Trong sân của nhà ông bà Điền chủ Kim, ông Kim vẫn như cũ nằm trên phản gác tay lên trán suy tư. Nhớ lại khoảng thời gian nghèo khổ trước đây, thì không khỏi ứa nước mắt giàn giụa. Sực nhớ đến sự hiện diện của Trí Tú, như một cú xoay vần của cả nhà ông. Từ từ làm ăn thêm phần khấm khá hơn, rồi còn sanh được thêm thằng ba nữa. Chỉ tiếc là thằng ba sanh tật, cho dù chỉ hao tốn ít tiền chữa mặt cho nó nhưng sĩ diện lại càng không giữ được, như chính gương mặt đó không thể nguyên vẹn được như ban đầu.

Bà Kim ngồi nhai trầu bên cạnh, ánh mắt bà đánh ra bên ngoài sân nắng liu riu. Bà chợt nhớ lại cách đây ba mươi lăm năm về trước, khi nhà ông bà vừa lấy nhau còn nghèo khó, ruộng thì phải cấy thuê cấy mướn. Nên dù bây giờ có giàu có, cũng không thể làm quan được vì chỉ mới giàu có đời này. Bà lặng lẽ chớp mi mắt, rồi trong miệng màu hồng hồng bà hé ra mà hỏi chồng

"Ông còn nhớ hai mươi ba năm trước hay không? Cái ngày định mệnh mà tui với mình trốn giặc Pháp đó đa..."

Ông Kim sắc mặt phản phất buồn rầu, trầm giọng như muốn chạm đến mặt đất mà đáp

"Nhớ, làm sao tui quên cho được cái ngày đó. Cái ngày mà tui với bà trốn dưới gốc cây ở cái chùa cuối làng lúc mình còn ở Sóc Trăng chứ đâu, rồi...nghe tiếng đứa bé nó khóc ở trong đống đổ nát hoang tàn kia..."

"Phải, phải... ngày tui với mình, lụm được Trí Tú đó đa..."

Ánh mắt của hai người dần lung về những ngày xưa cũ, khi ấy họ chỉ là những người nông dân nghèo khổ mà lấy nhau, bữa no bữa đói. Trong những năm đợt truy quét người theo hội Duy Tân, lính Pháp càn quét cả người dân vô tội. Đốt chùa, phá miếu lầm than không kể xiết được. Hai ông bà cũng bị truy đuổi, nay liền trốn dưới cây bồ đề lớn bao phủ cả ngôi chùa gỗ dưới làng. Chùa càng hoang tàn bởi bom súng của chúng nó, chỉ có cây bồ đề lớn vẫn sừng sững ngày mưa giông.

Khi vừa trốn lính, trời còn mưa lớn thì ông bà nghe tiếng khóc của đứa con nít nào đó vang vọng về. Ông Kim liền nhảy xuống mà tìm trong đống đổ nát kia, một đứa trẻ nằm trong nôi còn đỏ hỏn mặt mày. Cả người quấn cái khăn màu cam đỏ, tay đeo vòng bạc khắc hình bạch hổ. Ông bà hoảng hốt mà ôm cái nôi đứa nhỏ núp dưới tán bồ đề, rồi mở ra xem con trai hay con gái. Sau khi biết là con gái, ông bà lại tìm cha má đứa nhỏ nhưng không thấy ai.

Thêm phần ông bà 12 năm trời không có con, nên mới quyết mà nhận nuôi đứa nhỏ này. Song vì giặc đuổi, họ ôm đứa nhỏ mà họ lụm được dạt lên cái xứ Vĩnh Long này mà tá túc. Rồi ngày ngày bồng đứa nhỏ đi xin sữa, ông bà thêm thương mà đặt tên con gái là Kim Trí Tú...

Một bận, ẳm Trí Tú đi xin sữa thì gặp được anh Sáu Bậu. Anh Sáu nhìn đứa nhỏ, nhìn mắt, môi rồi hàng lông mày, ấn đường thì nói với bà Kim

"Đứa trẻ này phúc khí trời sanh rất tốt, ông bà mà lo cho ăn học thì sau này sẽ càng khấm khá hơn..."

Qua thêm một năm thì đột nhiên có bầu thằng ba, rồi năm đó trúng mùa vụ liên tục. Thêm đi ghe xuôi chèo mát mái, nên càng giàu sụ lên rất nhanh khi Trí Tú vừa lên sáu tuổi. Nên ông bà liền cho đi học, yêu thương hết mực, nhưng chuyện đó ông bà giấu không cho Trí Tú biết. Phần vì thương con gái mến tay mến chân, phần vì sợ nó bỏ đi mà tìm cha má ruột, ông bà không đành...

