2.2.1.1.KháiniệmvềMóng:làbộphậnđượccấutạoởphầnthấpnhấtcủacông trìnhnằmngầmdướimặtđất.Thôngquamóng,toànbộtảitrọngcủacôngtrìnhđược truyềnđềuxuốngđấtnềnchịutải.Cácbộphậncủamónggồm:tườngmóng,gối móng,đếmónglớpđệmchiềusâuchônmóng.

2.2.1.2.Yêucầu:phảikiêncố,ổnđịnh,bềnlâuvàkinhtế.

Yêucầukiêncố:đòihỏimóngthiếtkếphảicókíchthướcphùhợpvớiyêucầu chịulực,bảođảmvậtliệulàmmóngvàđấtnềntrongtrạngtháilàmviệcbìnhthường.

Yêucầuvềổnđịnh:Đòihỏimóngsaukhixâydựngphảilúnđềutrongphạmviđọ

lúnchophép,khôngcóhiệntượngtrượthoặcgãynứt.

Yêucầuvềbềnlâu:đòihỏimóngphảibềnvữngtrongsuốtthờigiansửdụng.Như vậymóngphảicóvậtliệumóng,lớpbảovệmóngvàđộsâuchônmóngphảicókhả năngchốnglạiđượcsựpháhoạicủanướcngầm,nướcmặnvàcáctáchạixâmthực khác.Nướcngầmthườngthayđổitheokhíhậuvàthờitiếtvớinướclênxuống.Dođó khiđặtmónglêntrênnềnđấtcóvịtrínướcngầmthayđổitươngđốilớn,tốtnhấtlà đặtđáymóngdướiđộcaothấpnhấtcủamựcnướcngầm.

2.2.2.Phânloại

2.2.2.1.Phântheovậtliệu:

•   Móngcứng:Móngđượccấutạovớivậtliệuchịulựcnénđơnthuầnnhưmóng gạch,móngkhốiđáhộc,móngbêtôngđáhộc,móngbêtông.Theoquiướctỉ sốgiữachiềucaokhốimóngvớichiềurộng>1/3vàtảitrọngtácđộngtừtrên xuống,saukhitruyềnquamóngcứngsẽđựơcphânphốilạitrênđấtnền.Loại

móngnàyđượcdùngnơinướcngầmởdướisâu.

•   Móngmềm:Móngđượccấutạovớivậtliệuchịulựckéo,nénvàuốn.Tải trọngtácđộngtrênđỉnhmóngbaonhiêuthìởduớiđáyvẫnbấynhiêu.Móng mềmbiếndạnggầnnhưnền,khônglàmnhiệmvụphânphốilạiáplực.Móng

bêtôngcốtthéplàloạimóngvừabịbiếndạngkhánhiềulạivừacókhảnăng phânbốlạiáplựctrênđấtnền,cócườngđộcao,chốngxâmthựctốt.Cấu

theoyêucầutạohìnhbấtkỳ,tiếtkiệmvậtliệu,thicôngnhanhkhidùnggiảipháp thicônglắpghép.

2.2.2.2.Theohìnhthứcchịulực:

•   Móngchiutảiđúngtâm:Làloạimóngbảođảmhướngtruyềnlựcthẳngđứng từtrênxuốngtrungvàophầntrungtâmcủađáymóngđápứngđựơcyêucầu chịulựctốtnhấtcùngsựphânphốilựcđềudướiđáymóng.

