Vua Philip đệ nhị vừa dẹp yên những người Phlamăng phiến loạn trở về Mađơrit với tư thế người chiến thắng; thành phố náo nhiệt lên vì phấn khởi, mạch sống của nó như đập rộn ràng theo một nhịp độ mới. Các cuộc thi đấu, liên hoan âm nhạc, ca ngợi thắng lợi của Hoàng đế như người chiến binh, và đồng thời như người bảo vệ tín ngưỡng Gia tô giáo trong khắp châu Âu.

Thú vui lớn nhất của dân chúng là một lễ hoả thiêu lớn để Hoàng đế nhân dịp này khẳng định trọng thể rằng Ngài sẽ ủng hộ hoạt động của Toà án tôn giáo trong cuộc chiến đấu không ngừng của họ chống tà giáo.

Khi Ăngtôniô biết bác sĩ Vêdan đẽ trở về, cùng với Vua, anh nhờ chuyển tới ông lời đề nghị gặp mặt. Được chấp thuận ngay trong ngày lễ tưng bừng, anh chẳng thấy phiền hà gì vì anh không hề muốn dự xem vụ hoả thiêu: anh sẽ không thiếu dịp xem và đã biết quá rõ những hoạt động của Toà giáo. Có lẽ anh sẽ phải gánh chịu hậu quả của nó, vì mối đe doạ hình như đang thể hiện ngày càng cụ thể xung quanh những người nào dám khởi xướng ra điều gì trái với những điều mà các vị pháp quan đã định.

Phố xá chật ních người, Ăngtoan phải len lỏi qua đám đông để đi vì nhà của Vêdan gần quảng trướng lớn, nơi tổ chức lễ hoả thiêu.

Mọi người đã đứng đầu quảng trường nhưng trên mọi ngả vào vẫn xô đẩy chen chúc nhau vì họ quá háo hức thưởng thức cảnh tượng: đám rước, đoàn người đi theo, lúc hành lễ hoả thiêu và sự kết thúc: Cái chết của những kẻ tà giáo trên giàn lửa của buổi lễ.

Khi anh gõ cửa nhà thầy thuốc ngoại khoa, Ăngtôniô vẫn còn nghe tiếng ào ào vô tận của đám đông, giống như tiếng biển ầm ì, vì nó có cả nhịp điệu và sự đu đưa, tiếng ào vào rồi cuộn ra. Một người hầu đưa anh vào phòng dành để tiếp bệnh nhân hoặc khách đến thăm.

Vêdan đứng bên cửa sổ cao nhìn đầu người nhấp nhô như sóng ở phía dưới. Bỏ chiếc áo thầy thuốc sẫm màu ra, ông mặc đồ nhung lịch sự với chiếc quần cộc đen trên đôi chân ngắn. Ở dây lưng của ông đu đưa một chiếc túi rất đẹp để hở ra một mẩu khăn tay bằng vải mịn. Khi ông quay lại Ăngtoan thấy có một khuôn mặt rám nắng chiến trường có bộ râu tỉa rất cẩn thận, bộ tóc đen quăn thành búp, chiếc cổ áo cao nhiều nếp chun theo kiểu Tây Ban Nha mở phía trước và dây buộc đã cởi ra. Nhưng trong khi quan sát hầu như vô ý thức mọi chi tiết ấy, anh rất ngạc nhiên và lúng túng trước cặp mặt nâu ác cảm đến lạnh lùng.

Ăngtoan cúi chào rất thấp:

- Thưa bác sĩ Vêdan, tôi rất hân hạnh được gặp ngài, - anh nói. - Tôi có thể nhận dược ngài giữa hàng trăm người và bất cứ ở đâu, căn cứ vào chân dung ngài trong cuốn Phabrica.

Vêdan gật đầu chào hơi nhanh và lạnh lùng dù thái độ ác cảm của ông đã hơi giảm bớt khi nghe nhắc đến tác phẩm yêu mến của mình. Ông hỏi, giọng nặng và đặc Phlamăng.

- Ông muốn tôi khám bệnh?

Đã mấy tháng nay Ăngtoan chờ đợi lúc được gặp gỡ người thầy mà từ lâu anh hết lòng tôn sùng, nhưng anh không được ông tiếp đãi nồng nhiệt như anh hy vọng ở một người đàn anh về cơ thể học.

- Chúng ta có thể nói tiếng Ý được không à? - anh hỏi có đôi chút rụt rè, - Tôi nói tiếng Tây Ban Nha chưa được vững.

Nhắc đến người Ý yêu quý của ông không biết có gợi cho ông những kỉ niệm vui lòng không? Nhưng ông đã mỉm cười:

- Ông vừa ở Ý đến đây?

- Thưa vâng, - Ăngtoan trả lời và rất ngạc nhiên, - Tôi tưởng ngài đã biết.

Giọng của người đàn anh trở nên chua chát:

- Tất cả những gì tôi đã biết là như thế này: có một anh thầy thuốc tôi chưa bao giờ nghe nói đến xuất hiện ở Mađơrit như từ trên trời rơi xuống, được phong ngay lập tức là thầy thuốc riêng của Hoàng hậu lấn át tất cả các thầy thuốc của nhà vua vốn có trách nhiệm chăm sóc tất cả những người trong hoàng gia trong khi tôi đi vắng.

Ăngtoan thoáng thấy lý do làm cho bác sĩ Vêdan lạnh lùng.

- Tôi có được phép hỏi ngài đã được thông báo này từ nơi nào không?

- Từ quốc vụ Tổng trưởng của Hoàng thượng, ngài giám mục thành Tôledơ.

- Đức giám mục có chịu khó trình bày với ngài rằng tôi được cấp bằng về y khoa ở chính trường dại học của ngài, trường đại học Pađu, và tôi làm trợ giáo cho bác sĩ Phalôpiut trong việc giảng dạy cơ thể học và ngoại khoa không?

Lần này thì đến lượt Vêdan gật gù và tỏ vẻ ngạc nhiên:

- Thật à?

- Không có gì thật hơn! - Ăngtoan trả lời, lần này đến lượt anh lên giọng chua chát, - Tôi đến đây không mang danh vị giả, cũng không dùng thủ đoạn lừa gạt. Tôi là thầy thuốc riêng của ông Girôlamô Belacmi, chủ Ngân hàng ở Phlôrăngxơ hiện nay đang ở Mađơrit. Việc đã xảy ra là tôi phải cấp cứu một vết thương nặng của hầu tước Grigianva và tôi dùng thành công cách điều trị mà bác sĩ Ăngbroadơ Parê đã khuyến khích.

- Parê! Ông quen Parê sao! - Vêdan thốt lên.

- Qua các tài liệu ông viết thôi. Nhưng bản thân tôi cũng được một đồng nghiệp của ông chữa, đó là bác sĩ Đuyvan ở Phlôrăngxơ.

- Điều này thật lạ lùng! - Vêdan nói. - Tôi đã có hân hạnh cùng làm việc với bác sĩ Parê, khi chữa một vết thương cho vua nước Pháp. Xin mời ông ngồi, bác sĩ Xecvêtut. Tôi bắt đầu hiểu là tôi được thông báo sai về ông.

- Tôi không nghi ngờ gì về việc ấy. - Ăngtoan khinh bỉ nói.

- Hãy nói cho tôi biết về vết thương của Đôn Pêdrô. - Vêdan ra lệnh.

Ăngtôniô kể lại trường hợp ấy với mọi chi tiết. Khi anh thuật đến lúc mổ, Vêdan không thể điềm tĩnh được nữa, mắt ông sáng lên.

- Nói đi, Nói đi!... - ông cúi về phía Ăngtoan. Khi rạch vào khoang màng, anh tìm thấy mủ chứ?

- Đúng như ngài đã nói.

- Khi lấy hết mủ, bệnh khỏi nhanh chứ?

- Rất nhanh. Nhưng rủi ro là bệnh nhân của tôi vừa bị Toà án Tôn giáo bắt.

- À! Phải!... Toà án Tôn giáo...

Vêdan rùng mình.

- Ở đây họ... rất có thế lực, - ông khẽ nói và nhìn quanh vẻ lo ngại.

Như nhắc lại lời ông nói, một thứ âm thanh ầm ầm vẳng lên từ cổ họng của đám đông đang tụ họp ở ngoài quảng trường.

- Tôi trông mặt ông quen lắm, bác sĩ ạ. - Vêdan ngẫm nghĩ nói.

- Có lẽ tôi có đôi nét giống anh tôi.

- Anh của ông à?... Đúng rồi! Họ của ông đúng là Xecvêtut phải không?

- Tôi là em trai Misaen Xecvêtut, - Ăngtoan thản nhiên nói.

- Lạy Đức Mẹ Maria! - Vêdan kêu lên. - Em của người bạn quý của tôi. Thế mà tôi đã tỏ vẻ kém lịch sự với anh chỉ vì những lời dối trá ấy! Thứ lỗi cho tôi, thứ lỗi cho tôi, anh bạn nhé!

- Ngài đã được tha thứ, - Ăngtoan mỉm cười nói.

Lúc này anh đã được tiếp đón như anh chờ đợi và anh sung suớng trong lòng vì người mà anh coi như thần thánh của mình đã không làm anh thất vọng.

- Điều này cũng đáng ngạc nhiên. - Vêdan vui vẻ nói tiếp. - Chúng mình phải ăn mừng cuộc gặp gỡ vui sướng này chứ. Một cốc rượu nho Tây Ban Nha nhé, ít ra cũng phải thế.

Người hầu mang rượu đến cho họ, hai người ngồi đối diện với nhau. Vêdan nói:

- Bây giờ thì nói về anh đi, Ăngtôniô. Anh cho phép tôi gọi tên chứ?

- Rất vui lòng, thưa tôn sư! Tôi bắt đầu từ chỗ nào đây?

- Bắt đầu từ Pađu.

Nhà cơ thể học thở dài.

- Ôi! Tôi thực đã sống ở đấy những ngày sung sướng nhất... Khi tôi chuẩn bị cuốn Phabrica. Tại sao lại rời bỏ Pađu, anh bạn nhỉ? Trên thế giới không có nơi nào đẹp hơn đấy.

Ăngtoan lưỡng lự. Anh chờ câu hỏi này nhưng đồng thời anh cũng lo sợ nó. Thấy anh lưỡng lự, Vêdan vội nói:

- Tôi đã động đến việc riêng của anh rồi. Hãy quên câu hỏi của tôi đi.

- Không, - Ăngtôniô bỗng quyết định. - Không, trái lại, tôi muốn nói hết để thầy nghe...

Khi anh kết thúc câu chuyện, Vêdan trở nên nghiêm trang:

- Số phận thông thường của những người nghĩ bằng đầu óc của mình giống như người chui vào tổ ong bò vẽ. Việc xảy ra cho tôi cũng thế...

Ăngtoan đầy hy vọng nói tiếp:

- Nhưng bây giờ thì tôi mong rằng chúng ta có thể cùng tiếp tục nghiên cứu.

Vêdan cau mày:

- Từ khi tôi ở Mađơrit, tôi không làm phẫu thuật. Tuy vậy tôi cũng nóng lòng muốn được nghiên cứu phát minh mới này, phát minh của anh ấy mà, về tuần hoàn qua phổi.

- Tôi sẵn sàng chứng minh để thầy xem. Thầy có thể kiếm được xác chết không?

- Phẫu tích bị cấm ở Tây Ban Nha. Nhưng Hoàng thượng tỏ vẻ rất mong muốn nâng cao chất lượng ngành y ở đây. Có lẽ ngài sẽ cho phép chăng?... Chúng ta sẽ cùng suy nghĩ về việc này để tìm cách. Tuy nhiên, anh nói thực tình đi, anh có cho rằng anh sẽ được an toàn ở Mađơrit này không, Ăngtôniô?

- Chưa có gì đáng phàn nàn xảy ra cho tôi từ khi Đôn Pêđrô bị bắt, như thầy đã thấy rõ đấy.

Vêdan thở dài:

- Vậy thì có thể hy vọng họ sẽ để cho anh yên. Dù thế nào thì chúng ta chỉ có thể chờ và thấy sự việc đến. Ở Tây Ban Nha người ta trở thành triết gia vì vấn đề định mệnh. Hôm nay anh sung sướng, khoẻ mạnh, anh sống một cuộc sống tốt đẹp hơn mọi người. Ngày mai anh có thể thức dậy trong xiềng xích của Toà án tôn giáo và thế là xong cả.

Ăngtoan rùng mình và nhăn mặt nói:

- Tôi rất muốn làm triết gia về vấn đề ấy. Nhưng tôi không tiếp nhận chủ nghĩa định mệnh như vậy.

- Điều ấy sẽ đến. - Vêdan nặng nề nói. Sự chịu đựng sẽ đến với mỗi người chúng ta...

Giọng ông thân thiết như giọng một người cha đồng thời lại vô cùng lơ đãng.

- Tôi còn học được một điều khác ở Vơnidơ, - Ăngtoan nói tiếp để tránh câu chuyện nặng nề ấy. - Tôi cho rằng điều này sẽ làm thầy quan tâm. Ít ra thì tôi cũng tin rằng sự hiểu biết này có thể áp dụng trong y học.

- Trời ơi! Anh là nhà giải phẫu học chưa đủ à? Nói đi, Ăngtôniô. Kể đi!

Thế là Ăngtoan kể tỉ mỉ lại các thực nghiệm về thôi miên và những gì anh đã nghiên cứu trong lĩnh vực này cùng với Lôđôvixi Anhôlô. Khi anh nói xong, Vêdan băn khoăn cau mày hỏi:

- Nhưng... thôi miên là cái gì?

- Thực ra, tôi cũng không biết nữa. - Ăngtoan thú nhận. - Nhưng người ta nói rằng đó là một cái gì truyền từ cơ thể này sang cơ thể kia... tôi không biết tại sao và bằng cách nào cái thứ không biết... và phi vật chất ấy lại truyền được. Vì hai người liên quan hoàn toàn không cần chạm trực tiếp vào nhau...

- Vậy thì cần tổ chức một buổi chứng minh. - Vêdan gợi ý. Tôi thực sự tò mò muốn biết điều ấy.

Tiếng hò reo của đám đông đang chen chúc nhau ở quảng trường càng man rợ, mạnh mẽ hơn. Vêđan ra cửa sổ và bảo người bạn mới:

- Đức Hoàng thượng đang đến. Nếu anh chưa bao giờ thấy cảnh này, anh sẽ thấy rất thú vị.

Tiếng chân của một đoàn người diễu hành nện xuống con đường quanh quảng trường. Giống như những tảng đất bị lưỡi cày hất sang hai bên, khối người giãn ra thành một luống sâu, cắt ngang cảng sóng những con người liên kết thành một bức tường người vững chắc, thỉnh thoảng một cái cổ thò ra, vươn ra, cố đưa cho xa cái đầu đang háo hức không bỏ qua một tí gì trong cảnh tượng đặc biệt ấy, một món ăn tinh thần bổ béo và phấn khích, đó là sự kết tội và hành hình những kẻ tà giáo.

Đi đầu đoàn người đang đến quảng trường là "Hội ái hữu thánh Pie tử vì đạo" những chiến sĩ của đức tin mặc toàn một màu đen ảm đạm, phía trước, lá cờ lớn có dấu thập tự xanh sẫm của Toà án tôn giáo nổi lên và những dải lụa bay phấp phới. Chân họ đi đều và chắc, mặt họ u tối. Hàng người ảm đạm ấy đi qua giữa hành lang dành riêng cho hoàng gia và giàn giáo để đỡ những cơ thể run rẩy của những kẻ khốn kiếp sắp bị trừng phạt về tội liều lĩnh, họ đang sắp tạo ra cảnh hấp dẫn cho ngày hôm nay.

Cách xa một chút có một bệ cao riêng biệt hẳn, trang hoàng còn lịch sự hơn chỗ của hoàng gia. Một chiếc lọng đỏ rực và vàng che ở trên, bốn góc chống bằng bốn chiếc giáo thép đã xạm màu, trang trí thêm các quả bông và dải vàng rực rỡ nhất. Dưới chiếc lọng này, các vị pháp quan sẽ đến ngồi, đây là những trọng tài tối qua của đức tin của con người đối với Chúa.

Tiếng ầm ầm lại từ đám đông đưa lên. Mọi cái đầu quay lại để nhìn theo Đức vua đang oai nghiêm bước đến. Động tác này giống như ngọn sóng nhô trên mặt nước. Tiếng ồn ào trầm trầm giống tiếng gió thổi.

Ăngtoan cũng cúi xuống để nhìn cho rõ người đang cầm trong tay vận mệnh của bao nhiêu người, bao nhiêu dân tộc nhưng mọi người biết rất ít. Anh trông thấy một người mảnh khảnh, mặc đồ đen giản dị, không nghi thức long trọng cũng không có trang sức đắt tiền. Người ấy giống mọt người đàn ông buồn rầu, nặng nề vì sức nặng của trách nhiệm, đầy nếp nhăn của lo âu hơn là giống một vị hoàng đế quyền thế.

Từ bục cao, ngài ngắm nhìn đám đông bầy tôi của ngài, trong khi hai tay ngài nâng một chiếc kiếm lớn, vỏ kiếm khảm châu báu, ánh mặt trời chiếu vào làm loé lên hàng nghìn tia lửa.

Rồi ngài thong thả quay đi, đặt kiếm và vỏ lên chiếc bàn nhỏ ở trước chiếc ghế tựa kê cao để tạo vẻ oai vệ của ngai vàng.

Vêdan nhận xét vắn tắt:

- Toà giáo mới tìm ra được cách này. Họ vừa tỏ ý mong muốn được thấy Hoàng đế thề trước công chúng là sẽ ủng hộ họ trong hành động thanh trừng. Sự bóc lột như vậy sẽ tạo được một ấn tượng rất tốt trong dân chúng và củng cố thêm sự kinh hoàng mà Toà án tôn giáo gây ra cho họ.

- Tôi hiểu việc này khá dễ dàng , - Ăngtôniô khẽ nói, - chỉ những việc chuẩn bị hành lễ cũng đủ làm mọi người ngấm ngầm sợ hãi.

Vua ngồi xuống ghế. Các người trong hoàng gia ngồi theo. Trước tiên Hoàng hậu. Đằng sau bà, lăn tới chứ không phải đi tới, một người mặt đồ trắng đính vàng, thân thể béo tròn, hai chân bé đến nỗi hình như không mang nổi một tấm thân đồ sộ với cái đầu to tướng, một thằng lùn trong chuyện cổ tích đúng hơn là một con người.

Nhân vật kỳ quặc này là ai? - Ăngtoan hỏi.

- Đôn Cáclôt, con trai vua, Hoàng tử kế vị.

Rồi đến một cô gái đẹp lộng lẫy, - Ăngtoan bíu chặt hai tay vào bậc cửa sổ và vô tình thốt ra một tiếng kêu ngạc nhiên. - Không còn nghi ngờ gì nữa: bộ mặt kiêu hãnh với bộ tóc vàng rủ quanh đúng là bộ mặt của Luxia Belacmi.

Vêdan nhận thấy sự chú ý bất thình lình của Ăngtoan, ông cũng cúi xuống, thấy cô gái đẹp, và khẽ nói:

- Phải, cô ấy đẹp lắm. Nhưng tôi không biết cô này.

- Đây là cô Luxia Belacmi. Cháu gái của thân chủ tôi. - Ăngtoan bối rối nói.

Vêdan nhìn anh nửa lưỡng lự, nửa tinh quái rồi chuẩn đoán:

- Yêu cô ấy rồi, phải không?

- Thưa thầy, không. Cô ấy chỉ là một người bạn quý.

Vêdan trầm ngâm khẽ nói:

- Nếu tôi có một người ban quý và đẹp như vậy, tôi sẽ cố khuyên cô ấy đừng làm thức tỉnh sự chú ý của Hoàng tử.

Ăngtoan bỗng rất lo lắng. Anh nhớ lại một vài câu chuyện ghê tởm đã được nghe kể về người thừa kế ngai vàng Tây Ban Nha. Con của Philíp đệ nhị trong lần kết hôn thứ nhất, Hoàng tử Đôn Caclôt này, nay khoảng 18 tuổi, mấy năm trước bị ngã suýt chết và nhờ tài của Vêdan mổ mới cứu thoát.

Đấy là một lý do làm cho Philíp đệ nhị gắn bó với người thấy thuốc của mình dù mỗi ngày một rõ ràng ngài đã sinh ra một con quái vật nhưng Đức vua vẫn yêu con lắm và không từ bỏ hy vọng được thấy hắn trở thành người. Nhưng toàn thể Mađơrít đều đồn đại về tính phóng đãng trắng trợn của Hoàng tử, về cách ăn uống lạ lùng của hắn, nuốt đủ thức đồ lạ lùng và thường bắt khách của hắn cũng làm như thế dù họ có chết nghẹn trước mắt hắn. Tồi tệ hơn cả là những câu chuyện về cuộc trác táng bẩn thỉu, những sự sa đoạ của hắn và việc hắn kể ra những người đàn bà đã bị hắn cưỡng ép rồi cuối cùng bỏ rơi, bị nhơ nhớp vì bệnh đậu mùa Pháp (1), bệnh hoa liễu, làm hao mòn thân thể.

Sắc đẹp lộng lẫy của Luxia không thể không thu hút một tên bất thành nhân dạng như thế được. Ăngtoan biết như vậy. Anh dự định sẽ bảo Luxia đề phòng ngay khi anh có dịp.

Các chiến sĩ của đức tin đã đến quảng trường lớn và phía sau họ là vị linh mục sẽ làm lễ trong buổi lễ này.

Đó là Đôn Expinôda, giám mục thành Tôledơ, mặc áo lễ đỏ như nghi thức đã định, mũ giám mục đội trên đầu, hình bánh thánh giơ cao trước mặt ông. Ông đi như đếm từng bước và trên đường ông đi qua, những người quỳ gối xuống, đấm ngực và rên rỉ theo nhịp chiếc chuông nhỏ mà một giáo sĩ rung luôn tay.

Cuối cùng, sau đoàn người có quyền thế mặc áo sẫm, đến đám tù nhân: đó là những hình biếm hoạ về quần áo trên những hình biếm hoạ về người, những bộ xương chân tay rời rạc, trật khớp và bị khảo đả. Nhiều người không lê nổi nữa, những thầy dòng Đôminích gần như phải xốc họ, áo trắng không vết bợn tương phản dữ dội với những áo trùm đen. Các thầy dòng vừa dìu những người bị kết tội mà họ đang đưa đến số phận cuối cùng vùa khích lệ họ thú tội, thừa nhận các lỗi lầm và cầu xin Nhà thờ tha thứ cho tội lỗi đáng căm ghét. Như vậy là những mảnh người này là những kẻ tội phạm, và chính vì để cứu vớt linh hồn họ mà họ đã có sự dàn cảnh long trọng này.

Ăngtôniô không ghìm nổi tức giận:

- Họ chịu trừng phạt như thế chẳng đủ rồi à? Thầy trông người kia xem! Hai xương hông như rời ra.

Vêdan khẽ bảo cho anh biết:

- Cẩn thận đấy! Phải đề phòng. Ở Mađơrít không ai bàn luận về quyết định của Tôn giáo. Tường của hoàng cung cũng có tai đấy.

Ăngtoan rời mắt khỏi cảnh tượng ghê rợn ấy.

Màu vàng gớm ghiếc của áo phạm nhân mà người ta gọi là Xanbênitô, mũ nhọn bằng bìa dày đặt lên những đầu trọc, vẽ đầy quỷ và thú vật dị hình đang quằn quại, cái cười méo mó trên bộ mặt của những người đã hoá điên - cả đám người đau đớn, ghê sợ, và thô lỗ hợp thành một cơn ác mộng mà giấc ngủ không bao giờ gợi ra được.

- Thầy có thấy Đôn Pêđrô Grigianva trong đám người tù không? - Ăngtoan hỏi.

- Anh không biết à? Đức vua đã truyền lệnh trả lại tự do cho ông ấy.

Ăngtoan mở to mắt ngạc nhiên.

- Tôi tưởng không ai huỷ được lệnh của Toà giáo?

