Nhà thơ Huy Cận là một nhà thơ nổi tiếng với những vần thơ ”sầu vũ trụ”.Thế những sau cách mạng tháng 8/1945 thì phong cách viết thơ của ông đã được đổi mới.Từng trang thơ của Huy Cận ấm áp hơi thở của cuộc sống mới đang lên mà tiểu biểu trong số ấy là bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá”.Bài thơ là một khúc tráng ca ngợi ca cảnh thiên nhiên trời biển quê hương giàu đẹp và cảnh ngư dân lao động trong cuộc sống mới.

Qua khổ thơ một tác giả đã miêu tả cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong khí thế tưng bừng và phấn khởi.Bài thơ mở đầu là cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi lúc hoàng hôn.Khoảng khắc ấy được miêu tả qua hình ảnh:

Mặt trời xuống biển như hòn lửa

Sóng đã cài then,đêm sập cửa.

Bằng bút pháp lãng mạn gợi tả màu sắc sinh động cùng với sự liên tưởng tài tình,Huy Cận đã vẽ lên trước mặt người đọc một bức tranh thiên nhiên hùng vĩ, sống động lúc hoàng hôn.Dưới ngòi bút nghệ thuật của tác giả,mặt trời giờ đây như một quả cầu lửa khổng lồ đang chìm dần vào lòng biển.Vũ trụ giờ đây được ví như một ngôi nhà rộng lớn có cánh cửa là màn đêm đang được sập xuống và được cài lại bởi những con sóng luân hồi như then cửa.Cảnh thiên nhiên vốn tưởng như bình dị mà giờ đây qua sự liên tưởng trong lới so sánh và nhân hóa,nhà thơ đã tạo nên cảnh hoàng hôn trên biển thật đẹp,thật ấn tượng.Biển êm ả lặng dần để đi vào giấc ngủ sau một ngày nắng chói chang,ồn ào.Vũ trụ cũng kết thúc một ngày làm việc.Chính vào lúc thiên nhiên đi vào trạng thái nghỉ ngơi ấy thì hành trình chinh phục biển khơi của ngư dân mới thật sự bắt đầu.

Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi

Câu hát căng buồm cùng gió khơi

Cảnh ra khơi thật hùng vĩ vì không phải chỉ 1,2 chiếc thuyền mà là cả một đoàn thuyền cùng ra khơi.Từ “lại” cho ta thấy đây là sự tiếp diễn liên tục nhịp điệu lao động của ngư dân.Cảnh ra khơi lúc hoàng hôn buông xuống rất thường xuyên vì đây là cuộc sống của dân chài.Cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi trong khí thế căng trào được thể hiện nghệ thuật tương phản:giữa cảnh ngày tàng với đêm mở ra,giữa cái tĩnh của vũ trụ và cái động của con người.Và chuyến ra khơi của ngư dân trên đoàn thuyền tràn đầy lời ca tiếng hát của lòng nhiệt tình hăng say.Hình ảnh “câu hát căng buồm” là một chi tiết lãng mạn đầy sáng tạo được xây dựng bằng trí tưởng tượng khhiến ta liên tưởng như tiếng hát hòa cùng gió,thổi căng cánh buồm ,đẩy thuyền phăng phăng rẽ sóng trong tâm trạng hồ hởi của ngư dân. “tiếng háy”, “gió khơi”, “buồm căng” là 3 chi tiết nghệ thuật mang tính chất tượng trưng diễn tả cho tinh thần phấn khởi,hăng say và khí thế ra khơi của ngư dân trên đoàn thuyền.Bấy giờ,con đường ra khơi tràn đầy tiếng hát.Hát cho một hành trình đầy hứa hẹn,hát cho lòng nhiệt tình của con người và hát cho sự giàu giàu đẹp của biển quê hương

“Hát rằng cá bạc biển Đông lặng,

Cá thu biển Đông như đoàn thoi,

Đêm ngày dệt biển muôn luồng sáng

Đến dệt lưới ta,đàn cá ơi!”

Qua cảm hứng lãng mạn cùng nghệ thuật so sánh lời hát thể hiện con người rất hiểu thiên nhiên: cá bạc báo hiệu biển lặng, cá thu ở biển Đông nhiều. Từng đoàn cá rẽ sóng như đoàn thoi, đây là sự liên tưởng, tưởngtượng từ khung cửi dệt đến khung cửi biển làm cho biển thêm thân thiết, gần gũi.Tiếng hát gợi cá ngọt ngào, trìu mến như đánh thức thiên nhiên khiến cho thiên nhiên bừng tỉnh, hòa nhịp với cuộc sống con người.Khổ thơ đã thể hiện niềm hi vọng, ước mơ chân thành, giản dị của ngư dân đó chính là bắt được thật nhiều cá.Và để thực hiện được ứơc mơ ấy, họ hăng say bắt tay vào công việc:

Thuyền ta lái gió với buồm trăng

Lướt giữa mây cao với biển bằng

 Con thuyền tưởng như nhỏ bé giờ bỗng trở nên thật kì vĩ khổng lồ qua bút pháp lãng mạn,giảu sức tưởng tựong của nhà thơ.Con thuyền có gió làm người lái,trăng làm cánh buồm và đang phong đi như lứơt giữa “mây” và “biển”.Từ “lướt” đã đặc tả được cảnh con thuyền tung hoành giữa biển khơi mênh mông và đang làm chủ cả biển khơi.Thuyền và người hòa nhập với thiên nhiên lâng lâng trong cái thơ mộng của gió trăng may biển.Hình ảnh con người hiện lên ngang tầm vũ trụ.Cách miêu tả làm nổi rõ cảm xúc phơi phơi của người ngư dân.Họ ra khơi không hề rung sợ bởi con người yêu thiên nhiên,làm bạn với biển cả và quyết tâm chinh phục nó

Ra đậu dặm xa dò bụng biển

Dàn đan thế trận lưới vây giăng

Hình ảnh con người hiện lên với tư thế chủ động,hòa nhập với thuên nhiên.Một cuộc đánh cá giờ đây cũng như một cuộc chiến.Những ngư dân nắm trong tay vũ khí chính là thiết bị khoa học hiện đại để “dò bụng biển”, “dàn đan thế trận”.Họ đã được trang bị đầy đủ những qui luật về sóng nứơc,trời mây nên luôn vững tin trước bão tố,luôn ở thế chủ động với biển khơi.Câu thơ như phát họa một trận đánh,một cuộc tranh giành giữa con người và biển khơi.Cuối cùng ngư dân đã chiến thắng một cách vẻ vang với chiến lợi phẩm là những

Cá nhụ cá chim cùng cá đé,

Cá song lấp lánh đuốc đen hồng,

Cái đuôi em quẫy trǎng vàng choé,