Vào một ngày đông , hiếm khi có những vệt nắng ấm áp lẻ loi , thật ấm áp !

Trưa hôm ấy, bầu trời phủ một lớp mây mỏng, màu xám tro lơ lửng như đang do dự giữa nắng và mưa. Nắng yếu ớt rải xuống sân trường, khiến những hàng ghế nhựa phản chiếu ánh sáng mờ đục. Lá cờ đỏ trên cột phấp phới, lặng lẽ nhưng cứng cỏi, như một phần ký ức đang thở.

Tiếng loa rè vang lên, giọng cô tổng phụ trách đều đều như mọi buổi lễ:
– Sau đây, mời em Hạ Dương Nguyệt, lớp , lên phát biểu trong buổi lễ "Tri ân những người anh hùng thầm lặng".

Tôi hít sâu. Tay nắm chặt tờ giấy đã nhàu, vệt mực xanh nhòe ở góc giấy. Từng bước tôi đi, âm thanh dép chạm nền xi măng vang khẽ, dội lên như tiếng gõ vào tim. Phía trước, cả sân trường im phăng phắc. Hàng ngàn ánh mắt hướng về phía tôi, có ánh nhìn tò mò, có ánh nhìn thờ ơ. Tôi nghe rõ tiếng gió khẽ chạm qua mái tóc, thổi tung một dải ruy băng đỏ trên vai.

Tôi đặt tờ giấy lên bục, hít vào thật sâu. Giọng tôi vang lên – nhỏ, nhưng không run.

"Anh hùng" – tôi bắt đầu – "một từ mà chúng ta thường nghe trong sách, trong truyện, trong những ngày lễ lớn. Một từ cao quý, nhưng có lẽ đã bị dùng nhiều đến mức trở nên xa vời. Chúng ta nói về anh hùng như nói về ai đó đã mất. Nhưng liệu chúng ta có nhận ra rằng, anh hùng vẫn đang sống, đang thở, đang đi giữa chúng ta – chỉ là không ai nhìn thấy họ?"

Tôi nhìn khắp sân trường. Những lá cờ lớp lay động. Một vài bạn nhỏ dưới hàng cuối nghiêng đầu, đôi mắt mở to.

"Ngày hôm nay, khi người ta có thể nổi tiếng chỉ sau một đoạn clip ngắn, thì sự lặng lẽ lại trở thành điều bị quên lãng. Chúng ta yêu thích sự tỏa sáng, nhưng lại quên rằng – ánh sáng chỉ có ý nghĩa khi nó chiếu lên những bóng tối. Còn ai nhớ đến những người đang âm thầm giữ cho thế giới này không gục ngã?"

Tôi ngẩng lên. Gió khẽ thổi, một chiếc lá bàng xoay chậm, rơi xuống chân tôi.

"Người quét rác – thức dậy khi ta còn say ngủ.
Người bảo vệ – đứng trong mưa canh cổng trường, khi ta đã vào lớp.
Người thầy – cặm cụi soạn bài khi ta đã chìm trong giấc mơ.

Họ là ai? Là anh hùng. Nhưng, thử hỏi, bao nhiêu lần chúng ta thực sự nhìn họ bằng ánh mắt biết ơn?"

Tôi dừng lại. Tiếng xì xào nhỏ dần. Một cô giáo khẽ nghiêng đầu. Vài phụ huynh phía sau hơi cúi mặt. Có người tránh ánh nhìn của tôi. Tôi biết – lời mình đang chạm vào điều họ từng cố lãng quên.

"Chúng ta đang sống trong một xã hội đầy tiếng ồn – nơi người ta thích đổ lỗi hơn là cảm ơn, thích phán xét hơn là thấu hiểu. Chúng ta nói 'biết ơn' như một khẩu hiệu, nhưng đôi khi chính ta lại lạnh nhạt trước những con người đáng được tri ân nhất."

Tiếng loa vang lên rít nhẹ, nhưng không ai cử động. Tôi tiếp tục.

