158.

Tôi tỉnh dậy rất sớm, 5 rưỡi, sớm hơn đồng hồ báo thức một tiếng, không bình thường chút nào, mọi khi chỉ cần được ngủ thêm 5 phút bảo tôi nhận giặc làm cha tôi cũng vui lòng.

Nhưng khi con người ta thật sự có quyết tâm, các cơ quan trong cơ thể cũng sẽ phối hợp rất ăn ý, dẫu sao cũng là người mình, cần nể mặt thì vẫn nên nể mặt.

Không hiểu sao tôi lại nhớ đến máy làm sữa đậu nành đã bám bụi ở xó bếp. Cái này mới nổi hai năm gần đây, cuối năm ngoái bố tôi được cơ quan phát cho một cái. Trước Tết, hai bố con hào hứng đến nỗi bất chấp thời tiết, gió lạnh đến Walmart* mua một cân đậu tương và các loại ngũ cốc khác nhau; khi trở về nhà, tôi đọc sách hướng dẫn cách làm còn bố tôi chịu trách nhiệm thực hiện, bố con rất chuyên tâm làm ra một cốc sữa đậu nành thơm ngào ngạt nóng hôi hổi. Trong cả quá trình, ngoài việc bố tôi cứ mãi cằn nhằn về vấn đề an toàn thực phẩm đến mức khiến tôi thấy phiền, thì tất cả đều tốt đẹp.

*Hệ thống siêu thị bán lẻ đa quốc gia của Mỹ.

Nhưng do hai bố con không có kinh nghiệm, chỉ lo thưởng thức thành quả nên khi đi rửa máy tôi mới phát hiện ra bã đậu dính hết lên thành cốc. Tôi mất nửa tiếng đồng hồ mới rửa sạch được, đến nỗi gân tay đều nổi hết cả lên.

Bố tôi còn đang lải nhải rằng sữa đậu nành uống ngon, tôi nói bố uống thì bố đi rửa đi.

Ông bèn không uống nữa, đúng là không có khí phách gì hết.

Lúc này tôi chạy đến phòng bếp nhìn, cái máy làm sữa đậu nành trắng kia nằm ở một xó rất đáng thương. Tôi lén lút lôi nó ra, nhớ là cô Tề có mua đậu tương và hạt bo bo, nên hăm he quyết định ra tay vật lộn một trận.

5 rưỡi, trời vẫn chưa sáng. Dưới ngọn đèn tiết kiệm năng lượng trong bếp, tôi rửa đậu tương, vo gạo thật khẽ, trong lòng vô cùng tĩnh lặng.

Tôi còn nhớ hồi học cấp một, chúng tôi có một bài "Lao động thú vị nhất" của Lão Xá*. Có một đoạn Lão Xã viết, mẹ ông nói với ông rằng, sủi cảo của nhà địa chủ nhiều thịt ít rau, còn của nhà chúng ta rau nhiều thịt ít, nhưng sủi cao nhiều rau ít thịt thì ngon hơn.

*Lão Xá là nhà văn viết nhiều tiểu thuyết về đề tài học sinh, trí thức và thị dân, nhất là về cuộc sống ở Bắc Kinh của Trung Quốc.

Bài luyện tập có một câu hỏi là: Tại sao mẹ của Lão Xá nói rằng sủi cảo nhiều rau ít thịt thì ngon hơn?

Lúc đó tôi viết đáp án là: Bởi vì vốn dĩ sủi cảo nhiều rau ít thịt ngon hơn, ăn không ngấy.

Thầy giáo của chúng tôi đánh một dấu X rất mạnh, vở bài tập mở đến mười trang sau vẫn có thể sờ được nét bút ẩn.

Câu trả lời đúng phải là, sủi cảo của nhà địa chủ là thông qua cướp bóc của dân nghèo để có thịt và bột, mà sủi cảo nhà Lão Xá là thông qua lao động mà có, cho nên mới ăn ngon hơn. Khi đó tôi rất không phục, ăn là ăn, ngon là ngon, tôi không tin cùng một đĩa sủi cảo mà có thể phân ra thành hai giai cấp.

Đương nhiên, cảm giác oán hận này mãi mãi chỉ có thể để trong lòng mà thôi.

Có điều, lúc tôi rửa đậu tương trong chậu, nước ấm không đến mu bàn tay, tôi bỗng hiểu ra vì sao Lão Xá rất tôn sùng sự lao động chân chất này. Khi tâm tư mệt mỏi, người ta luô muốn làm một việc gì đó cho bản thân được thanh thản hơn một chút, bận rộn lại có thể thật sự khiến con người ta buông được nhiều phiền muộn.