- Đức Hoàng thượng có thể. Ngài làm việc ấy khi nhận định rằng Toà giáo đã nhầm. Đôn Pêđrô Grigianva thuộc dòng dõi một trong những gia đình quý tộc lớn nhất ở Tây Ban Nha, ông lại là một chiến sĩ lớn. Vương miện cần mọi thứ thuế thu nhập được từ khi người Phlamăng nổi dậy. Ngài không thể thiếu sự phục vụ của một trong những người con dũng cảm nhất.

- Thế là ông ấy được tự do?

Vêdan nhún vai mệt mỏi và khẽ nói:

- Hành hình một con người còn có những cách khác với việc đưa lên giàn lửa.

Tiếng khí giới va chạm hoà vào tiếng ồn ào của đám rước đang điều hành ở quảng trường. Một nhóm người mang vũ khí của lực lượng cảnh sát tiến bước rất nhịp nhàng, ánh mặt trời hắt ra từ những chiếc mũ sắt nhẵn bóng rọi vào những ngọn giáo cao cần thẳng tắp trong ánh nắng. Di chuyển đều như máy, cùng lắc từ trái sang phải, từ phải sang trái, và mỗi lần, tiếng va chạm của kim khí đụng vào nhau lại vang lên. Họ diễu hành dọc theo khu vực Hoàng gia và mở ra một khoảng trống trong không gian hình tam giác giữa ba bệ cao. Ai thấy đều trông rõ cảnh tượng khủng khiếp đấy: một nhóm người bị treo lủng lẳng trên những sào dài, đấy là các hình nộm nhạo báng thô lỗ những người bị kết án theo tập tục. Mỗi hình nộm này làm bằng rơm, quấn giẻ, cái mặt giả làm bằng một mẩu vải vẽ rất thô thiển, thể hiện sự điên cuồng và sự đau đớn. Mỗi hình ấy đều mặc Xanbênitô thật và đội corêda, một thứ mũ dùng để chế giễu.

Đám đông bỗng trầm lặng như bị một tấm màn bao phủ và toàn quảng trường bỗng như lắng hẳn đi. Ăngtoan rùng mình như khi gió biển căm căm giữa mùa đông làm giá lạnh tuỷ sống.

Một người to lớn mặc áo giáp cưỡi con ngựa to trùm vải đen, giơ cao lá cờ của Toà án tôn giáo trên đầu mọi người. Trong một khung bầu dục thêu ở mặt cờ quay về phía công chúng, dấu thập tự xanh của Toà án làm cho mọi người nhìn thấy sợ lạnh người. Hai bên dấu thập tự xanh thêu hai hình. Một hình biểu hiện sự khoan dung, một cành ô-liu, chứng tỏ lòng nhân hậu của Tôn giáo cho phép những kẻ có tội đã thú nhận tội và trở về với nhà thờ trước giờ cuối cùng được đặc án chết treo cổ trước khi cho lửa đốt. Một hình là biểu tượng thanh gươm. Trông thấy nó mọi người sẽ nhớ rằng những kẻ liều lĩnh dám chống lại nhà thờ, dù chống những người đại diện Nhà thờ, hay những uỷ viên của toà án Tôn giáo, đều sẽ bị phạt như phạt cỏ.

Dưới bóng cờ, linh mục Inhaxiô Môlina, Đại pháp quan của Mađơrít, khiêm tốn cưỡi một con la. Một giáo sĩ vô danh đi sau, cũng cưỡi la như thế. Dù tỏ vẻ khiêm tốn, vị Pháp quan trông vẫn dữ dội và đáng sợ một cách kỳ lạ. Từ trên cửa sổ, Ăngtôniô vẫn có thể trông thấy những con mắt nhạt màu và độc ác, từ đáy hốc mắt sâu đang toả ra thứ lửa lạnh giá lên khắp đám đông. Hình như, cũng trong một lúc ông ta vừa tìm những dấu hiệu cho phép ông ta bắt cầm tù những kẻ tà giáo khác.

- Anh có thể thấy nhiều nhà quý tộc của triều đình trong đám này, - Vêdan giải thích. - Họ làm như vậy để tự bảo vệ.

- Họ cũng có quyền lực tuyệt đối à? - Ăngtoan Xecvê hỏi.

- Gần như thế. Nhưng Đức ông nhấn mạnh sự tôn trọng công lý. Khi còn đôi chút nghi ngờ về sự phạm tội, bị cáo có quyền khiếu nại đến ngai vàng.

Lúc này đám rước đã vào đến quảng trường Mayo. Cây cờ lớn có dải lụa đen đặt dưới lọng của giám mục, trước bàn thờ có hai cây nến đang cháy, giữa hai cây nến ấy là một tu sĩ bưng bình hương khói lên nghi ngút. Mắt khán giả chăm chú nhìn vào bàn thờ, khi giám mục long trọng trong bộ áo mũ lễ bước ra lên làm lễ. Lăn lóc như những con vật lạc lõng trên các ghế dài ở giàn giáo, những tội nhân mà buổi lễ hôm nay dành để sỉ nhục họ hình như bị bỏ mặc không được tham dự vào đây. Có những người đã ngủ, nằm cuộn tròn người, những người khác phát điên vì bị tra khảo đang lảm nhảm nói như mất trí, nhung đa số im lìm, thân thể và tinh thần bị tê liệt bởi viễn cảnh đen tối đang mở ra trước họ.

Làm lễ xong, giám mục bắt đầu giảng về lòng tin, tố cáo gay gắt những tội lỗi của những bị cáo đã bị kết án. Đoạn cuối kết thúc bằng lời khuyên những con người khốn khổ chất đống lên chiếc bục ô nhục phải làm lành với Nhà thờ trước khi bị giao thông cho công lý và cơ thể bị công lý huỷ diệt.

Rồi đến các công tố viên đọc cáo trạng kể tội từng tội phạm. Có những người sẽ sống suốt đời trong hầm tối, số phận của họ còn tệ hơn những người bị treo cổ ngay, nhưng đa số bị hoả thiêu, một cảnh sát dùng bàn tay tàn nhẫn giữ họ đứng trong khi người chủ trì đọc bản án, rồi kẻ khốn kiếp ấy bị lôi xềnh xệch gần như đã chết đến giàn lửa.

Christi nomine invocato (2)! Vì chỉ có cầu tên chúa thì sự êm đềm mới thấm nhuần vào những con người này.

- Lạy thánh Maria ! - Vêdan lẩm nhẩm. - Họ sắp bị thiêu ở quảng trường.

- Đấy không phải là thường lệ sao? - Ăngtôniô hỏi.

- Không. Thông thường họ còn biết liêm sỉ là đưa tội phạm đi chỗ khác. Nhưng Toà án tôn giáo chắc thấy nhà vua tỏ ra quá nhẹ tay đối với bọn tà giáo ở xứ Palăngđrơ nên muốn tác động đến dư luận công chúng. Và đây là cách toà án Tôn giáo cảnh cáo đấy.

- Với Đức vua?

Vêdan nhún vai:

- Với tất cả mọi người!

Hôm nay không tội nhân nào chọn hình phạt cuối cùng là thiêu sống vì tất cả đều thú tội và Nhà thờ đã chấp thuận rửa tội cho họ. Nhưng việc đó không hề miễn cho họ khỏi đền tội tà giáo bằng cái chết. Họ đang bị buộc vào cây cọc, dưới chân cọc củi chất thành đống. Nhưng vì lòng vị tha vô biên, trước khi cho lửa vào củi, một tên đao phủ lực lưỡng đã đến gần từng phạm nhân khéo léo tròng dây thòng lọng vào cổ họ. Chỉ trong một khoảnh khắc, người hành hình đã bị đám đông hoàn toàn vui thú nhìn những cánh tay co lên cố rứt dây thừng một cách điên cuồng, cảnh giãy chết của những người hấp hối.

Rồi bó đuốc cháy được vứt vào củi khô, ngọn lửa hăm hở liếm vào những tấm thân rời rã, và bắt được chúng rung lên lần cuối cùng.

Một tiếng rên rỉ khàn khàn đưa lên từ đám đông, tiếng rên rỉ lo buồn, kinh sợ và của một thứ thú vui được thoả mãn kín đáo và sâu sắc.

Không khí chiều hôm ấy mát mẻ một cách thanh thản.

Lúc đầu, Ăngtôniô kinh sợ nhìn như dán mắt vào những hình dáng thảm hại ấy rồi quay nhìn về chỗ vua ngồi. Linh mục Inhaxiô vừa đứng lên. Lúc này có mình vua ở đấy. Ngài đang đứng, hai tay đặt lên thanh kiếm chạm trổ tinh vi.

Tiếng của vị pháp quan vang lên như tiếng đại phong cầm trong khi khắp quảng trường lặng như tờ:

- Chiểu theo sắc lệnh của Giáo hoàng và các Luật thánh thiêng liêng đã ban ra, các hoàng đế cần tuyên thệ rằng sẽ giúp đỡ và phục vụ Nhà thờ Gia tô giáo rất thánh và đạo Gia tô.

Đức Hoàng thượng có đồng ý tuyên thệ trước thánh giá hay không rằng Ngài sẽ ban cho Toà án tôn giáo và các giáo sĩ của Toà mọi sự giúp đỡ để chống lại những kẻ tà giáo, những kẻ bỏ đạo và tất cả những kẻ nào trực tiếp hai gián tiếp cản trở hành động của Toà án tôn giáo? Đức hoàng thượng có đồng ý tuyên thệ hay không rằng sẽ bắt buộc mọi người dân của các quốc gia của người tuân theo các thiết chế và sắc lệnh để bảo vệ đức tin Gia tô chống những kẻ tà giáo cũng như chống tất cả những ai tán thành tà giáo, cho chúng trú ngụ hay giúp đỡ chúng?

Linh mục Inhaxiô nói oang oang trên đầu đám đông. Không lưỡng lự một giây, tiếng vua Philip vang lên tiếp theo, giọng rất cao nhưng rõ ràng rành mạch:

- Ta xin thề trước Chúa và trên lưỡi gươm công lý của ta!

Ngài nâng kiếm lên, chạm môi vào một cách sùng tín rồi đặt xuống bàn.

- Xin cho được như nguyện!

Lễ hoả thiêu kết thúc; đám đông đã no chán với cảnh kinh khủng, tản đi. Nhưng phải nhiều ngày nữa mùi khét của thịt cháy mới bốc hết, không làm uế tạp không khí nữa.

Vêdan quay lại phía Ăngtoan thấy anh trắng bệch như tờ giấy.

- Khỉ thật! - ông kêu lên. - Sau cảnh như thế này ta phải uống rượu chứ! Và phải uống rượu nho loại ngon ấy chứ!

Một dáng người mảnh khảnh mặc đồ đen từ cuối phòng hiện ra và Vêdan thốt lên:

- Đơ Ônit! Thế mà tôi không nghe tiếng anh đi vào.

Người ấy từ bóng tối tiến ra. Hắn bé nhỏ, gầy, da xạm, bộ mặt không tình cảm cũng không linh hoạt trông như mặt nạ, hai mắt xanh rất nhạt.

Hắn cúi chào:

- Ngài mải xem buổi lễ đang diễn ra. Tôi sợ làm phiền ngài.

- Ông Đơ Ônit, đến đây nâng cốc chúc mừng bác sĩ Ăngtôniô Xecvêtút, mới hôm qua còn ở Đại học đường Pađu. Đây là Bênitô Đơ Ônit, học nghề y với tôi, - Vêdan giải thích với Ăngtoan.

Và ông Đơ Ônít ấy quay lại chào một lần nữa:

- Tôi hy vọng một ngày nào đó sẽ được nhận vào học ở Đại học đường Pađu nổi tiếng.

Họ cạn cốc rồi Ăngtoan xin lỗi và từ biệt ra về, vì anh cần xem xét chế độ ăn của ông Belácmi, gần đây ông lại bị khó chịu ở ngực và cánh tay trái, ông cần thầy thuốc riêng đi theo đến Mađơrit không phải là không có duyên cớ.

Không chỉ vì lo lắng băn khoăn cho thân chủ, Ăngtoan Xecvê ớn lạnh trong khi anh quấn chặt áo khoác vào mình rảo bước đi về.

Anh bị cảnh khủng khiếp làm cho bối rối. Chủ nghĩa Canvanh ư? Toà án tôn giáo ư? Cả hai đều nhân danh Chúa để hành hạ. Anh Misen của anh bị bọn Tôn giáo thiêu chết và những người mà anh nhìn thấy từ cửa sổ cao, bị Toà án tôn giáo thiêu. Sự thực ở đâu? Và an toàn ở đâu?

Anh run rẩy cảm thấy một mối đe doạ khủng khiếp đang lảng vảng quanh mình.

Vêdan và Ăngtoan trở thành thân thiết, Vêdan xin được vua đặc cách cho phép nghiên cứu thi thể của một kẻ bị hành hình. Một giai đoạn sống mới bắt đầu với Ăngtoan.

Trí tuệ của hai nhà nghiên cứu được cấu tạo cùng một kiểu: họ tìm sự thực trong những cái họ trông thấy và không quan tâm đến các sai lầm cổ xưa, họ chăm chú tìm những kết luận rút ra từ các phát hiện của họ. Có thể nói là họ bổ sung cho nhau.

Đơ Ônít, người học nghề của Vêdan tuy là người quan sát chăm chú nhưng không tự tham gia vào việc phẫu thuật. Hắn ghê tởm dù chỉ mó vào xác chết, đấy là tình trạng của đại đa số người Tây Ban Nha. Lời giáo huấn của Nhà thờ đã ăn sâu trong họ. Nhà thờ cho những việc làm này là báng bổ thần thánh.

Ăngtoan không thể vượt qua được lòng ác cảm tự nhiên đối với người học việc yếu đuối này, nhưng anh không giải thích được hợp lý sự ác cảm ấy. Vêdan chỉ cười:

- Cậu lẫn lộn tính đần độn với tính độc ác rồi, tôi đồng ý rằng Đơ Ônít kém thông minh, cho nên tôi nghĩ rằng hắn không bao giờ trở thành một thầy thuốc dù chỉ tàm tạm thôi.

- Thế tại sao thầy lại giữ hắn?

Vêdan nhún vai:

- Cha hắn là một người tin cậy của vua và chính Hoàng thượng đã yêu cầu tôi đào tạo hắn. Rõ ràng là tôi không thể làm gì khác được mà cứ thử xem sao thôi.

Việc mổ buổi sáng đã xong, Vêdan rửa tay và thả tay áo xuống:

- Bây giờ tôi phải đi thăm bệnh cho cô Catơrin Xagrơđô. Cậu muốn đi cùng không?

Đây là lần đầu tiên Vêdan ngỏ ý mời anh cùng đến nhà một bệnh nhân. Ăngtoan phấn khởi nhận lời ngay:

- Thưa thầy, tôi rất vui lòng.

Trong khi đi đường, Vêdan vắn tắt kể cho anh nghe về bệnh nhân ấy:

- Đây là trường hợp bị tê liệt, bệnh nhân là một cô gái.

Ăngtoan chú ý ngay lập tức: bệnh liệt ở người trẻ rất hiếm, trừ phi xuất phát từ vết thương nào đó ở cột sống.

- Nguyên nhân vì sao?

- Đây chính là điều tôi cần biết ý kiến của cậu. - Vêdan thú thực - tôi chưa tìm thấy nguyên nhân.

- Catơrin Xagrơđô là cô gái rất đẹp, - ông nói thêm. - Thuộc gia đình tiểu quý tộc, cô rủi ro bị Hoàng tử Đôn Cáclốt chú ý và theo đuổi ráo riết. Hình như cô ta đã nhượng bộ trước những nài ép của người theo đuổi thuộc hoàng gia ấy. Hoàng tử đã chán cô ta. Cô cũng không còn được hưởng ơn huệ gì của Hoàng tử.

Ngay sau khi bị bỏ rơi, cô gái không cử động được hai chân. Vêdan chữa cho cô, điều trị đã một năm rồi nhưng không đạt kết quả gì. Ông thừa nhận không phát hiện được nguyên nhân của bệnh mà có biết nguyên nhân mới mong đạt được một kết quả nào đó.

Hai người được đưa vào một căn phòng trong đó một cô gái có sắc đẹp quyến rũ đang nằm không động đậy trên giường. Hai mắt cô nhìn lên trần nhà một cách vô định và xa xôi. Ánh sáng ngọn nến bập bùng trước bức tượng Thánh nhỏ đặt gần bên giường và một chiếc thập ác vàng đặt trên ngực cô, dây chuyền vàng đeo ở cổ.

Hai bàn tay cô thanh tú, ngón dài, đường gân xanh ẩn dưới làn da rất trắng, đang thong thả lần tràng hạt trong khi môi cô luôn niệm kinh Avê (3).

- Tôi đưa một bác sĩ nữa cùng đến thăm bệnh cho cô đây, cô Catơrin ạ. - Vêdan vừa nói vừa đi vào.

Cô gái nằm im không tỏ vẻ nghe tiếng. Bà Maria, mẹ cô, xoắn hai bàn tay vào nhau rên rỉ:

- Thưa bác sĩ, hôm nay cháu nặng lên nhiều. Có lúc nó cũng không nhận ra chính mẹ nó nữa!

Tiếng bà kéo dài ra và lặng đi thành tiếng khóc, bộ ngực đồ sộ của bà phập phồng rung động.

Rồi Vêdan và Ăngtoan cúi xuống giường khám người bệnh rất cẩn thận. Tình trạng cô ta đúng như Vêdan đã nói: một trạng thái liệt kỳ lạ làm cho phần cơ thể từ dưới rốn trở xuống không động đậy được và cũng không còn cảm giác. Lấy kim châm vào da, không một chút phản ứng. Cô bị mất cảm giác hoàn toàn, như cô Ania trong lúc Lôđôvixi Anhôlô giữ ở tình trạng bị thôi miên, Ăngtoan nghĩ như vậy.

- Lạ thật, - anh khẽ nói, - Cô ta có vẻ như bị thôi miên.

- Tại sao anh lại nói như thế, - Vêdan ngạc nhiên hỏi. - Vậy thì cô ta bị thôi miên như thế nào và do ai? Không có pháp sư trong trường hợp này đâu...

- Có lẽ không phải là không thể đi đến tình trạng này do chính bản thân mình. - Ăngtoan khẽ nói.

Hai mắt Vêdan sáng lên hy vọng, ông gợi ý:

- Cậu có thể làm hết trạng thái bị thôi miên do cậu gây ra, vậy thì cậu có thể giải thoát tình trạng này được không?

- Tôi cũng đang tự hỏi mình như vậy.

- Lạy Thánh Maria! Nếu thế thì quả là phép lạ.

- Thầy có muốn xem tôi làm thử không?

- Lạy chúa! Thử đi! Thử cách gì cũng được! Phải thử mọi cách để chữa cho khỏi bệnh tê liệt này.

- Nếu vậy cần nói cho bà mẹ biết. Tôi không hề muốn bị buộc tội là dùng yêu thuật.

Nhưng bà Maria đã quá u uất nên không phản đối lại bất cứ cái gì có thể làm con gái bà giảm bệnh.

Ăngtoan quay lại gần giường và nhìn thẳng vào mắt cô gái:

- Cô có muốn tôi giúp cô làm nhẹ bệnh không, cô Catơrin? - anh hỏi.

Anh nhắc lại câu hỏi hai lần.

Lần này cô mở to mí mắt và mắt cô bắt gặp mắt người thầy thuốc, trông cô thoáng có vẻ sợ sệt. Hình như cô sợ anh sẽ có thể chữa khỏi thực sự bệnh liệt cho cô.

- Nếu cô tin tôi, tôi sẽ có thể làm cô nhẹ bệnh. Cô không sợ gì cả.

Tiếng thì thầm thoát ra từ miệng người ốm, khẽ đến nỗi anh phải cúi xuống gần mặt cô mới nghe rõ:

- Tôi đã phạm tội. - cô nói. - Không có gì giúp được tôi cả.

- Tôi cho rằng tôi làm được, - anh nói thêm, - nếu cô cho phép.

- Ông có thể thử xem, - cô khẽ nói trong hơi thở yếu ớt. - Ông cứ thử nhưng không đạt được kết quả gì đâu. Mọi cố gắng của ông đều vô ích, tôi biết thế.

Ăngtoan quay lại phía Vêdan:

- Tôi cần một thứ gì phát sáng. Có lẽ ngọn nến cũng được.

Anh lần lượt thổi tắt các ngọn nến trong phòng trừ một ngọn cắm trên cây bằng bạc. Anh cầm nó cao hơn chỗ đầu cô nằm để cô chỉ ngước mắt lên là trông thấy.

- Hãy nhìn ngọn nến thật chăm chú, cô Catơrin. Phải làm đúng như tôi bảo cô. Không có gì động chạm đến cô hay làm phiền cô đâu, - anh nói giọng cương quyết nhưng nhẹ nhàng.

Đầu sẽ động đậy, cô đồng ý và thì thào:

- Tôi sẽ cố.

- Bây giờ cô nhìn đi! - Anh ra lệnh. - Đừng rời mắt khỏi cây nến.

Lúc đầu cô lưỡng lự. Nghe anh khuyến khích, mắt cô hé mở tập trung vào ánh sáng. Nếu đúng như Ăngtôniô đã tin rằng chỗ phát sáng điều khiển được bằng cách nào đó những lực có từ tính thì chỉ một lúc sau ánh nến sẽ có thể tác động đến những lực ấy. Anh gợi ý:

- Bây giờ cô thử động đậy chân xem.

Nhưng không có gì xảy ra cả. Không có một cử động nào ở dưới làn chăn. Anh khẩn khoản:

- Cố đi, cố thêm đi!

Không có lời đáp. Trán toát mồ hôi, anh lại nói thêm nhưng vẫn không có kết quả gì khác sự yên lặng và bất động.

- Lạy Đức Mẹ! - Vêdan lẩm bẩm trong miệng, - Không ăn thua gì cả.

Bỗng Ăngtôniô biết rõ điều rắc rối. Nếu đúng như anh giả thiết là trạng thái của cô gái giống như bị thôi miên thì sự thôi miên ấy phải tác động vào một chỗ nào trong cơ thể cô và ở lại đấy ít ra là trong lúc này. Nhưng, nếu anh, bản thân anh, có thể thôi miên cô, có lẽ anh chế ngự được cô và bắt cô tuân theo.

- Đợi một chút, - anh nói với Vêdan, - có lẽ tôi biết cái rắc rối rồi.

Anh cúi gần xuống chỗ cô gái đang nằm:

- Cô Catơrin, cứ tiếp tục nhìn ngọn nến nữa đi. Đừng rời mắt ra lúc nào cả.

Mắt cô Catơrin đang lưỡng lự, lơ đãng, lại như gắn vào ngọn nến. Antôniô đứng theo hướng có thể nhìn vào tận đáy mắt cô. Rồi nhẹ nhàng, đều đều, anh khẽ khuyến khích cô:

- Cô đang ốm rất nặng, cô Catơrin ạ, tôi sẽ chữa cho cô khỏi bệnh. Một bạo lực xấu xa đã thâm nhập vào tinh thần và thể xác cô. Tôi sẽ mở một con đường cho nó rời bỏ cô.

Ngạc nhiên, anh thấy môi người ốm động đậy và cô khẽ nói nhỏ:

- Tôi biết, tôi biết.

- Cô đang buồn, - anh nói tiếp vẫn bằng giọng thuyết phục ấy. - Tinh thần cô lúc này đang rời khỏi cơ thể cô, và trong thời gian này, những quyền lực xấu đang bị đẩy ra.

Bà Maria cũng thôi rên rỉ và mếu máo, bị mê hoặc bởi cuộc chiến đấu đang diễn ra trước mắt bà, giữa người con gái đẹp nằm bất động ở giường, ngọn nến bé tí và những lời đều đều, nghiêm khắc, chê trách của Ăngtoan bắt cô phải thư thái lại.

- Cô có cảm thấy tinh thần cô đã thoát khỏi cơ thể cô không?

Đầu cô gái phác một cử động khẳng định, hai mí mắt cô chớp chớp rồi hạ thấp xuống như đang ngủ, hơi thở nhẹ nhàng và đều đặn.

- Cô có nghe tiếng tôi nói không, cô Catơrin?

- Có, tôi có nghe ông nói.

Câu trả lời lần này được nói bằng một giọng trong trẻo. Sự thay đổi đột ngột và rõ ràng quá làm cho Vêdan giật mình, và người mẹ thở hổn hển vội nguyện cầu Chúa:

- Lạy Thánh Mẫu!

