Hẵng khoan nói đến bài thơ "Đất nước".

Tôi thấy thơ Nguyễn Đình Thi muốn nói đến những gì là tinh tuý Việt Nam, dù là một hình sắc:

"Việt Nam đất nước ta ơi

Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn

Cánh cò bay lả rập rờn

Mây mờ che đỉnh Trường Sơn sớm chiều"

(Bài thơ Hắc Hải)

hay một tâm trạng (nghe như trong ca dao)

"Ta đi ta nhớ núi rừng

Ta đi ta nhớ dòng sông vỗ bờ

Nhớ đồng ruộng, nhớ khoai ngô

Bát canh rau muống quả cà dầm tương"

(Bài thơ Hắc Hải)

hoặc một phẩm cách:

"Mắt đen cô gái long lanh

Yêu ai yêu trọn tấm tình thuỷ chung"

(Bài thơ Hắc Hải)

Tôi xin nói riêng với các bạn trẻ là chẳng phải nhà thơ chỉ diễn tả cái hiện thực đâu, mà còn diễn tả cả ước mơ nữa đấy! Đừng quên rằng thơ bao giờ cũng nói cái xảy ra và cái có thể xảy ra. Bằng cái đẹp, thơ nâng cao con người lên.

Về hình thức, Nguyễn Đình Thi là nhà thơ có sức nỗ lực phấn đấu cho từng câu thơ, cho sự giàu có bên trong câu thơ. Anh coi thường sự liên kết bên ngoài giữa các câu thơ. Tôi nghĩ, như vậy Nguyễn Đình Thi đã giác ngộ đến bản chất thơ. Song từ sự nỗ lực đó mà đi đến chủ trương thơ không vần thì hơi cực đoan. Quả là những câu thơ không vần mà tôi đọc được trong ca dao và trong thơ ca cổ điển kì lạ thật, là những câu thơ có đời sống bên trong rất phong phú, có thể đứng độc lập và chỉ liên kết với những câu thơ khác bằng sự giàu có bên trong. Làm sao có thể tạo được tất cả các câu thơ của bài thơ đều đạt được cái thần bút như vậy? Khó lắm. Cho nên sự thể nghiệm thơ không vần của Nguyễn Đình Thi chưa thành công. Song trên con đường nỗ lực phấn đấu cho sự giàu có bên trong từng câu thơ đó, anh đã để lại nhiều câu thơ hay, những câu thơ dày dặn chất liệu đời sống, nặng trĩu tư tưởng và tình cảm, có sức lay động mạnh. Và hình như câu thơ anh hay hơn mạch thơ anh?

Thơ Nguyễn Đình Thi say đắm, nhưng không say đắm như Xuân Diệu, say mà tỉnh; có trí tuệ nhưng không trí tuệ như Chế Lan Viên, anh xúc cảm từ "nhỡn kiến chứ không phải từ tri thức; có suy tưởng nhưng không suy tưởng như Huy Cận, anh suy tưởng từ hình sắc chứ không phải từ cái vô hình và ảnh.

Tôi được nghe Nguyễn Đình Thi nói về quá trình sáng tác bài thơ " Đất nước", bài thơ mà anh đã tốn nhiều giấy mực. Anh đã chắt lọc, hun đúc cho từng câu thơ cái vốn sống và tình cảm cách mạng trong suốt cuộc kháng chiến.Từ hình ảnh những người ra đi vì nghĩa lớn, "người ra đi đầu không ngoảnh lại" mà vẫn nghe rõ từng giọt âm thanh lưu luyến của lá rơi "sau lưng thềm nắng", cho đến hình ảnh "người lên như nước vỡ bờ" trên các chiến hào ở Điện Biên PHủ trong trận phản công cuối cùng thắng lợi. Từ những "ngày nắng đốt theo đêm mưa đội" của hai bên Đông - Tây Trường Sơn cho đến "những đêm dài hành quân..."đều trở thành chất liệu của bài thơ. Tôi có ý nghĩ là Nguyễn Đình Thi làm thơ như một nhà văn hiện thực nghiêm ngặt. Ngay cả những phút lãng mạn trong thơ của anh cũng có chất liệu bên trong. Song chất liệu thật của đời sống không bị trơ, khô cứng mà đều lấp lánh trong xúc cảm, ánh lên trong trí tuệ và đều được nâng lên tầm khái quát.

