Câu 8: Hãy phân tích quan điểm của Hồ Chí Minh về Nhà nước của dân, do dân, vì dân.

Quan điểm của HCM về Nhà nước của dân, do dân và vì dân được thể hiện ngắn gọn, súc tích, giản dị, dễ hiểu:

*) Nhà nước của dân:

+ Nhà nước của dân thì phải do dân làm chủ, nhân dân là người có vị thế và quyền lực cao nhất, quyết định mọi vấn đề có liên quan đến vận mệnh dân tộc, đất nước.

- Quyền lực cao nhất thuộc về nhân dân thể hiện ngay ở điều 1, Hiếp pháp năm 1946, do chủ tịch HCM là trưởng ban soạn thảo: "Nước Việt Nam là một nước dân chủ cộng hoà".

- Tất cả quyền hành trong nước là của toàn thể nhân dân Việt Nam, không phân biệt giống nòi, gái trai, giàu nghèo, giai cấp, tôn giáo.

+ Nhân dân có quyền quyết định những vấn đề liên quan đến vận mệnh quốc gia, dân tộc - như điều 32, Hiến pháp năm 1946 qui định: "Những việc quan hệ đến vận mệnh quốc gia sẽ đưa ra nhân dân phúc quyết". Hoặc khi nhân dân uỷ quyền cho các đại biểu của mình vào các cơ quan Nhà nước thì đồng thời "nhân dân có quyền bãi miễn đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân nếu những đại biểu ấy tỏ ra không xứng đáng với sự tín nhiệm của nhân dân".

+ Nhà nước của dân thì dân là chủ, người dân được hưởng mọi quyền dân chủ, có quyền làm những việc pháp luật không cấm và có nghĩa vụ tuân theo pháp luật. Nhà nước phải bằng mọi nỗ lực hình thành được các thiết chế dân chủ để thực thi quyền làm chủ của nhân dân. Các vị đại biểu của nhân dân, do dân cử ra, chỉ là thừa uỷ quyền của dân, họ là "công bộc" của dân.

*) Nhà nước do dân:

+ Nhà nước do dân là Nhà nước do dân lựa chọn, bầu ra những đại biểu của mình.

+ Nhà nước đó do dân ủng hộ, giúp đỡ đóng thuế để Nhà nước chi tiêu, hoạt động.

+ Nhà nước đó do dân phê bình, xây dựng, giúp đỡ.

=> Bởi vậy, tất cả các cơ quan Nhà nước phải dựa vào nhân dân, liên hệ chặt chẽ với nhân dân, lắng nghe ý kiến và chịu sự kiểm soát của nhân dân. Các cơ quan Nhà nước không đáp ứng lợi ích và nguyện vọng của nhân dân thì dân có quyền bãi miễn họ.

*) Nhà nước vì dân:

+ Chỉ có một Nhà nước thật sự của dân, do dân xây dựng và kiểm soát trên thực tế thì mới có thể là Nhà nước vì dân.

+ Nhà nước vì dân là Nhà nước phục vụ lợi ích và nguyện vọng của nhân dân, không có đặc quyền đặc lợi, thật sự trong sạch, cần, kiệm, liêm, chính. Chủ tịch HCM là vị chủ tịch vì dân. Người tâm sự: "Cả đời tôi chỉ có một mục đích là phấn đấu cho quyền lợi của Tổ quốc và hạnh phúc của quốc dân. Những khi tôi phải ẩn nấp nơi núi non, hoặc ra vào chốn tù tội, xông pha sự hiểm nghèo - là vì mục đích đó. Đến lúc nhờ quốc dân đoàn kết, tranh được chính quyền, uỷ thác cho tôi gánh việc chính phủ, tôi lo lắng đêm ngày, nhẫn nhục cố gắng - cũng vì mục đích đó".

+ Nhà nước vì dân, cán bộ từ chủ tịch trở xuống, đều là công bộc của dân. Chủ tịch HCM viết: "Chế độ ta là chế độ dân chủ, nghĩa là nhân dân làm chủ. Đảng ta là Đảng lãnh đạo, nghĩa là tất cả các cán bộ, từ trung ương đến khu, đến tỉnh, đến huyện, đến xã, bất kì ở cấp nào và ngành nào - đều phải là đày tớ trung thành của nhân dân". Vì vậy, "việc gì lợi cho dân, ta phải làm hết sức. Việc gì hại đến dân, ta phải hết sức tránh".

+ Nhà nước vì dân, cán bộ là công bộc của nhân dân, nhưng chủ tịch HCM đòi hỏi họ còn là người lãnh đạo nhân dân. Hai đòi hỏi tưởng chừng mâu thuẫn nhau nhưng đó là đòi hỏi phải có ở người cán bộ Nhà nước vì dân. Là đầy tớ thì phải trung thành, tận tuỵ, cần kiệm, chí công vô tư, lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ. Là người lãnh đạo thì phải có trí tuệ hơn người, minh mẫn, sáng suốt, nhìn xa trông rộng, gần gũi nhân dân, trọng dụng hiền tài.

=> Như vậy, để làm người thay mặt nhân dân phải cần đủ cả đức và tài, phải vừa hiền lại vừa minh.