Niềm vui tràn ngập như nâng bổng Ăngtoan lên: anh đã giải thoát được tiếng nói của bệnh nhân. Việc điều trị tiếp tục sẽ có kết quả tốt như thế không? Anh cẩn thận kiểm tra lại giọng nói của mình khi anh nói tiếp:

- Cô có thể cảm thấy, cô đã cảm thấy sức sống đang trở về chân cô, cô Catơrin ạ. Cô chỉ việc cho sức sống lưu thông trong người và như thế là cô sẽ cảm thấy mình hoàn toàn dễ chịu, trẻ trung và khoẻ mạnh như xưa.

Không thể chối cãi được rằng một thay đổi kì lạ đang diễn ra ở cô gái. Mí mắt cô vẫn khép kín nhưng môi cô mỉm cười trong khi cô nói nhỏ bằng một giọng ấm áp và đầy đam mê: "Người yêu của em! Anh Đôn Cáclốt của em!". Cô dang hai tay ra như để xiết chặt người tình nhân tưởng tượng và với nét mặt nồng nàn, cô hình như kéo anh ta sát mình. Không thể nhầm được ý nghĩa của tấn kịch yêu đương cô đang diễn và trong đó cô là vai chính, với Hoàng tử là vai phụ.

Con quỷ anh giải thoát ra ở đây dù mang bộ dạng như thế nào thì cảnh này cũng không dành cho mắt cũng như cho tai người mẹ. Ăngtoan biết như vậy. Anh quay về phía bà Maria:

- Có thể cô ấy sẽ ngất, xin bà đi lấy ngay cho một ít rượu nho tốt.

Bà Maria nhìn anh, mồm và mắt đều mở tròn ra rồi quay gót và nặng nề đi ra. Thật đúng lúc.

Bệnh nhân bắt đầu động đậy không phải chỉ hai tay mà toàn thân, trong một cái xiết chỉ có thể có một ý nghĩa. Cô ta đang sống lại một cảnh cám dỗ mà căn cứ vào bề ngoài, cô ta đã tham gia một cách chủ động, tự nguyện...

Ăngtôniô vô cùng sững sờ nhìn cảnh yêu đương anh đã khơi ra. Thứ quyền lực lạ lùng anh đã có thực ra là cái gì? Ở đâu có thứ ảo thuật mà anh đã dùng để đưa cô gái tới chỗ sống lại lúc cô bị cám dỗ một cách bi đát như thế và biến nó thành sự thú tội trước mọi người. Anh kinh hoàng bởi những chân trời mà quyền lực ấy đã mở ra trước mắt anh.

Bệnh liệt chắc đã mất trong cơn co giật. Nó có trở lại sau khi kết thúc cảnh cử động xác thịt kia không? Ăngtoan chưa thể nói được điều này. Về một phương diện nào đấy, anh nghĩ rằng tham dự cảnh phô diễn khoái lạc thú vật, vừa thô tục vừa là sự phản bội, nhưng anh không dám đứng tránh ra sợ bệnh nhân ngã xuống đất bị thương. Vêdan có vẻ không kỹ tính như thế. Ông nhìn chăm chú và miệng há ra vì kinh ngạc.

Cả hai không nghe thấy tiếng người mẹ đi vào. Trông thấy người con gái quằn quại trên giường trong cơn co giật cuối cùng, bà ta kêu thét lên.

Rồi Catơrin bỗng nhiên nằm yên. Cô như nghỉ ngơi, thở khá mạnh, miệng hé mở, mặt đầy vẻ thoả mãn, ngây ngất sung sướng. Không nên để kéo dài tình trạng này nhưng cũng không nên làm cho nó mất đi khi chưa làm cho Catơrin thừa nhận và chứng tỏ được rằng bệnh liệt đã biến mất.

- Cô Catơrin, bây giờ cô có thể đi được rồi, - anh nói. - Cô đã khỏi bệnh.

- Tôi buồn ngủ, - cô nói nhỏ, - buồn ngủ lắm. Xin cho tôi ngủ.

Nhưng anh sẵng giọng nói tiếp:

- Cần phải đi. Cô có thể đi và cần như thế. Sau đó cô sẽ ngủ.

Anh cầm bàn tay xanh xao và khẽ kéo cô gái về phía anh. Cô ngoan ngoãn ngồi dậy trên giường.

- Tôi có thể... Tôi có thể đi được... - cô nhắc lại như máy và khi anh nhấn thêm, cô đưa hai chân ra khỏi giường.

Khi chân cô chấm đất, cô thong thả nhấc người lên. Ăngtoan giúp cô cho đến khi cô đứng thẳng được, chỉ dựa vào tay người thầy thuốc.

Anh ôn tồn khích lệ cô:

- Cô thử đi xem...

Cô đi một bước chập chững, rồi một bước khác.

Ăngtoan rút tay ra, cô đi đến giữa phòng, loạng choạng nhưng không ngã.

Bây giờ đã đến lúc nên chấm dứt tình trạng xuất thần do thôi miên, khi cô gái chỉ do sức mình mà đang đứng được bằng chân, anh nghĩ như vậy. Tim đập mạnh, anh ra lệnh:

- Cô sẽ thức dậy khi tôi gọi tên cô, cô Catơrin. Khi thức dậy rồi, cô sẽ một mình đi suốt phòng. Cô có hiểu tôi nói gì không?

- Có, - cô thong thả trả lời, - tôi hiểu.

Anh đứng xa ra và nói:

- Cô Catơrin. Thức dậy đi.

Hai mắt cô mở ra, ngơ ngác nhìn Vêdan và Ăngtoan, rồi nhìn bà Maria đang đứng sững. Cô đi liều một bước loạng choạng, rồi một bước nữa, và kêu lên một tiếng vui vẻ, cô chạy lại với mẹ. Hai chai vang Tây Ban Nha rời khỏi tay bà Maria vỡ tung thành những mảnh nhỏ trên đất, nước đỏ hồng xối xuống, nhưng cả hai người đều không quan tâm: ôm nhau, họ khóc vì hạnh phúc.

- Ta đi thôi, thầy, - Ăngtoan nói như máy.

Anh mệt rã rời, không còn sức cũng như không còn dấu vết của quyền lực và cả của chất sống vừa bị rút khỏi người anh.

- Đi, để mặc họ với nhau.

Khi họ rời khỏi nhà, bà Maria chạy theo họ, nước mắt chảy ròng ròng trên khuôn mặt tròn. Bà níu áo Ăngtoan, quỳ xuống và nức nở:

- Đức Thánh Mẫu đã tạo ra phép lạ bằng bàn tay của ngài, thưa bác sĩ. Con gái tôi khỏi bệnh vì ngài đã giúp đỡ cháu.

- Không có phép lạ đâu, thưa bà, - anh nhẹ nhàng nói. - Tôi chỉ dùng phương pháp điều trị mới để chữa cho con bà, và tôi đã vui mừng thấy cách ấy thành công.

- Không, không! Tôi xin thề trước Chúa, tôi trông thấy tượng Đức Thánh Đồng Trinh mỉm cười và gật đầu ra hiệu tán thành. Thưa bác sĩ, ngài là một vị thánh và quyền chữa lành bệnh ở trong tay ngài.

Ăngtoan đã gỡ khỏi tay bà Maria. Cãi với bà là chuyện vô ích và mệt xác nữa.

Trong xe của Vêdan, anh ngồi tựa vào nêm và thấm mồ hôi trán. Anh bối rối cực độ, do chữa khỏi bệnh cho cô Catơrin và do cơn lốc đam mê anh đã khơi ra ở cô gái.

- Thứ quyền lực kì lạ mà tôi có được ấy là cái gì nhỉ? - Anh hỏi Vêdan. - Có phải tà thuật không? Hai là phép lạ như bà Maria đã nói?

Vêdan đưa tay thong thả vuốt bộ râu đen, ông nói:

- Nói thực ra tôi cũng không hiểu. Trước khi chữa cho bệnh nhân cậu có chú ý vùng bị liệt và mất cảm giác không?

- Có chứ! Nửa dưới cơ thể.

- Cụ thể hơn thế nữa. Về phần tôi, tôi khám rất tỉ mỉ, đường phân cách đúng trên chỗ tiếp giáp xương mu.

- Đúng ngay trên...

Ăngtoan chững lại ngay.

- Thầy có xác định rõ tầm quan trọng của điều này không?

- Rất rõ, - Vêdan nhún vai trả lời. - Cả cậu nữa, tôi tưởng rằng cậu cũng thấy rõ cơn co giật của cô ấy có ý nghĩa gì chứ?

- Đó là sự tái diễn rõ ràng cảnh nam nữ giao hợp.

- Rõ ràng, đúng thế đấy. Cảnh giao hợp mà cô Catơrin đã thực nghiệm với Hoàng tử, còn nghi ngờ gì nữa?

- Về nặt giải phẫu cơ thể, điều này vô lý,- Vêdan thừa nhận. - Tôi đồng ý với cậu rằng không một hệ thống thần kinh nào mà chúng ta đã phẫu tích tương ứng với sự tê liệt và mất cảm giác như vậy. Nhưng thực ra lại có trạng thái này.

- Vậy thì tại sao lại có thể như thế?

- Catơrin nói nhỏ điều gì với cậu trước khi cậu bắt đầu?

- Cô ta nói: tôi đã có tội, không có gì có thể làm cho tôi nhẹ nhàng được.

- Đúng như mình thoáng nghe thấy. Căn cứ vào bằng chứng mà các cử động của cô ta bộc lộ ra, cô ta phạm tội bằng phần nào của cơ thể?

Ăngtôniô mường tượng lại phần bị tê liệt và mất cảm giác ở cơ thể cô gái. Điều Vêdan gợi ra có lý. Nhưng tinh thần khoa học của anh không thể thừa nhận mà không dè dặt.

- Nhưng hệ thần kinh không tương ứng với vùng liệt?

Vêdan nhún vai, đây là cử chỉ quen thuộc của ông.

- Trong cơ thể con người có hàng nghìn thứ chúng ta chưa biết, Ăngtôniô ạ. Chúng ta chỉ phát hiện chúng khi chữa bệnh và tiếp tục chữa bệnh. Tôi đồ chừng rằng tinh thần, hay tâm hồn cô Catơrin, có ý thức hoặc vô ý thức, đã quyết định rằng phần dưới của cơ thể cô sẽ không bao giờ được tự do phạm lỗi nữa.

Ăngtoan vùng dậy như bị điện giật:

- Điều này cực kì quan trong! - Anh lẩm bẩm. - Còn quan trọng hơn cả việc phát hiện ra tuần hoàn qua phổi...

- Có thể như thế, - Vêdan thừa nhận.

- Như vậy thì tôi có khả năng thăm dò nhiều sự rối ren khác của con người.

- Có thể làm được như thế, tôi không nghi ngờ gì cả. Nhưng vấn đề là: có nên làm như thế không?

Ăngtoan ngạc nhiên nhìn ông:

- Tại sao lại không, xin thầy cho biết?

- Bệnh nhân về cơ bản muốn giữ cho khỏi lộ ra ngoài những điều bí mật nhất của họ, - Vêdan nói vẻ suy nghĩ. - Cậu vừa có chứng cớ về việc ấy: vào phút cuối cùng, cậu đã chẳng tìm cách bảo bà Maria đi chỗ khác là gì. Nếu ở đấy chắc bà ấy sẽ hiểu màn kịch chúng ta dự có ý nghĩa gì và cũng sẽ hiểu nguyên nhân bị bệnh của con gái bà ấy.

Ăngtoan trầm ngâm rồi thong thả trả lời:

- Thầy nói phải, cách điều trị này có thể gặp nhiều nguy hiểm hơn lợi ích.

Vêdan mỉm cười:

- Cậu vừa chạm đúng vào một sự thực lớn lao. Về phần tôi, tôi sẽ khôn ngoan dừng ở lĩnh vực mổ xẻ. Tôi thấy cậu đã đi quá xa rồi đấy.

Ăngtoan gượng mỉm cười, mắt anh đã lộ vẻ lo sợ:

- Tôi chắc rằng tôi sẽ ít dùng thôi miên trong tương lai. Thầy nói đúng, đây là một sức mạnh có uy lực quá mức đối với tôi.

Ngày hôm ấy nếu Ăngtoan đã khẳng định được có thể vững tin vào uy lực lạ lùng của thôi miên, ngày hôm sau anh sẽ được biết điều tai hại cho anh là lời nói truyền từ miệng đến tai còn có uy lực hơn nhiều.

Anh đang xem xét việc chuẩn bị bữa ăn sáng cho ông Girôlamô thì có tiếng đập cửa mạnh.

Người đầy tớ ra mở cửa bội chạy vào ngay và hoảng hốt:

- Bác sĩ! Anh ta kêu lên. Bác sĩ! Ngoài kia có đám người đông quá...

- Đám đông à?

Ăngtoan bỗng cau mày lại.

- Họ muốn gì?

- Tất cả đều gọi ngài, thưa bác sĩ!

Ăngtoan không thể tưởng tượng dược rằng đám người ấy muốn gì anh vào giờ này. Kể cả vào bất cứ lúc nào khác. Nhưng không nghi ngờ gì nữa, họ đang ở đấy, họ đang nói, tiếng nói ầm ĩ của họ vẳng vào trong nhà.

Khi anh ra đến cửa, một tên gù rách rưới suýt ngã vào người anh. Trên các bậc, ở ngoài thềm, ngoài phố, một đám đông đang xô đẩy nhau muốn đến gần hơn nữa; người này kêu, người kia khóc, những người khác chửi rủa. Lộn xộn đến nỗi Ăngtoan phải đẩy những người ở hàng đầu ra mới ra được hành lang.

Họ ở đấy ít ra là hàng trăm người, phần nhiều là kẻ ăn xin, đang loay hoay, giậm chân, xô đẩy nhau; tất cả đều khập khiễng hay ốm đau, là những người tàn tật lê đi bằng nạng, người mù loà có người rách rưới dắt đi, và hầu hết quần áo rách bươm. Những người quá tàn tật không đi được thì nằm trên cỏ, giơ gậy lên khua quanh mình dể cho những người còn đi được không giẫm lên người.

Khi Ăngtoan bước ra, tiếng ồn ào càng lan rộng, anh không thể hiểu được vì sao. Anh vừa đứng vững thì tên gù nắm vào chân anh. Anh nhẹ nhàng nhấc hẳn lên và hỏi hắn:

- Anh muốn gì? Và những người kia muốn gì?

- Xin chữa cho tôi khỏi bệnh! - tên khốn khổ ấy cầu khẩn giơ hai tay về phía người thầy thuốc và quỳ xuống - Xin chữa cho tôi, thưa đấng Thần thánh! Hãy vứt bỏ hộ tôi cái bướu này đi và lấy lại thể lực và sức mạnh cho tôi!

- Nhưng tôi không thể chữa cho anh khỏi được! - Tôniô phản đối. - Ai đã làm cho anh nghĩ như thế?

- Ngài không phải người thầy thuốc họ là Xecvêtut à?

- Xécvêtut đúng là họ của tôi.

- Ngài có phải là người chữa mọi bệnh tật không?

- Tôi là thầy thuốc, - Ăngtôniô thừa nhận hơi sẵng giọng, - nhưng tôi không thể chữa khỏi mọi bệnh tật.

Một giọng khiêu khích nổi lên từ đám đông:

- Ngài đã chữa khỏi cho cô Catơrin Xagrơđô, bị liệt hơn một năm nay, có hay không?

- Đúng, tôi đã chữa khỏi cho cô ấy.

Bỗng anh hiểu rõ điều gì đã xảy ra. Khi anh với Vêdan ra khỏi nhà Xagrơđô, bà Maria đã kêu toáng lên về vấn đề phép lạ. Nhưng anh không thể tưởng rằng tin ấy lan ra nhanh như thế. Anh hỏi tên gù:

- Ai nói rằng tôi chữa bệnh bằng phép lạ?

- Bà Maria Xagrơđô tốt bụng. Người đánh xe của bà ấy bảo tôi rằng ngài đã cầu Đức Thánh Đồng Trinh và xin được cho con gái bà khỏi bệnh.

Đám đông càng ầm ĩ lên.

Ăngtoan lúng túng vì bất ngờ. Do hoàn cảnh cụ thể, một người đàn bà trong lúc quá vui sướng sau khi quá buồn khổ gần như phát điên thì nhầm lẫn như vậy cũng phải thôi. Nếu cô Catơrin có đội chút nghi ngờ gì về nguồn gốc thực sự của bệnh liệt của cô - anh biết chắc đúng có như thế - thì cho rằng khỏi bệnh nhờ phép lạ dễ chịu hơn và thiết thực hơn đối với cô.

Nhưng anh cần thiết gì cho đám người tàn tật và khốn khổ này?

- Xin chữa khỏi bệnh cho tôi, thưa đấng Thần Thánh!

Đó là một thứ rác rưởi đáng thương nằm trên cái bao tải ở dưới bệ thềm đang giơ gần anh hai tay như hai cẳng gà. Nói cho đúng thì thân thể của người khốn khổ này chỉ là một đống xương bọc trong chiếc túi da tái xạm: "trạng thái lao phổi quá nặng, - Ăngtôniô nghĩ, - chỉ cần trông cũng đủ biết không thể chữa khỏi dù bằng cách điều trị nào".

- Xin tất cả hãy nghe tôi, - Ăngtoan ôn tồn nói. - Tôi không phải người tạo ra phép lạ và cũng không có quyền lực gì để can thiệp với Đức Thánh Mẫu...

- Nhưng ngài đã chữa khỏi cho cô Catơrin Xagrơđô, đừng chối nữa, - vẫn tiếng nói khiêu khích khi nãy vẳng ra.

- Tôi không chối điều ấy. Nhưng tôi chữa bằng phương pháp y học. Tôi sẵn sàng khám cho từng người nếu tôi xác định rằng chữa được cho ai tôi sẵn sàng làm và không ai phải trả tiền thuốc.

- A ha ha! - Người bị lao phổi hét. - Chúng tôi không cần y học. Chúng tôi không cần y học. Hãy xin Đức Thánh Mẫu chữa lành bệnh cho chúng tôi.

Tiếng kêu thất vọng, tiếng doạ nạt gầm gừ vang lên từ đám đông. Những người đứng hàng đầu xông lên giận dữ, kẻ giơ gậy, người giơ nạng.

- Hãy nghe tôi nói! Tôi là thầy thuốc, không phải là linh mục. Tôi sẽ hết sức chữa bệnh cho các người nhưng nếu muốn cầu Đức Thánh Đồng Trinh cho các người thì phải đến linh mục.

- A ha ha! - Người lao phổi lại hét. - Hắn chữa cho nhà giàu để lấy tiền. Hắn chỉ làm việc với người giàu thôi. Hắn chỉ là một thầy thuốc như trăm ngàn thầy thuốc khác.

Ăngtôniô đầy tức giận:

- Tôi đã xin chữa cho các người. Chữa không lấy tiền. Các người còn muốn gì nữa?

- Phép lạ! - Người lao phổi kêu lên. - Phép lạ!

Đám người lặp lại tiếng kêu ấy tạo thành một bi khúc nhịp nhàng:

- Phép lạ! Phép lạ!

Trong khi kêu, những người đứng dưới đẩy ép sát nhà, những kẻ quỷ quyệt đã len lên hàng đầu. Lại ồn ào, và một hòn đá ném từ xa đến nặng nề rơi xuống chân Ăngtoan, một hòn khác văng qua cửa kính.

- Trả tiền cho mi đó, tên thầy thuốc kia. - Có người hét.

Ăngtôniô giơ tay lên để đòi họ im lặng:

- Lần cuối cùng, tôi nhắc lại với các người rằng tôi không biết gì về phép lạ cả. Tại sao lại không tin?

Một tiếng gầm giận dữ từ đám đông thất vọng vẳng lên, những người khốn khổ ấy hăng hái thêm vì đã nổi điên, nhặt đá trong phố ném bừa bãi vào cửa lớn cửa sổ. Người gù và những người đã vùng lên đến bậc thềm cao với hắn vội cùng nhau nhảy xuống dưới để một mình Ăngtôniô làm bia lộ thiên.

Những người đang thịnh nộ giẫm bừa lên người lao phổi, anh ta khốn quẫn kêu lên như xé không khí. Thế là cả đám đông đang cuồng nộ lại lấy đá ném cái tên Ăngtôniô không chịu làm phép lạ. Một hòn đá trúng giữa trán anh làm anh khuỵ xuống, mặt đầy máu. Từ những hàng đứng gần có những người trèo lên bậc cầm gậy xông vào nện anh tới tấp. Tay vịn bằng gỗ ở hành lang bị gãy vì sức nặng của họ và kéo ngã theo một số đang hành hung. Khi ấy tên gù lấy ngay một chiếc lan can bằng gỗ rồi xông lên, ý muốn giết người lộ rõ trên mặt hắn.

Hắn giơ thanh gỗ lên nhằm vào Ăngtôniô đang quỳ gối người đầy máu, mặt mày xây xẩm. Khi ấy một người cao lớn tay cầm kiếm, cùng với khoảng nửa tá người hầu vạm vỡ xông vào đám đông.

- Quân đê tiện, có thôi đi không! - Người ấy hét to và lấy phía sống lưỡi kiếm gạt mọi người chung quanh giãn ra, đám người hầu náo nhiệt trợ lực với chủ. Tiếng kêu căm ghét chuyển thành tiếng kêu quẫn bách, trong khoảnh khắc chỉ còn lại người lao phổi nằm co quắp trên chiếc tải của hắn, hai tay giơ lên đỡ các cú đánh hắn đang chờ đợi.

- Vứt con bọ này vào hố của nó đi. - Người cứu Ăngtoan lẩm bẩm và bước ba bước lên tới bậc thềm cao, trên ấy người thầy thuốc rủi ro đang cố đứng dậy.

- Bác sĩ bị thương à? - Người kia ân cần hỏi.

Ăngtoan qua dòng máu đang chảy từ trán xuống, vẫn nhận ra ông Amăng Đơ Quadra.

Anh đứng dựa vào chỗ tay vịn lan can còn lại và vừa thở gấp vừa khẽ nói:

- Tạ ơn Chúa! Ông đến vừa đúng lúc, ông Quađra.

- Nếu không bọn chó đã giết ông rồi! May mắn là tôi ở gần đây và đã nghe tiếng ầm ĩ.

- Đúng là ông đến nhanh nên đã cứu sống tôi.

- Thế đấy! Bọn kẻ cướp ấy! Cái gì làm cho chúng hăng đến thế?

- Họ muốn có phép lạ, - Ăngtoan nói vẻ mệt mỏi. - Khi tôi nói với họ là tôi không thể cho họ thứ đó, họ liền nổi giận lên.

- Phép lạ à? - Quađra nhìn anh có vẻ nghi ngại. - Bác sĩ có chắc rằng mình không bị thương nặng không?

Tâm trí Ăngtoan trở lại sáng suốt:

- Không đâu! vấn đề là hôm qua bác sĩ Vêdan và tôi đến thăm bệnh cho cô Catơrin Xagrơđô và tôi đã may mắn chữa khỏi bệnh cho cô ấy.

- Khỏi bệnh liệt à?

Giọng Quađra tỏ ra lạnh lùng gần như không tin.

- Vâng.

- Quỷ quái thật! không tưởng tượng nổi. Cô ta không đi được đã một năm nay.

- Hôm qua cô ấy đã đi được sau khi tôi chữa. Có lẽ bà mẹ trong thấy tình hình cụ thể ấy bà ta cho là phép lạ, như vậy cũng không có gì đáng ngạc nhiên. Bà ta nói với đầy tớ là tôi được Thánh Đồng Trinh cho phép chữa khỏi bệnh cho con gái bà. Những nguời giúp việc ấy đã nói lại với bọn ăn mày. Và, - anh nhún vai và nhăn mặt, - ông đã thấy đoạn tiếp.

- Ông không tin là cô Catơrin khỏi bệnh là nhờ sự phù trợ của Thánh Đồng Trinh à?

Giọng Quađra đanh lại. Ăngtoan lắc đầu:

- Cô Catơrin ốm vì một thứ quẫn bách tinh thần, đó là nguyên nhân gây ra bệnh liệt của cô. Tôi chỉ chữa bệnh tinh thần ấy.

