bởi vì thấu hiểu nên từ bi
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Phần
1
Lời
Nói Đầu
Đời Này
Chỉ
Làm
Kiếp
Cuối
L
á rụng
non vắng, cành
lạnh
tìm
quanh
(1)
. Vào buổi
chiều còn
vương
ánh
thu tàn, hái chút ánh dương, đọc vài
cuốn
thi thư, ngày tháng phởn phơ lãng
quên thế
tục. Đi qua bao năm tháng tựa núi rộng sông dài,
ngỡ
rằng
thế
sự sớm
đã đổi khác, biết bao tình
cảnh
vô duyên
vô cớ
đã được sinh ra. Hóa ra, có một
loại
năm tháng gọi là
từ
bi. Bởi hiểu rằng, trên
sân khấu
nhân gian mênh
mang
này, từ
lúc bắt đầu đến khi hạ màn,
một
con người phải trải qua biết bao khó
khăn, nên năm tháng mới khoan dung, nhân hậu; để những người phải nếm trải
hết
khói lửa như chúng ta, vẫn giữ được một trái tim trong trắng tựa hoa lê như
thuở
nào.
Sênh ca tuy đã
dứt,
âm vang vọng sân nhà. Ánh đèn kia thắp sáng, tiễn khách
xuống
lầu xa
(2)
. Thời
kỳ Dân Quốc là
một
vở kịch rời rạc, câu chuyện khuynh
thành vui vẻ
sớm đã
bị
chôn vùi dưới bao lớp phong trần, không biết đi đâu về
đâu. Người con gái bị tháng năm vứt bỏ ấy, lại khoan thai bước ra từ ngõ
nhỏ
năm xưa. Cô vận một chiếc sườn xám bằng gấm trắng, đi qua mưa khói Dân
Quốc,
vượt vòng
tuần
hoàn
của
bốn mùa,
còn thứ
vương vãi
khắp
trên
mặt
đất
đó, chính là ký ức thanh mát như bạc hà.
Tôi thích Trương Ái Linh, không cần duyên
cớ,
chẳng hỏi nhân quả. Thích
sự
tự sùng
bái mình lúc thiếu
thời, thích sự
si tình không hối
hận sau khi gặp
được tình
yêu và cũng
thích cách sống cô quạnh xa rời chốn đông người những
năm cuối đời của cô. Người con gái ấy, trên
bến
Thượng Hải đầy sóng gió, nhảy
múa mãi với
vầng hào
quang của
trăng sáng mà
chẳng
tốn chút sức lực
nào.
Người con gái ấy, chìm
nổi
mấy độ, nhìn
lại
những sóng gió đã
qua, cuối
cùng
đã
chọn
quay người một cách diễm lệ, đi xa tận chân trời. Diễm lệ như cô, cao
ngạo
như cô, chưa từng dễ dàng
yêu một
người, cũng không dễ dàng
phụ
một
người.
Đàn ông thời Dân
Quốc
nhiều như những đốm lửa, nhưng chỉ có một đốm
lửa
vô tình
chiếu
sáng cho Trương Ái Linh. Gặp gỡ của đời người là
một
chuyện
vô cùng
tốt
đẹp, còn
chúng ta thì luôn vì cái
đẹp mà
diễn
vai si tình
và
vô tình. Hồ
Lan Thành
có thể
quên
rất
nhiều lời ước
hẹn
chỉ trong thời gian
uống
một chén trà
ngắn
ngủi, còn
Trương
Ái Linh lại vì
một
mối tình
mà chịu
trách nhiệm
đến cùng.
Cô vì anh mà chịu
thấp kém đến tận cùng
cát bụi,
từ
trong cát bụi
nở ra một đóa hoa, đóa hoa này,
nở
nhầm thời gian. Khoảnh khắc
anh quay
đi, cô cam tâm tình
nguyện
một mình
tàn úa.
www.vuilen.com
1
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Về
sau, Trương Ái Linh gặp một mối duyên
phận,
đó là đạo diễn Tang Hồ,
người đã
mang
đến cho cô một cuộc tương phùng tựa gió nhẹ mây bay. Chỉ là
cô không chịu
được tháng ngày
lẻ
loi, mà cúi đầu rũ áo. Sau đó,
cô lại
có một
mối
tình
dị
quốc với một người già
tên là Ferdinand Reyer, họ
đã
nắm
tay nhau
vượt qua khốn khó suốt mười một năm ròng.
Nhưng
hồng trần lênh đênh, cuối
cùng vẫn
không cho Trương Ái Linh nổi một kiếp yên ổn mà
cô mong muốn.
Có lẽ,
tình
yêu là thứ
nhất định phải làm người ta tổn thương đến độ không thể
tổn
thương hơn được nữa, thì
mới
có thể thấu hiểu.
Hồ
Lan Thành nói, Trương Ái Linh là “hoa soi bóng nước” thời Dân Quốc.
Cô không cần
kinh qua bao thế sự, tất cả mọi chuyện của thời đại này
sẽ
tự tìm
đến làm
bạn
với cô. Cô không đẹp, nhưng bất cứ dáng vẻ nào
của
cô cũng đủ
khuynh thành. Chính người con gái truyền kỳ này, đã
kết
tình
duyên một
đời
với
ánh trăng, sinh ra trong ngày trăng tròn,
chết
đi cũng vào ngày trăng tròn.
Vầng
trăng của Dân Quốc đã
chìm khuất
từ lâu, nhưng câu chuyện của cô sẽ
mãi mãi không kết
thúc.
Ở chốn nhân gian kỳ quái này,
mấy
ai có thể để ngày
tháng vụt
qua như
nước chảy mây trôi. Nhưng tôi trước sau vẫn luôn tin rằng, đi qua mưa khói
Bành Hồ
(3)
, qua năm tháng núi sông,
những
người đã
nếm
trải hết mùi
vị
của
cuộc
sống, sẽ càng
sống
động và
trong sạch
hơn. Thời gian mãi
mãi là kẻ
đứng
ngoài cuộc,
chúng ta cần tự mình
gánh vác tất
cả quá trình
và kết
quả.
Thế
gian từng có Trương Ái Linh, thế gian chỉ có một Trương Ái Linh,
chỉ
là
người ấy sớm đã
rời
xa. Cho dù chúng ta có đi tới tận cùng
biển
người, cũng
không thể
gặp lại được cô nữa. Bởi cô cũng chỉ có một đời một kiếp, cô không
thể
đầu thai, cũng không sống dựa vào
một
người hoặc một vật nào đó. Nhưng
chúng ta vẫn
sẽ nhớ
mãi người
con gái khiến người khác yêu
mến
và
trân trọng
đó, nhớ mãi
linh hồn
trẻ mãi
này. Cho nên, bạn
tìm
cô
ấy hay không, cô ấy cũng
vẫn
đang ở đây.
Nước lạnh sông lặng, trăng sáng sao thưa. Trước khi hạ màn,
tôi bỗng
khóc.
Có lẽ
chúng ta nên
giữ
một trái tim lương thiện, coi đời này
là kiếp
cuối cùng,
chờ
đợi trên con đường duyên
phận
sẽ đi qua, tôn trọng từng đoạn tình
cảm
mà
khó khăn mới có được. Phải biết rằng, giữa ngàn
vạn
người, gặp được người mà
bạn
muốn, phải tu duyên
phận
biết bao năm!
Năm tháng
bất
tận, ly hợp phút chốc. Bởi vì
thấu
hiểu, cho nên
từ
bi.
Bạch
Lạc Mai
Ngày 18 tháng 11 năm 2011
Ghi chú:
Lá rụng
non vắng: Ý thơ
của
Vi Ứng Nhật. Cành
lạnh
tìm
quanh: Ý thơ
của
Tô Thức. Đều là
hai câu tả
cảnh mùa
thu lạnh
lẽo, buồn thảm.
www.vuilen.com
2
(1)
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Nguyên văn “Sênh ca quy viện lạc, đăng hỏa hạ lâu đài”, là hai câu trích
trong bài Yến
tán của Bạch Cư Dị.
Một
địa danh văn hóa lịch sử lâu đời thuộc huyện Gia Hưng, Chiết Giang,
Trung Quốc.
(3)
(2)
Quyển
Thứ Nhất:
“Hoa Soi Bóng Nước”
Thời
Dân Quốc
Hoa Soi Bóng Nước
“K
hông quá sớm,
cũng chẳng quá muộn, vừa khéo đuổi kịp, vậy mà
cũng
chẳng
có câu nào
khác, chỉ
khẽ hỏi: “Ô, em cũng ở đây sao?”.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Sắc
trăng nghiêng thành. Đây là bến Thượng Hải, một đô thị mà đâu đâu
cũng
là
truyền
kỳ. Bao người giữa sân khấu nhân gian đầy mê
hoặc
này,
cứ
khăng khăng cố chấp diễn cảnh buồn vui. Từ phồn hoa nhộn nhịp đến cô đơn u
tối,
cái mất đi
chẳng
qua cũng chỉ là
thời
gian. Bốn mùa
xoay chuyển,
chìm
nổi
sóng gió, người muốn được nhớ mãi
thì lại
bị lãng
quên, kẻ
muốn bị lãng
quên
lại
luôn được nhớ tới. Đêm
nay, không biết
giấc mộng cũ ngủ say bao năm trên
biển,
đã
bị
người khách qua đường có dáng
vẻ
vội vã
nào
đánh thức?
Sau này mới
biết, người từng thề non hẹn biển, đến một ngày
sẽ
đường ai
nấy
đi; người từng nói mãi
mãi không gặp
lại, đến một ngày
không hẹn
mà
gặp:
Dòng chảy
duyên
phận
mà chúng ta chưa bao giờ có thể nắm chắc được ấy cứ
ung dung dập
dềnh. Trương Ái Linh từng nói: “Trong ngàn
vạn
người, gặp
được người mà
bạn
muốn; trong ngàn
vạn
năm, giữa đồng hoang bất tận của
thời
gian, không quá sớm, cũng chẳng quá muộn, vừa khéo đuổi kịp, vậy mà
cũng
chẳng có câu nào
khác, chỉ
khẽ hỏi: “Ô,
em cũng
ở đây sao?”
(1)
.
“Em cũng ở đây sao?”. Ai từng có may mắn được hỏi bằng một câu nói dịu
dàng, níu giữ
bước chân sắp sửa đi xa này
lại?
Trong hạnh phúc mơ hồ, đã
toan
dợm
bước. Vốn tưởng, tài
nữ
đi xuyên qua mưa khói Dân Quốc khiến cả thế
giới
phải
kinh ngạc
này,
không cần
phụ thuộc bất cứ người nào trên con đường
tình cảm.
Nhưng giữa dòng
người
náo nhiệt, cô vẫn vì
một
bóng dáng xa lạ mà
quay đầu nhìn
lại.
Rốt cuộc, cô vẫn là người trần tục, vẫn luôn khát khao một
người có thể dùng
tình cảm
ấm nồng
lấp
đầy trái tim hoang lạnh của cô, từ đó
sướng khổ bên
nhau trọn
đời.
Có lẽ
rất nhiều người không thực sự hiểu rõ
câu chuyện
đầy mê
hoặc
của
Trương Ái Linh, nhưng tên của cô thì
ai ai cũng
biết. Nhớ đến cô là
nhớ
đến
tấm
ảnh đen trắng đã
trải
qua bao năm tháng đó. Cô mặc một chiếc sườn xám
www.vuilen.com
3
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
ngả
màu nhưng diễm lệ, đầu ngẩng cao đầy quý phái, cô độc cao ngạo mà
lạnh
lùng nhìn phàm trần
qua lại. Khinh bạc biết bao, vô can với vui buồn biết bao.
Cô đẹp, mang theo ánh lấp lánh tột độ, cũng mang theo sự cô độc kiên định. Để
cô làm một
cô gái bình
thường
là điều không thể.
Khi chưa từng gặp gỡ tình
yêu, Trương
Ái Linh đã
biết
ái tình
là một
ván cờ.
Nhưng thông minh như cô cũng không thể hiểu rõ được nội tình
ván cờ
đó, mà
chỉ
có thể làm người đứng xem. Khi ngàn
cánh buồm
lướt qua
(2)
, cập
bến đỗ đã
lâu không gặp,
cô lại không biết tháng năm đã
âm thầm
đổi thay, vật còn đó mà
người thì đã
khác. Biết
rõ
rằng
thiêu
thân lao mình vào lửa,
nhưng cô vẫn ung
dung, không ngại
ngần lao vào cho đến lúc rực rỡ như tro bay khói
tàn, hóa
thành chút tuyết
vương trên mặt đất mới chịu thôi.
Hồ
Lan Thành nói, Trương Ái Linh là “hoa soi bóng nước
(3)
” thời Dân Quốc.
Không sai, Trương Ái Linh là một cô gái khôn ngoan, câu chữ cô dùng dường
như thông hiểu thế sự, nhưng thực ra thì
trải
nghiệm của cô lại rất ít ỏi. Cô
không cần
phải thâm nhập vào
chốn
hồng trần, thời đại này
sẽ
tự đến giao thiệp
với
cô. Cô không muốn trở thành
huyền
thoại, nhưng bản thân cô đã
là một
huyền
thoại. Tài
của
Trương Ái Linh là bẩm sinh, cho nên
vào thời
điểm thích
hợp,
cô sẽ tự bừng nở, tự tàn
úa.
Thế
gian này đâu có loài thực vật nào
có thể
sánh với cô, nhưng cô lại nói:
“Gặp được anh, cô trở nên
rất
thấp kém, đến mức lẫn vào
cát bụi.
Nhưng trong
tim cô lại
rất vui, tìm
trong cát bụi
nở ra một đóa hoa”. Lời nói
thắm
tình
như
thế,
đừng nói là
Hồ
Lan Thành phong lưu lỗi lạc, mà
dù là bất
cứ người đàn
ông
bình thường
nào,
cũng
đều cúi đầu quy phục trước cô. Nhưng Trương Ái Linh
khi đó, chỉ trở thành đóa hoa xinh đẹp vì
một
mình
Hồ
Lan Thành.
Không phải
cô yêu đến mù
quáng, mà bởi
cô cần một mối tình
không tầm
thường để điểm tô
cho năm tháng thanh xuân. Khi rơi vào, cũng là
lúc thức
tỉnh.
Vậy
nên,
Hồ
Lan Thành đã
trở
thành
kẻ
thưởng hoa đầy may mắn. Hồ Lan
Thành cũng
yêu Trương Ái Linh thực sự, bởi cô là
niềm
vui bất
ngờ
một thuở,
là ân sủng
định mệnh trong cuộc đời của anh. Cả cuộc đời Hồ Lan Thành đã
gặp
gỡ
biết bao cô gái, với phong thái phù
hoa nhất,
quỳ bái dưới gấu váy của họ,
cuối
cùng anh đều được như
ý nguyện.
Nhưng Trương Ái Linh là truyền kỳ duy
nhất,
cũng
là một
món nợ tình
mà có dùng cả
đời anh cũng không trả nổi.
