Con sông Đà d¬ưới ngòi bút Nguyễn Tuân trở thành một sinh thể vừa hung bạo vừa trữ tình.

a. Sông Đà - con sông hung bạo, nham hiểm: Nhà văn đã không quản ngại công phu quan sát, tìm hiểu kĩ càng, vận dụng biện pháp nhân hoá để miêu tả sự hung bạo ấy trên nhiều dáng vẻ:lúc thể hiện trong phạm vi một lòng sông hẹp, như chiếc yết hầu bị đá bờ sông chẹt cứng; khi thì lại hiện ra trong khung cảnh mênh mông hàng cây số của một thế giới đầy gió gùn ghè, đá giăng đến chân trời và sóng bọt tung trắng xoá; khi thì mặt thác với dòng nước như hùm beo lồng lộn; khi thì là những hòn đá sông lập lờ cạm bẫy, lúc lại là những cái hút nước xoáy tít lôi tuột mọi vật xuống đáy sâu. Đến âm thanh của sóng thác sông Đà cũng luôn luôn thay đổi: mới oán trách nỉ non đã chuyển sang khiêu khích, chế nhạo rồi đột ngột rống lên, thét gầm lên...Bên cạnh biện pháp nghệ thuật nhân hoá, nhà văn còn mượn ở các ngành, các bộ môn trong và ngoài nghệ thuật để làm nên hàng loạt liên tưởng, so sánh, tưởng tượng rất kì lạ , bất ngờ như đoạn miêu tả cái hút nước quãng Tà Mường Vát "nước ở đây thở và kêu như cửa cống cái bị sặc" lại "ặc ặc lên như vừa rót dầu sôi vào" hay như sự tưởng tượng xuất thần của nhà văn "thành giếng xây toàn bằng nước sông xanh ve một áng thuỷ tinh khối đúc dày..."

Nguyễn Tuân nói nhiều đến sự hung bạo của một con sông Đà đầy đá nổi, đá chìm và thác dữ. Nhưng ông vẫn cho chúng ta nhận thấy, bên cạnh, và cả bên trong sự hung bạo ấy, hình ảnh con sông vẫn nổi bật lên như một biểu tượng về sức mạnh dữ dội và vẻ đẹp hùng vĩ của thiên nhiên đất nước.

b. Sông Đà- một dòng chảy trữ tình

Dòng Đà giang chỉ thực sự trữ tình khi đã chảy qua Chợ Bờ,và đã để lại những hòn đá thác xa xôi trên thượng nguồn Tây Bắc.

- Hình dáng: Sông Đà mềm mại, duyên dáng như một thiếu nữ kiều diễm: tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình..

- Màu sắc: biến đổi theo mùa rất sinh động. Mùa Xuân nước sông Đà xanh màu xanh ngọc bích, rồi cứ mỗi độ thu về nó lại "lừ lừ chín đỏ"

- Không gian thơ mộng mơ màng

• lặng tờ / tịnh không một bóng người

• bờ sông hoang dại như một bờ tiền sử, phảng phất nỗi niềm cổ tích...

- Cảnh vật: ngô non/ cỏ gianh đồi búp đãm sương đêm/ đàn hươu thơ ngộ/ đàn cá vọt lên bụng trắng như thoi

Tóm lại: Con sông mang vẻ đẹp thơ mộng, kì thú, tự nhiên như chẳng vướng trần, khơi nhiều cảm xúc cho con người -> như một cố nhân.

* Kết luận:

- Đặc điểm sông Đà: vừa hung bạo, nham hiểm vừa thơ mộng, trữ tình.

- Kết tinh phong cách Nguyễn Tuân: Khám phá sông Đà bằng kiến thức của nhiều lĩnh vực; tài hoa trong sử dụng ngôn ngữ. Có thể thấy nhà văn đã sử dụng một loạt biện pháp nghệ thuật để mô tả thiên nhiên: nới rộng cấu trúc câu văn, nghệ thuật so sánh độc đáo, biện pháp nhân hoá tài tình. Đặc biệt cách liên tư¬ởng đẹp, bất ngờ, táo bạo cùng với nhiều chi tiết gợi cảm.

- Con người nhà văn: tình yêu với thiên nhiên, non sông đất nước