Tôi là một người già, già lắm rồi. Cho nên không một cuốn sách nào có thể cho các bạn biết hết nhưng điều mà tôi, tức Anđrây Bêlôretxki, một lão già chín mươi sáu tuổi trời, đã từng mắt thấy tai nghe. Người ta bảo: tạo hóa thường ban cho những kẻ ngu đần một cuộc đời dài lâu để họ có thể lấy chăm bù khôn. Ừ thì vâng, tôi chỉ những muốn ngu đần gấp đôi để được sống ngần ấy năm nữa bởi lẽ kẻ tiểu nhân này bản tính tò mò, gì cũng muốn biết. Vậy là chín mươi sáu năm tới đây sẽ có biết bao nhiêu kỳ thú xảy ra trên trái đất này!

Ấy nhưng nếu có ai bảo rằng nay mai tôi sẽ chết thì cũng chẳng sao, được yên nghỉ đâu phải chuyện không hay. Hẳn sẽ đến một thời mà mọi người sẽ được sống lâu hơn tôi nhiều, sẽ không phải than thân tiếc phận: việc gì phải than tiếc nhỉ? Mùi đời tôi nếm đủ, đắng cay ngọt bùi đã từng, vậy có chi phải than tiếc! Chỉ còn việc ngả mình mà yên nghỉ giấc ngàn thu, môi mỉm cười mãn nguyện!

Giờ đây tôi một thân một mình. Hẳn các bạn nhớ nhà thơ Senli từng ca:

Bóng đêm đè nặng

Lên êm ấm giọng vĩ cầm

Nếu đôi lứa đã xa cách trăm năm

Thì cân chi nữa bao lời âu yếm

Nàng là một con người đôn hậu, và chúng tôi đã sống bên nhau như trong những truyện cổ thường nói “thuận hòa, sung sướng cho đến khi đầu bạc răng long”. Nhưng thôi, gieo rắc mãi nỗi buồn phiền vào lòng các bạn mà làm gì, bởi như tôi đã nói: tuổi già của tôi chính là niềm vui của tôi, vậy thì tốt hơn hết tôi xin kể các bạn nghe đôi chuyện từ thuở xa xưa, thời tôi còn trai trẻ. Có người đòi tôi kết thúc những hồi ức của tôi về dòng họ Janôpxki, về chuỗi ngày suy tàn của nó, về lịch sử thoái hóa của tầng lớp Sliăcta – tiểu địa chủ quý tộc Bêlôruxia. Có lẽ tôi phải thực hiện yêu cầu đó, bởi vì quả thực, một thiên sử mà chẳng có đoạn kết thì còn đâu là sử với sách!

Hơn nữa, thiên sử này lại liên quan khá mật thiết với tôi, và giờ đây ngoài tôi ra không còn ai có thể kể lại nữa. Các bạn sẽ được nghe một câu chuyện kỳ thú, rồi lại được phán rằng nó tương tự một câu chuyện hoang đường.