Thuở
ban đầu, Hồ Lan Thành “nguyện khiến năm tháng tĩnh lặng, kiếp này
bình an”, thề rằng “cùng
tu cùng
ở, cùng duyên cùng tướng, cùng
gặp
cùng
biết”.
Nhưng người đứng trước mắt phong vận như xưa,
còn anh thì mây gió
đổi
thay. Không phải
là
lãng quên, mà là trên con
đường hồng trần non nước xa xôi,
anh cần
đồng hành
với
quá nhiều phong cảnh. Đến nay, thử nghĩ lại, nếu như
Hồ
Lan Thành
thực
sự giữ lời thề, nguyện cùng Trương Ái Linh yên ổn sống
qua ngày, thì liệu
cô có thật sự như dây mây quấn quít, mãi
không chia lìa hay
không?
www.vuilen.com
4
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Thật
khó tưởng tượng, một người con gái lạnh lùng đầy cao ngạo xa cách từ
trong xương tủy như thế, làm
thế
nào
mà có thể
trở thành
một
nhành
hoa một
cọng
cỏ, một mảnh đất,
một
hạt bụi
(4)
giữ
gìn
cho tình sâu nghĩa
dài như thế? Hồ
Lan Thành cũng
từng nói, Trương Ái Linh là một người vô tình.
Khi Hồ
Lan
Thành khẳng
định đó là
tình cảm
nên
có, thì phía Trương
Ái Linh lại nghĩ là
không nên. Nhưng Trương Ái Linh có thực sự vô tình
không? Có lẽ
từ tận đáy
lòng cô, tình cảm
phân thành
rất
nhiều loại, một số là
những
tình
yêu chẳng
thà
chia xa còn tốt
hơn; một số lại là
những
tình
yêu cần
phải nghiền vụn bản thân,
đun chung cùng năm tháng rồi uống cạn mới chịu nguôi.
Không phải
Trương
Ái Linh vô tình, mà là trong ngàn vạn
người, cô đã
gặp
nhầm
người. Sự phản bội của Hồ Lan Thành
khiến
cô cảm thấy mùa
xuân thất
sắc,
núi sông đổi màu,
tình yêu là trừng
phạt, là
chán ghét. Khi cảm
thấy không
thể
níu kéo được tất cả nữa, cô liền quyết định thay đổi đầy quyến rũ một lần.
Còn người
đàn ông đó, vẫn tưởng rằng cô sẽ giữ căn nhà
tập
thể cũ kỹ, vì
mình
mà chờ
đợi đến khi trăng khuyết lại tròn;
mà không hay, những
chiếc sườn xám
đủ màu đủ kiểu trong tủ áo vẫn còn,
bài hát cũ
trong máy thu âm vẫn đang phát
đi phát lại, nhưng người thì đã
rong ruổi
chân trời.
Trương Ái Linh nói, sau khi đã
từng
yêu,
trái tim tinh khiết
giống như được
tẩy
rửa bằng nước. Sự bội bạc của Hồ Lan Thành
thực
sự khiến cô đau khổ,
nhưng cô vẫn điềm tĩnh, nói: “Nếu buộc phải
rời
xa anh, em sẽ không tự sát,
cũng
sẽ không yêu người khác, mà
em sẽ
chỉ héo tàn”. Khi nói câu này, trái tim
Trương Ái Linh đã
chẳng
khác nào
một
hồ sâu không thể đo nổi, tuy bị người ta
ném đá hỏi đường, nhưng vẫn yên
tĩnh
lặng sóng.
Từ
đó về sau, dù
là bình thường,
là
kinh hãi thế
gian, là tươi đẹp hay xiêu
hồn
lạc phách, đều chẳng liên
quan tới
người. Tình
yêu bắt
đầu từ cái nắm tay,
đứng lặng bên
nhau ngắm
khói hoàng hôn đã
không còn nữa.
Tha hương là để
sống
tiếp mà
không yêu không hận;
sống cô quạnh
một
mình
là
để được âm
thầm
quên
lãng. Vì thế
sau này,
khi cô chọn
sống cùng
một
ông già
ngoại
quốc
tuổi
đã
ngoại
lục tuần mà
chẳng
cần lý do, âu cũng là điều đáng được tha thứ.
Không phải
cô không nỡ héo tàn,
mà bởi
từ phát triển đến suy tàn
cần
trải qua
một
quá trình
gian nan.
Hạnh
phúc hay không, đã
không còn quan trọng.
Có thể đi đến cùng
hay
không, cũng
không còn
gì
đáng nói. Khi thề đoạn tuyệt với hồng trần, cô đã
dự
định không quay lại nữa. Gia thế hiển hách, quý tộc sa sút, quá khứ rạng rỡ, đều
chỉ
như nước chảy bèo
trôi. Những
người dốc hết tâm tư để mưu tính kết cục
cho bản
thân kỳ thực lại sớm bị vận mệnh sắp đặt. Chẳng thà
làm một
người
nhạt
nhẽo, dù
cho thế
sự bãi
bể
hóa nương dâu, ta vẫn ung dung, chẳng buồn
đau tiếc nuối.
Ngày tháng vốn
nên đơn sơ mộc mạc như thế, là
thời
gian thao túng chúng ta
quá nhiều,
nên
mới
cho chúng ta dũng khí xông pha giang hồ, cho chúng ta
www.vuilen.com
5
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
quyết
tâm đi khắp sơn hà. Nhưng, năm tháng cuối cùng
vẫn
không chịu buông
tha, bạn
đi qua một núi một sông, thì
phải
trả lại
bằng
một sớm một chiều.
Nhiều
khi, những tưởng hạnh phúc đã
chạm
tay, nhưng nó lại ở bên
ngoài song
cửa,
phải đợi đến lúc bình
minh khi ráng trời
xé tan đêm
tối,
mới có thể gõ
cửa
bước vào.
Vào những
năm tháng tươi đẹp nhất của thuở ban đầu, cô đã
viết
một
câu thế
này: “Sinh mệnh là
một
chiếc áo hoa mỹ, mà trên đó lúc nhúc những con bọ”.
Phải
là
một
người con gái sáng suốt thế nào,
mới
có thể hiểu thấu đáo như thế.
Phải
chăng cô thực sự là
một
kỳ nữ, có thể nung nấu chữ nghĩa bàn
luận
vận
mệnh,
bói được quẻ
bói kiếp
trước đời này?
Cô hiểu
rõ, đời người không phải là
Đường thi Tống từ, không phải là Dương xuân Bạch tuyết
(5)
. Cho nên nếu
có
một
ngày,
gặp
phải muôn vàn
bất
hạnh, cũng là điều bình
thường.
Với cô, trần
thế
chẳng qua chỉ là
một
chiếc sườn xám che
thân, cởi
ra rồi nó cũng chẳng là
gì.
Văn chương của cô giống như một cây kiếm diễm lệ mà
lạnh
lẽo, còn
cô là
“lâm thủy chiếu hoa”, tao nhã
vung cây kiếm
của mình
lên là có thể
lay động vẻ
rực
rỡ của hoa rơi, cũng có thể nghiền vụn hào
quang của
trăng sáng.
Nếu
nói
cô đã
từng
lạc bước vào
biển
hoa, thì
cũng
chỉ vì để tác thành
cho mùa hoa
muôn hồng
ngàn tía. Trên con đường vội vã,
một
lần gặp gỡ thoáng chốc quay
đầu, cũng chỉ có bóng dáng còn
lưu
lại của con chim hồng kinh hãi
trong phút
chốc.
Không phải cô quay đi quá vội, mà là không có ai đáng để cô đợi đến lúc
chiều
tà.
Là vạn
non nghìn
nước
đều đã đi qua đó, là gió xuân lầm lỡ một đời đó. Cho
dù thế
sự vẫn như xưa, nhưng cô không sợ gì
nữa,
khi không có gì để nhớ, níu
kéo chỉ
là
thừa.
Lòng
như
được mưa đêm gột rửa bụi trần, thật sự đã
sạch
sẽ rồi.
Cô khiến
bản thân cô độc dứt bỏ cuộc đời, sống đến tóc bạc da mồi, sống đến
quên cả
dáng hình
năm
xưa của bản thân, thậm chí quên
cả
họ tên.
Triệt
để như
thế,
cũng chỉ có Trương Ái Linh. Có thể coi bản thân mình
là duy nhất,
có thể
cô độc như thế, quả là đức hạnh cao quý.
Vào cái đêm trăng tròn
mười
sáu năm trước đó, cô chìm
vào giấc
ngủ nặng
nề,
và
rồi
không bao giờ tỉnh lại nữa. Đêm đó tĩnh lặng vô cùng, dường như
nghe thấy
cả tiếng hạt bụi rớt xuống mặt đất.
Rất
nhiều người phỏng đoán, sau
khi tái sinh, rốt
cuộc Trương Ái Linh đã đi đâu, đã
hóa thành gì? Còn tôi
đến
nay vẫn
tin rằng, không có bất cứ sinh vật nào
có thể
thay thế cô. Người con gái
như thế, căn bản không cần đầu thai, chỉ một kiếp là đủ.
Hết
thảy chúng sinh đều hữu tình,
hết
thảy chúng sinh đều có quá khứ.
Nguyện
lúc này
bình lặng,
nhưng khi khác rạng ngời. Duy chỉ thực sự có được,
mới
không phụ năm tháng một đời. Gió mây xoay vần, lại là
tiết
thu trong lành.
Có lẽ
chúng ta nên
thực
sự tin rằng, người con gái tên
gọi
Trương Ái Linh ấy,
www.vuilen.com
6
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
đã
vận
một chiếc sườn xám diễm lệ, đi xuyên qua mưa khói Dân Quốc, đi xuyên
qua những
ngõ
dài hun hút của
Thượng Hải, và đang chậm rãi
bước
về phía
chúng ta.
Ghi chú:
(1)
(2)
Trích truyện
ngắn Tình
yêu của
Trương Ái Linh.
Nguyên văn “Quá tận thiên phàm”, xuất xứ từ hai câu thơ trong bài Mộng
Giang Nam của
Ôn Đình Quân: “Quá
tận
thiên
phàm giai bất
thị/Tà
huy mạch
mạch
thủy du du.” (Ngàn
cánh buồm
qua đều chẳng phải/Nắng chiều chếch
chếch
nước tuôn mau), được hiểu với
nghĩa
“Thấy bao nhiêu
dâu bể
ngày
tháng
trôi qua”.
Lâm thủy
chiếu hoa: Tạm dịch là “hoa soi bóng nước”, “hoa rọi mặt hồ”.
Cụm
từ này
có thể
được lấy từ đoạn tả Lâm Đại Ngọc trong Hồng lâu mộng:
“Nhàn tự kiều hoa chiếu thủy”, nghĩa là “Vẻ nhàn
nhã, thư
thái như hoa rọi mặt
hồ”.
(4)
(5)
(3)
Ý nói tình cảm
trước sau như một, chỉ dành
cho một
người.
Dương xuân bạch tuyết: Một khúc cổ cầm, là
một
trong thập đại danh
khúc, được dùng
so sánh với
nghệ thuật cao thâm.
Trâm Anh Thế
Tộc
T
rong ký
ức của người già,
vầng
trăng ba mươi năm trước tươi vui, to tròn
và trắng
sáng hơn vầng trăng hiện tại; nhưng sau chặng đường gian khổ ba mươi
năm, nhìn
lại,
ánh trăng dẫu có lung linh hơn, thì
cũng
khó tránh đượm chút thê
lương
(1)
.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Ráng chiều
cô
lẻ,
nước thu trong veo. Ngồi tựa bên
song cửa
cũ kỹ, nhìn
hoa
rơi mưa bay, lại thấy trăng sáng giữa trời, cuối cùng
hiểu
ra, chỉ cần nội tâm
thấu
suốt, cho dù
thân
ở thời loạn, gió mây ập tới, ngày
tháng vẫn
có thể giản
đơn, tĩnh lặng và
sáng sủa.
Lý Bạch có thơ rằng:
Kim nhân bất
kiến cổ thời nguyệt,
Kim nguyệt
tằng kinh chiếu cổ nhân.
(Người nay chẳng thấy trăng thuở trước,
Trăng nay đã
từng
chiếu kẻ xưa).
www.vuilen.com
7
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Đúng thế, cho dù
thế
sự, non sông đã
nhiều
phen gió táp mưa sa, thì
vầng
trăng tỏa sáng ngàn
dặm
đó
vẫn
thủy chung, vẫn thanh tịnh tựa lưu ly.
Đời người mênh
mang, chúng ta chẳng
qua chỉ là
một
ngôi sao trong dòng
Ngân Hà vời
vợi, là
một
ngọn sóng trong biển ngăn ngắt xanh. Rơi xuống thế
gian này như thế nào,
chúng ta không thể
biết, và
sẽ
rơi vào đâu,
chúng ta cũng
không thể
chọn lựa. Tóm lại, vinh hoa và
nghèo khổ,
huyên
náo và tịch
liêu
của
kiếp
trước, đều không liên quan đến kiếp này.
Sinh mệnh
căn bản đã
chất
chứa
quá nhiều
điều kinh ngạc và hư ảo, không ai có thể giải thích một cách rõ
ràng
lời
giải ẩn giấu đằng sau màn
kịch.
Trương Ái Linh cũng là
một
vì
sao, may gặp
buổi vén bức mây chiều, nên
cô
càng tỏa
sảng. Trong tiết giữa thu chớm lạnh của chín mươi năm về trước, cô
chào đời giữa Thượng Hải mênh mông sóng nước. Đó là ngày mười chín tháng
tám Âm lịch,
chỉ mấy ngày
sau hôm rằm,
hẳn ban đêm
vẫn
còn
ánh trăng
nhàn
nhạt
tưới tắm trên
những
bậc thềm ngõ
hẻm,
lầu gác cửa sổ. Dường như từ đây,
cô đã
kết
duyên
với
trăng thu, bị sự thanh tịnh này
quấn
quanh một đời.
Nhân duyên trên thế
gian hòa
hợp,
chẳng phải là
ngẫu
nhiên.
Nhiều
năm về
sau, cô viết:
“Vầng trăng của ba mươi năm trước là
một
quầng sáng ướt đẫm
màu cam, to cỡ
đồng xu, cũ kỹ và mơ hồ như giọt lệ rớt trên
trang giấy
Đóa Vân
Hiên
(2)
”. Người con gái này,
khi còn chưa
kinh qua bao mưa xuân gió thu, đã
sớm
hiểu thế sự, thông tỏ nhân tình.
Có người
nói, sự tài
tình phi thường
của
Trương Ái Linh bắt nguồn từ huyết thống cao quý của cô. Cho nên đến giờ, khi
nhắc
tới Trương Ái Linh, người ta vẫn say sưa chuyện trò
về
việc cô là
trâm anh
thế
tộc, xuất thân từ gia đình
giàu sang.