"Tôi từng nghĩ, anh hùng là người chiến đấu ở chiến trường, là người có tên trong sách sử. Nhưng không – anh hùng là người cha về muộn vẫn cười, dù bàn tay sạm nắng. Là người mẹ chịu đựng sự vô tâm của con cái mà không một lời than thở. Là người cứu một mạng sống mà không cần ai biết tên. Và tôi đã gặp một người như thế – bố tôi."

Gió như ngừng thổi. Tôi nghe rõ tim mình đập từng nhịp.

"Ông là lính cứu hỏa. Một người bình thường, không danh tiếng, không huy chương. Trong một vụ cháy, ông đã chọn ở lại để đưa một đứa bé ra ngoài. Ông không trở lại nữa. Khi đám tang kết thúc, người ta khóc, rồi người ta quên. Chỉ có mẹ tôi – người đã lặng lẽ cất bức ảnh ông trong ngăn tủ, không bao giờ nhắc lại."

Giọng tôi hơi nghẹn, nhưng tôi ép mình không khóc.

"Xã hội này, đôi khi tàn nhẫn không phải vì ác ý, mà vì dễ quên. Người ta nhớ đến sự thất bại của người khác lâu hơn cả sự hi sinh của họ. Người ta nói 'biết ơn', nhưng khi gặp người cần giúp, lại ngoảnh mặt."

Một cơn gió mạnh thổi qua, kéo theo những lá bàng rơi như mưa. Tiếng lá quét trên nền xi măng nghe như tiếng vỗ tay nghẹn ngào của đất trời.

"Tôi không trách ai. Nhưng tôi muốn nói rằng, nếu chúng ta còn có thể sống bình yên, học tập, cười đùa, thì đâu đó, luôn có người đang âm thầm giữ lấy phần bình yên ấy bằng mồ hôi, thậm chí bằng mạng sống của họ."

Tôi dừng lại, nhìn thẳng về phía cổng trường – nơi chú bảo vệ đang lặng lẽ đứng, chiếc áo xanh bạc màu.

"Họ không cần ta tôn vinh. Họ chỉ cần ta không vô ơn."

Có tiếng ai đó nấc nhẹ. Cô hiệu trưởng đứng phía sau khẽ đưa tay lau mắt.

"Nếu chúng ta không thể làm anh hùng, thì hãy sống sao để xứng đáng với họ. Hãy bắt đầu bằng việc cúi đầu cảm ơn những người vẫn ở ngay cạnh ta mỗi ngày. Bởi đôi khi, lòng biết ơn chính là hành động anh hùng nhất."

Tôi cúi đầu. "Xin cảm ơn."

Một khoảng lặng nặng nề. Không tiếng chim, không tiếng gió, chỉ còn tiếng tim đập hòa vào nhịp thở. Rồi như có ai bấm nút, tiếng vỗ tay vang lên – nhỏ, rời rạc, rồi bùng lên như sóng vỗ.

Tôi thấy những khuôn mặt khác nhau: cô giáo chủ nhiệm – mắt đỏ hoe. Một người cha trong hàng ghế phụ huynh – siết chặt tay con mình, cúi đầu. Vài bạn học sinh lặng lẽ nhìn nhau, có người bối rối, có người xúc động.

Nhưng giữa đám đông ấy, vẫn có ánh nhìn lạnh nhạt – vài người chau mày, quay sang thì thầm:
– Con bé nói hơi nặng lời.
– Ừ, nó nhỏ thế mà nói như người lớn phán xử vậy.

Và đâu đó, vài kẻ cười nhạt – những người chẳng bao giờ muốn nhìn thấy sự thật phản chiếu trong mắt một đứa trẻ.

Gia Phong đứng ở góc sân, không cười, không vỗ tay, chỉ nhìn tôi thật lâu. Trong ánh mắt ấy, có điều gì đó ấm áp, nhưng cũng rất buồn.

Tôi bước xuống bục, chân hơi run. Cơn gió thổi ngược khiến dải ruy băng đỏ bay lòa xòa quanh mặt. Phía sau, cô hiệu trưởng tiến lại gần:
– Con nói rất hay, Dương Nguyệt. Cô tin bài phát biểu hôm nay sẽ khiến nhiều người suy nghĩ.

