W poprzedniej części zacząłem Wam opowiadać, skąd Uderzo i Gościnny zaczerpnęli pomysł na przygody Asterixa i Obelixa w Egipcie i skąd w konsekwencji wzięła się filmowa "Misja Kleopatra" :D 

Opisałem także co nieco z historycznych przygód, jakie w Kraju Faraonów przeżywali. Pora na ciąg dalszy...

Powyżej plakat najnowszej filmowej odsłony przygód dzielnych Galów. Wspomniałem o niej w części pierwszej.

* * *

Kolejnym faraonem, którego Celtowie intrygowali, był Ptolemeusz III Euergetes, zasiadający na tronie od 247 p.n.e. Żołnierze służący pod jego komendą zobaczyli większy kawałek ówczesnego świata, niż jakakolwiek grupa najemników wcześniej.  

Walczyli w Judei i Syrii podczas zwycięskiej kampanii przeciw Seleukosowi Kallinkosowi, która zakończyła się zajęciem Antiochii. Z ich pomocą Ptolemeusz III zdobył znaczną część ziem Seleucydów, a oni sami spustoszyli Mezopotamię i zachodnią Persję. 

Za rządów Ptolemeusza IV Filopatora (lata 222-205 p.n.e.), Celtowie byli już powszechnym widokiem na ulicach egipskich miast i wsi, stanowiąc barwny i integralny element tamtejszego życia społecznego. 

Czuli się nad Nilem zupełnie jak u siebie. Do tego stopnia, że (zgodnie z egipskim zwyczajem) posiadali nawet własny cmentarz, odkryty przez archeologów na przedmieściach Aleksandrii. Znam niestety szczegółów tego odkrycia. W każdym razie, na nagrobkach widnieją w większości celtyckie imiona, ale zapisane alfabetem greckim. 

W roku 217 znowu pokazali swój słynny furor gallicus (szał bitewny), kiedy walnie przyczynili się do kolejnego zwycięstwa Egiptu nad Seleucydami. Spośród liczącej 25,000 żołnierzy armii egipskiej, aż 14,000 stanowili potomkowie mieszanych małżeństw Celtów z Grekami lub Egipcjanami. 

Moi duchowi bracia bardzo chętnie wchodzili w takie związki, co odnotowuje Polibiusz. Sami Egipcjanie potocznie nazywali dzieci z tego rodzaju małżeństw "Epigovoi". Współcześni historycy nie są pewni charakteru tego określenia. 

* * *

Ostatnia pisemna wzmianka o Celtach na egipskiej ziemi pochodzi z czasów Ptolemeusza V Epifanesa (panował w latach 206 p.n.e.-180 p.n.e.).

Jego panowanie naznaczone było zarówno niepokojami wewnętrznymi, jak i zagrożeniem zewnętrznym ze strony Seleucydów. 

W roku 185 przed naszą erą rozkazał służącej mu celtyckiej armii stłumić powstanie tubylców w Górnym Egipcie. Faraon zwyciężył, lecz jego najemnicy pozostali w regionie jeszcze przez jakiś czas. 

Czterech spośród nich, wiedzionych nudą lub ciekawością, zawędrowało do Wielkiej Świątyni w Karnaku, liczącej sobie wówczas jakieś tysiąc dwieście lat. Co tam zrobili? Jakbyśmy to dzisiaj powiedzieli, "nabazgrali" grafitti na ścianach XD A konkretnie tę, zapisaną po grecku, inskrypcję: 

My czterej Galowie: Thoas, Kallistratos, Akannon oraz Apollonios, złapaliśmy tu lisa pustynnego. 

Słowa te są dosyć istotne. Pokazują bowiem, iż (podobnie jak Egipcjanie, których właśnie pokonali), ci Celtowie byli nieodrodnymi dziećmi swojej epoki, przesiąknięci greckimi wpływami. 

Wymienione imiona są wyraźnie greckiego, nie celtyckiego, pochodzenia. Być może owi mężczyźni byli Epigovoi. Ich ojcowie mogli być Celtami z Tracji bądź środkowej Europy, lecz oni sami dorastali już nie w plemiennej kulturze przodków, lecz w społeczeństwie hellenistycznym. 