•   Móngchịutảilệch:Hợplựccáctảitrọngkhôngđiquatrọngtâmcủamặt phẳngđáymóng,loạimóngcókếtcấuphứctạp.ápdụngđốivớimóngởvịtrí đặcbiệtnhưởkhelún,giữanhàcũvànhàmới

2.2.2.3.Theohìnhdángmóng:

•   Móngcột(móngđộclập,móngđơn)

Làloạimóngriêngbiệtdướichâncột(vớinhàcókếtcấukhungchịulực)hoặc chântường(vớinhàcókếtcấutườngchịulực),chiutảitrọngtậptrung.Gốimóng đượcchếtạotheokhốitrụ,thápcụt,giậtcấp,vớivậtliệubằnggạch,đá,bêtônghoặcbê tôngcốtthép

Dùngmóngtrụcóthểgiảmsứclaođộng,bớtviệcđàođấtvàtiếtkiệmvậtliệuso vớidùngmóngbăng.Hìnhdángthìtuỳtheovậtliệuvàcácnhântốkhácmàchọn. Thôngthườngngườitamóngtrụcóđáyvuônghoặchìnhchữnhật

•   Móngbăng:

Làloạimóngchạydàidọcdướichântườnghoặctạothànhdãydàiliênkếtcác châncột,truyềntảitrọngtươngđốiđềuthànhdãydàiliênkếtcácchâncột,truyềntải trọngtươngđốiđềudặnxuốngnền.

Chiềudàicủamóngrấtdàisovớichiềurộngcủanó.Mặtcắtloạimóngnày thườngcóhìnhchữnhật,hìnhthanhhoặchìnhgiậtcấp,cácloạimóngtrênthường dùngchocácnhàdândụngíttầngcótảitrọngkhônglớnlắmvàkhiđấtcócườngđộ lớn.Nếunhàíttầngcótảitrọngkhônglớnlắmvàđấtcócườngđộtrungbìnhthì thôngdụngnhấtlàlàloạimóngcómặtcắthìnhthangvàhìnhgiậtcấp.

Loạimóngbăngvớicộtchônsâudùngkhilớpđấtyếuquádàyvàkhinhàcầncó cấutạotầnghầm.

•   Móngbè:Khitảitrongcủacôngtrìnhquálớnvàbềrộngcủacácđáymóng cộthoặcmóngbằnggầnsátnhaugâynênhiệntượngchốngápsuấttrongđất nềnthìcóthểliênkếtcácmóngvớinhauthànhmộtmảnggọilàmóngbè.Diên

tíchđáymóngbèbằngdiệntíchxâydựngMộtsốnhànhiềutầngđểhạngchế cóhiệuquảchấnđộngtươngđốilớnhoặcsựlúnkhôngđều,vớiyêucầumóng cócườngđộvàđộcứngcaothìmóngbècóthểcóphạmviápdụngrấtlớn. Móngcóthểthiếtkếkiểucódầmsườnvớidầmsườnđượcbốtrítheokhoảng cáchnhấtđịnhchocảhaichiềuhoặckhôngcódầmsườn

•   Móngcọc:Đốivớinềnđấtyếuphảichiutảitrọnglớncủacôngtrìnhmàviệc giacốvàcảitạonềnđấtkhókhănlàmtănggiáthànhcôngtrình,ngườita thườngdùngmóngcọc.Móngcọcgồmcócọcvàđàicọc.Căncứvàođặctính làmviệccủacọctrongđấtngườitachiamóngcọcralàmhailoại:móngcọc

chốngvàmóngcọcmasát.

Móngcọcchốngđượcdùngtrongtrườnghợpdướilớpđấtyếulàlớpđất rắn(đá)đầudướicọcđóngchặtvàolớpđấtrắnvàtruyềntảitrọngvàonó.Nền móngcọcchốngkhôngbịlúnhoặclúnkhôngđángkể.Trườnghợplớpđất  rắn ởquásâungườitadùngcọcmasátthaychocọcchống,cọcmasáttruyềntải trọngcôngtrìnhvàođấtqualựcmasátgiữađấtvàbềmặtcủacọc.

Móngcọctrongnhiềutrườnghợpthuờngdùngtregỗvìdễsảnxuấtvàthi công.Trongthicôngkhôngđểđầucộtnhôlênkhỏimụcnướcngầmthấpnhất đểtránhhiệntượngcọcbịmục.