- Bằng cách nào?

- Bằng thôi miên. Nhưng tôi thật tình chưa hiểu rõ nó tác động như thế nào.

- Thôi miên à? Cái đó là cái gì? Tôi không hiểu.

- Ít người hiểu nó, - Ăngtoan nói. - Đây là một cách chữa bệnh mới tôi đã học được... ở nước Ý...

Những câu hỏi này đã bắt đầu làm anh mệt và đầu anh đau nhức. Quađra lại hỏi:

- Vậy thì chính ông chứ không phải Thánh Đồng Trinh chữa khỏi bệnh cho cô Catơrin?

- Làm sao có thể biết được ai chữa khỏi và ai không chữa khỏi? - Ăngtoan trả lời, anh bỗng nhiên thận trọng. - Tôi đã dùng một phuơng pháp mới và cô ấy khỏi bệnh. truớc khi ấy cô ta bị liệt. Kết luận rằng cách chữa của tôi làm cho cô ấy khỏi cũng hợp lý chứ? Bây giờ thì xin thứ lỗi cho tôi, ông Quađra. Có lẽ ông Belacmi cần đến tôi. Cảm ơn ông vô cùng.

- Xin ông cứ tuỳ tiện.

Quađra chào rất thấp.

- Tôi rất sung sướng đã giúp ích được cho ông, bác sĩ ạ!

- Tôi chịu ơn ông mạng sống của tôi. Có lẽ một ngày nào đó tôi sẽ trả được món nợ này.

Đôi lông mày đen của Quađra nhướng cao:

- Có thể, - ông ta nói. - Ai mà biết trước được.

Cửa mở ra và một người đầy tớ thò đầu ra ngoài kêu lên:

- Bác sĩ! Ngài đến nhanh lên, ông chủ vừa ngất đi!...

Ông Beclami nằm trên nền hành lang, hai mắt nhắm nghiền, thở phì phò. Ăngtoan vội tìm mạch, thấy mạch đập nhanh và mạnh, mạnh đến nỗi hình như sắp làm vỡ tung các huyết quản mà máu đang chảy giật từng cái mạnh chứ không thành một luồng điều hoà.

Trong khi anh nới rộng quần áo của ông chủ ngân hàng để cho ông dễ thở, anh hỏi những người hầu đang hoảng hốt về sự việc đã xảy ra. Một người trả lời:

- Chính lúc những người ăn mày bắt đầu ném đá vào ông thì ông chủ đã ngã trong khi định ra cứu ông. Tội nghiệp ông Belacmi!

Cũng nhu anh ông là vị tu viện trưởng đã quá cố của nhà tu Pađu, máu ông thừa nhiều quá và rất nhạy bén với những sự rối loạn tiêu hoá. Trông thấy người thầy thuốc rủi ro của mình lọt vào tay bọn ti tiện trong thành phố, ông bị chấn động mạnh nên ngất đi, hay đây là một cơn đau tim? Ăngtoan chưa thể định đoạt được nhưng không ngoại trừ trạng thái thứ hai. Trích máu cho ông càng nhanh càng tốt. Ăngtoan nhanh chóng chuyển bệnh nhân lên giường rồi cử người đưa tin cấp tốc đến cung điện cho Luxia.

Máu ông Belacmi đang chảy vào bát thì cô về tới, chiếc áo khoác dài mặc vội ra ngoài quần áo ngủ.

- Tội nghiệp chú tôi! - Cô nói nhỏ và quỳ ở cạnh giường. Cô vẫn chưa quên hoàn cảnh chú Mariô chết và biết rằng gần đây ông Girôlamô cũng có đấu hiệu sẽ cùng số phận ấy.

- Tôi đau. - người bệnh nói, hơi thở hổn hển. - Ông có thể làm cách gì không?

Ăngtôniô đem ngay cho ông một cốc rượu nho lớn hoà thuốc phiện và trong khi đỡ cho ông uống, anh hứa hẹn:

- Thứ này sẽ làm cho ông dịu ngay.

Tuy nhiên, trước khi ngủ, ông chủ ngân hàng gọi cả hai người lại và nói giọng yếu ớt:

- Nếu ý Chúa muốn gọi tôi về với Người, bác sĩ hãy hứa với tôi là sẽ đưa cháu tôi về Phlôrăngxơ, bác sĩ Ăngtôniô.

- Tôi xin hứa, - Ăngtôniô trịnh trọng nói.

- Còn cháu, Luxia, cháu yêu của chú, cháu sẽ làm mọi điều ông ấy bảo chứ?

- Nhưng chú sẽ khỏi, chú vô cùng yêu mến ơi! - Luxia ứa nước mắt kêu lên. - Cháu sẽ cầu nguyện thật nhiều cho chú khỏi.

- Cháu hãy hứa sẽ theo sự chỉ bảo của ông ấy đi. - ông Belacmi nài cháu.

Cô gái khóc nấc lên rung cả người:

- Cháu sẽ làm theo điều anh ấy nói... cho đến khi cháu đến Phlôrăngxơ...

Ông chủ ngân hàng sẽ mỉm cười nhắm mắt và ngủ thiếp đi.

- Ông ấy sẽ ngủ lâu nhờ có thuốc phiện, Luxia ạ. - Ăngtoan nói. - Cô ăn sáng chưa?

- Chưa. Tối hôm qua có tiệc lớn. Tôi ngủ rất muộn... hay đúng hơn là đi ngủ khá sớm...

- Đi ăn thôi... cô phải bồi bổ lại sức khoẻ.

Cô ăn rất ngon miệng nhưng anh không động đến thức ăn.

- Anh ốm à?

- Ốm ở trái tim thôi, - anh nói và mỉm cười một cách tội nghiệp, - ngoài ra không sao hết.

Nói rồi anh xoa đầu đầy vết bươu.

Luxia lúc ấy mới thôi ưu tư và nghĩ đến hỏi thăm anh và nét mặt thảm hại của anh:

- Anh bị thương à? Anh lại đánh nhau hay sao đấy?

- Một nửa thôi: hòn đá đầu tiên đã loại tôi khỏi cuộc chiến đấu không vinh quang gì, như cô thấy đấy!

- Nhưng anh có thể bị giết?

- Cũng gần như thế! Nếu không có ông Quađra đến cứu vào phút cuối cùng...

- Chuyện gì thế? Kể hết cho tôi nghe đi! - Cô năn nỉ anh.

- Không được, một người thầy thuốc không thể để lộ bí mật của bệnh nhân và nguồn gốc của việc này là việc chữa khỏi bệnh cho cô Catơrin.

- Ồ, - Luxia bĩu môi, - không ai không biết cô ta là tình nhân của Hoàng tử. Sau đó cô ta bị bệnh liệt, nếu đúng cô ta bị bệnh ấy thật, vì nhiều người trong triều đình cho rằng đó là mưu kế khôn khéo để khỏi phải giáp mặt ai và che giấu nỗi hổ thẹn của mình.

Ăngtôniô giật mình vì phân tích này, nó rất gần với kết luận mà Vêdan đã đi tới hôm trước.

- Những người nói như vậy đã nhầm đấy. Cô ta thực sự bị liệt nửa người dưới.

- Thế anh giải thích việc cô ấy khỏi bệnh như thế nào?

Ăngtoan giơ hai tay:

- Tôi không giải thích. Nhưng tôi chắc chắn rằng không có điều gì là phép lạ trong việc thôi miên. Đó chỉ là một cái gì mà chúng ta chưa hiểu rõ...

Luxia đặt mạnh khăn ăn xuống bàn:

- Anh học cách làm thôi miên ở đâu?

- Với một pháp sư ở Vơnidơ.

Cô ngẫm nghĩ một lúc rồi lại hỏi:

- Có thể thôi miên bất cứ ai không?

- Tôi không biết... Tôi chỉ biết rằng tôi chưa bao giờ thất bại.

Cô ngẩng đầu lên:

- Nếu là tôi, anh sẽ không đạt kết quả.

- Có phải dây là sự thách thức không?

- Đúng là thách thức đấy, - cô cương quyết trả lời.

- Tôi nhận lời thách, - anh hứa, - Khi có dịp thuận tiện sẽ làm. Đặt cuộc cái gì nào?

- Có cần không? - Cô phật ý hỏi.

- Có phải theo phong tục thì các cô gái hứa ít nhất là một cái hôn nếu các cô thua cuộc?

- Tôi không thua cuộc này đâu ông ạ. - cô nói giọng chanh chua. - Tôi có thể hứa một cách rất yên tâm.

Ăngtoan mỉm cười không trả lời.

Ông Belacmi phục hồi rất nhanh. Việc trích huyết làm cấp tốc đã cứu sống ông. Vêdan được mời đến thăm bệnh hôm sau thấy bệnh nhân không đến nỗi ốm như ông tưởng.

Tuy vậy bệnh nhân vẫn còn nguy cơ bị một cơn mới. Luxia sau khi nói chuyện với bác sĩ đã nghe theo lời khuyên của ông, quyết định về ở nhà với chú.

Cô thạo công việc kinh doanh như nam giới và có thể làm đỡ người bệnh một phần công việc.

- Chú tôi muốn tôi được biết sinh hoạt ở cung đình, - cô nói, - nhưng bây giờ chắc chú cần đến tôi. Tôi sẽ đem đồ đạc của tôi về đây. Đức Hoàng hậu chắc chắn sẽ hiểu cho tôi; vả lại tôi vẫn có thể đến với Người một ngày hay một buổi tối, khi nào Người muốn.

- Tôi sẽ nói với Người về tình hình sức khoẻ của chú cô, tuy cần cô có mặt nhưng ông sẽ không đòi hỏi cô cấm cung ở nhà đâu, - Vêdan hứa rồi ông quay về phía Ăngtoan nói tiếp:

- Việc cô Catơrin khỏi bệnh, cả Mađơrit đã biết.

- Tôi cũng đã được biết phần nào vấn đề ấy, - Ăngtoan thở dài và kể lại chuyện gặp gỡ rủi ro của anh với những người ưa thích phép lạ. Khi anh kể xong, nỗi lo âu ẩn hiện trên nét mặt thầy giáo của anh.

- Cũng đã có người cho tôi rõ việc này.

- Một vài câu chuyện dông dài chăng? - Ăngtoan vội hỏi.

- Trời ơi! Nếu chỉ như thế thôi! Này, Ăngtoan, sáng hôm nay tôi đã tiếp một người thân của linh mục Inhaxiô Môlina.

Ăngtoan bỗng lạnh buốt đến tim hình như bàn tay băng giá của tử thần đã đặt lên người anh.

- Hắn hỏi tôi tỉ mỉ về việc chữa khỏi bệnh cho cô Catơrin Xagrơđô. - Vêdan thong thả nói tiếp. - Điều hắn đặc biệt bận tâm là để biết cậu có cầu xin sự giúp đỡ của Thánh Đồng Trinh không.

Ăngtoan phản đối:

- Nhưng đây là cách chữa bệnh của y học, thầy ạ. Có phải phép lạ đâu!

- Tôi cũng trả lời đúng như thế. Nhưng vị phái viên vẫn cứ muốn biết và còn hỏi thăm tại sao lại có mùi diêm sinh?

- Mùi diêm sinh? - Luxia thốt lên - Câu chuyện mới mẻ này là cái gì đây nhỉ?

Ăngtoan thong thả trả lời:

- Vì rằng mùi diêm sinh luôn biểu hiện sự có mặt của quỷ dữ, cô biết không.

Luxia tái nhợt đến tận môi.

- Họ cũng không thể bày đặt rằng anh cầu khẩn uy quyền của quỷ Xatăng chứ, Tôniô?

- Toà án tôn giáo có thể bày đặt và bày đặt bất cứ cái gì họ muốn, thưa cô, - Vêdan ngắt lời.

- Nhưng Ăngtoan không hề dùng tà thuật! Đấy là phương pháp chựa bệnh của y học, anh đã nói với tôi điều ấy.

- Cô, bác sĩ Vêdan, và tôi, đều biết như thế. Nhưng linh mục Inhaxiô sẽ vờ nghi ngờ để trục xuất tôi khỏi Mađơrit. Cô đừng quên rằng tôi đã mổ cho Đôn Pêđrô sau khi ông ta báo cho tôi biết là không được mổ.

- Ôi! - Luxia khẽ nói và vặn hai bàn tay vào nhau. - Giá mà chúng ta đừng bao giờ đến Tây Ban Nha nhỉ.

- Thầy có cho rằng họ sẽ tìm cớ để tống giam tôi không? - Ăngtoan hỏi.

Vêdan buồn rầu nhìn người môn đồ của mình:

- Có thể như thế. Mọi việc tuỳ thuộc hồ sơ linh mục Inhaxiô có thể tạo ra và thời gian cần thiết để ông ta thu thập bằng chứng.

- Nhưng Tôniô có thể tự bào chữa cho mình chứ? - Luxia thốt lên.

- Không thể chống lại được Toà án tôn giáo... trừ khi được Vua ủng hộ.

Mặt Vêdan bỗng sáng lên:

- Dù sao thì... tại sao không nhỉ?

- Sẽ làm như thế nào, thưa thầy?

- Trong trường hợp cậu bị bắt, cậu sẽ xin Đức vua xét xử. Còn Hoàng hậu chắc chắn là ủng hộ cậu rồi, đã có một bệnh nhân có quyền thế. Vả lại, cậu không phải người Tây Ban Nha, điều đó cho cậu mọi quyền khiếu nại tới Hoàng thượng.

- Điều đó có ích lợi gì hơn cho tôi trước Toà án tôn giáo không?

- Chắc chắn là có. Người ta gọi nhà vua là Philip Khôn ngoan nhưng cũng gọi là Philip Công bằng. Chưa bao giờ Ngài từ chối không nghe lời khiếu nại tới Ngài, hình như công lý ra lệnh cho Ngài đáp ứng lời kêu cầu ấy.

- Nhưng Ngài có dám chống lại Toà án tôn giáo không? Ngày lễ hoả thiêu, - Luxia không ghìm nổi rùng mình khi nhớ lại ngày ấy, - Ngài đã thề ủng hộ Toà án tôn giáo trong mọi hành động và mọi quyết định.

- Ngài không thể chống đối lại một cách rõ rệt, - Vêdan giải thích, - nhưng ít ra cách hỏi cung sẽ khác. Trong các vụ án thông thường của Toà án tôn giáo, bị cáo ít khi được phép ra trước mặt các công tố viên và cũng không được biết thực chất của các bằng chứng chống lại mình. Trước Đức vua, tôi chắc Tôniô có thể nhấn mạnh quyền của anh ấy và quyền ấy sẽ được thừa nhận.

- Nếu tôi được phép trình bày để tự bảo vệ mình trước những quan toà công bằng, tôi có thể chứng minh rõ sự vô tội của tôi. - Ăngtôniô tuyên bố quả quyết.

- Cầu Chúa phù hộ cho như thế, - Vêdan nói khi chia tay anh. - Cũng có thể cậu không bị bắt nếu linh mục Inhaxiô không thể tập hợp được những giả định đầy đủ để chống lại cậu. Cậu có thể tin rằng tôi sẽ làm tất cả những gì có thể làm được để giúp cậu. Linh mục Inhaxiô và tôi - hai người cũng chẳng ưa gì nhau, tôi biết hắn chỉ đợi dịp thuận tiện để tống giam tôi.

- Tội nghiệp Tôniô! - Luxia ân hận nói. - Tôi đã gây ra cho anh biết bao phiền phức, khó khăn.

Anh phản đối kịch liệt:

- Lần này thì cô không có gì đáng trách cả.

- Chính tôi là kẻ có tội một cách gián tiếp. Nếu tôi đừng đến Pađu, anh sẽ tiếp tục sống ở tu viện, sung sướng và yên ổn như khi trước.

- Tôi có sung sướng không nhỉ? - Ăngtoan như hỏi mình một cách trầm ngâm, - Nếu nhìn lại phía sau, đôi khi tôi đã bảo mình cái mà tôi đã gọi là hạnh phục sẽ rất nhanh chóng không đủ cho tôi nữa.

- Vậy mà lúc ấy anh có vẻ quả quyết sẽ làm tu sĩ?

- Tôi đã có ý ấy. Nhưng ngay lúc ấy tôi đã bắt đầu nghi ngờ khuynh hướng đó của mình. Trước hết là vì công việc. Sau mới vì các thứ còn lại. Và bây giờ thì tôi đã nhận thức rõ rằng cái tự do mà tôi yêu quý và sẽ mãi mãi yêu quý ấy không sớm thì muộn, nhưng không tránh được, sẽ làm tôi mâu thuẫn với những người như linh mục Phêlíp Xăngtôt và linh mục Inhaxiô Môlina. Và nếu như thế thì tôi cũng sẽ không được biết tình bạn tuyệt vời của Giăng và cô.

Cô thoáng đỏ mặt và nói tiếp với đôi chút cay đắng:

- Tôi tưởng tình bạn của tôi không đáng kể mấy đối với anh. Nếu anh cứ ở Pađu, ít nhất anh cũng còn bức tranh và người tình tuyệt vời của anh.

Anh vui vẻ chữa lại:

- Người tình tuyệt vời mà Paraxen nói đến là sự uyên bác, cô đừng quên.

- Nhưng anh luôn nghĩ đến Thần vệ nữ như nghĩ đến người ấy.

- Đúng thế, - anh thừa nhận. - Trước đây tôi nghĩ thế. Nhưng bây giờ hình như nàng đã xa xôi rồi.

Anh sửng sốt nhận thấy đã nhiều tuần lễ rồi và thực ra đã nhiều tháng nay anh không nghĩ đến Nữ thần.

Ngày này qua ngày khác, nhưng điều Vêdan lo sợ không thành hiện thực.

Tình trạng ông Girôlamô tiến bộ đến nỗi Ăngtoan có thể dành một số thời gian cho các bệnh nhân khác của anh. Sự nghiệp của anh đã thành vì anh nổi danh ở Mađơrit đến nỗi nhiều nhân vật quan trọng không muốn chữa thầy thuốc nào ngoài anh. Nhiều tuần lễ qua mà Toà án tôn giáo chưa làm gì anh cả, cho nên anh tự hỏi có phải mình đã quá lo lắng không?

Về phía Giăng, Giăng cũng rất bận. Ngoài công việc kinh doanh anh giải quyết thay cha, anh mê mải với công việc hội hoạ. Anh đã phát hiện được một căn nhà trong thành phố và biến thành một xưởng vẽ. Các bà, các cô tranh nhau niềm vui được một nghệ sĩ hấp dẫn như thế vẽ chân dung. Nếu có những cô gái nào là đối tượng cho những thực nghiệm có tính chất khác thì họ cũng không tỏ vẻ phàn nàn gì cả.

Một tối mùa đông, Giăng đến gặp bạn, mặt nhăn nhó không tươi cười như mọi khi.

- Mình có tin xấu cho cậu đây, Tôniô...

Những tuần vừa qua đã làm cho Ăngtoan tin vào định mệnh. Anh đã quen với cảm giác có mối đe doạ của Toà án tôn giáo luôn treo trên đầu. Nhưng vẻ băn khoăn rõ rất của Giăng làm cho anh không thể lãnh đạm:

- Có cái gì thế, Giăng?

- Cha mình mới gửi thư từ Vơnidơ đến. Ngoài những việc khác, ông báo cho mình là tu viện trưởng dòng Đôminich ở Pađu đã khỏi hẳn những vết thương do ông ta bị đánh một cách tàn nhẫn trong tu viện của ông ta từ mấy tháng nay rồi.

Ăngtoan thấy cổ họng nghẹn lại như mỗi khi anh được biết một tai hoạ lớn. Linh mục Phêlíp Xăngtôt còn sống! Và Batixta Poocdia chắc đã báo cho hắn việc anh đi Tây Ban Nha.

- Cụ có nói đã biết người đánh là ai chưa?

- Không đâu! Biết Phêlíp như cậu đã biết, cậu có cho rằng hắn kể những điều hắn biết với người khác không?

- Đúng. Chắc chắn hắn thích tự tay trả thù hơn.

- Mình cũng đi đến kết luận ấy, - Giăng thừa nhận.

Anh lưỡng lự hình như chưa thể quyết định nói hết những gì anh có trong ý nghĩ, nhưng anh vẫn nói tiếp:

- Mình vừa vẽ xong bức chân dung cho cô Elêna Menđôda.

Ăngtoan nhướng lông mày, anh không biết gì về cô này cả.

- Cô ta là bạn thân của bệnh nhân cũ của cậu, cô Catơrin Xagrơđô.

- Cậu muốn nói gì về việc ấy?

- Nói điều này: linh mục Inhaxiô Môlina đến nhà cô Catơrin nhiều lần. Cô này kể cho cô Elêna rằng vì Đại pháp quan hình như vô cùng chú ý đến cách chữa khỏi bệnh của cậu.

- Thế là đúng rồi! - Ăngtoan nói và gượng mỉm cười dù lo âu. - Người mẫu của cậu có biết cô Catơrin trả lời như thế nào không?

- Cô ta kể chi tiết cách chữa bệnh của cậu và còn quả quyết rằng cô cảm thấy được giải thoát khỏi một cái gì xấu. Linh mục Inhaxiô đã gợi ý rằng có lẽ cậu đã trừ được ma quỷ trong cô.

- Nói sai. Tôi không hề làm cái việc trừ tà cho cô ta! - Ăngtoan cãi. - Tại sao cô ta không nói cho ông ấy biết nhỉ?

- Người ta kể rằng, - Giăng trả lời và mỉm cười - cô Catơrin đã cư xử... tạm gọi là nhẹ dạ... với Hoàng tử. Chuyển sự chê trách cho một thứ ma quỷ nào đó là cách cô ta trốn tránh trách nhiệm của mình trong câu chuyện kia.

- Như thế là cô ta đã cung cấp cho linh mục Inhaxiô đúng điều kiện biện luận hắn đang tìm kiếm. - Ăngtoan cay đắng nói. - Đây là lý do để đưa tôi vào việc trừ tà ma, vì đấy là một tội trước Toà án tôn giáo, nếu tôi không phải là linh mục. Lòng biết ơn không tồn tại trên thế giới này sao, Giăng?

Nghệ sĩ nhún vai một cách thanh thản:

- Nếu nó tồn tại thì mình cũng chưa bao giờ gặp.

Anh lưỡng lự giây lát rồi nói:

- Nghe nói việc bắt cậu đã quyết định. Cậu định thế nào?

- Mình còn làm gì được nữa? - Ăngtoan khẽ nói vẻ chán nản.

- Rời Tây Ban Nha càng sớm càng tốt.

- Làm sao mà biết được họ có để cho mình đi không?

- Ờ! Mình không nghĩ rằng họ sẽ giữ cậu lại đâu. Trừ khi linh mục Inhaxiô thấy đã có đủ chứng cứ chủ yếu để buộc tội.

- Đi trốn, bản thân sự việc ấy đã là lời thú tội.

- Trừ khi người ta vô tôi, - Giăng tế nhị nói. - Ít ra thì cũng trước lương tâm của chính mình. Trong khi nếu để họ bắt cậu, có tội hay không, họ cũng sẽ tra khảo cậu cho đến khi cậu nhận tất cả những gì họ muốn.

Ăngtoan biết Giăng nói đúng sự thực. Khi đã rơi vào nanh vuốt của Toà án tôn giáo thì không có một ai có thể thoát được. Một khi đã bị giam rồi là bị buộc đủ thứ tội mà anh không hề mắc bao giờ. Nhưng anh còn nhiệm vụ đối với thân chủ của mình.

- Tôi không thể rời bỏ ông Belacmi khi sức khoẻ của ông còn bấp bênh. Tôi đã hứa chăm sóc Luxia nếu trường hợp xấu xảy ra với ông ấy.

- Đưa họ đi cùng với cậu! - Giăng gợi ý.

- Để cho Toàn án tôn giáo coi họ như đồng bọn của tôi sao? Làm như thế là điên rồ!

- Cái đó có nghĩa lý gì khi mọi người đều an toàn ở nước Pháp? Catơrin Đơ Mêđixi sẽ che chở cho nhà Belacmi và tất nhiên cả cho cậu.