Lẽ
nào
không biết,
cùng
với
sự suy vong của đế quốc Đại Thanh, những quý
tộc
quan lại cuối đời Thanh mất đi chỗ dựa huy hoàng
giá trị,
biết bao kẻ cam
chịu
sinh tồn một cách đồi bại và
sa sút trong thời
Dân Quốc. Trương Ái Linh
sinh ra trong gia đình
giàu có họ
Trương ở tô giới chung Thượng Hải, cạnh
dòng Tô Châu, Thượng
Hải. Ngôi nhà
kiểu
châu
Âu cũ
cuối đời Thanh đầu
Quốc
dân ấy chính là
món quà duy nhất
mà
danh nhân Lý Hồng
Chương cuối
đời Thanh để lại cho đời sau.
Chúng ta có thể
tưởng tượng vào năm đó, tòa
nhà
ấy đẳng cấp đến nhường
nào. Hoa viên tao nhã, sinh sống
an nhàn,
những
nơi ánh nắng mặt trời chiếu rọi
đến cỏ cây đều xanh tốt. Lịch sử đổi thay, thời gian mấy mươi năm, đã
biến
rất
nhiều
dòng
tộc,
gia đình
giàu có
như vậy trở thành
cát bụi.
Từ đây triều đại lại
có thêm một
vết thương ngầm sâu kín chẳng thể chạm tới được. Chính trong tòa
nhà cổ
xưa đó, Trương Ái Linh vẫn còn
có thể
cảm nhận được hơi ấm sót lại
của
tiền nhân. Chỉ là
quá khứ
huy hoàng đã
không thể
tốn
tại
nữa.
Sau này, Trương Ái Linh từng nói rất xúc động rằng: “Tôi không kịp nhìn
thấy
họ, cho nên
quan hệ
với họ chỉ là
kiểu
duy trì
vô
điều kiện trong im lặng,
www.vuilen.com
8
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
nhìn tưởng
vô dụng, không có hiệu quả, nhưng là thứ tôi cần nhất. Họ chỉ lặng
lẽ
nằm trong dòng
máu của
tôi, đợi khi tôi chết sẽ lại chết thêm
lần
nữa. Tôi yêu
họ”.
Họ ở đây, đương nhiên cũng bao gồm Lý Hồng Chương. Có thể thấy,
Trương Ái Linh không hề thực sự vô tình,
dưới
vẻ bề ngoài tưởng như lạnh lùng
của
cô, lại ẩn chứa một trái tim nhiệt thành,
hoài cổ.
Lý Hồng Chương là một
trọng
thần cuối triều Thanh. Ông làm quan đến Trực lệ Tổng đốc kiêm
Bắc
Dương thông thương đại thần, nhận Văn Hoa điện đại học sĩ. Ông nội của
Trương Ái Linh
-
Trương Bội Luân
- sống
vào
thời
Thanh, cũng là
một
nhân vật
thanh liêm trong chốn
quan trường thời xưa, chính trực tự phụ. Ông không chỉ
lưu danh trong lịch sử, mà
còn
được viết trong Nghiệt hải hoa
- một
trong bốn
tiểu
thuyết phê
phán nổi
tiếng. Khi Trương Bội Luân ngoài
tứ
tuần, hoạn lộ trắc
trở,
Lý Hồng Chương đã
dang
tay giúp đỡ, đem ái nữ mới hai mươi hai tuổi đầu
là Lý Cúc Ngẫu
gả cho ông. Xét cho cùng,
nguyên nhân có thể
là
vì chính trị,
có
thể
là
vì
điều gì đó khác, mà ta không thể nào
biết
được.
Tuy ưu thế trên quan trường của Trương Bội Luân đã
mất,
không thể
khôi
phục
địa vị, nhưng Lý
Hồng
Chương không hề bạc đãi
vợ
chồng họ, ông vẫn
cho con gái số
của hồi môn rất hậu hĩnh. Còn
cụ
thể bao nhiêu
ruộng
đất, mấy
căn nhà, giá trị cổ phiếu như thế nào,
thì không có con số
thống kê
chính xác.
Mấy
chục năm sau, phân
chia tài sản
đến đời cha của Trương Ái Linh, tính ra
cũng
có tám căn nhà,
hoa viên kiểu
Tây và lượng lớn ruộng đất ở An Huy, Hà
Bắc,
Thiên
Tân.
Sênh ca tuy đã
dứt,
âm vang vọng sân nhà. Ánh đèn kia thắp sáng, tiễn khách
xuống
lâu xa. Lịch sử giống như một
màn kịch
đã
tàn, nhưng
sự phồn hoa
huyên náo và khí thế
ngút trời đó vẫn còn
vang vọng
hồi lâu trong đêm
tối
của
thời
đại, không chịu lùi
xa. Chiến
tranh Giáp Ngọ
(3)
nổ
ra, thủy quân Bắc Dương
lại
vấp phải thất bại, đế quốc Đại Thanh buộc phải ký “Hiệp ước Mã Quan”
nhục
nhã.
Lý Hồng
Chương vì
thế
mà
trở
thành
tội
đồ của dân tộc, cửa nhà
tan
nát. Không lâu sau, Lý Hồng
Chương chết đi trong nỗi đau đớn hồn phách
không tiêu tan được. Trong khi đó, Trương Bội Luân càng
trở
nên
tồi
tệ, uống
rượu giải sầu, sống
hết
đời tàn.
Sau khi Lý Hồng
Chương chết được một năm, Trương Bội Luân cũng u uất
mà chết.
Ông bỏ lại cho người vợ yêu
một
đứa con trai và
một
đứa con gái, con
trai chính là cha của
Trương Ái Linh
-
Trương Đình
Trọng,
con gái là người cô
mà Trương Ái Linh
luôn yêu quý -
Trương Mậu Uyên.
Một
gia tộc phồn hoa
nay sa sút, đã
mang
đến cho họ một cảm giác bi thương khó có thể nói thành
lời.
Cho dù gia tài đồ sộ mà
tiền
triều để lại vẫn có thể giúp họ sống một cuộc
sống
cơm no áo ấm, nhưng rốt cuộc cũng sẽ có một ngày
miệng
ăn núi lở. Tình
hình này tựa
như ánh chiều tà
ngắn
ngủi rơi rớt trước khi mặt trời lặn, mang một
vẻ
đẹp tráng lệ và
tiếc
nuối không thể níu kéo nổi.
Trong những
năm đầu thời Dân Quốc, những gia đình
quý tộc
sa sút như thế
nhiều
không đếm xuể.
Từ
cảnh tượng huy hoàng
khách khứa
tấp nập, trong
www.vuilen.com
9
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
chớp
mắt rơi vào xó xỉnh không người hỏi đến. Có người lòng đầy oán thán, có
người say mềm rồi chết trong mộng, có người sợ hãi
bất
an, cũng có người sống
giản
đơn cho qua ngày đoạn tháng. Họ sống trong những phòng
xá mà tổ
tiên để
lại,
nhìn
vạn
vật thế gian qua khung cửa sổ. Từ lúc nào,
những
tháng ngày
vàng
son từng
thuộc về họ đã
thuộc
về người khác.
Cha của
Trương Ái Linh
-
Trương Đình
Trọng - là một
nhân vật bi kịch của
thời
đại ấy. Từ nhỏ ông đã đọc
thuộc
văn bát cổ, cả ngày
dạo
bước trong phòng
ngâm nga, thao thao bất
tuyệt. Nhưng từ khi nền khoa cử bị bãi
bỏ,
ông học vấn
một
bồ mà đã
chẳng
có chỗ dùng,
dù ông cũng
muốn bắt kịp trào lưu của thời
đại, muốn bước ra khỏi bóng đen của gia tộc hủ bại này. Nhưng, thân là hậu duệ
của
danh thần tiền triều, ông tiến thoái lưỡng nan trong tình
cảnh
nhân sinh mới
cũ
pha tạp, cả cuộc đời ông không thoát ra nổi tập tục mà
tổ
tiên để lại. Ông còn
chưa từng được giương buồm đi xa, thì đã đánh mất phương hướng.
Trương
Ái Linh còn nhớ,
thuở nhỏ nhìn
thấy
trong phòng
của
phụ thân đâu
đâu cũng chất đống bừa bãi đủ loại báo cỡ nhỏ, cô có cảm giác trở về nhà.
Sau
này, Trương Ái Linh thích đọc các loại báo chí thành
thị,
cũng là
do chịu
ảnh
hưởng của cha. Và
cả
hứng thú đối
với
Hồng lâu mộng, Tam quốc diễn nghĩa
của
cô, cũng bắt nguồn từ ông. Thậm chí từ khi còn
rất
nhỏ, cô đã
có thể
cảm
nhận
được nỗi cô độc chẳng biết đi đâu về đâu trong nội tâm của cha mình.
Cô
nói, trong gian phòng của
cha vĩnh viễn là
buổi
chiều, ngồi lâu ở nơi đây là sẽ
càng cảm
thấy bị chìm
xuống,
chìm
xuống.
Sau đó, vị di thiếu
(4)
của
tiền triều này,
vì không thể
phát triển chí hướng, mà
đã
nhiễm
thói xấu như hút thuốc phiện, cướp vợ lẽ. Ông muốn dùng
một
loại
niềm
vui khác một trời một vực với lý tưởng
của
mình, để tự làm
tê liệt
bản
thân. Trương Ái Linh cũng giống cha mình,
kế
thừa huyết thống quý tộc rơi rớt,
dùng phương thức của riêng
mình, tiếp
tục sống một cách vừa hèn
mọn
vừa cao
ngạo.
Chỉ là
rốt
cuộc họ vẫn không sống trong thời đại của Lý Hồng Chương,
cho nên sự
vinh nhục của họ không hề liên
quan trực
tiếp. Cả cuộc đời của họ,
chưa từng được sống giàu
có một
cách thực sự.
Mẫu
thân của Trương Ái Linh là Hoàng Tố Quỳnh, cũng là
một
thiên
kim
tiểu
thư con nhà danh giá. Nhưng bà không thể tình
nguyện
trước cuộc hôn
nhân do gia tộc
sắp đặt này. Chưa từng được học trong trường học thế hệ mới,
thậm
chí vẫn còn
bó chân, nhưng
bà khước từ sự cổ hủ, khát vọng cái mới, sùng
bái sự
độc lập, không muốn phụ thuộc vào
một
người đàn ông như Trương Đình
Trọng.
Trương Ái Linh cũng từng nói mẹ cô là “gót sen ba tấc bước qua hai thời
đại”.
Hoàng Tố
Quỳnh đã
bị
lây nhiễm những sự vật mới của phong trào
Ngũ
Tứ,
trở
thành
một
người phụ nữ thời thượng của thời kỳ đầu Dân Quốc. Cũng vì
sự
quả
cảm mà
cuộc
đời sau này
của bà sinh ra biết
bao sự kinh ngạc không ngờ.
www.vuilen.com
10
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Nhìn bức
ảnh đen trắng của Hoàng
Tố
Quỳnh, dung mạo thanh tú, ánh mắt sâu
thẳm,
toát lên
một
vẻ cô độc cao ngạo và cao xa. Người phụ nữ như thế, làm
sao
có thể
chịu đựng được cuộc sống kiểu sống say chết mộng như Trương Đình
Trọng?
Có lẽ để đuy trì
cuộc
hôn nhân này,
vì nghĩ
cho con cái, mà bà đã
thử
khuyên nhủ,
cấm đoán, cố gắng, nhưng Trương Đình
Trọng
khi đó đã
nghiện
thuốc
phiện quá nặng, dù
muốn
quay đầu cũng đành
lực
bất tòng
tâm.
Cho nên, Hoàng Tố
Quỳnh lòng đã
nguội
lạnh, tự tìm
nguồn
vui cho mình,
bỏ
công sức học piano, học ngoại ngữ, học cắt may. Mặc kệ Trương Đình
Trọng
nhốt
mình
hút thuốc
nhả khói mù
mịt
trong phòng,
nạp
thiếp hay chơi gái bên
ngoài, bà đều chưa từng hỏi đến. Bất cứ lời căn vặn hay nhắc
nhở
nào, đều là
phiền
toái. Hoàng
Tố
Quỳnh không chỉ không quan tâm đến chồng, mà
thậm
chí
còn nỡ
bỏ rơi hai đứa con, bắt đầu cuộc sống của riêng
mình.
Người cô của Trương Ái Linh
-
Trương Mậu Uyên
- cũng
là
một
phụ nữ thế
hệ
mới. Bà
cũng
không vừa mắt
với
sự hủ bại của Trương Đình
Trọng,
anh
mình, và khá hợp
với chị dâu Hoàng
Tố
Quỳnh. Tình
cảm
gắn bó như chị em
gái giữa
họ đã
mang lại
ít nhiều không khí tươi mới cho gia đình
trầm
uất này.
Người cô Trương Mậu Uyên đã
mang
đến vô vàn
tình cảm
trìu
mến
và
dịu
dàng
cho cuộc
đời sau này
của
Trương Ái Linh. Trương Ái Linh từng kể rằng: “Con
người thời loạn, sống ngày
nào hay ngày
ấy, không có mái nhà
thực
sự. Thế
nhưng, mái nhà của cô tôi lại mang đến cho tôi một cảm giác vĩnh viễn lâu dài”.
Mặc
dù,
trong con
người Trương Ái Linh chảy tràn
dòng máu quý tộc,
nhưng trong gia tộc chưa từng bừng nở mà đã
tàn lụi
này,
cuộc
đời của cô chắc
chắn
đã
có thêm rất
nhiều kịch tính. Trước sau tôi vẫn tin rằng, tài
hoa của
một
người không hề liên quan đến sự ra đời của người đó, hết thảy nhân quả, đều có
duyên từ
kiếp trước. Há không biết, vị thần của vận mệnh đã
sớm
đợi chờ trên
ngã rẽ
mà
bạn
buộc phải đi qua trong kiếp này,
không hẹn
mà
gặp
bạn. Sau đó
dùng phương thức mà ngài xác định, quyết định cả đời bạn. Trương Ái Linh,
ngôi sao ban sớm
sáng lấp lánh này,
cũng
không thoát khỏi tháng ngày
êm dịu,
không trốn
nổi mọi loại kiếp số của trần thế.
Ghi chú:
(1)
(2)
(3)
Trích Cái gông vàng của
Trương Ái Linh, Trần Quang Đức dịch.
Đóa Vân Hiên: Tên một hãng
giấy
nổi tiếng của Thượng
Hải.
Là cuộc
chiến tranh giữa Đại Thanh và Đế quốc Nhật Bản, diễn ra từ 1894
đến 1895, đánh mốc sự suy yếu của nhà
Thanh và chứng
tỏ sự thành
công của
quá trình hiện
đại hóa do công cuộc Minh Trị duy tân mang lại so với Phong
trào Dương Vụ ở Trung Quốc.
(4)
Người trung thành
với
triều đại trước.
11
www.vuilen.com
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Vẻ
Xuân Muộn Màng
T
uổi
thơ đằng đẵng vô tận, giống như vui vẻ sống năm này qua năm khác,
tôi nghĩ
rất nhiều người đều có cảm giác ấy. Sau đó, thời kỳ trưởng thành đầy
lận
đận, cũng trôi qua thật chậm, nhìn
mãi không thấy
điểm kết, mà
trong mắt
ngập
tràn
nỗi
thê lương.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Núi xuân như mực, liễu rủ ven cầu. Mây trắng nhô trên
núi cao, chim mỏi
quay về
tìm
tổ.
