lượng nước tiểu >40 mL/giờ

Trung bình:Tỉnh,lượng máu mất/tổng lượng máu cơ thể 15-30 %,Mạch 100 -120 nhịp/phút,Hạ HA tư thế,Lượng nước tiểu 20-40 mL/giờ

Nặng:Lơ mơ, kích xúc,lượng máu mất/tổng lượng máu cơ thể 30-35 %,Mạch 120 -140 nhịp/phút,Huyết áp tâm thu 60-80mmHg,Lượng nước tiểu 10-20 mL/giờ

Rất nặng:Hôn mê,lượng máu mất/tổng lượng máu cơ thể >35 %,Mạch >140 nhịp/phút,Huyết áp tâm thu <60 mmHg,Lượng nước tiểu <10 mL/giờ

Xuất Huyết Cấp

Forrest I a (Máu phun thành tia)

Forrest I b (Máu thấm, chảy rỉ rả)

Các dấu hiệu xuất huyết mới xảy ra gần đây

Forrest II a (mạch máu thấy rõ)

Forrest II b (cục máu đông kết dính)

Forrest II c (kết tụ hematin trên nền ổ loét)

Các thương tổn không có xuất huyết

Forrest III (thương tổn không có dấu hiệu xuất huyết xảy ra gần đây)

3. Xử trí:

- Bệnh nhân nằm đầu thấp, bất động, chườm lạnh vùng thượng vị.

- Cho thở ôxy 2 – 4 lít/phút.

- Theo dõi huyết áp, mạch, lượng nước tiểu, tính chất phân.

- Xét nghiệm máu thường quy, hematocrit và thử nhóm máu ngay.

- Đặt dây truyền dịch để bổ sung ngay lượng dịch mất: Dung dịch glucose 5% hoặc Natriclorua 9%0, Dextran … Trường hợp mất máu nhiều, nếu truyền được máu cùng nhóm thì rất tốt nhưng phải bảo đảm các quy định về kỹ thuật truyền lượng dịch hoặc máu truyền phụ thuộc vào lượng máu mất đi.

- Thuốc cần dùng:

- Vitamin K 0,005g x 4 ống/ngày tiêm bắp thịt.

- Transamin 0,25 g x 4 ống/ngày pha trong dịch truyền.

- Glanduitrin 10 – 15 đơn vị pha vào dịch truyền.

- Nếu do nguyên nhân thuốc gây chảy máu: ngừng ngay thuốc đó.

4. Điều kiện chuyển tuyến sau:

- Bệnh nhân tạm thời ổn định: mạch đều rõ, huyết áp tối đa 90mmHg có thể chuyển bệnh nhân về tuyến sau. Bất động tốt, vừa hồi sức chuyển, điều kiện  khó khăn phải mời tuyến sau lên chi viện.