Viêm loét dạ dày, tá tràng

Dạ dày có vai trò quan trọng trong dinh dưỡng. ngoài việc dự trữ TĂ đưa vào để tiêu hóa dần, dạ dày còn là cơ quan nghiền nhuyễn TĂ & tạo điều kiện thuận lợi cho tiêu hóa, hấp thu TĂ ở ruột non. Loét dạ dày – tá tràng là 1 bệnh khá phổ biến trên thế giới & ở VN. ở các nước đang phát triển ước tính tỷ lệ bệnh khoảng 10%, hang năm tăng khoảng 0,2%. ở VN theo điều tra trong những năm gần đây bệnh chiếm khoảng 26% & thường đứng đầu trong các bệnh ở đường tiêu hóa; bệnh có chiều hướng ngày càng gia tăng. Cơ chế bệnh sinh chủ yếu là tăng tiết acid.

Chế độ ăn trong bệnh dạ dày nhằm mục đích làm giảm tiết acid, giảm tác dụng của acid dạ dày tiết ra lên niêm mạc dạ dày, hạn chế hoặc loại bỏ những kích thích có hại để dạ dày được nghỉ ngơi & các tổn thương mau lành.

I. NGUYÊN TẮC THỰC HIỆN CHẾ ĐỘ ĂN TRONG VIÊM LOÉT DẠ DÀY – TÁ TRÀNG:

Trong dinh dưỡng bình thường thì khối lượng TĂ, sự nhai nghiện TĂ thành mảnh bé trước khi nuốt vào dạ dày là rất quan trọng cho quá trình tiêu hóa & hấp thu TĂ ở ruột non. Muốn tiêu hóa, hấp thu TĂ có hiệu quả cần lưu ý:

1. Nấu chín, ninh nhừ TĂ, không nên dùng thực phẩm ăn sống.

2. Nhai kỹ, ăn chậm.

3. Không ăn quá no 1 lúc mà nên chia thành nhiều bữa (4 – 5 bữa), ăn nhiều bữa để thường xuyên có tác dụng trung hòa acid, mỗi bữa nên ăn nhẹ để khỏi gây căn dạ dày vì căng dạ dày dễ kích thích tiết nhiều acid.

4. Không ăn quá nhiều cành trong bữa ăn.

5. Ăn xong không nên lao động nặng, chạy nhảy ngay.

6. Phải sắp xếp thời gian nghỉ ngơi, giải trí khoa học, ăn uống điều độ. Khi căng thẳng, rửa mặt bằng xà phòng thơm dịu hoặc tắm hơi, xoa bóp sẽ có tác dụng tốt.

II. NHỮNG THỨC ĂN NÊN DÙNG

1. Sữa, trứng có tác dụng đệm trung hòa acid trong dạ dày: sữa bò, sữa hộp, bơ, pho mát.

2. Thực phẩm giàu đạm (thịt, cá nạc nên chế biến luộc, hấp, om thì dễ hấp thu).

3. Rau củ dùng rau non luộc hoặc nấu dạng súp, các loại rau củ phải ăn chín.

4. Thực phảm ít mùi vị như tinh bột (cơm nát, cơm nếp nát. Bánh mỳ, các loại khoai củ, cháo…).

5. Dầu ăn sống có tác dụng làm giảm bài tiết dịch vị (với số lượng ít).

III. NHỮNG THỨC ĂN KHÔNG NÊN DÙNG

1. Những TĂ nhiều mùi vị, chất thơm như thịt quay, rán, nướng, thịt ướp muối, cá ướp muối & những TĂ xào rán nhiều dầu mỡ.

2. Các loại thịt nguội chế biến sẵn: dăm bông, lạp xường, xúc xích & các loại nước sốt, nước thịt cá đậm đặc.

3. Sữa chua.

4. Những TĂ cứng, dai gây cọ sát niêm mạc dạ dày như: Thịt nhiều gân, sụn, rau có nhiều xơ già, quả sống…

5. gia vị, dấm tỏi, tiêu ớt, dưa cà, hành muối…

6. Quả chua, đu đủ chín, chuối tiêu, táo…

7. Chè, café đặc, rượu, thuốc lá…

IV. MỘT SỐ ĐIỀU CẦN CHÚ Ý KHI CHẾ BIẾN CHẾ ĐỘ ĂN TRONG VIÊM LOÉT DẠ DÀY – TÁ TRÀNG

- Các loại thực phẩm khi nấu nên thái nhỏ, nghiền nát, xay sẽ làm giảm được kích thích bài tiết dịch vị & vận chuyển TĂ qua dạ dày nhanh chóng.

- Nhiệt độ TĂ cũng ảnh hưởng đến kích thích dạ dày, ví dụ như TĂ lạnh wuas làm co bóp mạnh cơ dạ dày, TĂ nóng quá lại làm cho niêm mạc xung huyết & co bóp mạnh hơn. Do vậy nhiệt độ thích hợp để TĂ dễ tiêu hóa & hấp thu là 40° - 50° C.

- Nồng độ TĂ cũng ảnh hưởng đến tiêu hóa: nếu như TĂ đặc quá thì các men tiêu hóa không thấm vào TĂ hoặc TĂ quá lỏng thì men tiêu hóa bị pha loãng & sự tiêu hóa sẽ kém đi. Do vậy TĂ sẽ được tiêu hóa tốt nhất khi trong bữa ăn chỉ uống khoảng 100 – 200ml nước. nếu trường hợp tiêu chảy, mồ hôi nhiều thì có thế uống nước nhiều hơn nhưng uống ngoài bữa ăn.

V. CHẾ ĐỘ ĂN TRONG VIÊM LOÉT DẠ DÀY – TÁ TRÀNG Ở TRẺ EM

Loét dạ dày – tá tràng là bệnh không thường gặp ở trẻ em. ở VN theo nghiên cứu của Phạm Trung Dũng ở Bệnh viện Nhi đồng I thì tỷ lệ mắc viêm loét dạ dày – tá tràng với nhiễm Helicobacter Pylori trên bệnh nhi vào viện từ tháng 11/96 – 11/97 là 44,4%. Theo John J Herbst trẻ em bị viêm loét dạ dày – tá tràng thường gặp từ 5 tuổi trở lên & ở vị trí vết loét tá tràng cao hơn lét dạ dày gấp 5 lần.

NGUYÊN TẮC :

- Đảm bảo đủ nhu cầu dinh dưỡng cho trẻ: Vitamin, vi chất, muối khoáng theo tuổi, cân nặng.

- Chia nhỏ bữa ăn, ăn TĂ nấu nhuyễn nghiền nát, sử dụng rau cỉ không dùng rau có nhiều chất xơ.

- Không cho trẻ ăn cơm sớm.

- Trong bữa ăn, không vừa ăn vừa uống nhất là sử dụng đồ uống có ga.

- Sử dụng nguồn Protein từ thịt (nạc vai lợn, lườn gà), trứng (hấp, dạng kem caramen, súp), sữa.

- Sử dụng nguồn Vitamin từ rau củ (khoai tây, khoai lang nhiều β – caroten & Vitamin C…)

- Trẻ còn nhỏ nên cho bú sữa mẹ, cho trẻ bú nhiều lần. đối với trẻ lớn không nên ăn chan canh vì như vậy trẻ không chịu nhai mà chỉ nuốt chửng gây nặng gánh cho dạ dày.