Hái một bó hoa dại không biết tên, đóng một chiếc xích đu bằng
cây tử
đằng, ngắm mấy con chim én xây tổ, thủ thỉ chuyện trò
cùng vài chú
kiến.
Ngày tháng tươi đẹp như thế, giống như được cất giữ trong ký ức, của một
thứ
gọi là
tuổi
thơ. Dài đằng đẵng, không trở lại và
không gặp
lại.
Ai cũng
có những tháng ngày
tuổi
thơ thuộc về riêng
mình. Dù bất
hạnh hay
may mắn,
nhưng vui vẻ vẫn nhiều hơn khổ đau. Bởi, mặc cho thế sự đảo điên,
trái tim thơ dại ấy trước sau vẫn sáng trong như gương, thuần khiết và tươi đẹp.
Tuổi
thiếu niên
bắt
đầu từ mơ ước hóa thành mưa rớt trên
tàu lá chuối,
từ khi
làm
thơ phú để bộc bạch nỗi sầu. Quá trình
trưởng
thành kéo dài sau đó, giống
như mùa mưa phùn ở Giang Nam, không sao nhìn
thấy
được trời hứng nắng.
Còn những
ngày tháng sau đó thấm thoắt trôi qua, nói già
là già luôn rồi.
Cũng
giống như chúng ta, tài nữ xuất chúng Trương Ái Linh có một tuổi thơ
giản
đơn như tranh vẽ. Có lẽ, tuổi thơ của cô không được như
ý, nhưng
đối với
một
cô bé mà
nói, những
gì
cô
ấy có thể ghi nhớ, vẫn là
những
câu chuyện thú
vị
đáng để lưu luyến. Hồi ức đẹp đẽ nhất, trong sáng nhất, đơn
thuần
nhất của
đời người, không gì
khác chính là những
câu chuyện cũ của tuổi thơ. Trong tác
phẩm
Chuyện riêng
của
Trương Ái Linh, có một đoạn miêu
tả
vô cùng
tinh tế
về
những ngày tháng thơ ấu đó.
Năm Trương Ái Linh lên hai tuổi, vì
Trương
Đình
Trọng
bất
hòa với
người
anh hai là Trương Chí Tiềm, mà
cả
nhà
phải
chuyển từ Thượng Hải đến Thiên
Tân. Trương Chí Tiềm là
anh hai cùng cha khác mẹ
với Trương Đình
Trọng
(anh cả
mất sớm), do chính thất của Trương Bội Luân là
Chu Chỉ
Hương sinh
ra, lớn
hơn Trương Đình
Trọng
mười bảy tuổi. Căn nhà
kiểu
Tây ở Thiên
Tân
nằm
trong tô giới Anh đó vốn do Trương Bội Luân tự mua khi ông kết hôn,
cũng
khá rộng rãi. Đến đây, cuộc sống của Trương Đình
Trọng
không bị người
khác can thiệp,
nên
càng không e dè kiêng nể
gì
mà thả
sức hưởng lạc.
Khi đó, tên của Trương Ái Linh là Trương Anh. Ai đặt cho cô cái tên hơi
hiếm
gặp này
thì
đến nay vẫn chưa rõ.
Cái tên mà người
đời quen thuộc và
biết
đến đều là
tài nữ Dân Quốc
Trương Ái Linh. Đối với Trương Anh bé nhỏ và
em
www.vuilen.com
12
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
trai Trương Tử Tĩnh, cuộc sống ở Thiên
Tân rất
trong sáng và đẹp đẽ. Cô từng
nói, căn nhà ở Thiên
Tân có một
bầu không khí mùa
xuân muộn
màng,
khiến
cô
yêu thích. Có lẽ,
năm đó do còn
nhỏ
tuổi, nên
những
thứ cô nhìn
thấy
chỉ là
bề
ngoài phù hoa, còn bóng
đen suy tàn mà lịch sử mang đến cho gia tộc mình
thì
cô vẫn
chưa thể nào
hiểu
được.
Trong những
năm cuối đời, em trai cô
-
Trương Tử Tĩnh
- cũng
nhớ lại
quãng thời
gian sống ở Thiên
Tân với
những hồi ức tràn đầy tình
cảm:
“Năm
đó, cha mẹ tôi hai mươi sáu tuổi, nam thanh nữ tú, tuổi xuân phơi phới. Có tiền
lại
nhàn
nhã, con cái
đủ nếp tẻ, có xe hơi, có tài xế, có đến mấy người làm
lo
chuyện
cơm nước tạp dịch, chị gái và tôi đều có bảo mẫu riêng.
Những ngày
tháng đó thực sự sung sướng biết bao nhiêu!”.
Đúng thế, sung sướng biết bao! Nếu như cam tâm tình
nguyện
làm
một
người bình
thường,
giữ nguyên
trạng,
gìn
giữ
cơ nghiệp sung túc của tổ tiên để
lại,
cũng có thể coi là
hạnh
phúc. Thế nhưng, rất nhiều người mãi
vẫn
không thể
quên nổi
quá khứ huy hoàng
của
tổ tông, họ còn
mơ
mộng quay ngược trở lại
tiền
triều. Trái tim họ trôi nổi trong dòng
nước
xiết, mãi
mãi không thể
bình
tĩnh
được.
Đương nhiên, những điều nặng nề ấy đều không tồn tại trong ký ức tuổi thơ
của
Trương Anh bé nhỏ. Cô chỉ nhớ trong sân có một cái xích đu, ngày
tháng
vui vẻ
và
giấc
mộng tuổi thơ của cô bay bổng cùng cây xích đu đó. Cô nhớ,
trong sân sau có nuôi chim, những
buổi chiều mùa
hạ,
cô mặc chiếc váy ngắn
màu đỏ gấu trắng có móc lụa,
hay chiếc
quần đỏ, ngồi im trên
ghế,
uống hết một
bát đầy Lục Nhất Táng
(1)
màu xanh nhạt
có vị đắng mà hơi ngòn
ngọt,
đọc hết
một
quyển câu đố, đắm chìm
trong thế
giới mê ảo, mông lung mà
thú vị,
hát
mấy
bài ca dao du dương trầm bổng, vui vẻ cực kỳ.
Trong nhà có một
chiếc đe bằng đá xanh được xây gắn vào
một
góc giếng
trời,
có một người thông tỏ chữ nghĩa, lòng
ôm chí lớn,
thường lấy bút lông
chấm
vào nước rồi tập viết chữ đại tự trên
mặt
đe. Anh ta có dáng người gầy gò
thanh tú, thường kể chuyện Tam Quốc
diễn
nghĩa cho bé Trương Anh nghe. Bởi
có lẽ
từ nhỏ đã
có mối
duyên
nhạy
cảm với văn chương như thế, nên bé Trương
Anh đã
yêu mến
anh ta, thầm đặt tên
cho anh ta là Mao Vật.
Còn
vợ
của Mao
Vật,
được cô bé gọi là Mao Nương. Mao Nương có gương mặt tròn
trĩnh hồng
hào, đôi mắt long lanh, thuộc lòng
câu chuyện
Mạnh Lệ Quân nữ đóng giả nam
thi đỗ trạng nguyên.
Người hầu nữ chăm sóc em trai cô tên là Trương Can, chân bó nhỏ, lanh lợi,
việc
gì
cũng
giỏi giang. Chăm sóc Trương Anh là Hà Can, do phải kèm
cặp
một
cô gái nhỏ,
cảm thấy không tự tin, việc gì
cũng
đều phải nhường nhịn Trương
Can. Cũng
vì
thế,
từ khi còn
nhỏ
Trương Ái Linh đã
muốn
nam nữ bình đẳng,
đã
nghĩ
mình
phải
mạnh mẽ, làm
việc
gì
cũng
phải hơn em trai Trương Tử Tĩnh.
www.vuilen.com
13
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Sau này Trương Tử Tĩnh nhớ lại: “Chị ấy không cần phải tỏ ra nhanh nhẹn
mạnh
mẽ cũng đã
hơn
tôi rồi. Đây không phải vấn đề giới tính nam nữ, mà tư
chất
bẩm sinh của chị ấy đã được ưu biệt hậu đãi
hơn
tôi”.
Trương Tử Tĩnh từ nhỏ yếu ớt lắm bệnh nhiều tật, nhưng lại rất xinh xắn
đáng yêu.
Còn Trương
Anh tính tình
cứng
cỏi, lại có lòng
tự
tôn hiếu kỳ, nên
không thích em trai cho lắm.
Nhưng đó là bởi cô vẫn là
một
đứa trẻ chưa hiểu
sự
đời, hơn nữa ở Thiên
Tân, ngoài em trai ra, e rằng
cô chẳng có mấy bạn bè.
Vì thế,
tình
cảm
giữa hai chị em họ tuy chưa hẳn là sâu đậm, nhưng cũng không
đến nỗi lạnh nhạt.
Trong cuốn
Chuyện riêng, Trương Ái Linh viết: “Tôi còn
nhớ
buổi sớm mỗi
ngày, người hầu gái bế tôi lên giường bà ấy, đó là
một
chiếc giường đồng, tôi
trèo lên chiếc
chăn gấm xanh kẻ ô vuông, cùng bà đọc thuộc những bài thơ
Đường lung tung lộn xộn. Khi bà ấy mới ngủ dậy thường bực dọc, phải chơi với
tôi một
lúc lâu mới vui vẻ phấn chấn lên được”. “Bà ấy” ở đây chính là
mẹ
của
Trương Ái Linh. Trong ký ức của cô, dường như mẹ luôn luôn không phải
là
người quá quan trọng. Trong nhà
không có mẹ,
cô cũng không cảm thấy thiếu
vắng
gì
cả.
Rất
nhiều chuyện vui của tuổi thơ khi ở Thiên Tân được Trương Ái Linh tái
hiện
trong tác phẩm Chuyện riêng, đã
khơi
gợi vô số ký ức tươi đẹp về thời thơ
ấu của nhiều người. Nó có nhiều điểm thú vị tương đồng với Từ Bách Thảo viên
đến Tam Vị thư ốc của Lỗ Tấn, còn
có Chuyện
cũ Thành
Nam của
Lâm Hải
Âm, đều khiến người ta không thể không nhớ đến những năm tháng thanh xuân
như nước xuân dâng trào, như chim én bay về đó. Tuổi thơ là từng tấm ảnh đen
trắng
cũ, được khóa kín trong ngăn kéo, tháng năm trôi qua càng lâu, càng đáng
để nhớ nhung và
hoài niệm.
Khi Trương Anh chưa đầy bốn tuổi, một thầy giáo ở trường tư thục đã được
mời
về đây cho cô bé và
em trai, kể
từ đây việc đọc thuộc trong một thời gian
dài đã
trở
thành
một
đoạn ký ức đẹp đẽ của thời thơ ấu. Từ buổi sớm còn
tờ
mờ
sương, đến khi hoàng
hôn ráng chiều
rợp trời, khi ánh sao thưa thớt le lói ngoài
song cửa,
treo trên thân cây ngô đồng, rải rác khắp mặt đất. Mấy chú
chim mệt
mỏi
quay về tổ, ông già
buông cần
bên
bờ
sông cũng dạo bước quay về. Trước
sau tôi vẫn
tin rằng, trong sâu thẳm tâm hồn của Trương Ái Linh hồi nhỏ, chất
chứa
một khoảng trời đất mà người ngoài
không thể
nhìn
thấu.
Khi ấy, cô đã
hiểu
được rằng vạn
vật
tự nhiên,
mỗi
thứ đều có một vẻ đẹp không tầm thường
và riêng biệt.
Trong hồi
ức của Trương Anh còn
có một
người già thê lương. Đó là người
bác họ
nội của cô
-
Trương Nhân Tuấn, thi thoảng cô bé được người làm
dẫn
đi
thăm ông. Cho đến mãi
sau này,
ấn tượng về ông và
cảnh
tượng lúc bấy giờ vẫn
hiển
hiện trước mắt cô. Một ông già
dáng dấp
cao lớn, vĩnh viễn ngồi trên
chiếc
www.vuilen.com
14
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
ghế
mây, trong nhà
không bày biện
bất cứ đồ dùng
gì. Mỗi
lần cô gọi một tiếng:
“Bác hai”, ông già đều hỏi: “Cháu biết bao nhiêu
chữ rồi?”,
rồi sau đó sẽ là:
“Đọc một bài thơ cho ta nghe xem nào”. Lần nào nghe đến câu “Thương nữ bất
tri vong quốc
hận/Cách giang do xướng Hậu Đình
Hoa
(2)
”, ông đều rơi lệ.
Sự
thê lương không biết vì đâu đó, giống như một bức tranh khảm sâu vào
tâm trí của
Trương Ái Linh. Khi ấy, cô chưa hiểu vì
sao ông cứ
nghe câu thơ đó
là lại
rơi nước mắt. Khung cảnh bao phủ bởi phong khí tiền triều còn
rơi
rớt ở
thời
đại Dân Quốc, đã
vạch
những vết thương không thể hồi phục trong lòng
rất
nhiều
người. Nhưng một cô bé còn
mù mờ
về nhân thế, vẫn chưa thể phân biệt
nổi
sự bất lực và đau thương trong đó. Thế giới của cô bé ấy giống như ánh
trăng lưu ly, trong sạch và
thuần
túy vô cùng.
Khi Trương Ái Linh bốn tuổi, người cô Trương Mậu Uyên
sắp
ra nước ngoài
du học,
mẹ cô cũng nhân cơ hội đó mượn cớ xuất ngoại cùng
em chồng,
rồi tự
đổi một cái tên
hợp
với trào lưu văn nghệ mới, Hoàng
Dật
Phạn. Bà đã
bất
chấp
hết
thảy, vứt bỏ chồng con, cao chạy xa bay đến nước Anh. Từ đây vạn dặm
cách trở,
biển sâu vô tận, không biết đến khi nào
mới
có thể gặp lại. Bà
là một
người phụ nữ dám tìm
tòi khám phá, cho dù con
đường phía trước mịt mờ, chưa
thu hoạch
được gì,
nhưng
cũng còn
hơn
sống tủi nhục cả đời trong cái gia đình
hủ
bại này.
Không phải
bà
nhẫn
tâm, mà là bà đã
thực
sự không thể tìm được chốn dung
thân trong cái gia đình
suy tàn tệ
hại này
chứ
đừng nói có thể sống yên ổn thanh
thản.
Hoàng
Dật
Phạn là
một
chú chim xanh thời Dân Quốc, không cam tâm
tình nguyện
bị cầm tù trong căn nhà cũ nát ẩm ướt đến mức mọc đầy nấm mốc
này. Khát khao mong chờ
một ngày huy hoàng sóng nước long lanh, cho nên,
bà đã
cắt
đứt tình
thân, tự
mình
rong ruổi
đến nơi chân trời, đi tìm
cảnh
tượng
hoa đẹp trăng tròn
trong tâm hồn
mình.