Đến khi tôi không cẩn thận làm rơi cái rổ inox...

Bố tôi hoảng sợ chạy từ phòng ngủ ra, cô Tề cũng vội vã theo sau. Hai người đều đang ngái ngủ, vẫn còn hoảng hốt khi bị tiếng ồn làm tỉnh giấc.

"Con muốn làm sữa đậu nành." Tôi lập tức giải thích.

Cơ mặt bố tôi lập tức giãn ra. Cô Tề bảo tôi trở về phòng ngủ thêm một lát, cô ấy sẽ đi làm bữa sáng. Tôi từ chối, tỏ ý đây là con đường bắt buộc phải kinh qua khi cuộc đời tôi bước sang một trang mới. Trước đây tôi thường như vậy, đột nhiên cảm thấy thỏa thuê mãn nguyện, bố tôi đã quen rồi, nhưng trước giờ tôi chưa từng nói trước mặt cô Tề mấy lời ngốc nghếch như vậy. Song thời gian gần đây bố tôi và cô Tề thường xuất hiện cùng một lúc, cho nên trong mắt ông, đứa con gái hay nói mấy lời ngốc nghếch, quả thực đã lâu ông không được gặp rồi.

"Cảnh Cảnh!" Bố tôi nói vẻ sâu xa: "Con có lòng như vậy là đủ rồi. Đừng làm đậu nành nữa...làm lại cuộc đời từ những mặt khác của cuộc sống đi."

159.

Lúc tôi bước vào lớp, trong lớp chỉ có ba người, cả phòng tràn ngập mùi mỳ ăn liền. Tôi nhìn lướt qua một lượt, hóa ra Beta đang quay lưng về phía tôi húp lấy húp để mỳ.

"Cậu sống thảm đến mức này à?" Tôi vừa để ba lô xuống vừa hỏi Beta: "Làm gì mà mới sáng sớm đã ăn mỳ ăn liền rồi?"

"Nói ra thì dài lắm." Beta bưng mỳ đứng dậy, đồ ăn đầy trong miệng, nhồm nhoàm trả lời tôi: "Hôm nay tớ phải ra khỏi nhà sớm một chút, cho nên không ăn sáng."

"Tại sao?"

"Tóm lại tớ phải nhanh ra khỏi nhà, trước khi bố mẹ tỉnh dậy."

"Ơ, không phải buổi tối cậu về nhà vẫn phải chạm mặt bố mẹ à?"

"Trưa hôm nay bố mẹ tớ bay đi Bắc Kinh rồi, đến tối thì không còn gì phải sợ nữa."

"Có phải là vì hôm qua thầy Trương Bình tìm bố mẹ cậu không?"

Động tác của Beta khựng lại một chút, sau đó cậu ấy quay lại chỗ ngồi: "Tớ ăn mỳ xong rồi sẽ nói với cậu. Chúng ta cần phải tôn trọng đồ ăn."

Vốn dĩ tôi chỉ tùy tiện hỏi mà thôi, cậu ấy nói như vậy lại khiến tôi cảm thấy ngứa ngáy, lập tức chạy đến bên cạnh.

"Cậu làm gì thế?" Cậu ấy cảnh giác nhìn tôi, sợi mỳ còn thừa một chút vẫn còn đang mắc ở bên miệng: "Đừng có mà hóng hớt như thế chứ."

"Cậu đã mang chuyện mẹ Dư Hoài yêu cầu chuyển chỗ thành Bình thư* rồi, còn mặt mũi giấu tớ chuyện này à?"

*Bình thư là một hình thức văn nghệ dân gian của Trung Quốc, khi kể một câu chuyện dài dùng quạt, khăn làm đạo cụ.

Vậy là, Beta dùng vẻ mặt ngượng ngùng nhìn tôi.

Cậu ấy vừa mở miệng đã khiến đầu gối tôi mềm nhũn.

"Cảnh Cảnh, cậu cảm thấy con người thầy Trương Bình thế nào?"

160.

Beta luôn cho rằng thầy Trương Bình là một tên ngốc lạc quan, chất phác.

Cho nên, lúc hai mắt cậu ấy chớp chớp, đầu cúi xuống giả vờ rơi nước mắt nói bố mẹ mình máu lạnh vô tình, chỉ cần biết thành tích không tốt mà còn giấu giếm, chẳng những không báo cáo quân tình lại còn sửa thời gian họp phụ huynh thành đúng thời gian bọn họ đi công tác, họ nhất đính sẽ lột da cậu ấy để bọc sô pha.