Móngcọcbêtôngđắthơncọctre,gỗ,dungchocôngtrìnhcótảitrọnglớn vàđộbềnvữngcao.cọcbêtôngkhôngphụthuộcvàomựcnướcngầmnên đựơcdùngvàonhữngnơicómựcnướcngầmthayđổichênhlệchnhiều.Dùng

móngcọcchophépgiảmkhốilượngđátđàomóngkhoảng85%,bêtông35-

40%từđógiáthànhcủamóngcọccóthểhạđựơc35%.  (Hình2.17)

2.2.2.4.Phântheophươngphápthicông:

•   Móngnông:loạimóngđượcxâyhayđúctronghốmóngđàotoànbộvới chiềusâuchônmóng<5m.Ápdụngchocáccôngtrìnhkiếntrúcnhẹhoặctrên đấtnềncósứcchịutảicaoởngaytrênmặt  Hìnhthưcmóngđựơcứngdụng

trongtrườnghợpnàythườnglàmóngbăngmóngchiếc,móngbè.

•   Móngsâu:Loạimóngkhithựchiệnthìkhôngcầnđàohoặcchỉđàomộtphần hốmóngvàsẽdùnggiảiphápcấutạođểchuyểntảitrọngtừtrênxuốngthông quamóngvàolòngđấtnền,đạtchiềusâuthiếtkếnhưnhưgiảiphápmóngtrên

cọc,móngtrêngiếngchìm.Ápdụngtrongtrườnghợptảitrọngcôngtrình tươngđốilớnmàlớpđấtnềnchịutảilạiởdướisâu.

•   Móngdướinước:Móngsẽđựơcthựchiệntrongvùngđấtngậpnướcnhưởao,

hồ,sông,rạch,biển.Phươngpháptiếnhànhthựchiệnloạimóngnàylàxây dựngnhữngbờvâykínnướcbaoquanhvịtrímóngcôngtrìnhđểbơmthoát nướclàmkhôkhithicôngmóng.

2.2.3.Cácbộphậncủamóng:

2.2.3.1.Tườngmóng:làbộphậncótácdụngtruyềnlựctừtrênxuốngchốnglực đạpcủanềnnhà   hoặclựcđẩyngangcủakhốiđấtvànướcngầmbaoquanhtầng ngầm.Tườngmóngthườngđượccấutạodàyhơntườngnhà   nênnhôrahơnchân tườngnhà,tạocảmgiácchắcchắnvàbềthếchonhà,vàđểđiềuchỉnhsaisốtrongquá trìnhthicôngcácphầncôngtrình.

2.2.3.2.Gốimóng:làbộphậnchịulựcchínhcủamóngđựơccấutạotheotiết diệnchữnhậthoặchìnhtháphaydậcbậcnhằmtácdụnggiảmápsuấttruyềntảiđến móng.Đồngthờivớiyêucầuđáymóngphảimởrộnghơnsonhiềuvớiphầncông trìnhtiếpxúcvớimóngvàcườngđộcủađấtnềnthườngnhỏhơnnhiềusovớivậtliệu xâydựngcôngtrình

2.2.3.3.Đếmóng:làlớpgiậtcuốicùngcủagốimóngtiếpxúcnằmnganggiữa móngvàđệmmóng.

2.2.3.4Lớpđệm:lớpcótácdụnglàmchânđế,làmphẳngnhằmphânđềuápsuất dướiđáymóng.Vậtliệuđượcdùnglàbêtônggạchvỡhoặcđácómác25#,50#,75# dày10cm-15cmhoặclàlớpcátđầmchặt.

2.2.3.5.Chiềusâumóngngầmtrongđất:làkhoảngcáchtừđáymóngtớimặt đấtthiênnhiênhoặcmặtđấtthựchiện.Trịsốđượcchọnsẽtuỳthuộctìnhhìnhđấtđai, tínhchấtcủanướcngầm,khíhậu,lựctácđộngtừngoài,đặcđiểmcủabảnthâncông trình,kếtcấumóngvàphươngphápthicôngcùngtìnhtrạngcủacáccôngtrìnhkếcận nếucó.