Không có gì là
đáng và không đáng, đúng và không đúng. Vì
phương
hướng
của
cuộc đời, xưa nay đều không có tiêu
chuẩn.
Tìm
ra một
con đường thích
hợp
với bản thân, tiếp tục bước tới một cách kiên định, dù là đường cùng
hay là
con đường bằng phẳng rộng rãi, đều không có gì
phải
hối hận. Ấn tượng của
Trương Ái Linh về mẹ như sau: “Tôi
luôn yêu mẹ
bằng một tình
yêu kiểu
romantic. Bà là một
người phụ nữ xinh đẹp và
nhạy
cảm. Tôi cũng có rất ít cơ
hội
tiếp xúc với bà. Năm tôi lên bốn, bà đã
ra nước
ngoài
rồi,
mấy lần về rồi lại
đi. Trong con mắt của trẻ thơ, bà thật xa cách và
thần
bí”.
Đúng
thế,
người mẹ tân tiến này kiên cường đến mức có chút lạnh lùng.
Cả
đời bà như đám mây trôi tự do, trong sự thanh thoát lại xen lẫn sự mê ảo, trong
sự
lạnh lùng
cao ngạo
lại ẩn chứa tình
cảm
dịu dàng.
Trong rất
nhiều buổi yến
tiệc
của cuộc đời Trương Ái
Linh, bà luôn vắng
mặt, nhưng lại hiện diện ở bất
cứ
nơi đâu.
www.vuilen.com
15
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Trương Ái Linh chưa từng trách cứ mẹ, bởi cô có thể thấu hiểu một cách sâu
sắc
sự lựa chọn của mẹ hơn bất cứ ai. Đã
không thể
yêu
bất
cứ người xa lạ nào,
vậy
thì
hãy trân trọng
và
yêu quý bản
thân
mình.
Bởi
vì
thấu
hiểu, cho nên
từ
bi.
Ghi chú:
(1)
(2)
Lục
Nhất Tán: Một loại thuốc thanh nhiệt.
Hai câu thơ cuối trong bài
Bạc
Tần Hoài
của
Đỗ Mục. Khương Hữu Dụng
dịch:
Con hát biết chi hờn mất nước/Cách sông còn
hát Hậu
Đình
Hoa.
Trở
Về Trên
Biển
N
ếu hồi ức có mùi
vị,
thì đó hẳn là mùi thơm của long não,
ngọt
ngào
mà
đáng tin cậy, giống như những niềm vui còn
nhớ
rõ
ràng; và cũng
ngọt ngào
mà
não nề,
tựa những nỗi buồn ta đã
lãng quên.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Ngày xuân muộn
màng,
tháng ngày cứ
chậm
rãi trôi
đi như thế. Rất nhiều
thời
điểm đáng để ngẫm nghĩ, cuối cùng
cũng
giống như nước ngọt khói xanh,
mơ hồ không rõ.
Những
thứ có thể ghi nhớ, chỉ là
những
tình
cảm
mà
chắc
chắn
không thể
nào
quên trong những
tháng năm cuộc đời. Kỳ thực, thứ đẹp nhất
trên
thế
gian, không gì
ngoài bốn
mùa
luân chuyển,
khiến chúng ta được ngắm hết
thảy
hoa xuân tươi thắm, trăng thu mông lung.
Đến nay nhớ lại, những di thiếu tiền triều sống ở thời đại Dân Quốc đều
không cần
oán trời hận người, sống say chết mộng. Phải biết rằng, giang sơn đổi
chủ
vô số lần, biển xanh biến thành nương dâu biết bao bận, chỉ là
vừa
khéo mà
bạn
gặp gỡ thời điểm đó mà
thôi. Biết
bao nhiêu người bị lịch sử thiêu đốt nung
nấu
đến thương tích trầm trọng, nhưng vật đổi sao dời, thời gian sẽ hồi phục
mọi
vết thương. Khi ấy, núi sông yên ổn, thời thế thái bình.
Chim hải
âu giữa mênh
mông trời
đất, nhỏ nhoi như những hạt cải. Cha của
Trương Ái Linh
-
Trương Đình
Trọng
chìm đắm trong khói thuốc thời loạn, tự
ruồng
rẫy bản thân. Mẹ của Trương Ái Linh
- Hoàng Dật
Phạn
- lại
vùng
vẫy
bứt
ra khỏi rào
cản
của cuộc sống, lên
thuyền
đi xa. Cuộc đời giống như một
giấc
mộng, chỉ là
tỉnh
mộng chẳng dễ dàng.
Cho dù lựa
chọn con đường mình
muốn
đi nhất, cũng không thể được giải thoát hoàn
toàn.
Khi Hoàng Dật
Phạn ra nước ngoài,
tuy mới
chỉ có bốn tuổi, nhưng sự
thương cảm lúc ly biệt của Trương Ái Linh đối với mẹ lại để lại dấu ấn ký ức vô
www.vuilen.com
16
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
cùng rõ rệt:
“Mẹ tôi và cô tôi cùng lúc đi ra nước ngoài.
Ngày lên thuyền,
bà
nằm
gục khóc nức nở trên
chiếc
giường tre, những
miếng
sắt đính trên
bề
mặt
bộ
váy áo màu
xanh lục
run rẩy phát sáng. Người làm
mấy
lần giục giã đến giờ
rồi,
bà
vẫn
như không nghe thấy. Họ không dám mở miệng nhắc nữa, bèn đẩy
tôi lên phía trước, dặn tôi nói: “Thím ơi, không còn
sớm
nữa” (Tôi coi như được
cho làm con nuôi một
nhà
khác, cho nên gọi
cha mẹ là chú thím). Bà không đoái
hoài đến tôi, mà
chỉ
khóc. Bà
ngủ
ở đó giống như mặt biển được phản chiếu lên
tấm
thủy tinh trên
khoang thuyền
thành
những
mảnh nhỏ màu
xanh lục,
nhưng
lại
mang nỗi buồn xao động
vô cùng vô tận
như đại dương”.
Có thể
thấy sự ra đi của Hoàng
Dật
Phạn không phải quá đoạn tuyệt, bởi vì
bà không nỡ.
Sự ra đi của mẹ, khó tránh khỏi mang đến ít nhiều nuối tiếc cho
cuộc
sống thời ấu thơ của Trương Ái Linh, nhưng lâu dần cô cũng quen. Sau
khi
Hoàng Dật
Phạn đi, người thiếp được Trương Đình
Trọng
bao nuôi ở một căn
nhà riêng, đã đường hoàng
dọn
về ở cùng. Bé Trương Anh gọi người thiếp này
là dì hai. Ngay từ
khi ở căn nhà riêng, Trương Đình
Trọng
đã
thường
xuyên
dẫn
cô bé qua đó chơi, cho nên
khi cô ta chuyển
đến, với bé Trương Anh cũng
chẳng
có gì
xa lạ.
Cuộc
sống khi có dì
hai chuyển
đến đã được Trương Ái Linh mô tả một cách
ngắn
ngủi trong cuốn Chuyện riêng: “Sau khi mẹ đi, dì
hai chuyển
về nhà.
Trong nhà rất
náo nhiệt, thường xuyên
mở
tiệc, gọi kỹ nữ đến góp vui. Tôi trốn
đằng sau rèm
nhìn trộm,
đặc biệt chú ý đến hai chị em chừng mười sáu, mười
bảy
tuổi cùng
ngồi
trên
một
chiếc sofa, tóc để mái, cùng
mặc
quần áo màu
trắng
như ngọc, ngồi nép vào
nhau, trông giống
như song sinh vậy”.
Trương Anh thơ dại vẫn không thể hiểu được cảnh tượng phong trần như
thế,
chỉ cảm thấy tò
mò, tham dự
vào
bữa
tiệc của bọn họ bằng thân phận của
một
chủ nhân nhỏ. Hơn nữa, dì
hai lại
không thích cậu em trai Trương Tử Tĩnh,
nên lại
càng
yêu quý Trương
Anh. Mỗi
tối
dì
hai
đều dẫn cô bé đến một nhà
hàng phương Tây tên là Kissling để xem khiêu
vũ,
cho cô bé ăn bánh kem trắng
muốt,
đến khi trăng nhô cao mới để người làm
cõng cô bé về
nhà.
Dì hai còn may cho cô bé Trương
Anh một bộ áo ngắn và
quần
dài
bằng
vải
nhung màu trắng
xanh, tươi cười nói với cô bé rằng: “Xem ta đối với con tốt
chưa này! Mẹ con may cho các con quần áo, nhưng lại sửa bằng vải cũ, đâu có
dùng nguyên cả
tấm vải nhung như thế này?
Con thích ta hay là thích mẹ
con?”.
Một
đứa trẻ ngây thơ hồn nhiên, đâu thể phân biệt được tình
cảm
phức tạp giữa
người và người. Cô bé lòng đầy thích thú trả lời: “Thích dì”. Sau khi trưởng
thành, Trương Ái Linh vẫn cảm thấy khi ấy mình
không nên thấy
lợi mà
quên
nghĩa
như vậy. Thế nhưng, đây là suy nghĩ thành
thực
của một cô bé, rốt cuộc dì
hai may áo cho cô bé, cũng
không nằm ngoài
mục
đích lấy lòng
con trẻ.
Nhưng dì
hai và Trương
Đình
Trọng
sau cùng
chỉ
là
tình duyên bèo nước,
không thể
dài lâu. Tuy Trương Đình
Trọng
thích hái hoa thơm nơi chân trời,
www.vuilen.com
17
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
nhưng khi chúng tàn
úa, thì sẽ
tiện tay vứt đi, không hề quyến luyến. Trong lòng
ông, e rằng
không có ai có thể thay thế địa vị của Hoàng
Dật
Phạn. Đáng tiếc là
ông vốn
có lòng
gửi
trăng sáng, nào hay trăng sáng chiếu kênh
ngòi. Hoàng Dật
Phạn
không thể nào
trao tình cảm
đẹp đẽ dịu dàng
của
mình
cho một
người đàn
ông không hiểu
tâm lý phụ nữ như thế.
Dì hai ra
đi, nguyên nhân là vì
khi cãi nhau với
Trương Đình
Trọng,
dì
hai
đã
lấy
cái ống nhổ đập vào đầu ông. Thế nên
trong tộc
có người ra mặt nói, đuổi
dì hai ra khỏi
nhà.
Vốn chẳng
phải là
mai mối
cưới xin đàng
hoàng, kết
cục này
của
dì
hai
đã
sớm
có thể dự đoán ngay từ khi chuyển đến. Sống trong căn nhà
Tây hào hoa xa xỉ
coi như dì
hai cũng
được sống một quãng
thời
gian vẻ vang,
bị
đuổi đi cũng không có gì đáng tiếc. Ngày
dì
hai ra đi, cô bé Trương Anh ngồi
ở ban công trên
gác, nhìn hai chiếc
xe ba gác chầm chậm đi ra khỏi cánh cửa
lớn,
trên đó đều là
những
đồ dùng
bằng
bạc mà
dì hai mang
đi. Đám gia nhân
đều nói: “Lần này
thì hay rồi!”.
Có thể
thấy, trong phủ, dì
hai
đã
không
được lòng
người,
năm này qua năm
khác, tương lai khó đoán, nhưng cuộc đời về sau của dì
hai chưa
chắc đã
quạnh
quẽ.
Sự rời xa của mẹ chưa từng làm
gợn
nhiều sóng trong tâm hồn của bé,
Trương Anh, cho nên, chuyện ra đi của dì
hai càng không
đáng kể gì.
Cảm giác
ly biệt,
có lẽ phải về sau này, khi đã
trưởng
thành
cô mới
có thể thấu hiểu một
cách sâu sắc.
Có những người đi rồi, giống như một cơn gió mát, không gì
níu
kéo, không gì cản
trở. Có những người ra đi, lại giống như rút hết linh hồn, đau
thấu
tâm can.
Dì hai thuộc
về loại thứ nhất, đối với bé Trương Anh, cảnh tượng
xe đi chầm chậm ngày hôm đó bình
thường
như thể nhìn
thấy
cảnh mặt trời lặn.
Sau khi dì hai
đi, không khí huyên náo hỗn tạp trong nhà
bỗng
nhiên
yên
tĩnh
vắng lặng. Còn
Trương
Đình
Trọng cũng
nhờ rất nhiều tiếng xấu như hút
thuốc
phiện, chơi kỹ nữ, đánh vợ lẽ trong mấy năm gần đây, mà
nổi
tiếng khắp
nơi. Ở Thiên
Tân, ông tự
cảm thấy cuộc sống vô vị, nhớ lại chuyện xưa, nỗi tiếc
nuối
trào
dâng trong lòng, thế
là
ông kiên quyết
sửa đổi sai lầm. Ông viết thư
cho Hoàng Dật
Phạn đang ở nước Anh, nhận sai, đồng ý cai thuốc phiện, từ đây
sẽ
không bao giờ nạp thiếp nữa, chỉ mong bà
về
nước, cả nhà
lại
chuyển về
Thượng Hải.
Hoàng Dật
Phạn bất ngờ đồng ý, còn
vì nguyên nhân nào, thì
đến nay vẫn
không rõ. Có lẽ
là
mấy
năm phiêu
dạt,
bà đã
có chút mệt
mỏi, muốn quay về
chốn
cũ nghỉ ngơi một thời gian ngắn; cũng có thể là
muốn
quay về để cắt đứt
lần
cuối với Trương Đình
Trọng;
hoặc là
do nhớ
hai đứa con, quay về để nối lại
tình thân. Tóm lại,
bà đã đồng
ý. Sau này, bà từng
nói với bé Trương Anh: “Có
những
chuyện lớn lên
con tự
nhiên
sẽ
hiểu. Lần này
mẹ
về là để giảng hòa
với
cha con, chứ
không phải về quản lý gia đình
thay ông
ấy”.
Năm đó, Trương Anh lên tám, thời thơ ấu vui vẻ ở Thiên Tân đến đây bỗng
nhiên ngừng
lại. Cô của khi ấy không hề biết mình
sắp
đi đến thành
phố
được
www.vuilen.com
18
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
gọi
là
Bến
Thượng Hải, và
cũng
không hề biết, có một ngày, ở đại đô thị thịnh
vượng này,
cô sẽ
dấy lên làn sóng văn học
ào
ạt xô bờ. Đó là
vận
may của cô,
vận
mệnh đã
vô tình cho cô một
cơ hội để chọn lựa, tạo thành tương lai phi
phàm của
cô. Bến Thượng Hải vì
có người
con gái khuynh thành
này mà càng
thêm mỹ
lệ tuyệt vời.
Hành trình
đến Thượng Hải đã đem đến cho cô bé Trương Anh một niềm vui
khó có thể
diễn tả thành
lời:
“Ngồi thuyền đi qua vùng
biển
nước đen và
vùng
biển
nước xanh, đúng là đen như sơn, xanh như ngọc, tuy không cảm thấy
choáng ngợp
vì
nhìn thấy
đại dương mênh mông như miêu tả trong sách, nhưng
cũng
có một cảm giác vui sướng khôn tả. Nằm trong khoang thuyền, tôi đọc
lại
tác phẩm
Tây du ký mà
mình
đã đọc vô số lần”.