Chúng ta hãy cùng đi sâu vào hồn thơ anh một chút. Mở đầu bài thơ là hình ảnh nhà thi sĩ đứng giữa mùa thu đất nước, cảm giác trộn hoà với kỉ niệm:

"Sáng mát trong như sáng năm xưa

Gió thổi mùa thu hương cốm mới

Tôi nhớ những ngày thu đã xa

Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội

Những phố dài xao xác hơi may

Người ra đi đầu không ngoảnh lại

Sau lưng thềm nắng lá rơi đầy"

Câu thơ Nguyễn Đình Thi có cái xôn xao khó tả. Anh đã dồn cảm giác vào một câu thơ. Anh rung động trước sắc thu Hà Nội, anh cảm được cái hương rất mùa thu: "hương cốm mới", anh diễn tả được những biên giới của cái cảm giác: cái "chớm lạnh" của một sáng thu Hà Nội. Và nhà thơ đã cảm nhận được hoà điệu của sắc thu với tiếng thu:

"Trời thu thay áo mới

Trong biếc nói cười thiết tha"

Tràn ngập trong hoà điệu mùa thu, nhà thơ cảm thấy dâng lên một niềm tự hào sâu xa về đất nước. Tình cảm tự hào chắc nịch trong những câu thơ 7 chữ nhịp 3/4 mới:

"Trời xanh đây là của chúng ta

Núi rừng đây là của chúng ta"

thanh thoát, gợi cảm trong những câu thơ năm chữ:

"Những cánh đồng thơm mát

Những ngả đường bát ngát"

và dồn âm hưởng cho câu thơ 7 chữ nhịp 4/3, cổ điển:

"Những dòng sông đỏ nặng phù sa"

Rồi bài thơ bỗng chuyển sang âm điệu trầm hùng:

"Nước chúng ta

Nước những người chưa bao giờ khuất

Đêm đêm rì rầm trong tiếng đất

Những buổi ngày xưa vọng nói về"

Nguyễn Đình Thi có lối suy tưởng riêng, suy tưởng như cảm giác nên tạo được không khí thiêng liêng.

Trong hoà âm của những tình cảm cao cả lớn lao đó lại nẩy ra một âm điệu của tâm tư sâu lắng:

"Ôi những cánh đồng quê chảy máu

Dây thép gai đâm nát trời chiều

Những đêm dài hành quân nung nấu

Bỗng bồn chồn nhớ mắt người yêu"

Nâng tình cảm riêng thành tình "riêng chung", Nguyễn Đình Thi đã làm phong phú thêm hình ảnh về đất nước.

Rồi câu thơ rắn đanh lại, gân guốc với những tiếng căm hờn:

"Từ những năm đau thương chiến đấu

Đã ngời lên nét mặt quê hương

Từ gốc lúa bờ tre hồn hậu

Đã bật lên những tiếng căm hờn."

Anh cũng đã thể hiện lòng yêu nước, tinh thần bất khuất của nhân dân ta rất cảm động:

"Khói nhà máy cuộn trong sương núi

Kèn gọi quân văng vẳng cánh đồng

Ôi đất nước của những người áo vải

Đã đứng lên thành những anh hùng."

Và từ hình ảnh người chiến sĩ trong đợt phản công cuối cùng ở Điện Biên Phủ tràn lên

chiến hào, rũ bùn khi lá cờ quyết chiến quyết thắng giương cao trên nắp hầm Đờ Cát, nhà thơ đã xây dựng thành hình tượng thơ có ý nghĩa khái quát cho cả một dân tộc đang vùng dậy:

"Súng nổ rung trời giận dữ

Người lên như nứoc vỡ bờ

Nước Việt Nam từ máu lửa

Rũ bùn đứng dậy sáng loà"

Cách đây hơn hai mươi năm, bài thơ "Đất nước" ra đời, như vậy là với Nguyễn Đình Thi, âm điệu đất nước vang lên khá sớm. Hôm nay, chúng ta đã có một "giao hưởng" thơ về đất nước, về Tổ quốc Việt Nam Xã hội chủ nghĩa. Trong những giai điệu riêng biệt, trong những hoà âm phong phú của nhiều nhà thơ, chúng ta vẫn nhận ra tiếng thơ trong trẻo, hoà hứng, tha thiết, trang nghiêm của Nguyễn Đình Thi. Tôi yêu mến vẻ đẹp riêng đó của thơ anh.