2.2.4.Cấutạocácloạimóngthôngdụng:

2.2.4.1.Mónggạch:

Mónggạchlàloạiphổbiếnnhấtvìthíchhợpkỹthuậtxâydựngphổthôngvàsử

dụng  loạivậtliệurẻtiền,cónhiềuởcácđịaphương.

Mónggạchđựơcsửdụnghợplýkhichiềurộngđếmóngnhỏhơn1500mm.Dùng gạchđặccócườngđộ75kg/1cm2  cókíchthước220x105x55,  đểphùhợpvớikích thứcviêngạchvữaliênkếtđứngvàngangdày10.Vữaliênkếtlàvữaximăngcát vàng1:4hoặc1:3(chonhàcấpIIhoặccấpIII)hoặctỉlệ1:5-1:6chonhàcấpIV

Đếmóngthườngđựơcxây3lớpgạchdày210.Ởnơikhôráothìcóthểdùngbê tônggạchvỡhoặcbêtôngđádămdày150-300mmmmác50-100(thườngdày200). Đáylótcátđầmchặtdày50-100hoặcbêtônggạchvỡdày100mác50.

Khithiếtkếmóngtacầncócácsốliệu:

•   Chiềurộngđáymóng:                                                                     Bm

•   Chiềucaomóng:                                                                                                     Hm

•   Chiềudàytường:                                                                                                bt

Móngđốixứng:

Khithiếtkếmóngđốixứngcầnlưuý cáccấpgiật

•   Chiềurộngcấpdướisovớicấptrêncũngnhưchiềucaocủacấp

•   Chiềucao:làbộisốcủa70đểchẵngạch(70=60+10)

•   Cácgiậtbậcthôngthường:70-140....70-140-210.

Mónglệchtâm:

Khithiếtkếmónglệchtâmcầnlưuýcáccấpgiật

•   Chiềurộngcấpdướisovớicấptrêncũngnhưchiềucaocủacấp

•   Chiềucao:làbộisốcủa70đẻchẵngạch(70=60+10)

•   Cácgiậtbậcthôngthường:140-210-210....,210

2.2.4.2.Móngđáhộc:móngđáhộclàloạiphổbiếndùngtrongnhàdândụng thấptầngnhấtlànhữngnơicónhiềuđá.

Dokíchthướccủađákhôngđềunhauchonênbềdàycủacổmóng≥400mm.Đối vớimóngcộtbềdàycủacổmóng≥600mm.chiềurộnggiậtbậcbằng½chiềucaobậc giật(b/h=1/2).chiềucaobậcgiậtthườnglấy350-600mm

Khixâycầnchúýcácmạchvữangangphảicùngnằmtrênmộtmặtphẳngngang, tránhđáchènnhaukhichịulực,mạchvữađứngkhôngđượctrùngnhauđểtránhbị nứttheochiềuđứng,.Đácongvàdàykhôngđượcdùngvìdễbịgãy,gặpđálõmthì đặtchiềulõmxuốngdướiđểviênđáổnđịnh,mạchvữakhôngnêndàyquá.Vớiđá hộcmạchvữaxâylà30,vữathườngdùngvữaximăngcát1:4.

Lớpđệmthườnglàcátđầmchặtdày5-10cmhoặclàlớpbêtônggạchvỡ,bêtông

đádăm15-30cmtuỳtheonềntìnhhìnhmóng.

2.2.4.3.Móngbêtông:móngbêtôngnóichungdùngximănglàmvậtliệuliênkết vàdùngnhữngcốtliệukhácnhaunhưđádăm,sỏi,cát,gạchvỡ...tạothành.Đốivới nhữngngôinhàcótảitrọnglớnhoặcmóngsâuđềucóthểdùngmóngbêtông.Góc cứngcóthểđạt450,góccứnglàgócmởrộngcủagốimóng(góctạobởiđường nghiêngmởrộnggốimóngvớiđườngnằmngang).