Tiếng xe ngựa ngoài đường lộ đem hai ông bà từ chuyện xưa quay lại thực tại, trên xe bóng dáng quen thuộc dần dần xuất hiện làm ông bà sững sốt đứng bật dậy, Trí Tú chầm chậm bước vào sân cũ, cảm giác gì đó cứ quặn trong lòng. Sân cũ, nhà cũ, cha má cứ như thước phim trào dâng trong lòng, nơi này dù có đau khổ như nào đi nữa, nó cũng đã trở thành một phần kí ức không xóa nhòa được.

"Trời ơi...con ơi..."

Bà Kim nước mắt giàn giụa mà chạy nhào ra ôm lấy con gái mình, ông Kim mắt đỏ ửng nhưng không dám tới gần con mình. Hai ông bà Hiến Sát Sử cùng cậu Vỹ trầm lặng đi trước cảnh trong mắt, dù gia đình họ có ác thì con cháu họ cũng là họ nuôi, họ thương làm sao mà bỏ được. Cậu mợ ba hay chuyện, chạy ra xem thì nín thinh. Riêng cậu ba ứa nước mắt quay mặt vào trong vách, phần nhớ chị phần vì thẹn chuyện của mình làm chị bị vạ lây, khổ một đời...

Sau một hồi, hai má con ôm nhau mà khóc thì ông Kim mới thấy ba người lạ đằng sau. Có đều đã gặp hai ông bà rồi, hình như là thân sinh của Trân Ni thì phải. Ông liền hỏi

"Xin thưa, chẳng hay ông bà có chuyện gì hay sao mà lại về chung với con gái tôi..."

Bà Kim lúc này mới nhìn thấy mấy người đằng sau, gia đình họ tử tế chào đoàng hoàng. Ông Kim mới mời họ vào trong nhà, rồi cả nhà vào trong bộ ghế ở giữa nhà mà nói chuyện. Ông Kim rót trà cho ba người kia, rồi mới hỏi

"Chẳng hay, ông bà đây với con tui..."

Ông Hiến Sát Sử hiền từ mà cười

"Chẳng giấu gì ông anh, trước đây chúng ta đã từng gặp nhau chẳng hay ông anh còn nhớ hay không?"

Ông Kim gật đầu, ông Hiến Sử mới nói tiếp

"Lần trước gặp ông bà với tư cách là cha má Trân Ni, nay chúng tôi ghé gặp ông bà với tư cách là người hỏi cưới cho con trai chúng tôi"

Ông bà Kim, cậu mợ ba trợn tròn mắt hết nhìn Trí Tú rồi nhìn cậu trai bên cạnh ông bà Hiến Sát Sử. Bà Hiến Sử mới lên tiếng tiếp

"Chẳng giấu gì ông bà, Trí Tú theo con gái tui là Trân Ni tá túc ở nhà trên Gò Công. Gặp con trai tui là con trai trưởng, rồi hai đứa ưng nhau. Nay vì chuyện này, tui xuống muốn hỏi chuyện ông bà chuyện cưới gả. Chuyện cũ, chúng tui chẳng để ý chi, xin ông bà cho phép hai đứa nhỏ qua lại với nhau."

Ông Kim ngó gia đình họ trân trân, chẳng phải ông ngại chuyện thằng ba gì. Mà đột nhiên bất thình lình như này, ông bà không kịp thích ứng. Dẫu luận về vai vế, địa vị thì thằng Võ nó có là cái đinh gì. Song vì chuyện cưới gả trước đây đã làm ông bà hối hận, ép con để mà lấy tiếng đặng sau này cho con cháu có con đường quan lộ sẵn. Nay có người làm chức lớn xuống hỏi, làm sao không ưng. Nhưng đột nhiên nghĩ đến thân thế Trí Tú, ông Kim thấy cũng không muốn lợi dụng liền nói

"Vậy, xin mời ông bà ở lại trò chuyện. Riêng mời cậu trai đây, cùng mấy đứa nhỏ đi ra ngoài được hay không? Để tôi và ông bà ở lại, đặng tôi bày tỏ chuyện cho ông bà hay"

Ông bà Hiến Sát sử lấy làm lạ, mấy đứa nhỏ càng lạ song chuyện người lớn không ai dám cãi. Bên trong chỉ còn lại ông bà điền chủ Kim, ông bà Hiến Sát sử trò chuyện...

Bên ngoài, chẳng ai dám hỏi nhau đã có chuyện gì. Phải một lúc lâu, lâu lắm mới thấy bên trong mở cửa ra. Ông bà Kim mắt ai cũng đỏ lừ, riêng ông bà Hiến Sát Sử bần thần người mà đi ra. Bà Hiến Sát sử chập chững đôi chân rồi bà tiến đến gần Trí Tú ngắm nhìn cho rõ, đôi tay bà nhăn nheo run rẩy sờ lên mặt Trí Tú khiến không ai hiểu chuyện gì. Bà mấp máy đôi môi run rẩy mà nước mắt chảy dài trên gò má già nua

"Tú...con ơi..."

