Mỗi phương thức sản xuất có một quy luật kinh tế tuyệt đối phản ánh mối quan hệ bản chất nhất của phương thức sản xuất đó. Quy luật giá trị là quy luật cơ bản của sản xuất hàng hóa giản đơn, còn quy luật giá trị thặng dư là quy luật kinh tế tuyệt đối của CNTB vì:

Mục đích của sản xuất tư bản chủ nghĩa không phải là giá trị sử dụng mà là sản xuất giá trị thặng dư, là nhân giá trị lên. Theo đuổi giá trị thặng dư tối đa là mục đích và động cơ thức đẩy sự hoạt động của mỗi nhà tư bản cũng như của toàn bộ xã hội tư bản. Nhà tư bản cố gắng sản xuất ra hàng hóa với chất lượng tốt cũng chỉ vì họ muốn thu được nhiều giá trị thặng dư.

Sản xuất ra giá trị thặng dư tối đa không chỉ phản ánh mục đích của nền sản xuất tư bản chủ nghĩa, mà còn vạch rõ phương tiện, thủ đoạn mà các nhà tư bản sử dụng để đạt được mục đích như tăng cương bóc lột công nhân làm thuê bằng mọi phương pháp. Chủ yếu là phương pháp sản xuất giá trị thặng dư tương đối. Mở rộng sản xuất; nâng cao trình độ bóc lột dựa trên thành tựu KHKT, ứng dụng các thành tựu KHKT để tăng năng suất lao động và tăng cường độ lao đông.

Quy luật này tồn tại trong tất cả giai đoạn của phương thức sản xuất TBCN. Từ giai đoạn tự do cạnh tranh ( m biểu hiện dưới dạng lợi nhuận bình quân) tới gian đoạn CNTB độc quyền ( lợi nhuận độc quyền cao). Hoạt động của quy luật giá trị thặng dư chi phối phương thức sản xuất CNTB. Nó chi phối sự hoạt động của các quy luật kinh tế khác: cạnh tranh, cung-cầu.

Như vây, sản xuất giá trị thặng dư là quy luật kinh tế tuyệt đối của CNTB, là cơ sở của sự tồn tại và phát triển của CNTB. Nội dung của nó là sản xuất giá trị thặng dư tối đa bằng cách tăng cường bóc lột công nhân làm thuê. Quy luật giá trị thặng dư ra đời và tồn tại cùng với sự ra đời và tồn tại của CNTB. Nó quyết định các mặt chủ yếu, các quá trình kinh tế chủ yếu của CNTB. Nó là động lực vận động, phát triển của CNTB, đồng thời nó cũng làm cho mọi mâu thuận của CNTB, đặc biệt là mâu thuẫn cơ bản của CNTB ngày càng sâu sắc, đưa đến sự thay thế tất yếu CNTB bằng một xã hội cao hơn.