Hìnhdángmóngbêtôngthườnghìnhthanghoặcgiậtcấp.Khichiềucaomóngtừ

400-1000mmthìchọnhìnhgiậtcấp.Đốivớimóngbêtôngcóthểtíchcóthểtíchlớn hơnnhưmóngcủathiếtbịloạilớncủakiếntrúccôngnghiệpthìcóthểthêmđáhộc vàobêtônggọilàbêtôngđáhộc.Tổngthểtíchđáhộccóthểchiếm30-50%tổngthể tíchcủamóng,nhưthếcóthểtiếtkiệmđựơcximăng.

Kíchthướcmỗiviênđáhộcdùngtrongbêtôngđáhộccũngkhôngđượcvượtquá

1/3chiềurộngcủamóng,đườngkínhcủanócũngkhôngđựơcvượtquá300mm, khoảngtrốnggiữanhữngviênđáhộckhôngnhỏhơn40mm.

Lớpđệmmóngthườnglàlớpcátdày5-10cm

2.2.4.4.Móngbêtôngcốtthép:làloạimóngđượclàmbằngbêtôngcốtthép,cókhả

năngchịuuốntốt(nénvàkéo).Ápdụngchocôngtrìnhcótảitrọnglớn,nhànhiều tầng,ởnơiđấtxấu.Đểtiếtkiệmcóthểchỉđổbêtôngcốtthépphầnthânmóng,còn phíatrênxâygạchhoặcđá.Hìnhdángmặtcắtcủamóngbêtôngcốtthépcũngkhông bịhạnchế,cóthểhìnhchữnhật,hìnhthang(thườngdùng).

Đốivớinhữngnơiđấtrắntốt,cóthểkhôngcầnlớpđệmmónghaycóchăngnữa cũngchỉlàmộtlớpcátđầmchặtdày5cmđểlàmphẳngđáymóng.Nhữngnơidấtyếu thìcầncólớpđệmbêtônggạchvỡdày100mác50hoặcbêtôngđá4x6mác100.

2.2.5.Móngtạicácvịtríđặcbiệt:

2.2.5.1.Móngkhelún:đốivớinhữngcôngtrìnhdàyhơn30mhoặctổhợpnhiềukhối côngtrìnhcóđộcaokhácnhau,tảitrọngkhácnhauthìphảilàmkhelún.Khelúnchia côngtrìnhralàmcácphầnđộclậptừmóngđếnmáiđểđềphònglúnkhôngđềugây pháhoạicôngtrình.Khelúnlàkhecấutạochốnglạikhảnăngnứt,gãykếtcấucông trìnhdolúnkhôngđều.

Khelúnđượcthiếtkếtrongcáctrườnghợp:

•   Côngtrìnhquádàivượt40m

•   Tổhợpnhiềucôngtrìnhcóđộcaokhácnhau,chênhnhau>10m.

•   Tảitrọngcôngtrìnhphânbốkhácnhau

•   Nềnđấtyếucóđộlúnkhácnhau

•   Vịtrítiếpgiápgiữanhàcũvànhàmới

Móngphảitáchrathành2phầnriêngvớichiềurộngcủakhelà2-3cm.Những côngtrìnhcóchiềudàilớnthìphảitáchratừngđoạn20-30m.

Móngkhelúncó2dạngchính:

•   Kiểuthôngthường(khitảitrọngnhỏ,móngcóhìnhthứclàmónglệchtâm)

•   Kiểuconsơn(ởvịtrígiữanhàcũvànhàmới,móngmớivàcũtáchrời

nhau

2.2.5.2.Khenhiệtđộ(khecodãn):Khenhiệtđộlàkhechốnglạikhảnăngnứtnẻdo

ảnhhưởngcủasựthayđổinhiệtđộ

Khenhiệtđộđượcthiếtkếtrongcáctrường  hợp:

•   Côngtrìnhxuấthiệnnhiệtcụcbộhoặcsửdụngkếtcấukhôngđồngnhất(pha trộnkếtcấuthépvớibêtônghoặcthépđá)

•   Điềukiệnkhíhậuchêchlệchgiữangàyvàđêmlớn

•   Cónhữngvùngtrênmặtbằngphátsinhnhiệtđộlớn(lòbánhmỳ,khođông

lạnh...)