Sau khi đến Thượng Hải, cô bé thấy đại đô thị quốc tế này
rõ ràng phồn
hoa
tựa
gấm hơn Thiên Tân: “Đến Thượng Hải, đi xe ngựa, tôi vô cùng
bỡ
ngỡ
nhưng sung sướng, trên
váy áo là màu hồng
phấn bằng lụa Tây
biết
bao bươm
bướm xanh phấp phới tung bay. Chúng tôi ở trong một căn hộ rất nhỏ ở Thạch
Khố
Môn, ván gỗ sơn đỏ. Đối với tôi, đó cũng là
một
kiểu niềm vui dồn dập và
đặc biệt”.
Sau khi đến Thượng Hải, Trương Đình
Trọng
không hề có được cảm giác tái
sinh.
Ngược lại, vì
tâm lực
mỏi mệt, lại thêm đường xa vất vả, ông đã
tiêm
morphine quá liều,
dẫn đến tình
trạng
cận kề cái chết. Khi ngồi một mình
trên
ban công, lắng
nghe tiếng mưa tí tách bên ngoài song cửa, không biết ông đã
nói
lung tung những
gì,
khiến
bé Trương Anh cảm thấy sợ hãi.
Tất
cả những điều
này đều khiến người ta giật mình
sợ
hãi
nhưng
không nguy hiểm gì.
Thượng
Hải
tuy không thể thay ông cứu vãn
gia tộc
thịnh vượng của ngày xưa, nhưng
lại
viết tiếp cuộc đời của ông.
Khi đến Thượng Hải, từ kinh
ngạc
vui mừng chuyển sang sợ hãi,
người
hầu
mới
nói với Trương Anh, mẹ và
cô sắp
về rồi, cô bé chắc chắn sẽ vui mừng.
Đúng vậy, chuyến đi không hề có sự chuẩn bị trước này đã
khiến
cô gái nhỏ cần
một
chỗ dựa tình
cảm,
cho dù
cá tính mạnh
mẽ quật cường khiến
cô không
khiếp
sợ trước những điều lạ lẫm, nhưng rốt cuộc thì
cô vẫn
chỉ là
một
đứa trẻ.
Hoa nở
trên
biển,
hoa tàn
trên biển.
Thành
phố
này
tuy không có không khí
ngày xuân muộn
màng như Thiên Tân, nhưng lại định đoạt vận mệnh một đời
của
cô. Câu chuyện
truyền
kỳ nhất của cô, bắt đầu vì
Bến
Thượng Hải, và
cũng
kết
thúc vì
Bến
Thượng Hải. Lúc này,
tiếng
sóng bên
sông Hoàng Phố
vẫn như
xưa, sóng gợn lăn tăn, xô dạt vô số chuyện cũ của các triều đại cũ. Từ không
đến có, từ chậm đến nhanh. Nó biết những gì?
Và có thể
nói cho chúng ta biết
những
gì?
Thời
Gian Như Khúc Ca
www.vuilen.com
19
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
nh chụp
chẳng qua chỉ là
chiếc
vỏ bị vỡ của sinh mệnh; năm tháng lần
lượt trôi qua, từng hạt từng hạt dưa nuốt xuống, mùi
vị
ra sao mỗi người đều có
cảm
nhận riêng,
thứ
còn
xót lại
cho mọi người nhìn,
chỉ
có vỏ hạt dưa đen trắng
vương vãi
mà thôi.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Ngoại
Than
(l)
vào buổi
sáng sớm, như vừa mới bừng tỉnh. Những tòa
nhà cao
tầng
trong sương sớm làm
lu mờ
hết vẻ phồn hoa xán lạn của một đêm,
khoác
lên mình sắc
màu
mông lung huyền
ảo. Bờ sông Hoàng
Phố,
tiếng còi
tàu kêu u
u phá vỡ
mặt nước phẳng lặng, gọi mặt trời dậy trên sóng nước, vẽ nên
một
khung cảnh
khuấy động tâm hồn con người. Tất cả ký ức về thành
phố
này được
mở
bung ra trong khoảnh khắc. Những hình ảnh đen trắng đó có tháng ngày quá
khứ,
xưa nay chưa từng bị người đời lãng
quên.
Vô số
thuyền bè
qua lại
trên
sông Hoàng Phố,
chúng đón người trở về, rồi lại
tiễn
khách đi xa. Hoàng
Dật
Phạn và Trương Mậu Uyên đã
về
nước trên
một
trong số
những con thuyền đó. Chuyến đi đầy phong trần kéo dài
suốt
mấy năm,
nên không hay thành phố
này đã
sớm
đổi sang một lớp áo mới hào
hoa sang
trọng.
Bé Trương Anh còn
nhớ
rất rõ,
ngày mẹ
trở về, cô đòi
mặc
chiếc áo nhỏ màu
đỏ mà cô cho là đẹp nhất, nhưng khi nhìn
thấy
cô, câu đầu tiên
mẹ nói lại
là:
“Sao lại mặc cho nó cái áo chật thế này?”. Có lẽ trải qua bốn năm ở trời Âu, sở
thích của
bà đã
thay
đổi hoàn
toàn so với
trước đây. Lại thêm đột nhiên
nhìn
thấy
con gái đã
xa cách mấy
năm ròng
của
mình
nay
đã
lớn,
trong lòng
nảy
sinh
một
cảm giác thương xót xa lạ mà
thôi. Không lâu sau, bà may áo mới
cho cô,
và cũng
vì
sự
trở về của mẹ, mà
cô quyết
định từ biệt cuộc sống quá khứ, bắt
đầu làm
lại
cuộc đời ở Thượng Hải.
Trương Đình
Trọng
thấy vợ quay về, vô cùng
cảm
kích, thề rằng sẽ sửa đổi
sai lầm,
để hết thảy quá khứ đều biến thành
khói bụi.
Ông được đưa đến bệnh
viện
chữa trị, cả gia đình
dường
như quay trở lại trước đây, những hỗn loạn
dừng
lại, thêm
phần
yên
lành. Cả
nhà
sống
trong một căn nhà
kiểu
Tây cũ ở hoa
viên Bảo
Long. Trong Chuyện riêng, Trương Ái Linh kể lại: “Chúng tôi chuyển
đến sống trong một căn nhà
Tây
ở hoa viên,
có chó, có hoa, có truyện
cổ tích.
Trong nhà bỗng
dưng có thêm rất nhiều bạn bè
thân thích - những
con người ý
nhị
và
hoa mỹ.
Mẹ tôi và
một
bà
bác béo cùng ngồi
trên
chiếc
ghế của đàn
dương cầm, mô phỏng lại một màn
biểu
diễn tình
yêu trong phim. Tôi ngồi
trên
sàn ngắm
họ, vừa bật cười vừa lăn qua lăn lại trên
tấm
thảm da”.
Có thể
trang trí theo ý thích, có thể tùy
ý pha trộn
màu
sắc
của các bức tường
trong nhà. Lần
đầu tiên được sống trong thế giới theo ý mình, ấm áp mà
thân
www.vuilen.com
20
Ả
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
mật,
niềm vui trong lòng
Trương
Anh thật khó tả. Thậm chí cô bé còn
viết
thư
cho một
người bạn ở Thiên
Tân, miêu tả
căn phòng
mới
của mình,
minh họa
thêm bằng
mấy hình
vẽ.
Khi ấy, trong cô bé tràn đầy sự sáng tạo, cô khao khát
sự
tự do về tinh thần. Cô hiểu rằng, dù
là một
ngọn cỏ cành
cây, một
ngọn núi
hay một
hòn đá, cũng cần trưởng thành
theo cách thức
riêng
của
mình,
mới
có
thể
sống một cách kiêu
hãnh và tôn nghiêm.
Hoàng Dật
Phạn bắt đầu quan tâm đến sự trưởng thành
của
bé Trương Anh,
cho cô học
hội họa, học đàn
piano, học
tiếng Anh. Bà
mang không khí lãng mạn
của
phương Tây về gia đình
này. Bé Trương
Anh giống như đang sống trong
thành lũy
của truyện cổ tích, bị cảm nhiễm bởi khí chất tao nhã
hoa mỹ
của mẹ,
cô đã
yêu mến
quãng
thời
gian hạnh phúc ấm áp thơm nồng này.
Thuở
ấu thơ ở
Thiên Tân đã
trở
thành
một
đoạn chuyện cũ xa xôi, bị tháng năm khóa kín trong
những
hình ảnh của ký ức. Sau này,
khi nhận
xét về quãng
thời
gian đó, Trương
Ái Linh bùi
ngùi nói: “Đại khái cả cuộc đời chỉ có thời kỳ này là có được phong
độ thục nữ kiểu châu Âu”.
Mẹ
mặc những bộ váy áo kiểu Âu đẹp mắt và
thời
thượng, chơi những bản
piano tuyệt
vời, kể cho Trương Anh rằng nước Anh là
xử
sở của sương mù, vô
cùng tươi đẹp, thường có những cơn mưa bụi lãng
mạn
đa tình.
Khi
ấy, trong
lòng Trương
Anh tràn ngập cảm xúc. Cô bé nhìn
thấy
một đóa hoa kẹp trong
sách, nghe mẹ
kể về lịch sử đặc biệt của nó, nói đến những chuyện cũ hào
nhoáng đó, bất giác cô rơi lệ. Trong sâu thẳm nội
tâm của
bé Trương Anh, đã
sớm
hiểu được sự ấm lạnh của tình
người,
chỉ là
cô bé vẫn
không có cách nào
dùng ngôn từ
phù
hợp
để biểu đạt tâm tình
này.
Tám tuổi,
cô đọc Hồng lâu mộng và
Tam quốc
diễn nghĩa. Những “lời lời
châu ngọc
hàng
hàng gấm
thêu” trong đó, đã
phác họa
nên
mối
duyên
tình giữa
cô và văn chương. Tác phẩm văn học kinh điển Hồng lâu mộng đã
theo cô suốt
cuộc
đời sáng tác, không xa không lìa.
Trước
sau tôi luôn cảm thấy, sự tài
tình
phi thường của Trương Ái Linh có một mối liên
quan rất
lớn với
Hồng
lâu
mộng
mà cô đã đọc khi nhỏ. Một bộ Hồng lâu khiến biết bao văn nhân mịt mờ
trống
rỗng tìm được nơi gửi gắm, cho dù là sen tàn trăng lạnh, đều thấy thi vị,
đều thấy phong nhã.
Sau này Trương Ái Linh nói: “Những chuyện đáng hận trong đời: Một là,
hải
đường không thơm, hai là, cá trích lắm gai; ba là,
Hồng
lâu mộng của Tào
Tuyết
Cần
không vẹn toàn;
bốn
là,
Cao Ngạc
(2)
sửa
bậy tội lớn khó dung”. Trương Ái
Linh còn viết
một bộ tác phẩm Hồng lâu mộng yểm (Ác mộng lầu hồng), trình
bày những
kiến giải độc đáo khác người đó, Trương Ái Linh đã
hình dung ra
khảo
chứng Hồng lâu mộng thực sự là
một
việc điên
rồ.
Vì
thế
mới có câu rằng:
“Thập niên
vị
giác mê
khảo
chứng, doanh đắc hồng lâu mộng yểm danh” (dịch
nghĩa:
Mười năm chưa tỉnh cơn mê khảo chứng, chỉ giành được cái danh ác
mộng
lầu hồng).
www.vuilen.com
21
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Do chịu
ảnh hưởng từ cha, trước tám tuổi, Trương Ái Linh đã đọc Hồng lâu
mộng.
Mỗi lần nhìn
thấy
vầng trăng sáng treo ngoài
cửa
sổ, ánh trăng sáng soi
vạn
dặm, thì
cô sẽ
nhớ đến rất nhiều dáng hình
trước
đây. Khi nhìn
thấy
gió
xuân lướt qua cành
liễu,
chim én bay về, thì
cô không thể
thốt nên
lời.
Cô không
hay, nỗi
lòng
cổ
điển ấy gieo mầm trong tim, đã
sớm
đâm rễ nảy chồi. Mà
nền
văn hóa phương Tây mà mẹ cô mang về lại không hề đối kháng với nó, ngược
lại
cô hòa
trộn
chúng
với
nhau một cách khéo léo, để chúng phát huy tác dụng
cực
điểm trong những năm tháng tương lai.
Vì
đã
từng
ở châu Âu, lại là
kiểu
phụ nữ tân tiến của thời kỳ đầu Dân Quốc,
bản
thân chưa từng chịu sự giáo dục chính quy, cộng thêm
trải
nghiệm nỗi khổ
của bất
bình đẳng nam nữ, cho nên
Hoàng Dật
Phạn không muốn con gái mình
giẫm
vào
vết
xe đổ. Hơn nữa, bà đã
sớm
phát hiện con gái mình
có tư
chất và
hiểu
biết trời sinh nổi trội hơn những đứa trẻ bình
thường
khác, bà
hy vọng
con
gái có thể
đi học, tiếp nhận nền giáo dục mới, để đóa hoa đặc biệt và
diễm
lệ
của
nhân gian này
có thể
lặng lẽ bừng nở dưới mưa sương và ánh mặt trời, để
không phụ
tháng ngày như hoa như gấm.
Nhằm
chuẩn bị cho việc đi học của con gái, Hoàng
Dật
Phạn đã
ba lần
nhắc
nhở
Trương Đình
Trọng,
nhưng đều không nhận được sự ưng thuận của ông.
Ông không đồng ý, ông không muốn tốn tiền cho việc này,
và có lẽ
ông vẫn
kiên trì giữ
tư tưởng truyền thống. Hai người vì
thế
mà
tranh cãi, Trương
Đình
Trọng
vẫn cố chấp giữ ý kiến của mình, ầm ĩ không thôi.
Hoàng Dật
Phạn dứt
khoát không thông báo cho ông, nhân lúc ông nghỉ
ngơi, liền dẫn con gái đến
thẳng
trường tiểu học Hoàng
thị
do nhà
thờ
tổ chức. Do trước đó Trương Anh
đã
có nền
tảng quốc học tương đối vững chắc, cho nên
vừa
nhập học là
vào
thẳng
lớp sáu.
Năm đó, bé Trương Anh mười tuổi. Khi điền tên
vào giấy
chứng nhận nhập
học
cho con, Hoàng
Dật
Phạn bỗng do dự, luôn cảm thấy hai chữ “Trương Anh”
đọc lên không kêu tai, không sinh động. Nhưng lại không thể nghĩ ra được một
cái tên hay hơn trong khoảng
thời
gian ngắn, thế là
tạm
thời lấy cái tên
tiếng
Anh Eileen dịch
“bừa” sang tiếng Trung, điền vào thành “Ái Linh”. Khi ấy bà
nghĩ
rằng, sau này
sẽ
sửa lại cũng không muộn. Nhưng bà hoàn toàn không ngờ
rằng,
cái tên Trương Ái Linh này sẽ làm mưa làm gió ở
toàn bộ
Bến Thượng
Hải,
và
trong lịch
sử văn học Trung Quốc, cái tên ấy cũng khắc sâu một phong
cách văn chương thâm trầm mà
hoa lệ.
