Bà hai Hưởng ngồi lặng người ở trên bộ ván giữa, bà mừng vì con bà còn sống, tới chừng thấy Trân Ni và Trí Tú chạy lên thì bà trầm tư đi mà nhìn lên bàn thờ, đau đớn không thôi. Nghiệt ngã, oan nghiệt...

Con bà còn sống thì bà vui lắm, mà thấy Trân Ni đứng đó lặng người nhìn con trai bà, trên mặt không khỏi bi ai, hoảng sợ mà bấu chặt tay Trí Tú. Còn Trí Tú thì đứng đó không nói thêm được câu nào, đôi mắt từ sững sờ rồi khốn khổ mà nhìn Trân Ni, chín Lí thấy cô hai Tú kì lạ, hết nhìn Trân Ni rồi cứ nhìn mặt mình đăm đăm thì anh ta cười gượng mà nhắc lại

"Cô hai, cô vẫn khỏe chứ?"

Trí Tú trầm tư đi, khuôn mặt chín Lí không có ốm hay khắc khổ như trước đây, tướng mạo trước cao gầy nay lại đô con, lại cạo râu nhẵn nhụi nên nhìn trẻ hơn so với tuổi bốn mươi. Đồ anh ta mặc cũng không phải là đồ bà ba như trước, mặc cả áo sơ mi quần tây coi bộ khá như trong thư anh ta nói. Trí Tú nhìn hết một lượt rồi bật cười khẽ, ngước đôi mắt ngân ngấn nước mà nói

"Tôi vẫn khỏe, anh vẫn khỏe chớ anh..."

"Có phúc tôi vẫn khỏe thưa cô, nãy giờ ngồi trò chuyện với má với em tôi thì tôi hay cô hai có giúp đỡ nhà tôi qua cơn nạn. Nay chồng cô mấy hôm nay đi kiếm tôi, song trước đó tôi có gởi thơ về nói tính qua tháng 7 mới về thăm nhà vì mắc nợ ân tình của ông chủ, nay chồng cô lên kiếm tôi thì tôi mới xin phép ông chủ về nhà vài tháng. Nợ ân tình của cô hai, tôi chẳng biết lấy gì báo đáp, nay còn hay cô giúp..." nói tới đó chín Lí ngập ngừng nhìn Trân Ni đang núp sau lưng Trí Tú nhìn mình, đôi mắt đó rõ là sợ anh ta thì anh ta có chút buồn song vẫn nói tiếp

"Giúp vợ tôi mấy bận ruộng dưa, tôi lấy làm cảm tạ. Miễn sau này có chuyện chi, cô hai cứ nhờ vả tôi sẽ làm mà không dám kiếu" nói rồi chín Lí xá về Trí Tú hai lạy mà cảm tạ. Trí Tú nghe hết đầu đuôi câu chuyện chỉ có thể bật cười chua chát mà rút tay Trân Ni đang bấu mình ra mà đi tới cạnh cậu Võ ngồi, làm Trân Ni chới với đứng đối diện chín Lí không khỏi sợ mà bất giác lùi lại. Vô thức bị mất chỗ dựa Trân Ni sợ hãi mà chạy ra sau, thục mạng mà chạy như trốn chạy tất cả, trốn chạy...

Chín Lí thấy Trân Ni như thế thì mím môi, nhưng còn có vợ chồng cô hai đây nên mới ngồi bên cạnh má mình, đối diện với cậu Võ. Cậu Võ uống một ngụm trà rồi tươi tắn mà nói

"Chắc em bất ngờ lắm phải không?" 

Trí Tú nhìn cậu mà chỉ gật đầu cười gượng, cậu Võ lại nói tiếp

"Anh có hay từ chuyện Hương Quản, song anh thấy nếu còn sống sau cậu Lí đây không về thăm nhà. Đoán có chỗ khó, nên anh lên kiếm rồi mới hay là vì phần không có xe, phần vì cậu Lí đây mắc nợ ơn cứu mạng của thầy Cả Kinh nên mới không về. Thấy vậy anh mới gặp ông chủ Cả Kinh mà trò chuyện, sau khi biết chuyện thì ông cho 9 Lí về để thu xếp chuyện vợ con. Cậu Lí đây còn tính đem vợ lên Sài Gòn mà sống, mà làm việc cho tiện..."

