10.1 Chức năng

Cầu chì đƣợc sử dụng để bảo vệ ngắn mạch cho thiết bị điện nhƣ dây dẫn, máy biến

áp, động cơ điện, các mạch điện điều khiển, mạch điện chiếu sáng, ...

10.2 Cấu tạo

Cấu tạo của cầu chì gồm các bộ phận cơ bản là dây chảy, ruột cầu chì, đế cầu chì.

Bộ phận cơ bản của cầu chì là dây chảy. Dây chảy đƣợc làm bằng các chất có nhiệt độ

nóng chảy thấp, thƣờng là dây chì, kẽm, hợp kim chì - thiếc, nhôm, hoặc đồng. Dây

chảy có tiết diện tròn hoặc dẹt và đƣợc dập định hình.

Dây chảy đƣợc đặt trong ống bảo vệ và dập hồ quang phát sinh khi dây chảy đứt. Phụ

thuộc vào cấp điện áp, dòng điện, môi trƣờng làm việc,... mà dây chảy đƣợc đặt trong

các loại vỏ khác nhau, dây chảy và vỏ dây chảy đƣợc gọi là ruột cầu chì. Trong ruột

cầu chì có thể có một vật liệu dập hồ quang chẳng hạn nhƣ cát, ...

Đế cầu chì đƣợc làm bằng gốm, sứ, nhựa, ... phụ thuộc vào điện áp cách điện yêu cầu,

trên đế có bố trí vật liệu dẫn điện và các đầu nối dây.

10.3 Nguyên lý hoạt động

Khi dòng điện qua dây chảy ở giá trị định mức, dây chì không chảy, hệ thống hoạt động

bình thƣờng. Khi xảy ra quá tải lớn I>1.5 Idm hoặc ngắn mạch I>>Idm, thì dây chảy

đứt ngắt mạch điện cần bảo vệ ra khỏi lƣới điện. Dòng càng lớn thì thời gian chảy càng

nhanh

Đặc tính của dây chảy là số (1) dòng điện Ict

+ Đƣờng số 1 là đƣờng đặc tính của cầu chì, đặc tính này phải thấp hơn đặc tính của mạng điện.

+ Đƣờng số 2 là đƣờng đặc tính của mạng điện.

+ Đƣờng số 3 là đƣờng đặc tính thực tế của dây chảy.

Trong đoạn dòng từ không tải ->Idm thì đặc tính thực tế thấp hơn đặc tính của mạng điện 2, vùng A là vùng mà cầu chì làm việc ở trạng thái quá tải và không bảo vệ đƣợc mạng điện do dòng điện còn nhỏ, nhiệt lƣợng phát ra của dây chảy chủ yếu tỏa ra môi trƣờng chứ không làm nóng dây dẫn mạnh.

Khi dòng điện lớn tới giá trị giới hạn Igh thì cầu chì sẽ đứt với thời gian tcc rất bé do nhiệt lƣợng do dòng điện sinh ra lớn hơn nhiệt độ tỏa ra môi trƣờng. Do đó cầu chì không thể bảo vệ quá tải đƣợc đối với mạng mà nó làm Đặc tính ampe-giây của cầu chì.

10.4 Các thông số kỹ thuật cơ bản - Điện áp định mức: là điện áp làm việc lâu dài của mạch điện mà cầu chì bảo vệ. - Dòng điện định mức: là dòng làm việc lâu dài của cầu chì. - Dòng ngắt: là dòng mà cầu chì tác động.

- Đặc tính A-s của cầu chì (hình 6.10.5).