Có lẽ
là
thời
gian quá lâu, cái tên Trương Ái Linh này đã
trở
thành
một
kiểu
thói quen. Dù cho tự
bản thân cô luôn bất mãn,
thậm
chí cảm thấy cái tên
của
mình thô tục
tầm thường, nhưng cuối cùng
cô vẫn
bình
thản
đón nhận. Cô từng
nói: “Tôi nguyện giữ lại cái tên
tầm
thường của tôi, để lấy đó làm
lời
cảnh cáo
với
bản thân, tìm
cách loại
bỏ thói quen tỉa tót câu chữ của những người có văn
hóa cao, tìm thấy
cuộc sống thực tế trong những thứ tầm thường như củi, dầu,
www.vuilen.com
22
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
mắm,
muối, xà
phòng, nước
và
ánh mặt
trời”. Cuối cùng
vẫn
là Trương Ái Linh,
cho dù rơi xuống hồng trần, cũng phải ghi thấu cốt tủy.
Mùa thu năm 1931, Trương Ái Linh
nhập
học ở trường Nữ sinh St’s Maria.
Ngoài năng khiếu văn học bẩm sinh, thành
tích các môn của
cô đều vô cùng
xuất
sắc. Sau khi đi học, cô vẫn duy trì
học
đàn piano. Ngày tháng như khúc ca,
mang đến sự tao nhã,
cao quý cho những
người thấu hiểu cuộc sống,
tôn trọng
tình cảm.
Tháng năm sẽ tình
nguyện
lưu giữ giùm
họ
tuổi xuân ngắn ngủi, ánh
xuân trong khoảnh
khắc.
Khi Trương Ái Linh bắt đầu học được cách dùng
chữ
nghĩa để gửi gắm tâm
sự,
hiểu được cách điều chế một chén tình
cảm,
tự mời tự uống nó, thì
vận mệnh
lại
một lần nữa chuyển ngoặt. Sau này,
cô mới
hiểu, sự vui vẻ và
hạnh
phúc
trong gia đình
mấy
năm nay, kỳ thực đều chỉ là
bề
nổi. Người mẹ trước khi sang
châu Âu đã
không thể
nào
chấp
nhận nổi sự chìm đắm của cha cô, khi quay về,
bà lại
càng coi thường
sự
suy đồi của ông.
Trương Đình
Trọng
quá kém cỏi, sau khi bệnh nặng rồi xuất viện, ông không
hề
giữ lời hứa quyết tâm thay đổi làm
lại
cuộc đời mà ngược lại còn
không
kiêng dè chế
cần tẩu hút thuốc phiện, bắt đầu trở lại tình
trạng
như cũ. Nhưng vì
sợ vợ
bỏ nhà ra đi lần nữa, nên
nghĩ
ra kế không chịu đưa tiền sinh hoạt phí, để
vợ
mình
bù tiền
ra. Ông tính toán là, đợi Hoàng
Dật
Phạn tiêu
hết
tiền riêng,
bà
có muốn
cao chạy xa bay thì
cũng
không cất nổi cánh.
Cách làm đó của ông thực sự quá bỉ ổi. Trương Ái Linh cũng có ấn tượng
cực
kỳ sâu sắc đối với hành
vi này của
cha. Về sau trong rất nhiều bộ tiểu thuyết
của
cô xuất hiện tình
tiết
người đàn ông mưu tính lừa sạch tiền tài
của
người
phụ
nữ, ví dụ như Cái gông vàng, Mối tình
khuynh thành, Tiểu
Ngải...
Có thể
thấy,
đề tài
của
tiểu thuyết bắt nguồn từ cuộc sống, dù cho Trương Ái Linh có là
thiên tài, nhưng đằng sau thiên
tài cũng
cần những câu chuyện đời thực bổ sung.
Bối
cảnh gia thế của Trương Ái Linh chắc chắn đã
trở
thành
suối
nguồn của
sáng tác, khiến
văn chương của cô sau này
càng có hồn
cốt, càng
cảm
động lòng
người.
Cha mẹ
cô rốt cuộc cũng ly hôn. Trải qua một thời gian cãi
cọ
rất dài,
thậm
chí cô còn mong cha mẹ
sớm kết thúc cuộc hôn nhân bi kịch của họ. Tuy cha
mẹ
ly hôn không hề hỏi ý kiến của cô, nhưng trong lòng
cô lại
cực kỳ tán thành.
Bởi
cô hiểu gia đình
này cũng
không thể duy trì được nữa, thời gian càng
lâu,
thì sẽ
càng
thấy
đổ nát hơn.
Thoạt
đầu Trương Đình
Trọng
không đồng ý, nhưng ông đã
sai trước,
vì
ông
đã
coi lời
hứa là
cát bụi. Khi ông muốn
tiếp tục cứu vãn
hôn nhân một
lần nữa,
Hoàng Dật
Phạn chỉ nói đúng một câu: “Tim tôi đã
giống
một khúc gỗ rồi!”.
Nước chảy cuồn cuộn, dù
là ai cũng
không thể níu lại sóng tràn. Trương Đình
Trọng
đành
phải
ký tên
vào bản
cam kết ly hôn. Một nét
bút nhức
mắt, kết thúc
www.vuilen.com
23
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
cuộc
hôn nhân bi kịch kiểu Trung Quốc, hoàn
toàn phá tan một
gia đình,
và
cũng
buông mặc cho sự tự do của hai linh hồn. Dường như Trương Ái Linh luôn
thể
hiện ra rằng, cuộc ly hôn của cha mẹ chỉ là cơn gió nhẹ. Nhưng chúng ta đều
hiểu
rằng, sự đau buồn và
vết
thương trong tâm khảm cô là
khó tránh khỏi.
Cuộc
sống giống như một bộ tiểu thuyết lâm ly bi đát, tình
tiết
đan xen kết
chuỗi,
thiếu đi bất cứ chi tiết nào,
hoặc
là
sửa
chữa bất cứ chỗ nào, đều không
thể
đến được điểm cuối đã
sắp
đặt từ trước. Đã
là
định mệnh thì
cũng
không cần
lo được hay lo mất, cứ thuận theo tự nhiên
mà liếp
diễn. Đường đi có biết bao
ghềnh
thác, đều cần bản thân mình
lấp
đầy. Trốn tránh cũng vô dụng, trên
thế
gian này, không ai có thể
trưởng thành
thay bạn
cả.
Ghi chú:
(1)
Ngoại
Than: Tên
một
khu vực nằm trong trung tâm thành
phố
Thượng
Hải.
Cao Ngạc
(khoảng 1738
-
1815), người thời nhà Thanh. Trước năm 1791,
Hồng
lâu mộng có tên
là Thạch
đầu ký và
chỉ
có 80 chương. Cao Ngạc đã
viết
thêm 40 chương sau cho
Thạch
đầu ký và đổi tên
tác phẩm
này
là Hồng
lâu
mộng.
(2)
www.vuilen.com
24
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Phần
2
Quyển
Thứ Hai:
Nên Biết
Nổi Danh Nhân Lúc Còn
Sớm
Đám Mây Cô Độc
N
gẩng
đầu nhìn
lên vầng
mặt trời chói chang, tôi cảm thấy mình đang trần
trụi
đứng dưới vòm
trời,
bị phán xử giống như tất cả những kẻ vị thành
niên
lòng
đầy hoang mang, quá mất thời gian
vào việc
tự khen ngợi cũng như tự
khinh bỉ
bản thân.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Những
ngày
tháng hoa lê trắng
tựa tuyết, chim sớm hót véo von đã
không
còn. Dưới
bức tường bao thấp của tuổi ấu thơ, cây ngô đồng ấy đã
cao quá hiên
nhà. Dưới ánh nắng ban chiều, chú bướm hồng xinh đẹp lả lướt ấy, có phải cũng
đang già đi hay không? Còn
có cái
đêm đom đóm rực sáng, ai sẽ đến kể tiếp câu
chuyện
còn
chưa
kể đến hồi kết ấy? Tháng năm luôn nhân lúc người ta không
kịp
phòng
bị,
dần dần bò
lan trên hai vai bạn
và
tôi. Giấc
mộng vẫn chưa tỉnh về
thời
thơ ấu đó sẽ trao trả cho tháng năm, duy chỉ có tháng ngày theo ta như hình
như bóng, đến chết cũng không thay đổi.
Phải
tin rằng, sự an bài
của
thế sự thực ra rất công bằng, không có gì
là cố
ý.
Có lẽ,
cha mẹ ly dị đã
khiến
tâm hồn Trương Ái Linh vương một sự tiếc nuối
gương vỡ khó lành, nhưng vận mệnh lại tự đưa ra cho cô một lời giải thích
khác, cuộc
đời cần phải dùng
từng
ngày
từng
ngày để sửa chữa. Đi cùng
với
mẹ
cô còn có Trương
Mậu Uyên
-
người cô xưa nay vẫn luôn
bất
đồng chính kiến
với
cha của Trương Ái Linh, lại thêm đã
từng
cùng
mẹ
cô ra nước ngoài,
nên
hai người chung sống cực kỳ hòa
hợp.
Họ
sống trong một tòa
nhà lớn
kiểu Tây ở tô giới Pháp, mua một chiếc xe
hơi màu trắng, thuê
một
tài
xế
người Nga, một đầu bếp người Pháp, sống cuộc
sống
cực kỳ nho nhã
và thời
thượng. Cha cũng chuyển đến một căn nhà
trong
ngõ, tiếp
tục ngày
tháng ung dung tự
do theo cách mà
ông thích. Cha mẹ
cô thỏa
thuận,
Trương Ái Linh có thể thường xuyên đến thăm mẹ, thế nên, căn nhà của
bà
đã
trở
thành
bến
nghỉ ngơi mỗi khi cô cảm thấy mệt mỏi. Cô tin rằng, khi
lòng hoang mang mờ
mịt, bên
khung cửa
sổ của mẹ sẽ luôn có một ngọn đèn
thắp
sáng vì
cô.
www.vuilen.com
25
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Trong căn nhà của mẹ, lần đầu tiên Trương Ái Linh nhìn
thấy
bồn tắm bằng
gạch
men sứ và
bếp
gas.
Khi
ấy, cô rất vui, cảm thấy được an ủi, cảm thấy có
nơi gửi gắm. Nhưng chút ấm áp này
cũng
chỉ là
tạm
thời, mẹ cô lại sắp ra nước
ngoài, và lần
này
bà sẽ
đi Pháp học mỹ thuật. Giữa gia đình
và sự
tự do, Hoàng
Dật
Phạn đã
từng
chọn sự tự do. Khi cuộc hôn
nhân bi kịch
tan vỡ hoàn
toàn, bà
càng như được trút bỏ gánh nặng, về sau thiên
hạ
là
của
một mình
mình, giang
hồ
là
của
một mình
mình.
Khi đó, Trương Ái Linh đang sống ở trường, trước lúc đi, mẹ đã đến trường
thăm cô. Tình
cảnh
ly biệt lần này, đã
từng
được Trương Ái Linh miêu tả lại:
“Mẹ đến thăm tôi, tôi không có bất cứ biểu cảm luyến tiếc nào,
mẹ
hình
như
cũng
rất vui, sự tình
có thể
cứ trôi qua một cách trơn tru không để lại dấu vết
như thế, một chút phiền phức cũng không có, nhưng tôi biết mẹ đang nghĩ: ‘Thế
hệ
sau thật là
tàn nhẫn!’.
Đợi bà bước ra khỏi cổng, tôi đứng ở trong trường,
cách hàng thông cao to từ
rất xa nhìn
cánh cửa
sắt màu đỏ đó từ từ đóng lại, vẫn
là sự
lặng lẽ. Nhưng dần dần cảm thấy trong hoàn
cảnh
này
cần
phải rơi lệ, thế
là nước
mắt
tuôn trào, trong cơn gió rét lớn tiếng thổn thức, tự khóc cho mình
xem”.
Đây chính là Trương Ái Linh, mặc dầu cô của lúc ấy chẳng qua cũng chỉ
mười một, mười hai tuổi, nhưng đã
sớm
hiểu được phải kiên
nhẫn
và
thản
nhiên. Sự
thiếu vắng của người mẹ ảnh hưởng và
chuyển
biến tính tình
của
cô.
Tác phẩm
của cô luôn vô tình
bộc
lộ một sự lạnh lùng,
thiếu
tình
cảm
dịu dàng
và thương xót. Đó là bởi cô đã
giấu
những tình
cảm
mềm yếu vào nơi sâu kín
nhất
của trải tim, dùng
sự
vô tình để ngụy trang cho bản thân.
Cả
cuộc đời cô
đều lựa chọn thái độ trốn tránh, co mình đối với thế giới bên
ngoài, mà ngọn
nguồn
của nó chính là
nỗi
sợ bị tổn thương.
Trương Ái Linh biết rằng, bản thân cô xưa nay luôn là một đám mây cô độc,
dù bay về
phương nào thì đều phải dựa vào
sự lựa
chọn và
nắm
bắt của chính
mình. Mẹ
đi rồi, trong căn nhà
của
người cô vẫn còn
lưu
giữ hơi thở của mẹ.
Chiếc
bàn
bảy
miếng ghép
(1)
, màu sắc
nhẹ nhàng,
còn có rất
nhiều người đáng
mến
mà
cô không biết
đến rồi đi. Cô cho rằng, tất cả những thứ tốt nhất mà
cô
biết,
cho dù
là vật
chất hay tinh thần, đều được lưu giữ ở nơi đây. Tình
cảm
nồng
thắm giữa Trương Ái Linh và người cô cũng bắt đầu từ nơi này, hơn nữa
còn
được duy trì
một
cách sâu sắc suốt cả cuộc đời. Về mức độ nào đó, Trương
Ái Linh đã
tìm
được một
phần
của tình
mẹ
mà cô đã
bị
mất ở người cô của
mình. Cho nên, cô trân trọng.
Còn hết
thảy mọi thứ ở bên nhà người cha
-
ông Trương Đình
Trọng -
cô đều
coi thường. Trong Chuyện riêng
cô viết,
“Thuốc phiện, vị lão
tiên sinh dạy
em
trai tôi Hán Cao Tổ
luận,
tiểu
thuyết chương hồi, tất cả cứ sống một cách lười
nhác và âm thầm
như thế. Giống như người Ba Tư tôn sùng Hỏa giáo
(2)
, tôi
miễn
cưỡng chia thế giới thành
hai nửa,
ánh sáng và đêm tối, thiện và
ác, thần
www.vuilen.com
26
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
và quỷ.
Những thứ thuộc về bên
cha tôi chắc
chắn
là không tốt
đẹp gì...”. Có thể
thấy,
trong tâm hồn Trương Ái Linh luôn phải đè
nén sự
hỗn loạn, cuộc sống
mòn gỉ.