Trí Tú bấu chặt tay ở đùi mà không đáp, ánh mắt đau đớn nhìn bà hai Hưởng. Bà nhìn thấy ánh mắt kia thì bà thêm đau bội phần, trời gì đâu mà oan nghiệt thay... 

Chín Lí cười mà đáp "Tối nay có rảnh thì hai vợ chồng cô hai ghé tôi dùng cơm, đặng cho tôi vui lòng có được không?" 

Cậu Võ cũng không quấy gì, nhưng sợ Trí Tú nên quay qua muốn hỏi ý Trí Tú như nào. Chín Lí thấy vợ chồng thương nhau như vậy thì lấy làm ngưỡng mộ, ngó ra nhà sau thì rầu rĩ chuyện Trân Ni. Nhưng anh ta không gấp, còn dài sẽ từ từ nói chuyện sau với Trân Ni. Trí Tú chỉ cười mà đáp

"Thôi, anh vừa về chuyện gia đình chưa hỏi thăm nhau nhiều. Tôi và anh Võ ở lại dùng cơm thì quấy riêng tư nhà mình, để thủng thẳng ít bữa rồi chúng ta dùng bữa cơm với nhau."

"Cô hai nói vậy thì Lí tôi không ép, nhưng lần sau tôi mời xin hai người qua cho"

Trí Tú gật đầu rồi kiếu mà đi về, cậu Võ không hiểu sao sắc mặt Trí Tú trầm tư nên chỉ dám lót tót đi theo về... 

Bà hai Hưởng thấy họ về rồi thì bà nặng lòng làm sao, chín Lí không hiểu cớ sao má mình buồn rầu, anh ta về thì bà phải mừng chứ. Liền hỏi

"Má, con đi biệt tăm như vậy mà chỉ gửi thơ về có phải do con quấy, bất hiếu nên má giận con hay chăng?"

Bà hai nhìn con mình sầu theo, thì bà thở ra mà nói

"Con về, má mừng còn không hết thì rầu cái chi. Má có chuyện muốn tỏ thiệt con nghe, dầu con giận mà thì má chịu, chớ má cũng không nghĩ con còn sống..."

"Má cứ tỏ con xin nghe, nhưng nghe rồi thì con không giận. Dầu má có làm chi, thì là má của con sao con dám giận má cho được"

Bà hai Hưởng nghe xong thì bà gật gù, rồi bà kể lí do vì sao bà chuyển Trân Ni từ dâu con thành con gái. Rồi bà kể hết chuyện Trân Ni trong hai năm qua khổ ra làm sao, sống khó khăn như nào. Có hiếu không kể xiết, song bà cũng kể chuyện cô hai lo lắng cho nhà mình nhưng không kể chuyện yêu đương của hai người đó, càng không dám kể chuyện Út Lệ bị cậu ba Nghĩa cậy quyền. Chỉ dám kể Trân Ni khổ cực trăm bề, trời nhìn còn đau đớn cho. 

Chín Lí ngồi nghe xong thì càng thêm nể phục Trân Ni, thêm thương cô gái nhỏ kia. Ngặt má lại chuyển thành con nuôi, thì anh ta lại có chỗ khó ở đạo làm người. Song anh ta cũng có ý muốn tiếp nối dang dở đạo vợ chồng với Trân Ni, nhưng anh ta thẹn, thẹn vì bỏ vợ khổ hai năm mấy nay, càng thẹn vì giấu Trân Ni một sự thật nên anh ta không gấp, tính chuyện với Trân Ni từ từ thong thả...

"Má nói con nghe, con có thương ra sao thì con thương má không cấm. Má cũng muốn con cưới Trân Ni vì con bé nó ngoan, có hiếu mà phụng sự tía má đoàng hoàng. Nhưng con, đừng có làm con bé sợ. Nên để thủng thẳng quen thân rồi hả tính chuyện, nha con"

Chín Lí gật đầu im ru, lát sau anh ta đi xuống nhà sau thì thấy Trân Ni ngồi trầm tư dựa vào vách mà ngó ra sông, coi bộ vẫn không thoát nổi sự bi ai trên khuôn mặt. Chín Lí đứng tần ngần ở đó mãi rồi mới lên tiếng

"Để tôi gọi em tiếng mình cho phải phép..."

