1.      Phân tích 5 thế lực định hình tương lai?

Bao gồm: sự thiết định trạng thái đơn cực, tiến trình toàn cầu hóa nền kinh tế thế giới, sự suy giảm vai trò của nhà nước dân tộc, các cuộc tìm kiếm sự tương hợp về văn minh, sự nổi dậy phản kháng của số đông nghèo đói trong cộng đồng thế giới.

a.      Trạng thái đơn cực:

“Trạng thái đơn cực có tính ổn định nội tại, và do đó có thể kèo dài hàng thập kỉ” – James Willkingson. Thế giới đơn cực là có hiệu quả hơn so với những hệ thống ít tập quyền, vì các cuộc xung đột bên trong nó được giải quyết một cách nhanh chóng. Sự thống trị đơn cực là điều khủng khiếp, bởi nó được thực hiện dựa trên sự chuyên chế toàn quyền của một nước, sự thiên về cưỡng chế bằng vũ lực và sự chế ngự của thiểu số tuyệt đối trên tuyệt đại đa số quần chúng. Hành động đơn phương của Mỹ cùng các đồng minh của Mỹ tại Iraq và Nam Tư có thể sẽ hối thúc việc hình thành tam giác phi quân sự (thậm chí tam giác chiến lược): Ấn Độ - Trung Quốc – Nga. Có lẽ sẽ phải chờ đợi khá lâu thế giới mới có thể chuyển sang đa cực nhờ vào sự tăng trưởng của EU và Trung Quốc. Có 3 tình huống cản trở sự bá quyền của Mỹ: có khả năng nhân dân Mỹ không muốn trả giá đắt để có được sức mạnh đế chế bao trùm; sự thiếu vắng tính đồng thuận cần thiết giữa các đồng minh của Mỹ; sự chống đối từ phía các nạn nhân tiềm tàng của nó.

b.      Toàn cầu hóa:

Toàn cầu hóa thị trường đang làm gia tăng sự tùy thuộc lẫn nhau dưới áp lực của sự hội nhập về thông tin, của cuộc cách mạng khoa học toàn cầu, của các phong trào xã hội xuyên quốc gia, của các phương thức vận tải mới, các công nghệ truyền thông và của nền giáo dục quốc tế. Nhưng toàn cầu hóa trường thông tin và thị trường thế giới dựa trên sự thống trị kinh tế của các nước phát triển hàng đầu về kinh tế lại không làm hài long đa số dân cư thế giới, cũng không đảm bảo rằng tình trạng bất bình đẳng sẽ chấm dứt. Các nước đang phát triển hàng đầu sẽ không dễ gì biến toàn quyền trong kinh tế của họ thành trong lĩnh vực chính trị - quân sự.

c.      Trạng thái vô chính phủ:

Làn sóng gây biến đổi thứ ba sẽ giáng xuống nhân loại như là kết quả của sự suy giảm vai trò của nhà nước. Chủ quyền của nhà nước sẽ bị tổn hại bởi các công ty xuyên quốc gia, các tổ chức phi chính phủ, các nhóm sắc tộc, những kẻ theo chủ nghĩa phân lập khu vực và các tổ chức tội phạm. Yan Feguson và Robert Mansbach cho rằng các khuynh hướng hiện đại đang làm tan vỡ nhà nước và hệ thống quan hệ giữa các nhà nước. Sự tự quyết của các nhóm quân sự đang đe dọa đẩy thế giới vào trạng thái vô chính phủ chưa từng thấy trong lịch sử hậu Trung cổ. Những nhân tố góp phần gia tăng tình trạng này là: làm tổn hại uy tín của các tổ chức quốc tế, mở rộng các khối quân sự, gia tăng nạn khủng bố quốc tế và tội phạm có tổ chức, sự tự quyết của các nhóm thiểu số, sự bất bình đằng về kinh tế,… Hiện đang tồn tại 3 sức mạnh chống lại sức tàn phá của tình trạng vô chính phủ trong các vụ việc quốc tế, đó là: Nhà nước có chủ quyền, khối quân sự - chính trị, tổ chức quốc tế. Thật khó để phân tích các viễn cảnh tiềm tàng nếu chỉ dựa vào tính bất ngờ và thù địch của thế giới. Nhưng vẫn còn có những viễn cảnh toàn cầu khác, lạc quan hơn.

d.      Cuộc tìm kiếm sự tương đồng mới:

Kẻ phá hủy thứ tư đối với hệ thống thế giới hiện đại là sự phá sản thế giới quan và lòng trung thành. Vì mỗi nền văn minh đều có cơ sở đạo đức – tâm linh chính thống và những nhu cầu về kinh tế và quân sự riêng, cho nên việc trông đợi vào hòa bình và yên ổn là sự ngây thơ tột đỉnh về chiến lược. Samuel Huntington đã dự đoán: “Đường phân giới văn hóa giữa các nền văn minh sẽ là chiến tuyến của tương lai”. Cuộc chiến giành quyền thừa kế Nam Tư đã cho thấy điều gì có thể xảy ra một khi sự thay đổi tính tương đồng về văn minh bị kích động và được khuyến khích bởi các thế lực bên ngoài. Nhà nghiên cứu người Nhật Sakakibara trấn an: “Các nền văn minh thật sự đang trỗi dậy, nhưng sau đó sẽ mất dần ảnh hưởng. Các nền văn minh thường xuyên va chạm với nhau, nhưng điều quan trọng hơn cả là chúng tương tác và tồn tại cùng nhau gần như trong suốt chiều dài lịch sử”.

e.      Sự bất bình đẳng về kinh tế:

Thế lực tàn phá thứ năm là phản ứng trước sự lệ thuộc mang tính vật chất và tàn khốc của đại đa số nhân dân đối với ba trung tâm kinh tế phát triển là Bắc Mỹ, Tây Âu và Đông Á. Người ta dự đoán rằng giai đoạn đặc biệt căng thẳng sẽ xảy ra sau thời điểm 2015-2020. Trong mô thức “cùng tồn tại hai thế giới” giàu và nghèo, thì vấn đề bình đẳng giữa các bên sẽ vẫn là phương Tây thì quá mạnh, còn các nước nghèo thì quá chia rẽ. Khủng hoảng theo chu kỳ sẽ ảnh hưởng trước tiên đến các nước cung cấp nguyên liệu và sức lao động rẻ mạt. Sự di cư của dân nghèo sẽ là một tất yếu. Trong điều kiện cạn kiệt các nguồn tài nguyên thiên nhiên, các nước phát triển sẽ gia tăng nỗ lực nhằm kiểm soát mang tính chiến lược các nguồn tài nguyên quan trọng, và do đó mâu thuẫn giữa nước giàu và nghèo tất yếu sẽ trở nên sâu sắc hơn. Stenly Kaufman, Ủy viên Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ viết: “Một trong những kịch bản khả dĩ nổ ra sớm nhất là cuộc chiến tranh gây tổn thất hàng loạt nảy sinh từ sự bất bình đẳng về kinh tế giữa miền Bắc và miền Nam”.