* * *

Po śmierci Ptolemeusza V, źródła historyczne oraz Internet zdają się milczeć na temat celtyckich powiązań z kolejnymi faraonami. Tym sposobem ekspresowo dochodzimy do ostatniej królowej Egiptu: słynnej Kleopatry VII, panującej w latach 51-30 p.n.e.  

Wróćmy jeszcze na chwilę do "Misji Kleopatra". Jej fabuła zasadza się na tym, że Galowie pomagają władczyni wygrać rywalizację z Cezarem i zbudować okazały pałac w rekordowo szybkim tempie. 

Jak się okazuje, w tym też jest ziarenko prawdy, bowiem Jej Wysokość miała w straży przybocznej pomiędzy 300 a 400 Celtów. Nie wiadomo, co konkretnie ten oddział dla niej robił. Ale można być więcej niż pewnym, że był w jakimś stopniu zamieszany w różne spiski miłosne i polityczne, z których królowa słynęła. 

Kleopatra popełniła samobójstwo w sierpniu roku 30 przed naszą erą. Jej śmierć stanowi koniec pewnej epoki w kraju nad Nilem, a także jego faktycznej niezależności. Jest to również koniec wątku celtyckiego w egipskiej historii. 

* * *

Od początków hellenistycznego Egiptu pod rządami dynastii ptolemejskiej, przez ten kraj przewinęły się całe hordy celtyckich wojowników, którzy odcisnęli tam swój wyraźny, unikatowy ślad. 

Dla obydwu nacji było to szokiem, lecz niezmiernie wzbogacającym. Jednym i drugim otworzyło to bowiem oczy na ziemie istniejące daleko poza ich własnym "podwórkiem", wskutek czego przestali się uważać za "pępek świata" :D 

Niektórzy najemnicy w chwili przybycia do Egiptu byli jeszcze dziećmi. Z czasem związali się z lokalnymi kobietami i zapewne z radością spędzili tam resztę życia. Część z nich zdobyła dla siebie i swoich bliskich wielką sławę i bogactwo w służbie kolejnym faraonom. 

Inni, po kilku lub kilkudziesięciu latach służby, powrócili do Europy. Większość jednak poniosła śmierć: albo w bitwie, albo wskutek nieznanych chorób lub wyroków śmierci za niedopuszczalne zachowanie.

Ogólnie rzecz biorąc, jeżeli jakikolwiek Celt uczestniczący w tych wszystkich wyprawach przeżył i powrócił do swoich, miał do opowiedzenia niejedną fascynującą historię o przygodach i bogactwach na Wschodzie. 

Relacje o tym, co tam przeżyli, szybko weszły do kanonu plemiennych legend i historii - podobnie, jak wieki później opowieści o "Miklagardzie" (Bizancjum) wśród wikingów. Bardom z Galii czy Brytanii przez wiele pokoleń dostarczały one materiału do opowieści i ballad snutych przy ognisku.

* * *

Na koniec warto jeszcze wspomnieć, że kiedy ich przygody pod piramidami dobiegły kresu, moi ulubieńcy bynajmniej nie biedowali ani tym bardziej nie spoczęli na laurach. 

Inni władcy w regionie nadal chętnie korzystali z ich usług, praktycznie aż do początków naszej ery. 

Wśród kolejnych słynnych imion z tamtej epoki o takich konotacjach, znajdziemy króla Judei Heroda Wielkiego. Tak, tego z Biblii, od "rzezi niewiniątek".

Niestety, podobnie jak w przypadku Kleopatry i większości jej bezpośrednich przodków, nie wiadomo, co dokładnie robili najemnicy w jego służbie, ani nawet, jaki był ich stan liczebny.

Temat tej notki jest w sumie dosyć słabo znany w środowisku celtofanów (ale nie w sensie, że nie wiedzą, że się wydarzył. To wiedzą, tylko brakuje szczegółów. Ale to akurat z Celtami normalne). 

Celtowie w Egipcie oraz na starożytnym Bliskim Wschodzie stanowili bardzo ważny (i często nieprzewidywalny) element tamtejszej geopolityki oraz w szczególności egipskiej struktury wojskowej.

Można z pewną dozą pewności powiedzieć, że bez nich, faraonowie i inni władcy nie odnieśliby takiego sukcesu w wielu potyczkach - albo przynajmniej zajęłoby im to dłużej.