Tôi mỉm cười, đáp khẽ:
– Con chỉ nói điều mà mọi người đã quên thôi ạ.

Cô không nói gì thêm, chỉ siết nhẹ vai tôi, rồi bước đi. Ở xa, tôi thấy vài giáo viên nhìn tôi, ánh mắt pha lẫn tự hào và... lo lắng. Bởi họ biết, đôi khi, một đứa trẻ nói thật lại khiến người lớn thấy xấu hổ.

Gia Phong đến gần, đưa cho tôi chai nước.
– Cậu làm tốt lắm, Dương Nguyệt.
– Tớ không chắc đâu, – tôi nói nhỏ – tớ chỉ sợ họ sẽ quên nhanh như mọi lần thôi.
Cậu im, mắt nhìn xa xăm:
– Có thể. Nhưng ít nhất, hôm nay, họ đã nghe.

Trời bắt đầu đổ mưa nhẹ. Mưa không nặng hạt, chỉ đủ để những giọt nước trượt dài trên cửa kính, loang ánh đèn đường thành những vệt mờ.

Tôi bước vào nhà. Mẹ ngồi trên ghế, áo blouse trắng vẫn còn dính vài vệt thuốc đỏ. Gương mặt bà lạnh như bức tượng.
– Con về rồi à.

Giọng bà phẳng lặng. Không niềm vui, không giận dữ, chỉ là âm thanh của một người đã quen cô đơn.

– Dạ, hôm nay con có buổi phát biểu ở trường.

– Ừ, cô giáo có gọi điện nói. Cả trường vỗ tay à? – Bà hỏi, mắt vẫn không rời bản tin y tế trên TV.

Tôi im. Một lát sau, bà nói thêm, giọng lặng đi:
– Người ta nói con nhắc đến bố.

Tôi gật.
– Vâng. Con chỉ muốn mọi người nhớ rằng bố... từng là anh hùng.

Mẹ cười nhạt, nụ cười sắc như lưỡi dao:
– Anh hùng à? Người ta nhớ một hai ngày rồi quên. Con càng nhắc, càng khiến người ta thương hại thôi.

Tôi nhìn bà, mắt cay xè:
– Nhưng nếu con không nói, thì chẳng ai nhớ nữa, mẹ ạ.

Căn phòng chìm trong im lặng. Ngoài kia, mưa rơi dày hơn. Mùi ẩm lạnh len vào, mang theo hơi khói từ con phố nhỏ.

Mẹ đứng dậy, bỏ lại câu nói khẽ như gió:
– Lớn rồi, đừng sống bằng kỷ niệm. Thế giới này không thương ai đâu, con gái ạ.

Cánh cửa khép lại, để lại tôi với tiếng mưa và chiếc khung ảnh úa màu trên kệ. Trong ảnh, bố đang cười – nụ cười hiền, ấm, và xa.

Tôi ngồi xuống sàn, nhìn ngọn đèn hắt lên tường. Mỗi giọt mưa rơi ngoài cửa sổ như tiếng gõ nhịp đều: Tách... tách...
Tôi thì thầm:
– Nhưng bố ơi... con sẽ không để người ta quên đâu.

Khi mọi thứ yên ắng, tôi ra ban công. Gió thổi lạnh, mang theo mùi đất sau cơn mưa. Cả thành phố như lấp lánh dưới màn sương.

Tôi nhắm mắt. Trong khoảng không mờ nhòe, tôi như nghe thấy giọng bố – trầm, nhẹ, đầy dịu dàng:
"Nguyệt à, con đã làm tốt rồi. Con đã khiến họ phải lắng nghe."

Tôi cười. Một nụ cười nhỏ, run rẩy nhưng kiên định. Có lẽ, dù thế giới này quên đi những anh hùng, tôi vẫn sẽ nhớ. Vì tôi hiểu – ánh sáng không bao giờ tắt, chỉ là con người quên nhìn về phía nó.