Móngđượclàmchungkhôngtáchrời,còntừcaođộmătnềntrởlêncáckếtcấu

đứngđềutáchrờithànhtừngphầnriêngbiệt.Độrộngcủakhelà2-3cm.

Khecodãnvàkhelúnthườngkếthợpvớinhau.

Gồmcómóngkhecodãnởcộtvàmóngkhecodãnởtường

2.2.5.3.Mónggiậtcấp:Khilàmnhàtênsườndốcthìcaođộđáymóngkhông cùngnằmrongmộtmặtphẳngmànằmtheohìnhbậcthang.Độdốckhácnhauthìthìgiật cấp khácnhau.

Trường  hợpđấtcóđộsụtnhỏ,  nếuđộcaogiậtcấpđémóng  không  nhỏhơn

360mmvàkhônglớnhơn500độdàicấpgiậtlớnhơn1000mmthìgiậtcấpthông thường.Trườnghợpđấtcóđộsụtnhỏ,nếuđộcaogiậtcấpđếmóng≥500mmthìgiật cấpcao

2.2.5.4.Móngxâycuốnvòm:Khimóngphảixâyquacáchốnhưhồao,mương rãnhthìtuỳtheohốtohayhốnhỏngườitacócáchgiảiquyếtkhácnhau:

Hốnhỏtừ1000-3000mmthìvétsạchbùnđổcátđầmchặtrồixâytườnglêntrên, tuỳtrườnghợpcụthểcóthểxâythêmhoặcgácdầmbêtôngcốtthéph2.32m

Hốlớnhơn3000mmdùngmóngđộclập,xâycuốnhoặcgácdầmbêtôngcốtthé

2.2.6.Cácbiệnphápchốngthấmchotườngmóng.

2.2.6.1.Chốngẩmchotường:móngnhàluônluônẩmdonướctrongđấtdẫnlên làmẩmtường,mặttườngbịpháhoại,vữatrátbịbongvàảnhhưởngtớiđiềukiệnvệ sinhtrongnhà.Vìvậyphảichốngẩmchotườngbằngcáchlángmộtlớpvữaximăng mác75dày20ởmặtcổmóngtiếpgiápvớitườngnhà.Nếucódầmcổmóngbằng bêtôngcốtthépthìkhôngcầnlángvữaximăngnữa.

2.2.6.2.Chốngthấmchocôngtrìnhngầm:

Thôngthườngtrongcáccôngtrìnhlàmtầnghầmhoặccácbểchứathìcầnphảixử

lýchốngthấmtuỳmứcđộcầnthiếtvàtrườnghợpcụthể

Trườnghợpmựcnướcngầmdướinềntầnghầm:trátvữaximăngmác75, dày25ởmặttrongvànềntầnghầm.Trátlàmhailớp;lớpthưnhấtdày15có

khảnăngcókhíaquảtrấmđợikhô,lớpthứhaidày.Tườngyêucầuchống thấmcaohơn,cóthểpháitrongđổmộtlớpbêtôngchốngthấmdày40,mác

200,phíangoàiđắpđấtsétdàytừ300-400

•   Trườnghợpmựcnướcngầmcaohơnnềntầnghầm:làmhạthấpmựcnước ngầmbằngcáchlàmhốthunước,đồngthờiphíangoàiđắpđấtsét,phíatrong tráthailớpvưãximăngdày250vàđổbêtôngcốtthépdày40mác200.

Cócáccáchgiảiquyếtnhưsau