Ông Hiến Sử nắm chặt vòng bạc bạch hổ, biểu tượng quan lại của ông...
Cậu hai Vỹ không hiểu đã xảy ra chuyện gì liền đi tới hỏi cha mình

"Thưa cha, đã có chuyện gì..."

Ông Hiến Sử đôi mắt đỏ ngầu, đau đớn mà lắc đầu vịnh vai con trai mình nói

"Không được, không cưới được con ơi..."

Cậu hai Vỹ ngơ ngác, cả người như rơi xuống vực thẳm không đáy. Nắm lấy tay cha đang vịnh vai mình mà đau đớn hỏi lại

"Cha ơi, cha làm ơn nói rõ cho thằng con trai này hay chuyện đi, là cớ duyên gì mà con không được cưới Trí Tú vậy..."

Ông Hiến Sử lắc đầu mà rơi nước mắt, ôm ngực mình đau đớn mà ngửa đầu trách ông trời oan nghiệt...

Chẳng biết đã có chuyện gì, mà ông bà Hiến Sử cho người đi ngựa gấp lặp tức dọn bàn thờ không tên, không bài vị trên nhà ở Gò Công xuống. Bà Hương Điền chẳng biết tại sao lại hủy hôn gấp, thì cứ đi theo hỏi quài, hỏi cho rõ chuyện. Cậu hai Vỹ ngồi thẩn người trong phòng, không rõ tại sao mình bị từ hôn thì đau đớn tâm can, không khóc thành lời nổi.

Bà Hiến Sử và chồng bị vợ chồng em gái hỏi dữ quá, thì bà ứa nước mắt mà khai thiệt

"Cưới làm sao mà cưới được..."

"Làm gì cưới hổng được, bộ gia đình Tú khinh mình hay sao?" Bà Hương Điền bức xúc. Mà anh chị hai lắc đầu thống khổ, chị hai ứa nước mắt

"Tụi nó là anh em ruột thì cưới cái gì được mà cưới..."

Vợ chồng bà Hương Điền nghe tới đó thì sững sốt không nói được, lát sau mới hạ giọng mà hỏi

"Anh em ruột...anh em ruột cái gì chị hai, chị nói gì vậy chị hai? Anh chị hai, Tú làm sao mà là em của thằng hai được..."

Ông Hiến Sử thấy vợ mình đau đớn khóc không thành lời thì mới thay mình trình bày cho em gái nghe

"Năm đó anh chị dẫn thằng hai đi chạy nạn lên Gò Công, thì tới chừng ghé tới Sóc Trăng thì chị em đau bụng sanh đứa nhỏ. Anh sợ quá, mới dìu vợ từ ghe lên bờ. Thấy cái chùa hoang thì anh chị với thằng hai mới ghé tá túc. Rồi sanh đứa con gái ở đó, nào ngờ vừa chạy đi kiếm bà đỡ thì anh đâu có hay vợ đã sanh đâu."

"Tới lúc kiếm được bà mụ về thì mới biết đã sanh, anh thấy con trơ trọi nên xé vạt áo mà bọc đứa nhỏ lại để trong cái rọ. Đeo cho đứa nhỏ cái vòng bạc, rồi đi ra ngoài kiếm củi mà hơ nóng cho vợ. Ai dè chừng đâu thì thấy thằng Pháp khốn nạn đánh tới, nó dí súng bắn đùng đùng làm anh phải chạy về xách hai má con thằng hai lên ghe. Xong xuôi mới quay lại mà ẳm đứa nhỏ...ai ngờ đâu nó bắn tới nơi rồi. Anh sợ liên lụy hai má con, nên anh bỏ mà chèo ghe. Chỉ hi vọng đứa nhỏ nó đừng có khóc, lát anh quay về đón..."

"Mà ông trời khốn nạn làm sao, vợ anh vừa sanh nên yếu người ổng còn làm trời nổi cơn giông nữa. Ghe chìm, phải khổ sở mà vớt hai má con...hôm sau quay về, thì chùa đã đổ nát rồi. Trời ơi..."

Giọng ông không khỏi run rẩy, đau đớn kể lại toàn bộ quá khứ đau thương. Giá như, giá như ông có thể ôm hết ba má con thì đã không phải để Trí Tú sống hai mươi ba năm li biệt như thế này, để rồi con trai ông đem lòng yêu em gái ruột của nó, khốn nạn quá ông trời ơi...