Ăngtoan suy nghĩ về viễn cảnh hấp dẫn này. Anh có khá đủ tiền để sống ở Pháp một thời gian dài dù không làm việc. Anh sẽ có thể quen biết Ăngbroadơ Parê, chắc chắn Vêdan sẽ giới thiệu anh với ông. Sau đó các lĩnh vực hoạt động y học cấp cao sẽ mở ra cho anh. Nhưng anh cương quyết lắc đầu. Anh mường tượng lại các hình châm biếm những tội phạm bị xử vắng mặt về tội tà giáo, những tên bù nhìn treo ở đầu sào. Nếu anh đi, hình ảnh của anh cũng sẽ bị diễu hành thô lỗ như thế trong đám rước sau của các pháp quan? Trốn nữa ư? Anh đã trốn khỏi Pađu trong khi pháp luật đứng về phía anh, việc trốn tránh ấy chỉ dẫn đến những phức tạp mới, nghiêm trọng hơn. Làm thế nào chứng tỏ rằng anh vô tội nếu không có tội mà cứ trốn mãi trước mối đe doạ?

- Không, không! Nếu cuối cùng vẫn phải chiến đầu thà chiến đấu ngay còn hơn. Trong thế giới này phải có một nơi mà pháp luật, sự thật, công lý, sự lương thiện được tôn trọng chứ. Không phải cứ chạy trốn mỗi khi báo hiệu cho một cuộc chiến đấu là sẽ tìm được nơi này. - Anh nhìn Giăng nói - Linh mục Inhaxiô muốn làm gì thì làm! Mình không muốn cho ông ta hài lòng vì đã đuổi được mình đi. - Mắt anh lộ rõ vẻ cương quyết không gì lay chuyển nổi và Giăng biết anh đủ để hiểu rằng tranh luận nữa cũng vô ích.

- Cậu định nói thế nào để tự bào chữa? - Anh thân ái hỏi bạn.

- Nói rằng mình tuyệt đối không làm điều gì xấu cả, rằng cách điều trị mình dùng chữa khỏi bệnh cho cô Catơrin chỉ là một phát hiện mới về y học.

- Cầu Chúa cho cậu chứng minh được điều đó. - Giăng tin tưởng nói.

- Amen! - Ăngtoan trả lời và giọng anh âm vang niềm hy vọng.

Rất lâu sau khi bạn đi khỏi, Ăngtôniô ngồi bên lò sưởi, lơ đãng nhìn những ngọn lửa nhảy múa bên trong. Anh thầm soát lại mọi sinh hoạt của anh từ khi rời Pađu và thấy rằng không lúc nào anh có thể làm khác được những điều đã làm, Lương tâm anh nghĩ khi mình làm đúng quyền hạn và thành thực, Đức Thánh Mẫu Maria sẽ run rủi cho anh được hưởng công bằng. Đức tin ấy xuất phát từ lòng thành thực của anh đối với Chúa, với Nhà thờ, và với một tôn giáo đã nhào nặn và dìu dắt anh đến tuổi trưởng thành.

Anh thổi tắt nến, lấy một cuốn sách trên giá đi ra hành lang để lên phòng. Tôi hôm nay Luxia ở lại trong cung còn ông Belacmi đang ngủ. Đến chân cầu thang, anh đứng sững lại tim như ngừng đập. Tiếng chân người vang trong phố đang nện nhịp nhàng trên vỉa hè giống như bước chân của đội tuần tra. Họ làm gì vào giờ này ban đêm nhỉ? Đội gác hoàng cung khi đổi gác không bao giờ đi qua đây. Tiếng chân to dần và rõ ràng là đi về phía nhà. Ăngtoan bỗng hoảng sợ nghĩ rằng họ sắp dừng lại, anh lắng tai nghe một cách thất vọng, cầu cho tiếng động ấy đi xa.

Anh nghe một khẩu lệnh ngắn gọn rồi tiếng giáo đụng vỉa hè. Sau mấy giây, một nắm tay hách dịch đấm vào cánh cửa. Anh đứng sững không động đậy một lúc, cơ bắp tê cứng, nghĩ rằng lần này giờ của anh đã điểm. Rồi định thần anh mở cửa.

Một sĩ quan mặc đồng phục xanh đen của vệ binh Toà án tôn giáo, chữ thập xanh trên ngực đứng ngay trước mặt anh. Người ấy cầm trong tay một tờ giấy cuộn lại và nửa tá vệ binh xếp hàng sau lưng hắn chống giáo và chờ đợi. Ánh trăng mùa đông lạnh lẽo rọi sang lên mũ sắt của họ.

Viên sĩ quan mở tờ giấy ra:

- Tôi có lệnh bắt bác sĩ Ăngtôniô Xecvêtut. Có phải ông là bác sĩ Xecvêtut không?

Quả đấm đã giáng xuống, Ăngtoan thấy mình có thể nói một cách thản nhiên:

- Tôi đây, - anh nói.

- Mời ông đi theo tôi - viên sĩ quan nói như thể việc đó là điều tất nhiên.

Ăngtoan hỏi:

- Tại sao lại có việc bắt bớ này?

Viên sĩ quan nhìn anh ngạc nhiên, gần như lúng túng, vì chưa bao giờ có một ai dám nghi ngờ cơ sở vững chắc của lệnh Toà án tôn giáo ban ra. Hắn xem xét tờ giấy một lúc, nhún vai nói:

- Chữ kí của linh mục Inhaxiô Môlina. Pháp quan tại Mađơrit. Thôi, đi thôi!

- Tôi có thể tạm biệt thân chủ của tôi không?

- Ông ở tình trạng bị bắt, không được gặp ai và nói với ai.

- Nếu vậy tôi có thể để lại vài chữ không?

- Không được phép làm gì cả. Ông đã bị bắt.

Anh sẽ được cái gì nếu cưỡng lại thêm? Ăngtôniô đi qua các phố giữa hai hàng vệ binh như một thường phạm đi đến nhà giam. Anh chỉ hy vọng rằng sáng mai khi Luxia ở hoàng cung về không thấy anh ở nhà sẽ đoán được điều gì xảy ra.

Cũng có thể có người nào ở gần trông thấy bọn lính cầm giáo đến, một đoàn người như thế này không thể đi qua mà không ai thấy. Chắc Luxia sẽ có thể báo cho Giăng và Vêdan để Vêdan chuyển lời khiếu nại cho anh tới Đức vua.

Không bao lâu những bức tường toà Cada Xăngta - nhà giam của Toà án tôn giáo - đã sừng sững trước mặt anh, âm u, tàn nhẫn, ghê sợ. Ăngtoan đi qua những hành lang hai bên là tường đá đưa đến một căn hầm dưới toà nhà. Người coi nhà giam mở cửa một căn ngục và anh bị đẩy vào không một chút gượng nhẹ. Cửa đóng lại sau lưng anh, tiếng gióng sắt dộng nặng nề rồi người coi ngục đi xa dần với chiếc đèn lập loà. Ăngtoan còn lại một mình trong lặng lẽ và đêm tối.

Ngục tối của Toà án tôn giáo, những nấm mồ mà những thây ma sống chỉ ra khỏi để bước lên giàn lửa - lại thêm một con mồi nữa.

Trong nhà tù rộng của toà Cada Xăngta, Ăngtoan bị tách rời khỏi thế giới bên ngoài giống như bị chôn sống. Mỗi ngày hai lần, người giữ khoá, một kẻ thô lỗ, mắt lờ đờ ngu đần, đẩy qua cánh cửa nhỏ trổ phía dưới cửa lớn có song một bát cháo loãng, và một bình nước. Trước mọi câu hỏi của Ăngtoan, hắn chỉ lắc đầu. Căn ngục tối bẩn thỉu vì phân của biết bao nhiêu người ở trước. Dù đứng, ngồi hay nằm thì tù nhân cũng cảm thấy buốt tận xương tuỷ vì hơi lạnh ẩm ướt toả ra từ trần nhà và từ các bức tường. Một chiếc giá làm bằng mấy mảnh ván mộc chạy dọc phòng giam, mấy mảnh chăn đầy rận vương trên đó. Đó là giường. Cái rãnh đào trên nền nhà nối liền với một kẽ hở có lẽ dẫn ra cống. Mùi thối kinh tởm đặc căn hầm tối. Có lẽ chiếc cống bên ngoài cũng đầy chặt các loại rác rưởi rồi.

Trong thời gian dài dằng dặc ở dưới hầm Cada Xăngta, Ăngtôniô đợi giai đoạn sắp đến của đời mình. Anh tự nhủ rằng anh Misaen Xecvêtut của anh đã từng phải chịu trước anh những sự khủng khiếp như thế này. Khi ra khỏi đây anh ấy vẫn sẵn sàng chết vì những điều mình tin tưởng. Ăngtôniô cầu xin một sức mạnh như vậy, vì trong thâm tâm anh biết rằng anh chưa có. Ăngtôniô chưa hề giương lên một ngọn cờ nào, cũng chưa làm được gì. Anh chỉ mới thực hành trung thành các nguyên tắc mà người thầy thuốc phải có: phục vụ nhân dân, làm vợi đau đớn và khi có thể, chữa cho họ khỏi bệnh.

Người bị giam cầm này tự hỏi không biết các dự án công bố các phát hiện của mình rồi sẽ ra sao: thực tiễn về tuần hoàn máu qua phổi, và một thực tiễn quan trọng hơn nữa là nhu cầu phát triển y học, không chỉ học theo những gì đã viết ra của Galiêng, Arixtôt, Ptôlêmê - dù nghiên cứu những vấn đề ấy vẫn là cần. Phải tìm các triệu chứng, nguyên nhân của bệnh tật ở ngay những cơ thể bị bệnh, tìm ở hội trường giải phẫu, ở bàn mổ xác, hoặc ở các phòng thí nghiệm, trên cơ thể các động vật. Vêdan trước kia đã dám nói lên những sự thực này nhưng nhà cơ thể học ở Mađơrit không còn là người viết và công bố cuốn Phabrica. Một cái gì đó đã mất đi ở Vêdan ngay sau những cuộc tranh cãi đầu tiên, một cái gì đó đã rời bỏ ông, đã bị bạt đi do sự đe doạ mà hiện nay Ăngtoan cũng bị sa vào. Và, nếu Vêdan mới chỉ bị đe doạ đã bỏ cuộc? Vậy anh - Ăngtoan Xecvêtut - tội phạm của Toà án tôn giáo, trước tù tội và hành hạ liệu anh có đủ sức mạnh và can đảm để đứng vững không?

Buổi sáng ngay thứ hai, hai vệ binh đến lôi anh đi tay bị trói, chân mang xích, dọc theo những hành lang dài vô tận đến thẳng một gian phòng rộng rãi chói loá ánh mặt trời buổi sáng. Ánh sáng bất thình lình làm anh loá mắt và loạng choạng trên bậc cửa. Một vệ binh đẩy mạnh anh vào phòng, thô bạo đến nỗi đang loạng choạng anh ngã quỵ xuống. Tên vệ binh kéo anh dậy, khoá tay thít bầm tím cổ tay anh. Mắt anh quen dần ánh sáng thái quá và có thể chập choạng đi đến đầu phòng chỗ có một bệ to có lọng che và một chiếc bàn lớn. Trên tường là những dụng cụ tra tấn quen thuộc của Toà án tôn giáo, thoạt trông cũng đủ hiểu quyền lực mà Toà án thiêng liêng ấy có thể tử dụng để các nạn nhân phải bật ra lời thú tội đúng như họ muốn. Khi ngẩng nhìn lên bệ, Ăngtôniô không khỏi ngạc nhiên thấy linh mục Inhaxiô Môlina ngồi ghế giữa, hai tay nắm vào nhau để trên bàn. Bên phải ông ta có một linh mục nữa, người cai quản giáo khu đại diện cho giám mục, bên trái là một viên chức toà án mặc thường phục. Người thư ký toà ngồi đầu bàn đang viết vào một cuốn sổ sau khi đã để ở bên cạnh một số bút lông ngỗng dự trữ cắm trong quả cầu tròn bằng pha lê.

Một tia mặt trời vừa rọi vào quả cầu, Ăngtoan trông thấy nó rực lên như quả cầu ở trong phòng Anhôlô Lôđôvixi ngày anh bắt đầu học thôi miên và anh rùng mình như trước dấu hiệu của định mệnh. Cuối cùng, chẳng phải là vấn đề thôi miên đã cung cấp cho linh mục Inhaxiô cái ông ta đang thiếu để ra lệnh bắt anh sao?

Trong khi thụ động đợi phiên toà bắt đầu, Ăngtoan nhận thấy linh mục Inhaxiô quay mặt về phía quả pha lê và mắt như gắn chặt vào nó, đúng như tình trạng đã xảy ra cho anh khi anh ở nhà Anhôlô. Quả cầu pha lê của Xamacăng, người pháp sư nói thế. Nhưng bây giờ Ăngtoan hiểu rằng dù nguồn gốc ở đâu hình cầu bằng pha lê nào cũng tạo ra kết quả lạ lùng ấy miễn là nó bắt được ánh mặt trời. Và anh nghĩ bụng cũng sẽ phải kiếm lấy một quả để khi cần thiết, có điều kiện gây mê bằng thôi miên cho một bệnh nhân nào đó. Nhưng anh bỗng choáng váng, đâu còn dịp may để sử dụng quả cầu thuỷ tinh! Hiếm có người thoát khỏi Cada Xăngta.

Linh mục Inhaxiô có vẻ hơi khó khăn mới rời mắt khỏi quả pha lê rực sáng để cất lên giọng nói giá lạnh của mình:

- Cho thề đi.

Cho đến lúc ấy không có dấu hiệu gì lộ ra rằng ông ta đã nhận thấy Ăngtoan có mặt.

Thư kí toà ra lệnh:

- Nhắc theo tôi những lời sau đây!

Rồi anh ta bắt đầu như máy:

"Tôi xin thề trước Chúa hằng sống mãi; trước Đức Thánh Đồng Trinh mẹ của Cristô, rằng tôi sẽ trả lời rất thành thực các câu hỏi, rằng tôi không giấu giếm bất cứ gì về vấn đề tôi sắp bị hỏi cung. Cũng như không giấu tên những người đã liên kết với tôi, không giấu bất cứ điều gì mà do đó tôi bị buộc tội".

Ăngtôniô nhắc lại lời thề.

Cuốn kinh Thánh được gí mạnh vào cằm anh để anh hôn những trang giấy. Người thư ký ngồi dựa lưng vào ghế, cầm bút và sủa lên:

- Tên gì?

- Ăngtôniô Xecvêtut, bác sĩ y khoa, giáo sư ngoại khoa và tiến sĩ về giáo luật.

Người viên chức giương mắt lên, nhưng linh mục Inhaxiô vẫn thản nhiên. Ông ta có nghe thấy gì không nhỉ? Mắt ông ta vẫn quay về phía quả cầu sáng rực một cách khó giải thích.

- Sinh quán?

- Tôi sinh ở Tôledơ, thuộc Nava, nhưng tôi gần như chỉ sống ở nước Ý.

Linh mục Inhaxiô cất cao giọng, giọng ông ta to trầm và vang một cách kì lạ trong gian phòng rộng này.

- Vậy ra ông là người Tây Ban Nha?

- Không - Ăngtôniô sửa lại. - Khi giảng dạy ở Đại học đường Pađu, tôi đã đề nghị và được công nhận là công dân của Cộng hoà Vơnidơ.

Người viên chức toà án xoay chiếc nhẫn quanh ngón tay. Ăngtoan nhận thấy hắn bị tác động vì danh vị của anh, trên thế giới, không một quốc tịch nào được tôn trọng và có nhiều trọng lượng như quốc tịch Cộng hoà Vơnidơ. Linh mục Inhaxiô gõ tay xuống mặt bàn có vẻ bực bội nhưng ông ta không hỏi sâu về vấn đề này nữa. Sau một lúc, viên thư kí tiếp tục:

- Những người còn đang sống trong gia đình ông hiện nay là ai?

- Không còn ai cả, - người tội phạm nói. - Cha tôi và mẹ tôi đã chết vì bệnh dịch hạch cách đây mấy năm.

- Ông có anh không? - Linh mục Inhaxiô hỏi.

- Anh tôi là Misaen Xecvêtut đã chết.

- Bị hành hình có phải không?

- Anh ấy bị Giăng Canvanh hành hình ở Sămpen, Thuỵ Sĩ.

- Tội gì?

- Theo lời buộc thì là tội tà giáo.

Trả lời như vậy Ăngtoan biết rằng có hại cho trường hợp của anh nhưng nếu không thì linh mục Inhaxiô cũng biết, chối không ích gì.

- Nghề nghiệp của ông là gì?

- Tôi là thầy thuốc, bác sĩ y khoa, - Ăngtoan kiêu hãnh trả lời. - Tôi dạy cơ thể học và ngoại khoa ở trường đại học Pađu.

- Tại sao ông lại đi khỏi Pađu?

Linh mục Inhaxiô lại hỏi chen vào, Ăngtoan chờ đợi câu hỏi này, anh trả lời không lưỡng lự một giây:

- Để làm thầy thuốc riêng cho ông Girôlamô Belacmi, thương nhân và chủ ngân hàng ở Phlôrăngxơ, hiện nay đang ở Mađơrit.

- Ông có theo đạo Gia tô không?

- Tôi theo đạo Gia tô.

- Cha xưng tội của ông là ai?

- Cha Ôguyxtô Côngtarini, ở thành phố này.

Ông Belacmi và Luxia đã chọn một linh mục người Ý hiện ở Mađơrit và Ăngtoan cũng làm theo họ.

- Anh xưng tội lần cuối cùng bao giờ?

- Cách đây một tuần lễ.

Đúng thế, anh đã duy trì một cách tỉ mỉ mọi thói quen về tín ngưỡng như trong thời thơ ấu.

Linh mục Inhaxiô lật mấy tờ giấy đặt trước mặt ông ta rồi hỏi:

- Anh định biện hộ như thế nào về trọng tội anh đã bị phát giác?

Công trình nghiên cứu giáo luật của anh ở Pađu trước khi quay sang ngành y làm cho Antôniô rất quen thuộc với thủ tục tố tụng của Toà án tôn giáo. Anh biết rằng - dù như thế là bất lương, cách hỏi này vẫn là kiểu cách pháp quan dùng để cho người bị cáo tự kết tội bằng việc tỏ ra rằng mình biết bị tội gì.

- Xin cho biết tôi đã bị buộc tội gì? - Anh thản nhiên hỏi.

- Hãy trả lời tôi! - Linh mục Inhaxiô nói cộc lốc và hách dịch.

Ông ta nhìn chăm chăm Ăngtoan như muốn dùng sức mạnh của mắt áp đảo anh khuất phục. Ăngtoan bắt gặp cặp mắt nhạt màu ấy và anh nhìn trả không chớp. Trong giây phút, không khí nặng nề vì hai ý chí căng thẳng đụng độ nhau. Rồi Ăngtoan ngạc nhiên, anh thấy linh mục Inhaxiô hạ mi mắt xuống nhìn các ngón tay giống như những móng vuốt đang gõ trên mặt bàn.

Ăngtoan thoáng cảm thấy mình chiến thắng: dù sao thì anh cũng đã nắm chắc được một điều là ý chí của anh cũng mạnh bằng, có thể là hơn, ý chí của linh mục Inhaxiô. Dù mắt nhìn lạnh giá, tiếng nói như từ dưới mồ vọng lên, thái độ muốn khống chế, viên pháp quan này cũng yếu ở một điểm nào đó. Có thể ông ta còn nghi ngờ chính mình hay nghi ngờ sự công bằng của uy quyền mà ông ta đại diện.

Thách thức ông ta một cách vô ích là điều không khôn ngoan. Ăngtoan rất biết như vậy, nhưng anh ghi nhận sự phát hiện ấy, nghĩ rằng có lúc sẽ cần dùng tới.

Linh mục Inhaxiô ra lệnh:

- Đọc lời cáo trạng đi.

"Ăngtôniô Xecvêtut, bác sĩ y khoa, bị buộc tội đã làm tà thuật, thực hành một thứ ảo thuật ngược lại với tự nhiên, cầu khẩn ma quỷ để chữa bệnh dù việc ấy không phải là việc của ma quỷ..."

Ăngtoan nhận ra ngay sự phân biệt khôn khéo: trước một số toà án có nhiệm vụ áp dụng giáo luật, việc cầu ma quỷ nếu tự bản chất nó là tội thì cũng sẽ không bị xếp vào tội tà giáo khi nó cầu quỷ trong những mục đích bình thường, vì đây là lĩnh vực của nó, ví dụ như sự bị cám dỗ của những người phụ nữ mắc tội dâm ô. Nhưng cầu đến ma quỷ để chữa cho khỏi bệnh lại chính là tội tà giáo. Vì đây không phải là chức năng thông thường của chúng. Theo luật của Nhà thờ, bệnh tật chính là thứ Chúa gây ra để trừng phạt tội lỗi của con người và chỉ có Chúa mới làm khỏi được. Sự phân biệt này giả tạo, nhưng Nhà thờ dùng đã từ lâu để hạn chế việc mổ xẻ và trong thực tiễn, cản trở mọi thí nghiệm của các công trình nghiên cứu y học, điều này gây trở ngại rất nhiều cho sự tiến triển của y học.

Viên thư kí đọc tiếp:

"Những tội này thuộc lĩnh vực tà giáo, như vậy là Ăngtôniô Xecvêtut bị buộc thứ tội gọi là tội tà giáo, theo như luật của Toà án tôn giáo đã quy định về tội ấy".

Ăngtôniô tuyên bố một cách vững vàng:

- Tôi không có tội. Tôi không cầu ma quỷ nào cả, tôi không hề phạm tội tà giáo và không làm một điều gì trái ngược với luật lệ của Nhà thờ Giatô giáo thần thánh.

Linh mục Inhaxiô ngước nhìn lên. Sự độc ác lộ khá rõ trong mắt ông ta đã tác động đến Ăngtoan làm cho anh như bị choáng. Con người mặc áo tu hành căm ghét anh bằng tất cả sức lực chứa trong cái cơ thể mảnh khảnh ấy.

Nhưng vì lẽ gì? Anh tự hỏi. Có phải vì anh đã hành động trái với ý kiến ông ta nói với anh trong giáo đường và dù ông ta cấm đoán, anh vẫn mổ cho Đôn Pêđrô không? Hay là vì trước đây mấy phút anh đã chế ngự công ta khi ý chí hai người đụng độ nhau?

Vị pháp quan quát lên:

- Nói láo! Nói láo! Tại sao anh dám nói rằng anh không có tội khi những người buộc tội anh đã thề trước Chúa về cáo trạng nói lên tội lỗi của anh!

Ăngtoan sửng sốt thầm nhắc lại "cáo trạng do những người buộc tội anh làm đã đuợc thề trước Chúa" và anh không hiểu gì cả. Ai thế nhỉ? Cô Catơrin đã đưa lòng vô ơn tới cao độ là tố cáo anh sao? Anh hỏi:

- Những người tố cáo là ai?

Người linh mục ngồi bên phải vị pháp quan tỏ vẻ phẫn nộ vì có người dám ngờ vực những điều Toà án tôn giáo đã khẳng định và ánh sáng trong mắt linh mục Inhaxiô càng sáng lên một cách quỷ quái độc địa hơn: ông ta trả lời với một cử chỉ khinh bỉ như sỉ nhục người nghe:

- Điều đó không cần thiết, chỉ cần biết là anh đã bị buộc tội.

Nhưng Ăngtoan bướng bỉnh cãi lại:

- Luật Nhà thờ cho phép tôi hỏi để biết và để hỏi những người buộc tội tôi.

Hai mắt của linh mục quản hạt mở to hết mức và người viên chức toà án cúi về phía trước, chăm chú nghe từng lời. Qua thái độ của họ, Ăngtoan biết rằng hiếm có khi tù nhân dám tranh cãi về các thủ tục của Toà án tôn giáo, nhưng anh đã quyết không để cho ông thầy dòng Đôminich uy hiếp và ngược đãi. Có điều may mắn là trong khi anh bảo vệ quyền của mình như vậy thì những điều anh nhấn mạnh sẽ được người thư kí ghi vào biên bản. Anh không muốn để lỡ dịp may này. Nhiều người sau lần hỏi đầu tiên đã biến vào hầm tối của Cada Xăngta và bị mốc ra ở đấy hàng năm không được gọi lại ra trước quan toà, để rồi giá lạnh, ẩm ướt, đói và buồn phiền lặng lẽ tiêu diệt.