Tôi nghe xong bấm ngon tay tính tính, lần này Beta đích thực đã giẫm lêm mìn liên hoan rồi.

Cậu ấy cho rằng thầy Trương Bình nhất định mắc chiêu này, không ngờ, đối phương lại mang theo một cái cốc to (từ sau khi liên tiếp vỡ bốn, năm cái cốc uống nước, thầy Trương Bình bắt đầu dùng một cái "lọ" đựng đào ngâm miệng rộng để đựng nước) vừa uống vừa thong thả nhìn ra phía ngoài cửa sổ, nói điềm đạm, bạn Tưởng Niên Niên, đừng giả vờ nữa, trước khi đến cũng không biết đường mà quệt chút mù tạt lên mu bàn tay, có phải em rất coi thường tôi không?

Beta cười giượng hai tiếng, sau đó hạ cạnh tay đang giả lau nước mắt xuống.

Bố Beta là người Bắc Kinh, không biết sao lại thi vào trường Đại học Y ở thành phố bọn tôi, sau tiếp tục học lên Tiến sĩ rồi lấy vợ sinh con ở đây; nhưng hai năm gần đây, ông và mẹ Beta bị điều về bệnh viện ở Bắc Kinh, song hộ khẩu của Beta tạm thời chưa được chứng thực. Thật ra, hai vợ chồng họ định khi Beta lên lớp 10 sẽ chuyển cậu ấy vào học ở một trường trung học phổ thông nào đó ở Bắc Kinh, hộ khẩu giải quyết ổn thỏa rồi chính thức sinh sống ở đó. Bởi vậy, lúc thi cấp ba ở đây Beta đều điền nguyện vọng bừa...không ngờ lại thi đỗ vào Chấn Hoa theo hệ tự túc.

Chấn Hoa cũng được coi là một trong số những trường nổi tiếng toàn quốc, ít nhất là tốt hơn nhiều trường mà Beta vốn phải chuyển đến học. Vì vậy, bố mẹ cậu ấy quyết định để con gái mình ở lại đây học xong ba năm cấp ba, và sẽ chuyển đến Bắc Kinh trước khi thi đại học, đồng thời kiếm chác được một ít điểm vùng.

"Cậu cũng được coi là trẻ lưu thủ" đó." Tôi nghe đến đây không khỏi đồng cảm nhìn Beta.

*Trẻ em sống cùng ông bà, họ hàng ở vùng quê khu bố mẹ đi làm ăn xa.

Có điều, sau khi bất ngờ thi đỗ Chấn Hoa, cậu ấy cũng phải chịu rất nhiều khổ cực. Nền tảng kiến thức của Beta còn không bằng tôi, tốc độ giảng bài ở Chấn Hoa khiến cậu ấy chịu không nổi, khi tôi vẫn còn "dựa vào mấy chỗ yếu để đánh"* ở tiết Toán, Beta đã chơi được mấy chục ván cờ caro rồi.

*Đây là một câu xuất phát từ "Mạnh Tử - Tận Tâm Hạ", hàm nghĩa là đang "ngoan cường chống chọi, giãy giụa".

"Hồi đấy nhờ có dịch SARS mà tớ gặp may. Nếu không nhờ dịch SARS thì làm sao đề thi đơn giản vậy chứ, làm sao tớ có thể đỗ vào Chấn Hoa."

Lúc Beta nói những lời này, vẻ mặt không hề có một chút cảm kích hay vui mừng. Câu đó nói thế nào nhỉ? Quốc gia bất hạnh thi gia mừng*. Đối với chúng tôi mà nói, dịch SARS mà người lớn nhắc đến mặt đều biến sắc lại giống như một lần tự học tối thì mất điện, niềm hân hoan khi thở phào, càng có nhiều người hơn nữa, ví dụ như tôi và Beta, trong sự hỗn loạn bất ngờ có lợi.

*Một câu thơ trong Đề Nguyên Dị Sơn Tập (Bất hạnh của quốc gia là hạnh phúc của nhà thơ, nó khơi nguồn những vần thơ tang thương một cách dễ dàng).

Nỗi hoảng sợ về cái chết không thể uy hiếp chúng tôi. Điều có thể uy hiếp chúng tôi là sau này phải sống tiếp như thế nào.

161.

"Về điểm này tớ chẳng nói điêu, quả thật bố mẹ có thể sẽ lột da tớ." Beta cúi thấp đầu thở dài nói.

Hóa ra lời này lại là thật.