Trân Ni nghe tiếng người lạ thì giật thót mình ra khỏi mộng, chừng thấy chín Lí rồi thì cô luống cuống mà đứng dậy cúi mặt xuống đất.

"Anh gọi sao, tôi cũng không cản được nếu lòng anh muốn gọi. Chỉ xin anh một điều, xin phép cho tôi không gọi tiếng mình vì nó nặng tình nghĩa lâu dài lắm. Chỉ gọi anh hai tiếng anh Lí cho phải, xin anh cho"

Chín Lí nghe thì lặng im, làm sao không hiểu ý tứ Trân Ni nói trong đó. Tình nghĩa mà Trân Ni nói khác nào nhắc nhở anh ta rằng anh đã bỏ đi hai năm, để một mình tôi gánh chịu kham khổ cực nhọc. Nay để anh ta gọi tiếng mình âu là vì Trân Ni biết cấm cũng không cấm được, miễn cưỡng mà nhận nhưng không chấp nhận gọi tiếng mình với anh ta. Anh ta cũng không gấp, cũng không cưỡng ép Trân Ni vì anh ta có đạo lí làm người, nên gật đầu mà cười.

"Em cho tôi gọi tiếng mình là đã ép uổng cho em rồi..."

"Thôi, em nấu cơm anh cứ lên trên nghỉ ngơi đi" nói rồi Trân Ni xách nồi mà đi vo cơm, chín Lí ngượng ngùng mà đi lên nhà trên. Thấy út Lệ ốm nhách ở trên sân chẻ củi thì anh ta lấy làm lo, đi tới mà móc ba chục bạc cho. Thấy tiền thì út Lệ sững sốt mà nói

"Thôi anh hai giữ lấy mà xài, em cũng không có xài chi đâu..."

"Cứ lấy, anh ở trên Sài Gòn một tháng làm những hơn 45 đồng, nhiêu đây không xá chi"

Út Lệ sững sốt, bao nhiêu đó một tháng bằng nông dân họ làm một năm ở đây. Đúng là đất Sài Gòn, nó thấy vậy mới dám cầm 30 bạc. 

"Đã ưng ai chưa? Lớn thế này còn chưa lấy chồng à?" 

Nghe tới đó thì mặt Út Lệ biến sắc, lắc đầu yếu ớt. Thấy em gái không trả lời cho rằng em gái mình ngại nên chín Lí không hỏi, mà tót ra lộ hóng mát. Cũng đi quanh quẩn coi xung quanh có gì thay đổi hay không, đứng ở lộ anh ta móc bao thuốc ra thì thấy thằng Tí chạy qua, mừng rỡ

"Trời, anh hai về khi nào đó anh?" 

"Anh vừa về, khỏe chứ? Vợ con gì chưa?"

Tí nghe tới đó thì ngượng ngùng mà gãi đầu nhìn bóng lưng Út Lệ, chín Lí thấy thì bật cười rồi đưa cho thằng Tí điếu thuốc nhưng nó từ chối nên anh ta hút một mình. Hai người trò chuyện rôm rả, tuy vậy Tí không nhắc chi chuyện út Lệ với cậu ba Nghĩa. Nói chừng lâu lắm, thì ngựa cậu ba đi đâu về. Cậu ngồi trên ngựa thấy trước nhà Trân Ni có người đàn ông đứng cùng Tí, bảnh bao vô cùng thì cậu ta nhíu mắt nhìn.

Chín Lí nhìn thấy ánh mắt dò xét kia thì anh ta cũng chẳng ngại mà nhìn thẳng thừng, đến chừng cậu ba nhìn ra chín Lí thì mặt cậu biến sắc, sợ hãi. Bởi làm như chín Lí đi lính về thì ánh mắt sáng quắc, coi bộ không hiền như trước thì cậu sợ. Ngựa vào sân rồi cậu vẫn không thôi nhìn, đột nhiên cậu bất an quá chừng...