- Được lắm.

Giọng của linh mục Inhaxiô lúc này có vẻ đại lượng, hình như ông ta chiều ý muốn tuỳ hứng của một đứa trẻ nhỏ.

- Viên thư kí sẽ đọc cho anh nghe bản tóm tắt các tội trạng của anh.

Người lục sự cầm một tờ giấy và đọc:

"Cô Catơrin Xagrơđô khẳng định sau khi đã thề rằng bác sĩ Ăngtôniô Xécvêtut đã chữa cho cô bằng phương pháp tà thuật vì cô bị tà thần ám ảnh là cho không đi được đã nhiều tháng qua. Trong khi làm tà thuật, ông ta đã làm cho cô xuất thần hay là ngủ say, trong thời gian ấy, ông ta cầu ma quỷ cứu trợ để xua đuổi tà thần kia đi. Cô khẳng định rằng khi cô tỉnh giấc mê đó trong phòng có mùi diêm sinh rất hắc rồi tiếp đó trông rõ một tên quỷ ghê tởm và kinh khủng".

Người lục sự đặt tờ giấy xuống và linh mục Inhaxiô hỏi một cách ngọt ngào giả dối:

- Ông trả lời cáo trạng này như thế nào?

Ăngtôniô vững vàng nói:

- Tôi trả lời rằng nói thế là sai. Tôi đã chữa cho cô Catơrin và làm cho cô ấy khỏi bệnh bằng thôi miên.

Linh mục Inhaxiô cúi về phía trước:

- Thôi miên là cái gì?

- Thực chất của nó chưa được biết rõ, - Ăngtôniô nói. - Nhưng đã từ lâu các thầy thuốc phương Đông dùng nó để chữa một số bệnh.

- Bằng cách cầu quỷ?

Ăngtoan điềm đạm nói:

- Tôi không biết cầu quỷ. Đây là một phương pháp y học, không có gì khác.

Vị pháp quan ngọt ngào hỏi, đầu vẫn cúi về phía trước:

- Tại sao anh cứ chối cãi không chịu thừa nhận điều chúng tôi đã biết là sự thực? Các nhân chứng đã nói lên sự thực, anh không thể chối được, vì một tên quỷ anh gọi đến đã ở lại để doạ nạt cô gái rủi ro kia ngay sau khi tà thuật của anh kết thúc.

- Cô Catơrin là nạn nhân của trí tưởng tượng của cô ta. Không bao giờ có quỷ cả.

Sự kiên trì của linh mục Inhaxiô bỗng tiêu tan, ông ta nói:

- Đừng có trắng trợn! Chúng ta có những cách khác để buộc những kẻ tà giáo phải thú nhận sự thực mà không phải nghe những lời mạn thượng của bọn chúng.

Rõ ràng là lời đe doạ.

Mạch máu Ăngtôniô đập nhanh và mạnh hơn nhưng anh cố giữ được giọng nói điều hoà và bình tĩnh:

- Nhân danh công dân của Vơnidơ, tôi đã thực hành quyền hợp pháp của tôi là chống án lên Đức vua, xin phép cho tiến hành một buổi xét xử trước Người. Các bạn tôi đã đưa đơn của tôi tới Hoàng thượng và tôi không tin rằng Người sẽ tán thành ông nếu ông đưa tôi ra tra khảo trước khi tôi có khả năng tự biện hộ trước mặt Người.

Linh mục Inhaxiô hơi nhổm lên khỏi ghế, người vươn ra như con rắn chực mổ. Ông ta cứng đờ, hai lỗ mũi gián to và phập phồng, ông ta là hiện thân của sự điên cuồng. Tuy cố gắng rõ rệt để tự nhủ mình nhưng người ông run lên vì phải ghìm cơn giận dữ:

- Đưa hắn về ngục tối. - Ông ta ra lệnh, thịnh nộ đến nỗi tiếng thét lên không nhận ra được nữa.

Người giữ khoá mang cơm chiều đến cho tù nhân: một thứ xúp loãng nấu bằng bắp cải thối và thịt ôi với một mẩu bánh mì đen. Ngay nước trong bình cũng có mùi mốc như nước múc ở ao trong vườn.

Mấy giờ sau, đối với anh dài như một thế kỷ, Ăngtoan trông thấy một ánh sáng mờ mờ tiếng dọc theo hành lang đi về phía phòng giam của anh và tim anh đập thình thịch trong lồng ngực. Họ đến tìm anh đưa đến phòng tra tấn chăng? Anh biết rằng Toà giáo hay hành động ban đêm để cho tiếng kêu của nạn nhân ít may mắn được người ngoài Cada Xăngta nghe thấy.

Người giữ chìa khoá đặt đèn xuống trước cửa phòng giam. Ăngtoan vô cùng xúc động và vui sướng khi nhận ra Luxia Belacmi đi sau hắn, đang vén áo để khỏi quệt vào rác bẩn dưới đất. Người giữ khoá đẩy của tránh sang một bên để cô vào rồi để xuống đất chiếc đèn dự trữ hắn đem theo. Luxia lấy trong túi một đồng tiền vàng đưa cho hắn. Hắn lẩm bẩm:

- Cảm ơn bà! Nửa giờ nữa tôi sẽ quay lại.

Nói dứt câu, hắn khép cửa và đi thẳng. Ăngtoan ấp úng:

- Luxia! Tôi không tin ở mắt mình nữa! Tôi rất sung sướng được gặp cô, nhưng cô không đến đây thì hơn. Thật vô cùng thiếu thận trọng.

Dưới ánh cây đèn dự phòng người gác để lại, anh đưa cô đến chỗ những tấm ván làm giường và nắm chặt hai bàn tay bé nhỏ của cô.

- Cần phải đến, Tôniô ạ! Khi tôi ở hoàng cung về không thấy anh tôi rất hoảng sợ! Ít ra anh cũng để lại một chữ, một tin gì đó, tôi không biết nữa!

- Trời ơi! Tôi không thể làm gì được. Nhưng tài sao cô biết sự việc đã xảy ra?

- Một người ở bên cạnh đã nghe tiếng bọn vệ binh đến. Anh ta nói có một người đàn ông bị đưa đi. Tôi biết ngay là Toà án tôn giáo...

- Khẽ chứ... Hãy giữ gìn lời nói!

Rồi anh nói nhỏ hơn nữa:

- Cô làm thế nào đến được đây?

- Gặp may. Và tiền rắc suốt dọc đường. Nhưng chúng mình sẽ làm thế nào đây, Tôniô? - Cô nói một cách thất vọng.

- Đã ai đưa đơn xin chống án của tôi với Đức vua chưa?

- Rồi. Hoàng hậu đã nói với vua và bác sĩ Vêdan cũng vậy.

- Chưa có trả lời sao?

- Chưa. Nhưng Hoàng hậu cho rằng Vua sẽ đồng ý cho chống án.

- Vậy thì có hy vọng. Sáng hôm nay họ đã hỏi cung tôi lần đầu tiên.

- Họ có...?

Luxia không nói tiếp nhưng anh hiểu cô muốn nói gì.

- Không. Linh mục Inhaxiô đã định cho tra tấn tôi, nhưng tôi báo cho ông ta biết rằng đã có đơn chống án gửi lên Đức vua và nhấn mạnh vào lý do tôi là công dân của Cộng hoà Vơnidơ.

- Con quái vật! - Cô nói và rùng mình. Anh nhắc cô:

- Chú ý! Phải cẩn thận đấy!

Vì Toà giáo có thói quen là đôi khi để cho tù nhân nói năng tự do có vẻ như không ai để ý nhưng lại bố trí người nghe để nghe thấy hết mọi lời nói nguy hiểm. Dù trong ngục sâu như Cada Xăngta này, họ vẫn làm như thế được.

- Hắn rất đáng ghét! - Luxia vẫn cứ nói. - Tại sao hắn lại trừng phạt anh vì anh đã cứu Đôn Pêđrô.

- Bây giờ càng tệ hại nữa, hắn sẽ không tha thứ cho tôi vì đã dám chống án lên tới Đức vua.

- Tôi điên rồ biết chừng nào, Tôniô! Chính tôi đã gây ra mọi sự cho anh... tôi đã nói với anh rồi.

Anh khẽ nắm vai cô:

- Không nói nữa! Mọi việc như nước chảy qua cầu, Luxia ạ. Đừng nghĩ đến nữa. Nhưng tôi muốn cô sẽ làm cho tôi một việc.

- Tôi sẽ làm bất cứ việc gì, Tôniô. Hãy tin tôi, - cô sôi nổi nói.

- Tôi biết rằng cô sẽ làm, - anh nói. - Vì đêm nay cô đã dũng cảm lắm mới đến nhà ngục. Tôi muốn cô nói chuyện với bác sĩ Vêdan. Bảo ông ấy rằng cô Catơrin và mẹ cô ấy đã cung khai sau khi thề là tôi đã cầu quỷ để chữa khỏi bệnh cho cô Catơrin.

Kinh sợ vì có thể giả dối đến như vậy, cô phản đối:

- Họ không thể nói như thế được, nhất là sau khi anh đã chữa khỏi bệnh cho họ.

- Nhưng họ đã làm như thế đấy. Trừ khi họ đổi lại lời làm chứng, mọi sự sẽ diễn biến xấu đối với tôi. Nhưng tôi cho rằng Vua sẽ nghe, nếu họ quyết định sẽ nói sự thực.

- Làm thế nào cho họ nói được? - Luxia năn nỉ.

- Đây sẽ là việc của Vêdan. Bằng đe doạ, bằng thuyết phục, bằng hứa hẹn, tôi không biết ra sao nữa, nhưng Vêdan phải làm thế nào để họ đính chính lại lời đã khai và thề rằng không có một chút gì là tà thuật trong cách chữa bệnh cho cô Catơrin.

- Tôi sẽ chuyển tin này, - Luxia nói. - Còn cái gì khác nữa không?

- Tôi không thấy...

- Chú Girôlamô, cả chú ấy nữa, cũng đã cầu khẩn Vua về việc này, Tôniô ạ. Nhà Mêđixi và nhà Belacmi đã đồng ý cho ngai vàng Tây Ban Nha vay những món tiền lớn trong nhiều trường hợp.

- Cái gì cũng có thể...

Anh nghe tiếng người giữ khoá đến gần...

- Cầu Chúa ban phúc cho cô vì đã đến đây, nhưng không nên mạo hiểm như thế này lần thứ hai. Một người trong chúng ta ở cái xó này của thế giới là đủ rồi.

Người giữ khoá đã đến cửa:

- Ba mươi phút đã qua, thưa bà. Phải đi thôi.

Luxia xiết thật chặt Ăngtoan trong hai tay cô giây lát.

- Cầu chúa che chở cho anh, Tôniô của em! Em sẽ cầu nguyện cho anh.

Và cô đặt môi lên môi anh.

Tiếng khoá quay trong ổ, chiếc then sắt rơi vào móc, ánh đèn sáng mờ mờ tan biến ở đầu hành lang và người tù lại thấy mình ở trong bóng tối và cô đơn.

Quấn mình trong những mảnh vải rách đầy rận, anh nằm xuống tấm ván hẹp.

Căn ngục tối sáng dần lên, một thứ ánh sáng dịu dàng, không còn tường nữa, nền đá biến thành Ligurien. Ăngtôniô lại một lần nữa thấy mình nằm trên bãi cát nóng lòng chờ đợi nàng đến. Khi hình dáng Nữ thần hiện rõ trong không gian và lúc nàng duyên dáng bước từ con thuyền vỏ ốc xuống lòng anh tràn ngập vui sướng.

Nàng đến gần anh, nụ cười niềm nở trên môi, giơ hai tay cho anh, khi anh đứng dậy. Anh ôm lấy nàng và xiết chặt vào mình trong khi nàng thì thầm: Tôniô, Tôniô yêu mến của em!

Rồi hai bàn tay tàn nhẫn giằng họ ra, ném họ quỳ xuống. Nhưng hôm nay kẻ phá rồi, con quỷ có bộ mặt nhạo báng không phải linh mục Phêlíp Xăngtốt mà là linh mục Inhaxiô Môlina. Cũng chính là tiếng ông ta mà anh nghe thấy trong khi ông ta cướp Nữ thần mang đi.

Ăngtôniô cố đứng dậy đuổi theo nhưng vẫn sự tê liệt như mọi khi gí anh xuống cát. Và đây rồi, Luxia Belacmi đang đứng cạnh anh, nét mặt không còn chế giễu, tiếng nói âu yếm. Nàng quỳ xuống bên anh, ôm đầu anh vào cánh tay, vỗ về anh và khẽ nói: "Tôniô, Tôniô của em..."

Má anh bỗng đau như xé, cả vai nữa, anh hoảng hốt kêu lên và tỉnh dậy, anh nắm lấy con vật đang bám vào anh và vứt nó xuống đất. Có tiếng kêu choe choé và một con vật nhỏ đầy lông biến qua song cửa. Thế là rối loạn lên, những con chuột cống xám to xù cùng ở trong ngục tối với anh nhảy vội về hang.

Run lên vì khủng khiếp, Ăngtoan ngồi phịch xuống mấy tấm ván cứng, sờ lên má tay anh có máu. Con chuột cắn anh vào mặt và bấu móng sắc vào vai anh. Chỗ chuột cắn thường gây sốt ác tính và có thể chết.

Ăngtoan đã thấy nhiều lần trên bàn mổ của trường y xác những người khốn khổ từ các ngục tối ở Vơnidơ hay Pađu da còn hằn rõ vết cắn và thân thể mang những dấu hiệu của thứ bệnh ghê sợ do chuột cắn: nách và bẹn phồng to, thịt tím bầm, da xạm, người bị sốt như bị thiêu đốt không còn chất sống.

Ăngtoan đã ngồi như thế một lúc lâu, người ớn lạnh, máu đông lại, dính nhằng ở ngón tay và các vết thương nhỏ bắt đầu đóng vẩy. Lúc này anh sợ nằm xuống và ngủ. Bây giờ anh mới hiểu tại sao ít có người bị buộc tội đủ sức chống chọi lại Toà giáo. Rất nhiều người đã chọn cách nhận những tội không hề mắc để được kết thúc nhanh chóng với những cái thòng lọng vị tha còn hơn là chịu đựng lâu cảnh hấp hối trong xó ngục tối này.

Để khỏi bận tâm đến những nỗi khủng khiếp ấy, anh nghĩ đến giấc mơ của mình. Tóm lại thì linh mục Inhaxiô Môlina đang hành hạ anh hàng ngày, thay thế cho linh mục Phêlíp Xăngtốt trong vai trò con quỷ bắt người, đó là chuyện bình thường. Nhưng tại sao Luxia không còn là cô gái hay trêu ghẹo, giễu cợt và khinh khỉnh như trong những giấc mơ trước mà ngược lại, cô lại là người an ủi dịu dàng?

Anh mường tượng lại trong trí nhớ những kỉ niệm của những tháng vừa qua, từ khi anh quen Luxia, và nhận rõ sự thay đổi của cô. Cô đối với anh không còn những lúc nóng nảy, cộc cằn một cách châm biếm như xưa dù tính cách cô tự do. Dần dần tình bạn thân thiết đã nảy nở giữa họ và thâm tâm anh thừa nhận rằng anh vẫn thán phục sự hoàn thiện, trí thông minh cũng như sắc đẹp lộng lẫy của cô. Hay là ngẫu nhiên anh đã đem lòng yêu cô như Giăng đã nhấn mạnh? Đúng thực là cuối giấc mơ anh không hề đuổi theo Nữ thần một bước mà lại tỏ ra rất sung sướng khi ở trong tay Luxia. Sở dĩ như thế có thể do cô giống Thần vệ nữ đến cùng cực, giống đến nỗi anh thấy như giữa hai người có một sợi dây ràng buộc vững vàng.

Buổi sáng, khi người giữ khoá đem đến bát xúp phát buồn nôn như thường lệ và đẩy qua lỗ cửa, Ăngtoan nhảy hai bước đến cửa.

- Ông cần gì? - Người đó hỏi và cố nheo mắt lại để nhìn cho rõ.

- Tôi bị chuột cắn đêm qua. Ai là thầy thuốc của cái hố địa ngục này?

- Bác sĩ Ăngđrê Vêdan, - người kia lầu bầu rồi bống nhếch miệng cười hết cỡ để hở bộ lợi và cả răng. - Ông đừng băn khoăn, khi chuột cắn thì chỉ có chết hay không chết thôi.

- Tôi muốn gặp bác sĩ Vêdan.

Ánh bần tiện lộ rõ trong mắt tên giữ khoá:

- Có thể thu xếp được ông ạ. Vấn đề là giá cả...

- Tôi sẽ trả tiền anh, bác sĩ Vêdan sẽ cho tôi tiền.

Người kia nhún vai lạnh lùng:

- Nắm chắc một còn hơn được hứa hẹn nhiều.

- Nhưng tôi không thể trả anh ngay bây giờ. Mấy thằng vệ binh kẻ cắp đã lấy đến đồng đuca cuối cùng của tôi.

- Chiếc dây vàng trên cổ kia, thưa ngài, có thể dùng để bảo đảm cho đến khi ngài trả tiền...

Ăngtoan biết rằng khi chiếc dây của anh đã lọt thỏm trong chiếc túi lớn của tên giữ khoá, anh sẽ không bao giờ thấy lại nữa. Nhưng lúc này không phải lúc nên mặc cả, anh nhất thiết cần gặp cho được bác sĩ Vêdan và cảm thấy không thể qua nổi một đêm nữa ở cái nơi nhơ nhớp địa ngục này mà không biết tương lai sẽ ra sao?

- Được, - anh nói và tháo sợi dây chuyền, thứ đồ trang sức duy nhất anh luôn đeo trên người. - Nhưng anh thu xếp đưa bác sĩ đến đây hoặc là tôi sẽ báo việc này cho Pháp quan.

Sắp hết buổi chiều thì Vêdan đến:

- Bạn rất quý của tôi! - Nhà cơ thể học kêu lên và ôm chặt lấy anh, - cậu cực khổ biết chừng nào!

Rồi ông trông thấy những vết trên má anh:

- Cậu bị thương à?

- Chuột cắn tôi. Tôi mắc sai lầm là đã ngủ tối hôm qua.

Vêdan cau mày, ông không phải không biết nguy cơ có thể xảy ra cho loại thương tích này, Ăngtoan cũng biết rõ không kém. Tuy vậy anh vẫn nói:

- Không phải vì vết chuột cắn mà tôi mời thầy đến, nhưng phải tạ sự ra như thế. Còn có thể làm gì được về vấn đề này, chỉ đợi xem có phát sốt không.

- Đúng thế. Nếu tôi ở đây ngay lúc ấy thì sự có mặt của tôi cũng chẳng làm cho sự việc thay đổi được.

Ăngtoan hấp tấp nói ngay vào vấn đề anh quan tâm.

- Việc tôi xin được xét xử trước vua đã đến đâu rồi? Có ổn thoả không?

- Ổn. Đức vua đã hứa với tôi là ngài sẽ làm cho cậu được xét xử công bằng.

Ăngtoan bỗng cảm thấy rã rời khi anh yên tâm và chắc chắn có thể tự bảo vệ mình, anh ngồi phịch xuống ván gỗ. Nếu chỉ ở trước Toà thánh, anh biết rằng anh sẽ không đạt được gì cả. Chất độc của linh mục Inhaxiô cũng đã quá ác hiểm để anh khó có thể thoát được nạn.

- Luxia có nói với thầy về việc cô Catơrin và mẹ cô ấy không?

- Cô ấy nói rồi. Tôi cũng đã đến thăm hai mẹ con bà ta ngay sáng hôm nay.

Nét mặt của người thầy thuốc xứ Phlanđrơ lộ vẻ lo âu.

- Họ có hứa thay đổi lời làm chứng không?

- Về một mặt nào đó thì có, còn thì không.

- Như thế nghĩa là thế nào?

- Cô Catơrin rất biết ơn cậu đã chữa cho khỏi bệnh, nhưng còn nhiều nhân tố quan trọng hơn.

- Cái gì quan trọng hơn công lý? - Tôniô hỏi.

- Với một số người nào đấy thì có, chắc chắn thế. Đây không phải vấn đề công lý cho riêng họ. Cô gái đã bị một sức ép mạnh bắt buộc cô phải làm chứng rằng cậu đã cầu quỷ để chữa khỏi bệnh cho cô ta và cô ta có trông thấy một con quỷ.

- Sức ép do Toà giáo? - Ăngtoan hỏi và anh tưng hửng ngay.

- Do chính bản thân linh mục Inhaxiô với giám mục thành Tôledơ đi cùng. Tôi cho rằng họ muốn đánh cậu để làm gương.

- Tại sao lại như thế?

- Có khả năng là để cảnh cáo những ai mưu toan chống lại phe Gia tô giáo.

- Thật là ngu xuẩn! Tôi không muốn rắc rối gì với các phe phái. Tôi không dính líu đến chính trị.

- Đúng rồi, - Vêdan thừa nhận, - nhưng cậu đừng quên rằng kẻ thù của cậu quy cho cậu có những động cơ buộc họ phải hành động.

Ăngtoan nắm chặt hai bàn tay, bực bội vì sự bất lực của mình:

- Tại sao cô Catơrin lại có thể nói khác với sự thực, - khi cô ấy biết rằng tôi đã áp dụng một hình thức điều trị y học?

- Rủi ro là cô ta đã cư xử... nhẹ dạ... - Vêdan nhắc anh. - Ai nấy đều biết cô ấy đã là tình nhân của hoàng tử, nhưng vì địa vị của cả hai đương sự nên không ai bị trừng phạt. Linh mục Inhaxiô nói cho cô ta biết rằng nếu cô ta không làm chứng ngược lại cho cậu, cô ta sẽ rơi vào tình trạng bị Toà giáo bắt và kết tội thông dâm. Còn người mẹ, bà ta sẵn sàng làm mọi việc để cứu con gái và sẽ không lưỡng lự trước việc gì, dù trước một lời thề gian dối.

- Thế là họ từ chối việc giúp tôi, - Ăngtoan ủ rũ nói.

- Không hẳn như thế. Tôi đã đi đến chỗ thoả thuận được. Theo yêu cầu của tôi, cô Catơrin và mẹ cô ta sẽ xin gặp Vua một cách bí mật trước ngày xử cậu... Do con của Người cũng có tội như cô gái. Người có thể ra lệnh cho cô này không làm chứng chống lại cậu.

- Không chống lại tôi. Đáng lẽ phải vì tôi. Như vậy có nhiều trọng lượng hơn.

Vêdan nói:

- Tôi không làm hơn được. Hai mẹ con bà ta còn hứa sẽ đuổi một người hầu gái đã thề thấy mùi diêm sinh rất mạnh toả đầy phòng.

Ăngtoan nhắc lại:

- Mùi diêm sinh à? Họ nói dối, thầy cũng biết điều ấy như tôi.

- Đúng rồi. Nhưng người hầu gái đã thề với linh mục Inhaxiô rằng trong phòng có mùi diêm sinh. Và Toà giáo không bỏ qua điều gì.

Ăngtôniô cúi đầu, lại thêm một mắt xích nữa trong sợi dây làm chứng sai ràng buộc anh. Anh buồn rầu hỏi:

- Buổi hỏi cung vào bao giờ?

- Ngày kia.

- Tạ ơn Chúa! Tôi không thể chịu đựng sự chờ đợi này lâu hơn nữa.

Vêdan đứng lên:

- Cứ yên tâm, Tôniô ạ. Các bạn cậu không thiếu nơi nào không khuấy động và cứ yên tâm rằng Vua sẽ làm cho cậu được xét xử công bằng.

Ăngtoan cố gắng mới tự chủ được. Bỏ cuộc cũng chẳng được gì, vì những lời buộc tội đối với anh nặng nề như thế kia mà.

- Xin cảm ơn thầy về tất cả những điều thầy đã làm cho tôi, - anh nói. - Tôi xin luôn nhớ ơn này.

- Xin Chúa che chở cho cậu! - Vêdan nói khi từ biệt anh. - Cầu Chúa gìn giữ cho cậu không bị sốt vì các vết chuột cắn.