Cuộc sống của Beta vừa tự do tự tại vừa cô đơn. Ông bà nội của Beta đều ở Bắc Kinh, còn ông bà ngoại quanh năm sức khỏe không tốt, chỉ sinh một người con gái là mẹ Beta, vì vậy không có cậu dì họ hàng có thể trông nom cậu ấy. Bố mẹ cậu ấy đều là bác sĩ, áp lực công việc rất lớn nên tính tình dễ nóng nảy. Vẻ cợt nhả bây giờ của Beta được luyện thành từ bé, chuyên dùng để dỗ dành bố mẹ, tiện thể để trốn bị phạt và giấu giếm tai họa. Bố mẹ Beta cũng không có nhiều thời gian để dạy bảo con gái cẩn thận, cho nên phản ứng đầu tiên mỗi khi có chuyện gì đó đều là đập bàn tức giận. Nếu mà họ biết Beta nói dối thời gian họp phụ huynh đúng vào ngày họ đi công tác Bắc Kinh, lại còn làm giả đơn xin nghỉ để họ ký thì hằn không cần đợi đến lúc cậu ấy xuyên tạc danh sách thứ hạng đã mang cậu ấy đi giải phẫu rồi.

Thảo nào Beta lại muốn đến chợ lao động để thuê một ông bố già. Nếu trong thời gian thử việc biểu hiện tốt, không khéo cậu ấy còn thăng chức cho ông bố này thành ông bố chính thức luôn.

Beta lằng nhằng lải nhải với thầy Trương Bình về chuyện nhà mình và nhận định thành tích học tập của bản thân không tài nào có thể ngoi lên được, sau đó liền trưng bộ mặt "Em đã bị ung thư não giai đoạn cuối rồi, thầy có thể làm gì em" nhìn thầy Trương Bình chằm chằm.

Có thể thầy Trương Bình bị cậu ấy chọc tức đến đau cả đầu, cho nên bực dọc cởi cúc áo cổ ra, mở hé cửa sổ phòng làm việc rồi cúi đầu châm một điếu thuốc.

Không ngờ thầy lại hút thuốc, sau khi châm thuốc xong, thầy mới nhớ ra còn có học sinh ở bên cạnh, tùy tiện nói một câu: "Em không để ý chứ?"

Beta dám để ý sao! Hút thuốc lá gián tiếp mười mấy năm sau sẽ bị ung thư phổi chết, nhưng không hút thuốc lá gián tiếp thì hôm nay phải chết.

Huống chi ánh đèn vàng và thầy Trương Bình buồn bực nhưng im lặng trong phòng làm việc bỗng dưng khiến cho lòng Beta có chút thay đổi.

Từ nhỏ Beta đã không phải một ngọn đèn tiết kiệm dầu.

Là một đại vương chuyển trường, cậu ấy đã được tiếp xúc với không biết bao nhiêu kiểu giáo viên. Trước buổi gặp thầy Trương Bình, Beta đã đoán mò các loại phản ứng của đối phương, ví dụ sợ gánh trách nhiệm mà cầm điện thoại trong văn phòng lên và nói "Thế này không được, phải nhanh chóng gọi điện cho bố mẹ em"; ví dụ như dùng lời lẽ chính nghĩa nghiêm khắc mà to tiếng mắng cậu ấy: "Họp phụ huynh là để phụ huynh hiểu về tình hình học tập của con mình, bố mẹ em chẳng lẽ lại có thể hại em?"; hoặc ví dụ như sẽ cười hì hì trấn an Beta, động viên cậu ấy cần cố gắng học tập hơn nữa, thành tích nhất định sẽ khởi sắc, sau đó khi chân trước Beta mới bước ra khỏi văn phòng, giây sau thầy Trương Bình đã mời bố mẹ cô ấy từ Bắc Kinh về đây nói chuyện...

Song lại chưa từng nghĩ đến đến trường hợp thầy Trương Bình lại chăm chú nghe cậu ấy luyên thuyên về lịch sử trưởng thành, chịu đựng cậu ấy ngạo mạn nói rằng sớm muộn gì cũng sẽ lên Bắc Kinh thi đại học. Và sau khi cậu ấy quyết định buông xuôi, thầy lại buồn bực châm một điếu thuốc, như đang nghĩ cách giúp con bé rắc rối này.

Gần như trước giờ không có ai tình nguyện dừng lại nghe cậu ấy nói vài câu nghiêm túc và thật lòng lo nghĩ cho tương lai sau này của cậu ấy.