(Rút trong "Những vẻ đẹp thơ")

Ý kiến bạn đọc

nguyenxuantien12a1 gửi lúc: 12:11:34 Ngày 21-11-2008

bài này viêt vẫn còn sơ sài

vulenly gửi lúc: 23:51:05 Ngày 26-06-2008

nhiều dẫn chứng nhưng phân tích ít quá

huongcaoco gửi lúc: 20:11:40 Ngày 09-06-2008

nản quá, đành viết bài khác cho các bạn đọc vậy! Bài này mới xem đã thấy ngán rui! Hãy đợi đấy, bài của tui sẽ được đăng cho coi!

phuongmaiyeumotnguoi gửi lúc: 21:49:58 Ngày 27-05-2008

mẹ nó thằng này(con này jì đó)no ko bit phân tích nè,hình như ba nó mới có tư cách gọi Thi là anh chứ nó thì ku còn bé mà dám goi là anh hả

nhiepphong gửi lúc: 20:27:56 Ngày 27-05-2008

bậy wa'.ai lại chửi bạn thế. Như ch.. thôi!

robertchanh gửi lúc: 10:36:42 Ngày 27-05-2008

that su bai van nay ko hay con y kien cua ban nao noi day la tac pham cua nha phe binh van hoc thi minh dam khang dinh nha phe binh van hoc nay chac mua bang cap roi viet lan mang ,ko xung de tren web

ToTaiNang gửi lúc: 21:17:30 Ngày 21-05-2008

cho mình hoỉe cái đề bài nêu gì mà lại đi lạc sang đề khác zậy thế là đâu có đúng đề (lạc đề chăng ).........

caibangpro51 gửi lúc: 16:58:22 Ngày 21-05-2008

sao lại có những người như bạn datcbg01 ở đây nhỉ? đây là nơi chúng ta học tập và trao đổi về văn vậy mà bạn lại nói ra những lời như vậy mong admin xử lí những trường hợp như vậy để trang web của chúng ta ngày càng hoàn thiện

despondent gửi lúc: 22:00:37 Ngày 15-05-2008

hahahaha, cái gì thì cũng chê được. Bó tay với những members of onthi. Đây là bài rút từ " Những vẻ đẹp thơ " đấy. Mấy bạn dám chê chứng tỏ chưa đọc bài văn này, ngôn ngữ thể hiện rõ đây là của 1 nhà phê bình tác phẩm mà.Một lần nữa nghiêng mình kính cẩn, chê cũng phải có mức độ chứ.....

chipyeu gửi lúc: 21:32:00 Ngày 14-05-2008

minh nghi len len phan tich chi tiet hon nua

nguyenloi010188 gửi lúc: 17:36:36 Ngày 07-03-2008

De nghi khi len trang on thi cac ban su dung loi le cho dang hoang mot chut ,noi day la noi vua hoc hoi ,vua vui choi ,vua binh luan y kien cua nhau .Toi nghi rang ban cung co thich VAN nen ban moi vo trang VAN , co sao lai dua loi le ko hay nhu vay?

huongmuathu gửi lúc: 17:26:25 Ngày 26-12-2007

cung~ tam ah' , hoi do?

hellokitty16091990 gửi lúc: 22:44:57 Ngày 25-12-2007

bai viet chan qua.Mo dau do ec, cha co gi la moi me .Toi nghi ko nen dang nhung bai kieu nhu the len nhung trang hoc on thi nhu the nay.

kimsathan gửi lúc: 20:06:52 Ngày 23-12-2007

trời ơi!bài này kêu phân tích chứ có kêu bình giảng đâu, onthi ơi là onthi, mà nếu bình giảng hay phân tích kiểu này thì dưới 5 điểm là cái chắc

kimsathan gửi lúc: 20:06:43 Ngày 23-12-2007

trời ơi!bài này kêu phân tích chứ có kêu bình giảng đâu, onthi ơi là onthi, mà nếu bình giảng hay phân tích kiểu này thì dưới 5 điểm là cái chắc

teo123 gửi lúc: 16:39:05 Ngày 20-12-2007

hong hieu g'i het'

ke0mut gửi lúc: 16:49:37 Ngày 12-12-2007

bài này viết dở ẹc đầu thì to đuôi thì bé toàn chép thơ nản

anhlaem987 gửi lúc: 12:20:38 Ngày 29-11-2007

bai gi ma do vay

anhlaem987 gửi lúc: 12:20:38 Ngày 29-11-2007

bai gi ma do vay

thuysang_dn gửi lúc: 16:02:28 Ngày 24-11-2007

minh' cung thay' chep' lai tho la' nhieu' !!!!!!!1, phan tich kieu~ gi' ma' toan' thay tho la' tho

vunamphuong gửi lúc: 18:11:14 Ngày 14-11-2007

phan tich qua it.chang hieu gi ca.chi thay chep lai tho la nhieu

MuaHong gửi lúc: 17:23:03 Ngày 09-10-2007

Mình nghĩ qua mỗi bài giải chúng ta sẽ tìm được những ý hay và từ đó biến chúng thành của mình ... Hãy tôn trọng bài viết trong diễn đàn như tôn trọng chính bạn . Chúc vui.

Trangxynh gửi lúc: 07:13:43 Ngày 30-09-2007

Sao bài này phân tích chán vậy ta...Chẳng ăn nhằm gì với bài tập cả...Có nhầm lẫn gì không vậy ta???