Lúc này Ăngtôniô cần gì đến những vết chuột cắn. Anh cố gắng dùng ý chí bắt buộc những ý nghĩ lộn xộn sắp xếp lại trước khi đêm tối đưa những giống chui rúc trong ngục tối tới thăm. Phiền muộn, mệt nhọc vì thức đêm - suốt đêm qua không ngủ - làm cho anh ngủ lịm đi một cách nặng nề nhưng rất tốt. Anh chỉ thức dậy khi người giữ khoá đẩy bữa ăn chiều qua lỗ cửa.

Trong những giờ dài không ngủ, khi tiếng chân chuột chạy trên nền đá nhắc anh phải thức, Ăngtoan điểm lại những điều anh có thể nhớ được trong quá trình học giáo luật, anh cần phải nhấn mạnh mỗi quyền mà luật này cho phép anh. Đặc biệt là quyền đối chất với các nhân chứng, hành động như người tự bào chữa cho mình, vì anh không có cách nào biết rõ vị Pháp quan kia tìm được những ai làm nhân chứng giả mạo do đã doạ nạt tinh vi. Và trí nhớ của anh trung thực nhắc lại những đoạn trọn vẹn trong cách toàn tập phiền toái về những quyền hành của Tôn giáo mà anh đã học nhiều năm ở Pađu.

Khi trời sáng rõ, Ăngtoan mệt đến kiệt quệ đã ngủ thiếp đi sau khi cố nuốt thứ cháo sáng ghê tởm vì không thể để hao mòn sức khỏe vào hôm trước của cuộc đại chiến. Nuốt xong khẩu phần ăn, anh nằm xuống và đến quá chiều mới thức dậy.

Chưa đến giờ ăn thường lệ nhưng bữa ăn đã được đẩy qua lỗ cửa như mọi lúc, người giữ khoá đi ngay trước khi người tù kịp hỏi về sự thay đổi này.

Và, có một mùi thơm khác thường, hay một hương vị quen thuộc, thốc vào mũi anh. Anh bưng chiếc khay gỗ ra phản và một lúc lâu anh không tin ở mắt và mũi mình. Nhưng đúng là sự thực mà. Trên mâm cả một con gà quay nguyên vẹn, nửa ổ bánh mì và một bình rượu nho.

Ăngtôniô nghi ngờ nhìn những món ăn hấp dẫn này, linh mục Inhaxiô đã quyết định chơi một vố ta chăng, hắn đầu độc anh cho thoát nợ? Nhưng kìa, dưới chiếc bánh có một miếng giấy gấp lại. Không còn nghi ngờ gì nữa, đây là nét chữ của Giăng:

"Tôniô.

Người nào ăn trước khi vào trận, người ấy sẽ chiến đấu tốt. Ngày mai Chúa sẽ ở bên cậu! Chúng mình đã làm tất cả những gì có thể làm".

Giấy không kí tên nhưng không thể nhầm được người viết và như thế không còn nghi ngờ gì sự hoàn toàn vô hại của món ăn: anh đã ăn uống một cách ngon lành vô kể.

Sáng hôm sau, anh lại được một bữa ăn ngon nữa. Rồi thời gian cứ trôi qua chậm chạp, chưa thấy ai báo tin là phải ra mắt đức vua. Anh lo sợ gấp bội: viên Pháp quan kia đã kiếm cớ để bắt Luxia, Giăng và cả Vêdan rồi chăng? Đức vua đã huỷ bỏ việc anh xin Ngài xét xử rồi chăng, vì sợ công chúng biết rõ tính chơi bời phóng đãng của con Ngài do sự làm chứng của cô Catơrin? Hàng nghìn điều nghi ngờ giày vò anh.

Hành lang vang lên tiếng chân đi giày ống nện mạnh, nhịp nhàng. Rồi tiếng lách cách của áo giáp, giáo mác. Và đất như rung chuyển khi sáu vệ binh đen của Toà án tôn giáo và chỉ huy của chúng hiện lên ngưỡng cửa.

- Ăngtôniô Xecvêtut, phạm nhân của Toà thánh, do sự khoan hồng của Đức Hoàng đế rất sùng đạo Philip đệ nhị, của Đức giám mục tỉnh Tôledơ và linh mục Inhaxiô Môlina, pháp quan tại Mađơrit, ông được phép đưa ra xử trước công chúng và trước Hoàng thượng về những lời buộc tội đã quy cho ông.

Rồi quay lại người giữ khoá:

- Tháo khoá chân.

Người kia lê bước chân tiến lên, mở các khoá móc ở vòng xích quanh mắt cá chân anh nhưng quên tháo khoá tay. Ăngtoan giơ hai tay bị trói về phía viên sĩ quan:

- Còn cái này? - anh hỏi.

- Im ngay! - Hắn nói và đấm nắm tay đeo găng sắt vào vòng xích quanh cổ tay phạm nhân để cho xích hằn sâu vào da thịt anh. Mất thăng bằng vì bị xô đẩy bất ngờ và quá đau đến suýt kêu lên, anh níu vào song cửa, cắn môi, ghìm lại cơn thịnh nộ bừng bừng trong người. Rồi anh tự chủ được. Có lẽ sự việc này cũng do kế hoạch đã định của linh mục Inhaxiô để làm anh mất khả năng suy nghĩ sáng suốt, điềm đạm và bình tĩnh trả lời khi ra trước mặt Vua.

Một vệ binh lấy giáo đẩy anh đứng vào giữa hai hàng lính. Rồi họ bắt đầu đi qua những hành lang dài vô tận của Cada Xăngta. Buổi xét xử sẽ không tiến hành trong toà nhà âm u này. Họ đi qua đường ngầm, dọc theo phố và vào cửa Hoàng cung.

Chỉ nghĩ rằng đã rời khỏi Cada Xăngta là anh thấy can đảm hẳn lên rồi.

Anh biết rằng những giờ sắp qua sẽ là những giờ hiểm nghèo nhất của cả cuộc đời mình.

Viên sĩ quan đụng giáo vào cửa và cửa được mở ngay ra.

Đêm trong ngục tối và bóng tối ở các hành lang làm cho Ăngtoan gần loá mắt trước ánh sáng của gian nhà mà mặt trời mùa đông đang ào vào qua các cửa sổ cao.

Hai mắt hấp háy như mắt chim ăn đêm, anh nghe thấy viên sĩ quan xướng lên:

- Ăngtôniô Xecvêtut, phạm nhân của Toà thánh, cầu xin lòng khoan dung của Đức Hoàng thượng rất sùng đạo Gia tô cho đặc ân được phát biểu về những tội lỗi đã bị quy kết...

Một giọng nói điềm đạm trả lời:

- Cho tiến lên.

Sau một cái đẩy, Ăngtoan bước xuống lối đi đến chỗ có chiếc lọng, nơi đưa ra tiếng nói điềm đạm kia và quỳ xuống.

- Ông hãy đứng lên, bác sĩ Xecvêtut. - Tiếng nói ấy tiếp tục.

Ăngtoan đứng thẳng, đối diện với chiếc bàn dài đằng sau có ba chiếc ghế như ở mọi lúc và mọi nơi. Đức vua ngồi giữa. Ngài mặc giản dị nhung đen và sa tanh tím, cổ áo cao xếp chun theo kiểu Tây Ban Nha và đeo một thứ trang sức duy nhất là chiếc dây chuyền vàng nặng có mặt in hình quốc huy Tây Ban Nha, nét mặt đăm chiêu và nghiêm nghị của Người thật điềm đạm và hình như trong hai mắt đen của Người có đôi chút thiện cảm, cả đội chút thương xót.

Bên phải Người có Đôn Điêgô Expinôđa, giám mục thành Tôledơ da mặt tía lên dưới chiếc mũ giám mục, dấu hiệu chắc chắn của bệnh ứ huyết ở tình trạng sẽ nguy kịch trong thời gian không xa nữa. Hai con mắt bé, sâu trũng chăm chú nhìn người tội phạm hai tay bị trói.

Linh mục Inhaxiô Môlina, vẻ mặt nham hiểm, mặc áo vải dày màu nâu, trông tương phản rõ rệt với giám mục và dưới ánh sáng, da ông ta đã xanh lại càng xanh hơn. Ông ta cố tình nhìn vào những ngón tay mình, gầy gò co quắp như móng vuốt, khi người thư kí toà ngồi xuống phía dưới bàn với những bút lông ngỗng cắm rất ngăn nắp trong một quả cầu bằng pha lê rực rỡ ánh mặt trời đang rọi trong đó. Cạnh anh ta có một ngọn nến nhỏ đang cháy dùng để hơ sáp đóng dấu.

- Tội phạm này bị buộc tội gì? - Vua hỏi, và người thư kí toà nêu lên các tội mà Ăngtoan bị coi như đã phạm. Ăngtoan đưa mắt nhìn quanh mình.

Anh nhìn thấy Hoàng hậu, và Luxia ngồi gần bà mặt tái xanh vì lo lắng. Cả hai mỉm cười với anh, nụ cười thoáng qua nhưng khuyến khích một cách mật thiết. Ông thầy Vêdan ngồi bên Giăng Xavarinô. Và đối diện với Hoàng hậu là hoàng tử Đôn Cáclốt.

Nhiều người quyền thế của Tây Ban Nha, các nhà quý tộc cao tuổi và nhiều khán giả ham muốn dự cảnh hiếm có này: một phạm nhân của Toà án tôn giáo bị đưa ra xử tội trước công chúng, chính Đức Vua ngồi ở vị trí xét xử của Toà án.

Khi người thư kí toà đọc xong, anh ta ngồi xuống. Đức vua cúi về phía trước hỏi một cách lạnh lùng nhưng không tàn nhẫn:

- Ông muốn nói gì để tự bào chữa, bác sĩ Xecvêtut?

Ăngtoan giơ hai bàn tay bị xích lên và nói giọng vững vàng:

- Tôi xin thề trước Chúa tôn nghiêm, trước con của Người là Cristô hằng sống mãi và Đức mẹ Maria Đồng Trinh nhân từ rằng tôi không hề mắc tội làm yêu thuật, làm tà thuật phản tự nhiên và mọi thứ tội tà giáo khác, những lời buộc tội ấy đều giả dối, được sắp xếp theo những lý do chỉ có những người bày đặt ra chúng mới biết rõ.

Tiếng ồn ào náo nức chào đón những lời này, lời phản kháng cương quyết và giọng nói tin tưởng gợi sự chú ý của người dự. Họ thấy trước mặt họ không phải một con người khốn khổ đã suy sụp, rã rời vì uy lực của Toà án tôn giáo mà là một người cương quyết bảo vệ cuộc sống của mình. Đôn Điêgô mặt một lúc một xạm hơn và hình như muốn ngạt thở. Linh mục Inhaxiô không ngẩng đầu lên nhưng Ăngtôniô nhìn thấy ngón tay ông bám chặt lấy bàn gỗ nhẵn bóng.

Vua nghiêm nghị nói:

- Hãy trả lời đúng vào câu hỏi, bác sĩ Xecvêtut.

- Tâu Hoàng thượng, điều tôi nói là sự thực trong từng chi tiết, tôi sẽ không nói lên được sự thực nếu như tôi nói ít hơn.

Anh trông thấy Vêdan cau mày và Luxia, trắng bệch như cổ áo của cô, đang cắn chặt môi không còn hạt máu.

Vua cúi gần linh mục Inhaxiô và nói nhỏ với ông ta. Lần này người linh mục ngẩng nhìn lên nhưng không nhìn về phía tù nhân của mình và anh phấn khởi gần như vui vẻ nghĩ thầm rằng có thể người giáo sĩ dòng Đôminich này ngại bắt gặp mắt anh. Trong sự va chạm hai ý chí lần hỏi cung đầu tiên, Ăngtoan rất chắc chắn anh đã là người mạnh hơn. Có lẽ nào kẻ đao phủ lại sợ bắt gặp mắt nhìn của nạn nhân của hắn nhỉ?

Nếu linh mục Inhaxiô không tuyệt đối chắc chắn về giá trị của lời kết tội của ông ta hay không tự tin ở mình như vậy thì phải có một điểm yếu, một kẽ hở trong bức tường chứng cớ tự tay ông ta xây đắp xung quanh kẻ bị cáo. Hơn bao giờ hết, Ăngtoan cảm thấy rõ ràng cần phát hiện ra kẽ hở này, phát hiện nó thật nhanh chóng.

- Ông có cần một luật sư bào chữa cho ông không, bác sĩ Xecvêtut? - linh mục Inhaxiô hỏi và vẫn tránh mắt anh. - Đó là quyền của ông, theo pháp luật.

- Không. Tôi muốn tự làm luật sư cho mình.

- Ông có chắc chắn rằng không cần sự giúp đỡ của một người bào chữa hợp pháp không? Ông được quyền như thế, - Vua nói một cách trang trọng.

- Tâu Hoàng thượng, tôi đã được cấp bằng Giáo luật của Đại học đường Pađu. Tôi nghĩ rằng tôi có đủ tư cách cần thiết để đảm bảo việc tự biện hộ cho mình.

Gian phòng lại đầy tiếng ồn ào thích thú. Vua gõ xuống bàn để lấy lại trật tự, sau đó Người cúi gần linh mục Inhaxiô. Vị pháp quan hỏi:

- Trong gia đình anh đã có một người phạm tội theo tà giáo phải không?

Đây là câu hỏi nguy hiểm nhất, vị Pháp quan này chơi khăm đặt nó ra ngay lúc đầu vì không phải không biết rằng câu trả lời sẽ gây ấn tượng xấu đối với Vua và cử toạ. nhưng Ăngtoan không có quyền lựa chọn.

- Anh tôi là Misaen Xecvêtut bị Giăng Canvanh hành hình ở Sămpen, Thuỵ Sĩ, vì tội theo tà giáo.

- Nhà thờ cũng tuyên án hắn vì tội ấy phải không?

- Một toà án ở La Mã đã kết án anh ấy.

Vị pháp quan im lặng một lúc để vấn đề lửng lơ mong tạo ảnh hưởng nặng nề trong tâm trí người dự. Khi nói tiếp, giọng ông ta có vẻ vững vàng hơn. Tiếng ông ta đã lấy lại được âm rung, trầm trầm, vang trong phòng, to hay nhỏ tuỳ theo ý muốn.

- Ông bị buộc tội đã cầu quỷ để chữa cho một nữ bệnh nhân khỏi bệnh.

- Tôi không hề cầu quỷ, - Ăngtoan nói một cách quả quyết, lời buộc tội ấy không đúng!

Hai môi người linh mục nhếch ra thành một nét lạnh lùng trên bộ mặt gầy gò.

- Vậy thì ông đã dùng cách gì để chữa bệnh?

- Cách ấy gọi là thôi miên. Tính chất chính xác và phương pháp của nó chưa được biết rõ. Các nhà thông thái Ai Cập và phương Đông dùng nó đã nhiều năm rồi.

- Ồ! - Giám mục thành Tôledơ lạnh lùng ngắt lời anh. - Ông không biết những người phương Đông là những người theo tà giáo à? Chính những lời ông nói đã buộc tội ông và khẳng định rằng ông mắc tội tà giáo đấy, bác sĩ Xecvêtut ạ.

Ăngtoan quay phắt lại phía ông:

- Đức Cha có cho rằng luận văn của Arixtôt có giá trị không?

- Tất nhiên là có! - Giám mục cau có nói.

- Arixtôt là người theo tà giáo. - Ăngtôniô nhận xét. - Nếu áp dụng như lý luận vừa rồi thì Đức Cha bị khẳng định là mắc tội tà giáo do chính những lời của Đức Cha đã buộc tội mình.

Sấm sét có nổ ra giữa phòng cũng không gây được ảnh hưởng mạnh như thế. Đức giám mục xám xanh mặt mày một cách nguy hiểm hình như ngài sắp nổi cơn thịnh nộ vì quá giận dữ, linh mục Inhaxiô hơi nhổm lên khỏi ghế. Chỉ có Vua hoàn toàn thản nhiên, nhưng Ăngtoan nhìn thấy miệng Người thoáng mỉm cười trong khi Người khẽ đưa mắt nhìn vẻ thảm hại của hai giáo sĩ. Có tiếng cười nhỏ không ghìm lại nổi trong đám cử toạ.

Ăngtôniô nói tiếp:

- Với tư cách người bào chữa cho mình, tôi có thể đề nghị cùng xoá bỏ trong biên bản lời buộc tội theo tà giáo cho Đức giám mục và cho tôi không? Tôi chỉ muốn chứng minh sự nguy hiểm của cách lý luận hại người và hại chính mình ấy, một lý luận giả tạo và nguy hiểm.

- Những lời buộc tội ấy sẽ được xoá bỏ. - Vua nói. - Linh mục Inhaxiô, ông tiếp tục đi.

- Thư kí toà sẽ đọc chứng ngôn sau khi thề của cô Catơrin Xagrơđô, - Vị pháp quan lạnh lùng nói.

Người thư ký toà lên giọng đều đều đọc:

"Tôi là Catơrin Xagrơđô, xin thề trước Thánh kinh rằng tôi làm chứng đúng sự thực và chân thành về việc liên quan đế bác sĩ Xecvêtut. Vốn tôi bị bệnh đã hơn một năm nay...".

Và người thư ký đọc mọi chi tiết, trạng thái xuất thần hay là bị mê hoặc, những tiếng nói lạ, tiếng đập của những chiếc cánh vô hình, sự trở lại của cảm giác và cử động, tình trạng không thể hiểu được điều gì đã xảy ra nhưng biết chắc rằng đây là một hành động thuộc về tà thuật, sự lộ diện của một con quỷ xấu xa chậm biến đi, mùi diêm sinh... Tất cả mọi sự việc. Tất cả. Có ký tên. Trước nhân chứng...

Khi thư ký toàn đọc xong, linh mục Inhaxiô hỏi:

- Ông có điều gì phản đối cần nói không, bác sĩ?

Đã một lúc rồi, Ăngtôniô đưa mắt sục sạo trong công chúng để tìm cô Catơrin: chắc chắn cô ấy không thể vắng mặt. Nếu điều Vêdan biện bác với cô ta được chấp nhận, cô ta sẽ đến và thừa nhận sự nhầm lẫn của mình. Hoặc là hơn nữa, cô ta hay mẹ cô ta đã cầu khẩn Vua. Hoàng đế sẽ xoá bỏ ngôn chứng của họ. Nhưng Vua chưa thốt ra một lời và cô Catơrin không xuất hiện. Ăngtoan chỉ trông thấy người mẹ cô ta, bà Maria, ở cuối phòng, tái xanh và căng thẳng, mặc toàn đồ đen.

Anh biết rằng cô gái đã phản anh, đã sợ Toà án tôn giáo hơn, cô ta không hề mong muốn công lý được thể hiện một cách công bình và không hề biết ơn vì đã khỏi bệnh một cách kì diệu. Anh cúi đầu rã rời. Nếu anh không tìm được cách huỷ bỏ ngôn chứng nguy hiểm này, vấn đề của anh sẽ đổ, không tránh được.

- Thế nào! Bác sĩ Xecvêtut!.. Ông im lặng à? - Linh mục Inhaxiô ra vẻ ngọt ngào nói với anh.

Ăngtoan hỏi:

- Tôi có thể được biết cô Catơrin ở đâu không?

Linh mục Inhaxiô lẩm bẩm:

- Cô Catơrin không đến được vì không được khoẻ, ông cần gì cô ấy?

- Tôi muốn được nghe cô ấy công bố trước mọi người sau khi thề, rằng ngôn chứng của cô ấy đúng sự thực!

Linh mục Inhaxiô lộ vẻ thắng lợi ra nét mặt.

- Ông là tiến sĩ luật, ông phải biết rõ rằng các quy định của Toà án tôn giáo không bắt buộc nhân chứng có mặt lúc đọc lời khai của họ để bản thân họ khẳng định lại.

Ông ta nói rất to và Ăngtoan biết rằng lý lẽ của ông ta vững. Vả lại vị Pháp quan này đã tính kỹ mọi việc đề phòng không để nhân chứng buộc tội chính dự vụ xét xử và bị hỏi cung lại. Đây là một đòn đau và hiệu nghiệm. Tuy nhiên Ăngtoan vẫn ngẩng đầu lên.

- Nếu lời khai này do đã bị cưỡng ép thì sao? - anh nói và cố giữ cho giọng khỏi run.

- Thế là thế nào? Ông muốn nói đến sự cưỡng ép gì, bác sĩ? - Vua hỏi và cau mày lại.

- Các sĩ quan của Toà án tôn giáo cưỡng ép. Tôi chắc chắn, biết rõ nữa là khác, rằng cô Catơrin Xagrơđô đã bị đe doạ bằng những hình phạt ghê gớm nếu cô ấy không khai như bản khai vừa đọc ở đây.

- Đây là lời buộc tội rất hệ trọng, bác sĩ Xecvêtut ạ. Ông có thể đưa ra chứng cứ được không?

Với nghị lực của người bị đẩy đến chỗ tuyệt vọng, Ăngtoan quay về phía Hoàng đế.

- Tâu Hoàng thượng, tôi cầu xin Hoàng thượng ban ơn để làm được việc ấy. Bà Maria Xagrơđô là mẹ cô Catơrin hiện có mặt ở trong phòng này. Tôi đề nghị mời bà ấy tiến lên chỗ vành móng ngựa.

Có tiếng khóc cố ghìm lại và một người đàn bà định chạy trốn nhưng vệ binh đã chặn lại ở lối đi.

- Bà đừng sợ gì cả, - Vua nói một cách lịch sự nhưng giọng Người có vẻ khó chịu.

Lúc ấy bà Maria khúm núm bước xuống lối ngang và vẫn khóc. Khi người thư ký nắm cánh tay đưa bà đến ghế ngồi, bà ta gần như ngất đi.

Ăngtoan ôn tồn nói:

- Tôi chỉ xin hỏi bà mấy câu. Bà đừng sợ sự thực bà ạ.

Nhưng bà Maria hình như khiếp hãi, cứ khóc hoài và vặn hai bàn tay vào nhau.

Vua hỏi:

- Việc đối chứng này có cần không? Bà Maria hình như ốm.

Ăngtoan nhẹ nhàng nói:

- Cuộc sống của tôi đang hiểm nghèo. Xin đừng khước từ không cho tôi dùng mọi cách trong quyền hạn được phép để gỡ tội cho tôi.

- Ông cứ tiếp tục. - Vua nói, và Ăngtoan bắt đầu:

- Bà Xagrơđô, bà đã nghe đọc lời khai của cô Catơrin sau khi thề. Bà đã có mặt trong khi tôi chăm sóc mong cho cô ấy khỏi bệnh, đã có lúc nào bà trông thấy bất cứ cái gì làm cho bà cho rằng tôi cầu quỷ hay là tôi tiến hành những phương thức ma thuật hay yêu thuật không?

- Tôi nghe nói rằng bà Maria không có mặt trong phòng một thời gian trong khi chữa bệnh. Có đúng không bà?

Bà Maria nắm lấy cây sào người ta đưa cho và vội vã bám vào nó. Bà ta làm bộ mếu máo.

- Vâng... đúng thế... Tôi không có mặt ở đấy khi bác sĩ chữa cho con tôi, ít ra cũng một lúc.

- Và ai đã yêu cầu bà đi ra? Bà trả lời đi.

Bà ta ngước mắt lên vặn hai tay vào nhau rồi nói:

- Bác sĩ Xecvêtut, có lẽ thế... đúng, bây giờ thì tôi chắc chắn là ông ấy.

Giọng nói của người giáo sĩ dòng Đôminích càng ôn tồn:

- Thế bà đã vắng mặt trong bao nhiêu lâu, bà Maria?

- Có lẽ khoảng 5, 10 phút gì đấy, tôi không định rõ được.

- Mời bác sĩ tiếp tục. - Linh mục Inhaxiô nói tiếp giọng uyển chuyển.

Trông thấy vẻ hài lòng không giấu giếm của ông ta, Ăngtoan hiểu rõ vị pháp quan này đã sử dụng việc làm chứng của bà Maria một cách quỷ quyệt. Nhưng bằng bất cứ giá nào anh cũng không được mất bình tĩnh. Anh khẩn khoản:

- Bà Maria, xin nhớ lại đi, bà hãy nhớ lại rằng khi tôi yêu cầu bà đi lấy rượu nho cho con bà thì hai chân bị liệt của cô Catơrin đã cử động lại được rồi.