Cuối cùng thầy Trương Bình cũng hút xong điếu thuốc, thầy quay người lại, ngồi trên ghế. Thầy không nhìn Beta mà lại nhìn trân trân vào mấy bức ảnh bị ép dưới mặt kính văn phòng, thầy chậm rãi cất lời: "Thầy biết, tình hình của em hiện giờ chỉ tầm tầm, cố gắng học đi, áp lực và không khí ở Chấn Hoa có thể thật sự không phù hợp với em, không cố gắng học... Tất nhiên, bọn em cũng không thể làm gì khác, tôi chỉ tùy tiện nói thôi, không thể không cố gắng." Thầy Trương Bình cười bất đắc dĩ, điều chỉnh giọng rồi tiếp tục nói: "Em cũng biết bản thân sớm muộn gì cũng lên Bắc Kinh để thi, ở đó điểm sàn thấp hơn chỗ chúng ta, đề thi cũng đơn giản hơn chút. Nhưng bây giờ em vẫn chưa thi, vẫn phải đối mặt với các kỳ thi tháng, kỳ thi cuối kỳ, tình trạng học nửa vời thế này...không ổn, đúng không?"

Beta sắp rơi nước mắt đầy mặt rồi.

Thời bố mẹ chúng ta căn bản không phải trải qua quá trình đổ mồ hôi, máu và nước mắt cho kỳ thi đại học, nếu có trải qua thì cũng đã quên gần hết rồi, cho nên họ không thể hiểu được cái mà con cái họ gọi là "học không vào". Đối với họ, cho bạn một bộ bàn ghế, một tập giấy bút là đã trang bị cho bạn đầy đủ tất cả điều kiện học tập, còn về việc có thích giáo viên hay không, có hòa hợp với các bạn hay không, còn mấy cái lòng tự trọng và tinh thần chống đối nọ kia, tất cả đều không phải là lý do.

Thế nhưng thầy hiểu đằng sau sự cợt nhã của Beta là cảm giác chán chường khi vừa không tìm được phương hướng vừa không thể mượn sức mạnh từ đâu. Thầy Trương Bình nói đều đúng.

"Nói thế nào nhỉ, chúng ta coi trọng thành tích học tập trong ba năm cấp ba này, chỉ là vì các em có thể thi đỗ đại học, những thứ khác đều là bỏ đi. Mặc dù tôi làm chủ nhiệm không nên nói với em những lời này nhưng trong lòng các em cũng đều hiểu rõ. Chỉ cần em có thể đạt được mục tiêu của bản thân, dù cho phải thông qua con đường học hành nào, tiến độ nhanh hay chậm, trường học tốt hay không, thực ra đều không quan trọng."

Beta rất tán thành, gật đầu như giã tỏi.

Cậu ấy sớm đã nghĩ như vậy rồi, thực ra bố mẹ cậu ấy cũng nên nghĩ như vậy, chứ không phải suốt ngày bắt bẻ cậu ấy, nói trắng ra vẫn là không tin tưởng.

Hoặc có lẽ là vì để giảm bớt phiền hà? Bởi vì mấy thứ quy định cứng nhắc đó là đơn giản nhất.

"Em nên từ từ dựa theo năng lực của mình mà học đi. Chuyện họp phụ huynh sau này không có lần thứ hai nữa, lần này thầy bỏ qua cho em... Tất nhiên em cũng đừng bán đứng tôi." Thầy Trương Bình thành khẩn nhìn Beta rồi tiếp lời: "Tôi là giáo viên chủ nhiệm, làm như vậy sẽ bị bố mẹ em chỉnh cho chết mất."

Lần này Beta lệ rơi hai hàng thật rồi.

"Bất kể kết quả thi cuối kỳ có tốt hay không, em cũng đừng nói dối nữa. Cứ mời bố mẹ em đến họp phụ huynh như bình thường, tôi sẽ nói chuyện riêng với họ một lần, đảm bảo em sẽ không bị lột da, được chưa?"

Trong mắt Beta, thầy Trương Bình như đang đội một vòng kim quang tỏa sáng lấp lánh, thầy nói cái gì đều tốt cả.

Thầy Trương Bình xua tay: "Được rồi, trời cũng tối rồi, mau về nhà đi. Bố mẹ em quanh năm đều không có nhà, ông bà ngoại tuổi cũng đã cao rồi, em nên biết nghĩ hơn chút, có chuyện gì thì cứ đến tìm thầy, đi đi."

Thở dài một hơi, thầy Trương Bình châm thêm một điếu thuốc lá nữa, rồi hướng về phía cửa sổ nhả ra một vòng khói. Beta đi đến trước cửa văn phòng, lại quay đầu nhìn một cái.

Nhìn thầy Trương Bình một cách chăm chú.

Chiếc áo sơ mi khiến tôi và Dư Hoài cười đau sốc hông, trong mắt Beta, lại đẹp đến rối tinh rối mù.