Bà ta lưỡng lự rồi nói:

- Tôi... tôi... tôi không nhớ nữa.

- Bà nghĩ kỹ đi.

Bà ta vặn vẹo hai bàn tay béo mập và cuống quýt nhìn chung quanh rồi mắt bà dừng lại nhìn vị pháp quan bề ngoài có vẻ thản nhiên, lặng lẽ. Nhưng Ăngtoan không hề bỏ sót tí gì khi ông ta lừ mắt giá lạnh nhìn người đàn bà đang kinh hãi. Mặt bà ta không còn giọt máu, bệch ra như vải trắng, bà ta gần như ngất đi và sau cùng khẽ nói nhỏ:

- Không... không... khi tôi rời phòng nó, con tôi vẫn bị liệt.

Lần này thì Ăngtoan kinh khủng đến tột độ. Vì sợ nên bà Maria đã phản bội lời thề. Hơn nữa, phản bội lời thề trong hoàn cảnh như thế này có gì là quan trọng, Ăngtoan thầm nghĩ một cách cay đắng vô tận, vì chắc chắn rằng lát nữa đây linh mục sẽ rửa tội cho bà và làm cho sạch mọi điều chê trách. Điều này là một phần trong những phương pháp Toà giáo.

- Bà Maria, - anh nói bằng một giọng ngọt ngào thấm thía, - bà có nhớ rằng khi con bà khỏi bệnh bà đã theo tôi ra tận cửa và kêu lên rằng Đức Thánh Đồng Trinh Maria phúc đức đã hoàn thành một phép lạ bằng hai bàn tay tôi. Bà còn tin tưởng như thế không?

Hai mắt người đàn bà đang trốn tránh mắt anh, đúng là mắt của một con thú bị săn đuổi.

- Tôi... tôi không biết... - bà nói rất sẽ.

- Khi ấy bà đã tin như thế kia mà? Ai đã làm bà thay đổi lòng tin?

- Tôi... không biết.

- Bà Maria, - Ăngtoan nghiêm nghị nói tiếp, - Tôi xin nhắc bà rằng bà đã tuyên thệ. Bà hãy thành thực mà trả lời. Những vị đại diện của Toà án tôn giáo đã đe doạ bà và con gái bà như thế nào để mẹ con bà cho rằng phải làm chứng ngược lại cho tôi trong khi việc ấy liên quan đến sự sống của tôi?

Bà Maria lắc lư trên ghế. Bà ta cố nói nhưng hai môi động đậy không ra tiếp. Rồi bỗng nhiên bà tuột xuống đất và ngất đi. Tiếng rì rầm do bị kích thích từ chỗ cử toạ đưa ra trong khi Ăngtoan quỳ xuống cạnh bà Maria và tìm mạch: mạch bà ta chậm nhưng chắc.

- Choáng nhẹ thôi, - anh nói.

Đức vua lên tiếng:

- Bác sĩ Vêdan. xin ông quan tâm đến bà ấy.

Sau khi khám rất nhanh, Vêdan nói:

- Bà ấy chỉ ngất thôi, chỉ một lát sẽ tỉnh lại.

- Đem bà ta sang phòng khác, - Vua ra lệnh.

Nhưng Ăngtoan nói to:

- Tâu Hoàng thượng, bà ấy chưa trả lời tôi.

Vua thoáng lưỡng lự giây lát nhưng linh mục Inhaxiô lợi dụng ngay lúc ấy. Tiếng ông ta vang lên trong phòng:

- Có nên hành hạ người đàn bà khốn khổ này lâu hơn nữa bằng những lời gặng hỏi tự tiện như vậy không?

Người tu sĩ dòng Đôminích gầy gò nhưng có uy quyền đến nỗi sự lưỡng lự của Vua tan biến đi. Ăngtoan thấy rõ ngay. Vua nói:

- Linh mục nói phải. Ta đã quá độ lượng để tai nghe những lời như vậy.

Ăngtoan kêu lên:

- Tâu Hoàng thượng, Hoàng thượng không cho rằng những lời gặng hỏi của tôi là... là sự thực.

Mồ hôi lấm tấm trên trán, anh biết rằng anh chống chọi đã uổng công. Lại một lần nữa Toà án tôn giáo thắng trong cuộc như họ vẫn thường thắng cuộc bằng dối trá, doạ nạt và tra khảo, mục đích sẽ chứng minh phương pháp, dù phương pháp có ác độc đến mấy, và mục đích ấy là kiếm thêm linh hồn cho Nhà thờ.

Đứa vua giận đỏ mặt:

- Đủ rồi. Ta đã chán ngấy tấn kịch này rồi. Ông còn nhân chứng nào khác không, bác sĩ?

Còn Ăngđrê Vêdan. Người thầy thuốc sủng ái của Vua làm chứng chắc phải có trọng lượng, nhưng linh mục Inhaxiô lại lên tiếng:

- Tâu Hoàng thương, tôi nhận định rằng trước những chứng cớ đưa ra để xác định những lời buộc tội người này, không còn gì đáng hoài nghi về tội lỗi của ông ta nữa. Bất cứ người làm chứng nào sau này cũng được thông báo ngay từ bây giờ rằng ông ta sẽ bị buộc tội theo tà giáo và nếu người làm chứng phản bội lời thề vì bị cáo thì chính họ cũng bị truy nã về tội như thế.

Mưu mô quỷ quyệt, Linh mục Inhaxiô biết rõ ảnh hưởng của Vêdan đối với Vua và điều ông ta thông báo dành cho Vêdan thật là rõ ràng. Nếu Ăngtoan bị thừa nhận là có tội, ôi: có lẽ án đã kết xong rồi. Vêdan sẽ đến lượt bị đổ tội tà giáo vì ông đã làm chứng có lợi cho kẻ tà giáo. Không có gì vừa ý vị Pháp quan này bằng có cớ để bắt Vêdan. Ông ta sẽ không bỏ qua một dịp như thế này. Bằng bất cứ giá nào.

Ăngtoan nhìn Vêdan thấy ông tái mặt nhưng quả quyết và biết rằng nếu yêu cầu ông làm chứng ông sẽ nhận ngay, sẽ nói thật, không lưỡng lự, không sợ sệt dù có bị đe doạ như thế nào. Nhưng không thể làm liên luỵ đến người mà anh thán phục và tôn kính. Không thể làm nguy hiểm đến đời sống của ông để cứu vãn một tình huống đã thất bại rồi.

- Tôi không còn nhân chứng nào khác, thưa Hoàng thượng.

Ăngtoan trầm giọng nói, và lúc này, chỉ vào lúc này anh mới bắt gặp mắt nhìn của linh mục Inhaxiô, anh thấy trong mắt hắn đầy đắc thắng, đầy căm ghét khiến anh nổi cơn thịnh nộ. Ăn miếng trả miếng, hai cặp mắt bám chặt lấy nhau, mắt của tên đao phủ và mắt người đang bị gọi là tội phạm.

Ngọn lửa giận dữ và khinh bỉ trào lên trong lòng Ăngtoan như những làn sóng nóng bỏng, anh trông thấy mắt linh mục Inhaxiô chớp chớp và lẩn trốn, ánh sáng đắc thắng đã biến đi để nhường chỗ cho một biểu hiện khó tả do lưỡng lự và sợ sệt, hình như con người cuồng tín này bỗng nhiên nghi ngờ sự công bằng của mục đích ông ta bảo vệ. Nặng nề, ông ta quay đầu đi và hai mắt ông ta bám lấy quả cầu pha lê rực ánh mặt trời ban trưa.

Ăngtoan cảm thấy đầu anh căng thẳng, ý nghĩ của anh quay cuồng. Còn một phương pháp tự cứu nguy hiểm, đầy may rủi, có thể nói là điên rồ, nhưng có lẽ vì điên rồ mà có thể thành công.

Vả lại, đã mất thì cho mất, còn một dịp may cần phải thử.

Anh hăng hái quay lại phía Hoàng đế:

- Tâu Hoàng thượng, - anh nói, - tôi biết rõ trọng lượng của những giả định chồng chất lên để buộc tội tôi, nhưng tôi vô tội, tôi sẽ cố chứng minh điều đó.

Vua Philip cau mày:

- Thế là thế nào? Ông vừa quả quyết rằng ông không còn nhân chứng nào nữa?

- Nhân chứng thì không, thưa Hoàng thương. Nhưng nếu tôi chứng minh một cách không thể bàn cãi được rằng uy lực của môn thôi miên mà tôi đã học được cách sử dụng là một sức mạnh tự nhiên, không liên quan gì đến tà thuật, thì những lời buộc tội tôi sẽ không còn tác dụng chứ?

- Tất nhiên như thế, - Vua nói.

Linh mục Inhaxiô ngắt lời:

- Tâu Hoàng thương, không như thế được. Vì quỷ dữ thường mạnh hơn người thường.

Ăngtôniô nói:

- Nhưng không mạnh hơn được những người đặc biệt trong sáng và lành mạnh như các vị Thánh. Xin nhớ lại câu chuyện quỷ cám dỗ Thánh không thành công.

- Ông ta nói đúng, - Vua nói. - Nhưng ông tìm đâu ra một người như thế?

- Thưa có, ngài pháp quan linh mục Inhaxiô Môlina, - Ăngtoan nhẹ nhàng trả lời. - Ai dám nghi ngờ sự lành mạnh như Thánh của ngài?

Cây đèn nến để cạnh linh mục Inhaxiô bỗng rơi xuống đất.

Ông ta giật nảy mình nhỏm dậy đã đẩy rơi nó. Ông ta kêu lên:

- Ông định đưa ra cái trò tà giáo quỷ quái gì nữa vậy? - Ông ta run lên vì tức giận, vì sợ nữa. Ăngtôniô bỗng cảm thấy niềm hy vọng như ca hát trong anh.

- Ngài pháp quan Toà giáo có lẽ không vững chắc về lòng tin cảu mình trong khi ngài ngồi xét xử lòng tin của những người khác chăng? - Anh nói vẻ khinh thị.

Trong những giây phút hình như vô tận, thân hình gầy gò của linh mục Inhaxiô Môlina cứng đờ, căng thẳng trong cơn thịnh nộ như điên. Rồi sức sống trở lại trên bộ mặt xanh tái, ông ta run run hỏi:

- Ông dám đề nghị điều gì, đồ quỷ dữ?

Ăngtoan mỉm cười một cách hồn nhiên:

- Tôi muốn chứng minh một cách đơn giản về thôi miên để tỏ rõ rằng uy lực này không một chút liên quan đến yêu thuật hay ma quỷ. Nếu tôi làm được cho ngài pháp quan ở trạng thái xuất thần do thôi miên, việc thể nghiệm này sẽ tạo được bằng chứng là tôi không dùng tà thuật mà dùng sức mạnh tự nhiên.

- Nếu ngược lại? - Vị tu sĩ lẩm bẩm.

Ăngtoan lắc đầu. Anh không còn gì để mất ngoài mạng sống của anh.

- Linh mục Inhaxiô, ông trả lời như thế nào? - Vua hỏi có vẻ phân vân.

Vị pháp quan nhìn vào khoảng không một lát, hình như không nghe tiếng Vua hỏi. Rồi như một tiếng thì thầm, ông ta trả lời:

- Được lắm. Hãy để cho hắn dùng chính tay mình mà tiêu huỷ bản thân.

- Khi nào ông thể nghiệm, bác sĩ? - Vua hỏi.

- Ở ngay đây, thưa Hoàng thượng, nếu Hoàng thượng cho phép, và ngay lúc này.

Theo những lần thực nghiệm Ăngtoan đã làm, khi đối tượng đang xúc động mạnh càng dễ đưa đến tình trạng xuất thần. Đúng là chưa bao giờ điều kiện lại thuận lợi như lúc này. Cần hành động ngay không chậm trễ.

Anh không phải không biết rằng khó thôi miên một đối tượng hết sức cưỡng lại, nhưng anh sẽ thành công mà linh mục Inhaxiô không ngờ tới, và quả tròn bằng pha lê hình như tạo ra một sức hút ngẫu nhiên đối với người tu sĩ ấy sẽ giúp anh.

Cũng như hầu hết mọi người, linh mục Inhaxiô không biết gì về kỹ thuật thôi miên và Ăngtoan cho rằng sẽ lợi dụng được sự không hiểu biết may mắn ấy.

- Xin Đức Hoàng thượng cho phép tháo khoá tay cho tôi, tôi sẽ hành động không chậm trễ.

Vua gật đầu, trong khi người sĩ quan mở khoá tay thì Ăngtoan nhìn cử toạ. Nhiều người mong đợi sự thất bại của kẻ điên rồ dám thách thức pháp quan Toà giáo, điều này trông rất rõ. Một số người khác công phẫn vì sự việc tà giáo đến như vậy. Bộ mặt xinh đẹp của Luxia đầy nét lo âu và Giăng cố mỉm cười khuyến khích nhưng lại thành ra nhăn nhó thảm hại.

Rồi những vòng thép ở cổ tay Ăngtoan rơi xuống, anh quay ngay lại phía người thư ký toà hỏi:

- Nếu ông cho phép, tôi sẽ mượn cái đựng bút của ông. - Khi những chiếc lông ngỗng được lấy ra, Ăngtoan cầm trong bàn tay anh quả cầu còn ấm năng mặt trời, vuốt ve nó một cách thân ái nhưng lo âu rồi đặt nó trên mặt bàn gỗ nhẵn nhụi trước mặt linh mục Inhaxiô, hướng theo phía ánh mặt trời từ cửa sổ xuống rọi vào làm nó sáng rực như một ngọn lửa thực sự.

Rồi anh yêu cầu kéo rèm chỉ để lại một cửa sổ, để tất cả ánh sáng trong phòng tụ lại trong quả pha lê sáng như rực lửa.

Cho đến lúc ấy, mắt linh mục Inhaxiô vẫn đang nhìn xuống hai bàn tay bèn quay lại nhìn quả cầu. Nhưng Ăngtoan xởi lởi và bình thản nói:

- Cần phải có chút ít thời gian để chuẩn bị thôi miên. Khi nào xong tôi xin báo với ngài. Trong khi chờ đợi, xin ngài để cho tâm trí nghỉ ngơi.

Ý chí căng thẳng, anh đợi lúc thuận tiện. Trông thấy mắt người linh mục vô tình tập trung vào quả cầu pha lê, anh nói tiếp, giọng trầm xuống:

- Các khả năng hữu ích của mặt trời, năng lương, sức mạnh, đều tập trung ở giữa quả cầu pha lê này như sức nóng tụ trong lòng quả đất, mặt trời sẽ đem sức nóng và ánh sáng vào quả cầu pha lê cũng như đem sức nóng và ánh sáng vào tâm trí con người.

Trong khi anh nói những câu đó bằng giọng mạnh trầm và đều đều như cầu nguyện, mắt anh gắn chặt vào người tu sĩ dòng Đôminích, truyền ý chí qua mắt nhìn để khống chế ý nghĩ kháng cự của ông ta trước khi ông ta kịp nghĩ đến sự nguy hiểm.

- Khi tôi bắt đầu vận dụng sức mạnh của thôi miên, tôi sẽ nói với ngài. Ngài không cần sợ, cũng không cần cưỡng lại. Ngài hãy làm cho tâm trí thanh thoát khỏi mọi mối quan tâm để sẵn sàng tiếp nhận sức thôi miên của mặt trời.

Không nheo lại, cũng không chớp, hai mắt của vị pháp quan Toà giáo gắn chặt vào quả cầu pha lê. Ăngtôniô trông thấy hình như trạng thái xuất thần do thôi miên đã làm mờ đồng tử của ông ta. Bây giờ là lúc cần vững vàng và tiến hành thận trọng. Chỉ đôi chút thay đổi trong giọng nói cũng đủ báo cho tu sĩ biết ông ta mắc bẫy, ngay một đám mây nhẹ bay qua giữa mặt trời và quả cầu pha lê hay nhiều sự kiện nhỏ bé khác cũng có thể làm ảnh hưởng đến phần kết quả đã đạt.

- Một lát nữa tôi sẽ bắt đầu... - anh nói. - Và ngài sẽ cảm thấy thư thái... ngài sẽ ngủ... ngài sẽ ngủ...

Những ngón tay dài khoằm như móng vuốt của vị pháp quan bắt đầu duỗi ra dần, thẳng hẳn, mềm mại, lòng bàn tay áp xuống mặt gỗ nhẵn. Anh nhìn thấy từng bắp thịt của ông ta giãn dần, thân hình gầy gò cứng đờ của ông mềm hẳn ra, trong khi chờ Ăngtôniô báo tin, linh mục Inhaxiô đã tự thôi miên mình mà không biết.

Trong gian phòng lớn, khán giả hồi hộp im phăng phắc, cả giám mục tỉnh Tôledơ cũng cố nhịn tiếng rên rỉ liên tục của mình.

Như một bức tượng sáp chảy ra trước mặt trời, các bắp thịt ở cổ vị pháp quan từ từ mềm ra, chiếc miệng mỏng khắc nghiệt giãn dần, hai mí mắt buống xuống, chớp một hai cái, thế là kết thúc cuộc chiến đấu đáng xúc động của con người đang cố gắng chống chọi lại một sức mạnh ngầm đang làm cho ông ta không còn là mình nữa. Bỗng nhiên cái đầu gầy guộc của ông ta ngả xuống một bên vai không động đậy nữa. Một tiếng thở dài lớn chuyển từ đầu này đến đầu kia gian phòng, tiếng thở dài do lạ lùng, thán phục và sợ hãi trước sức mạnh kỳ lạ này.

- Linh mục Inhaxiô, ngài có nghe tiếng tôi không?

Ăngtoan lớn tiếng hỏi.

- Có, tôi có nghe tiếng ông.

Tiếng của tu sĩ khá to ở cuối phòng cũng nghe rõ. Đức vua giật mình kinh ngạc và cúi về phía trước, tì cằm vào tay.

- Ngài ngủ đấy à?

- Không, tôi không ngủ.

- Ở ngài lúc này còn có ai dùng tà thuật, yêu thuật hay có ma quỷ ám không?

- Không.

- Ông có chắc như thế không? - Vua hỏi.

Nhưng không có trả lời.

- Tâu Hoàng thượng, trong khi đang ở trạng thái bị thôi miên, ông ấy không thể nghe tiếng Hoàng thượng nói. Chỉ người thôi miên ông ấy mới có thể chuyện trò với ông ấy.

Hoàng đế nói thêm:

- Hãy hỏi xem ông ta có cảm thấy gì bất thường trong tình trạng này không?

Ăngtoan hỏi.

- Không, - vị linh mục trả lời ngay và rất rõ ràng, - không có cái gì khác thường cả.

- Kì quái thật! - Vua nói giọng thoáng lo âu. - Thật khó mà tin được!

- Tâu Hoàng thượng, không phải như thế đâu, xin hãy tin tôi. Đây chỉ là việc sử dụng sức mạnh tự nhiên. Ông thư ký toà làm ơn cho tôi mượn cây nến.

- Linh mục Inhaxiô, ngài đã mất hết cảm giác ở bàn tay phải, - anh nói tiếp. - Ngài không thể cảm thấy đau đớn, tôi sẽ gí ngọn nến vào nhưng ngài sẽ không cảm thấy gì cả.

Giám mục và vua cúi xuống chăm chú nhìn và thấy ngọn lửa lém vào da gây ra một vệt đỏ.

- Ngài có thấy nóng không?

- Không. Không nóng chút nào.

Có tiếng thì thầm lo lắng trong cử toạ và Ăngtoan trả lại ngọn nến cho người thư ký toà gần như hoảng hốt. Ăngtoan cảm thấy gần chắc chắn rằng nếu anh kết thúc cuộc thực nghiệm lúc này, Đức vua sẽ ân xá cho anh, nhưng anh còn phải làm một việc, một việc quan trọng anh muốn làm. Anhôlô Lôđôvixi đã bảo anh rằng trong trạng thái bị thôi miên đối tượng luôn nói sự thực về bất cứ vấn đề gì, dù sự thực ấy bao hàm một nguy cơ hệ trọng cho chính bản thân họ. Anh chưa có dịp thử điều quả quyết ấy nhưng anh chắc viên pháp sư kia không dối anh. Anh nói tiếp:

- Linh mục Inhaxiô, ngài nói rõ sự thực đi. Đã có những lời đe doạ để cưỡng bức cô Catơrin Xagrơđô thề rằng tôi dùng tà thuật để chữa cho cô ấy khỏi bệnh phải không?

Người linh mục trả lời không lưỡng lự:

- Cô ta được báo rằng nếu không khai như thế sau khi thề thì cô ta sẽ bị buộc tội là...

- Quỷ quái!

Tiếng kêu khàn khàn của Hoàng tử Đôn Caclôt thốt ra làm lấp đoạn cuối câu nói và các chi tiết về sự sẽ buộc tội Catơrin lẫn vào tiếng ồn ào. Nhưng Ăngtoan đứng gần tu sĩ dòng Đôminích đủ để nghe rõ từng lời và anh chắc rằng Đức vua và giám mục cũng nghe rõ như anh. Hai mắt trố ra, mặt đỏ tía, Hoàng tử đứng vùng dậy, đánh đổ ghế và nhanh như chớp biến ra khỏi phòng.

- Tâu Hoàng thượng, Người đã tin rằng tôi vô tội chưa? - Ăngtoan hỏi, anh dùng ý chí cố chế ngự chiến thắng cũng khó khăn như khi anh chế ngự nỗi lo âu, cơn thịnh nộ của mình, để tiếp tục nói năng điềm đạm và thật thản nhiên.

Hoàng đến gật đầu chấp thuận rồi tuyên bố:

- Ông vô tội, bác sĩ Xecvêtut. Chỉ thiếu chút nữa ta mắc phải một sự bất công nghiêm trọng.

- Đức giám mục có đồng ý như thế không? - Ăngtoan lại quay về phía giám mục hỏi, giám mục cũng đành ấp úng nói:

- Hoàn toàn đồng ý.

- Vậy thì tôi sẽ làm cho linh mục Inhaxiô ra khỏi trạng thái bị thôi miên.

Anh quay lại phía tu sĩ ra lệnh:

- Tôi sẽ đếm thong thả, linh mục Inhaxiô ạ. Khi tôi đếm đến ba, ngài sẽ tỉnh dậy. Ngài có hiểu không?

- Tôi hiểu, - tu sĩ trả lời rõ ràng.

Và Ăngtoan bắt đầu:

- Một... hai... ba!...

Ngay lúc ấy, vị pháp quan ngẩng đầu lên, mở mắt ra và nhìn chung quanh một cách mơ hồ, rồi mắt ông trở lại tàn nhẫn, thân hình trở lại nhanh nhẹn:

- Ông đã thất bại rồi! - Ông ta kêu lên một cách độc ác. - Vậy là ông đã chứng minh chính tội lỗi của ông.

Vua nghiêm nghị nói:

- Không đâu, linh mục Inhaxiô ạ. Bác sĩ Xecvêtut vừa chứng minh một cách xuất sắc rằng ông ta vô tội.

- Tôi từ chối không...

Linh mục Inhaxiô chồm lên, hai tay nắm chặt và đụng mạnh vào lưng ghế lởm chởm những hình chạm trổ phức tạp. Ai cũng trông rõ dòng máu đỏ thẫm chảy trên làn da xanh tái nhưng không ai, kể cả Ăngtoan lường trước được sự việc xảy ra lúc bấy giờ.

Đờ đẫn, hoảng hốt, người tu sĩ nhìn bàn tay mình, mắt mở to vì vô cùng sợ hãi.

- Bàn tay tôi! - ông ta run rẩy kêu lên. - Bàn tay tôi đã chết rồi sao... Nó không còn cảm giác nữa... Tôi không cảm thấy nó nữa!

Đức vua thong thả kết luận:

- Đây là bằng chứng cuối cùng và tất cả mọi người ở đây đều có thể xác nhận như thế. Bác sĩ Xecvêtut ông đi đi, ông được tự do.

Ăngtôniô quỳ xuống và khẽ nói một cách nhiệt thành.

- Xin cảm tạ Đức Hoàng đế...

Nhưng anh cũng thầm cảm ơn ngôi sao tốt của anh đã làm cho anh quên khuấy đi không trả lại cảm giác cho bàn tay linh mục Inhaxiô trước khi đánh thức ông ta dậy.