Nhưng nội tâm cô có lúc lại thích thú cảm giác này,
thích thú khói mù
của
thuốc phiện, thích thú ánh mặt trời như sương mù, còn
có những
tờ báo
khổ
nhỏ
chất lung tung trong phòng.
Cô biết
cha cô cô đơn, chỉ là
mỗi
khi cô đơn
ông mới
biểu lộ tình
cảm
dịu dàng.
Cho dù như thế, cũng không thể thay đổi được điều gì,
yêu vẫn
là
yêu, hận
vẫn
là
hận.
Trong trái tim bé nhỏ của cô bắt đầu có rất nhiều kế hoạch to lớn. Cô
khao khát sau khi tốt
nghiệp trung học sẽ được đến Anh học đại học. Cô muốn
mình nổi
tiếng hơn cả Lâm Ngữ Đường, muốn mặc những bộ y phục tân kỳ
nhất,
được du lịch khắp thế giới. Ở Thượng Hải, cô có nhà
của
riêng
mình, sống
một
cuộc sống
giản
đơn phóng khoáng. Giản đơn phóng khoáng chính là cá tính
của
Trương Ái Linh. Cô ghét kiểu quẩn quanh vướng mắc mãi
mà không dứt.
Cô thà tự
mình
cắt
đứt hết thảy nhung nhớ, dù
là máu thịt
nhạt nhòa,
cũng
không hề
tiếc nuối.
Nhưng thế sự bất ổn, biển người chìm
nổi,
đó đâu phải nơi mà bản thân có
thể
làm
chủ.
Cha cô lại sắp kết hôn, khi người cô nói cho Trương Ái Linh tin
này, cô đã
bật
khóc. Trước đây cô đã
từng
đọc rất nhiều tiểu thuyết nói về mẹ
kế,
nhưng không ngờ câu chuyện này
lại
vận vào
bản
thân
mình. Khi
đó, trong
lòng Trương
Ái Linh chỉ có cảm giác bức bách: “Cho dù
thế
nào
cũng
không
thể
để chuyện này
xảy
ra. Nếu người phụ nữ đó ở trước mặt, đang đứng tựa vào
lan can sắt,
tôi nhất định sẽ đẩy cô ta từ ban công xuống, một trăm lần đều làm
như
thế
cả trăm lần”. Đây chẳng qua chỉ là câu nói đùa của một đứa trẻ bướng
bỉnh,
mặc dù
cô có thể
chấp nhận chuyện này
hay không, thì việc
cha cô sắp tái
hôn vẫn
là
một
sự thực không thể xóa bỏ được.
Gia đình
này lại
một lần nữa phải di chuyển và thay đổi.
Lần
này,
họ
chuyển
đến căn nhà Tây năm xưa, cũng chính là nơi Trương Ái Linh chào đời. Trước
đó cô không hề có bất cứ ký ức nào
về
nó, khi đã
có
đủ năng lực suy nghĩ, đến
kiểm
tra ngắm nghía căn nhà
này, cô chỉ
cảm thấy căn nhà
cũ
đã
gánh chịu
quá
nhiều
dấu ấn của lịch sử, lặp lại quá nhiều câu chuyện gia tộc, đến bầu không
khí cũng
trở nên mơ hồ.
Cô nói, những
nơi có mặt trời khiến người ta buồn ngủ, những nơi đầy bóng
râm lại
có hơi lạnh của mộ cổ. Ở nơi đây, cô thường xuyên
không thể
phân biệt
được, lúc
nào tỉnh
táo, lúc nào mơ hồ. Nhưng có điều cô rất rõ,
cô không thích
căn nhà này, không thích gia đình
này, vì
ở đây không có một ai đáng để cho cô
yêu mến.
Người mẹ kế Tôn Dụng Phàn
cũng
hút thuốc phiện, cô ta và
tài nữ
đương
thời
Lục Tiểu Mạn là
bạn
thân,
vì cả
hai đều nghiện thuốc, cho nên được gọi là
một
cặp “Phù
dung tiên tử”.
Khi ấy, Lục Tiểu Mạn và
Từ
Chí Ma đang sống ở
www.vuilen.com
27
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
thôn Tứ
Minh, thường xuyên
mở
tiệc mời Tôn Dụng Phàn,
vì thế,
Trương Ái
Linh cũng
từng có lần may mắn được tham dự, nhưng trong văn chương của cô
về
sau này
không hề
nhắc đến Lục Tiểu Mạn. Có lẽ, cô đã
chuyển
sự căm ghét
đối với mẹ kế sang Lục Tiểu Mạn. Ở thời Dân Quốc, Lục Tiểu Mạn là
một
cô
gái giống
như hoa anh túc, một yêu
tinh thập
toàn
thập
mỹ. Không biết bao
nhiêu người uống chén
thuốc
độc phong tình
thơm
ngát đó xong, đứt ruột mà
chết,
không hề hối hận.
Kỳ
thực, mẹ kế đối xử với Trương Ái Linh cũng không tệ, càng không đến
nỗi
gọi là
cay nghiệt.
Trước khi được gả đến Trương phủ, cô ta nghe nói vóc
dáng của
mình
và Trương
Ái Linh
cũng
tương đương, nên đã
mang hai hòm
quần
áo mà
chất
liệu đều là
loại
thượng hạng của mình đến cho Trương Ái Linh
mặc.
Nhưng Trương Ái Linh lại cho rằng hành động đó là
bố
thí, là
làm nhục
cô, cô vẫn
không chịu tha thứ. Trong Đối chiếu ký cô từng viết: “Có một thời kỳ
sống
dưới ách thống trị của mẹ kế, bị ép mặc quần áo thừa của cô ta. Vĩnh viễn
không thể
quên được chiếc sườn xám bằng gấm mỏng màu
hồng
đậm, cái màu
thịt
bò
chết,
mặc hay không mặc vào người, đều thấy toàn thân như tê cóng;
mùa đông đã
qua, mà vẫn
còn
những
vết sẹo của chứng tê
buốt -
đó chính là sự
căm ghét và tủi nhục”.
Ngôn ngữ
sắc bén nhường này,
chính là không buông tha. Ngẫm
ra trên văn
đàn, ngoài Trương Ái Linh ra, mấy người có được bút lực như vậy, mấy người
có thể
miêu
tả
một chiếc
áo cũ
lâm ly tinh tế đến thế. Đó là
vì cô quá kiêu hãnh,
quá tự
tôn. Về sau, Trương Ái Linh dùng ngòi
bút tài hoa kỳ
diệu của mình,
nhiều
lần phê
phán hình tượng
của mẹ kế Tôn Dụng Phàn.
Kỳ
thực Tôn Dụng
Phàn cũng
xuất thân từ danh gia vọng tộc hiển hách,
chỉ
là sau này gia đạo sa
sút, mà Trương Đình
Trọng
lại được thừa kế sản nghiệp lớn của tổ tiên,
nên Tôn
Dụng
Phàn
bị
người nhà
mai mối
gả đến Trương gia.
Cả
đời Tôn Dụng Phàn ngoài “ả phù dung” làm tri kỷ ra, thì
chưa
hề phạm
bất
cứ lỗi lầm nào.
Nếu
như
không phải
chịu ảnh hưởng của gia cảnh, không bị
nghiện
thuốc phiện, cô ta cũng không cần làm
vợ
kế của Trương Đình
Trọng,
càng không cần
làm
mẹ
kế của hai đứa trẻ. Nhưng sự căm ghét của Trương Ái
Linh với
cô ta là điều đương nhiên. Trên thế gian này,
có lẽ
không có đứa trẻ
nào có thể
khoan dung đến độ thích mẹ kế của mình
một
cách thực lòng.
Cô
không thích về
nhà,
vì không muốn
nhìn
thấy
cảnh tượng trụy lạc cha và
mẹ
kế
cùng nằm
trên
sập,
hút thuốc phiện nhả khói mù
mịt.
Trong mắt Trương Ái
Linh, Tôn Dụng Phàn quá ti tiện,
quá hèn
hạ,
chỉ biết chìm đắm trong hoan lạc,
mặc
kệ ngày tháng trôi qua như thoi đưa.
Điều khiến Trương Ái Linh cảm thấy đau khổ nhất là,
ngày ngày cha và mẹ
kế
sống một cuộc sống xa xỉ và
buông thả
như thế, nhưng lại không cho cô tiền
nộp
học phí học đàn piano. Trương Ái Linh còn
nhớ,
mỗi lần xin cha tiền học
phí, đều gặp phải sự trì
hoãn thoái thác của
ông: “Tôi đứng trước cửa hiệu thuốc
www.vuilen.com
28
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
phiện,
rất lâu, rất lâu, mà
vẫn
không được trả lời”. Đối với một bé gái cực kỳ
giàu lòng tự
tôn mà nói, đây chắc chắn là
một
sự tổn thương không thể nào
tha
thứ
được. Trên
thế
gian không có nơi nào có thể tìm được những thứ quý giá
nữa,
điều cô có thể làm
là khiến
cho bản thân mình
càng sạch
sẽ hơn, thoải mái
hơn.
Tháng ngày như thêu, tuế nguyệt kết kén.
Những
thứ đã
cho rằng
tốt đẹp
trong ký
ức, đến nay lại hoàn toàn ngược lại. Dù cho như thế, ngày tháng như
mây vẫn
phải trôi qua một cách cố chấp, dẫu đi đến nơi sơn cùng thủy tận, cũng
sẽ
có một ngả rẽ để bạn bước ra. Chỉ là
vầng
trăng sáng treo ngoài
cửa
sổ đó,
khi tỉnh
mình
ta biết,
khi say ai người hiểu đây?
Ghi chú:
Bàn bảy
miếng ghép, hay các dụng cụ bằng bảy miếng ghép màu
là một
là
một
loại đồ chơi phát triển trí lực được lưu truyền và
sử
dụng rộng rãi
trong dân
tộc
Hán.
Hỏa
giáo (Zoroastrianism)
còn
được gọi là
Bái hỏa
giáo, Hỏa yêu
giáo
hoặc
Đạo Zarathushtra là
một
tôn giáo cổ của Ba Tư do nhà tiên tri Zarathushtra
sáng lập
cách đây hơn 1000 năm trước Công Nguyên
và là một
trong những tôn
giáo lâu đời nhất của nhân loại, với bộ kinh chính
thức
là
kinh Avesta (Cổ
kinh
Ba Tư).
(2)
(1)
Vườn Trường Xanh Xanh
T
ôi không nỡ
nhìn
anh vui vẻ,
điều ấy càng
khiến
tôi buồn lòng
hơn!
Tạm
biệt!
Nhân sinh hợp tan, vốn là
bình thường,
dù
thế
nào,
chúng tôi vẫn
sẽ có một
ngày chia tay đầy nước mắt!
(Trương Ái Linh
ngữ
lục)
Tháng ngày im lìm, khi bạn
tựa cửa nghe mưa rơi, ngồi trên
lầu
gác ngắm
mây bay, thì năm
tháng đã
trôi qua thật
xa. Con người đi giữa thế gian, đều phải
đeo những chiếc mặt nạ khác nhau. Không phải vì
giả
tạo, mà
là rất
nhiều lúc
cần
phải trốn tránh
tự
nhiên,
thuận
theo hoàn
cảnh.
Nếu bạn không thể thay đổi
cuộc
sống, thì
phải
vì
cuộc
sống mà đổi thay chính mình.
Khi còn rất
nhỏ, Trương Ái Linh đã
hiểu
được đạo lý này.
Cha tái hôn, khiến
cô dẫu
chán ghét nhưng vẫn phải quay về căn nhà âm dương hỗn độn đó. Nhìn
em trai chịu
sự ngược đãi,
nhưng
lại không biết trốn tránh ở đâu, cô thấy đau
lòng cực
độ. Đối mặt với sự châm chọc cạnh khóe của mẹ kế, cô cũng bó tay hết
cách, chỉ
cảm thấy nhục nhã
muôn phần.
Nhìn
gương
mặt khóc lóc của mình
trong gương, cô
từng
nghiến răng thề: “Sẽ có một ngày
ta phải
báo thù”.
www.vuilen.com
29
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Sau này, Trương Ái Linh từng nói, những năm trung học cô sống không hề
vui vẻ,
nội tâm bị đè nén, đối diện với những người những việc mà
mình không
thể
làm
gì
được, cô luôn giữ im lặng. Chỉ khi đến nhà người cô hoặc là
khi
ở
trường, ngày
tháng của
cô mới được coi là
tinh khiết
giản đơn như nước, sáng tỏ
thấu
triệt như tranh.
Những
năm trung học của Trương Ái Linh không phải chỉ toàn mưa thảm
gió sầu.
Cô cũng từng có rất nhiều niềm vui đơn thuần của một nữ sinh, từng
trải
qua những ngày
rực
rỡ nắm tay nhau giữa mùa xuân. Tính cô hướng nội, tư
chất
thẩm mỹ trời cho đều vượt trội so với đám bạn bè
cùng trang lứa,
hơn nữa
cô thường không quan tâm để ý đến những chuyện vụn vặt trong cuộc sống.
Nhưng cô cũng thường cùng
các chị
em họ dạo phố, xem phim, dẫn em trai đi
mua đồ ăn vặt.
Khi gặp
người lạ, đa phần cô đều im lặng. Chỉ có khi đi cùng
chị
em họ và
những
người bạn học thân thiết, cô mới thể hiện là người vô cùng
vui vẻ.
Đặc
biệt
khi nhắc đến những bộ tiểu thuyết, bộ phim và
những
vở kịch mà
cô thích,
gương mặt cô hớn hở, bàn
tán thao thao bất
tuyệt. Khi ấy, bạn sẽ hoàn
toàn quên
mất
rằng, cô là
một
cô gái tính tình
lạnh
lùng,
trong lòng
ẩn chứa vết thương sâu
kín.
Mỗi
người đều có nhiều tính cách, tùy
những
hoàn
cảnh
khác nhau mà
thể
hiện
những cái tôi khác nhau, hoặc vui vẻ, hoặc lạnh lùng;
hoặc
đơn giản, hoặc
già dặn.
Có lẽ chỉ khi phải đối diện với tâm hồn mình,
con người
mới có thể gỡ
chiếc
mặt nạ đang đeo đi, nhìn
thấy
cái tôi chân thực nhất của chính
mình. Bởi
dẫu
có ở bên
cạnh
người mình
yêu quý, cũng
khó tránh khỏi cảm giác xa lạ và
quạnh
quẽ.
Khi học
trung học, Trương Ái Linh đã
say mê sáng tác và nhân lúc mọi
người không chuẩn bị, đã
một
mình
âm thầm
cực khổ sáng tác. Do quá ham đọc
sách, nên khi học
trung học, cô đã
bị
cận thị, phải đeo kính. Dáng người cô cao,
lại
gầy, tuy mặc bộ đồ đơn giản nhưng vẫn không che giấu được khí chất văn
nhã của
người đọc sách. Có thể cô không đủ xinh đẹp, nhưng xưa nay cô luôn
mang đến một cảm giác phi phàm,
xuất chúng cho những
người tiếp xúc với
mình. Có người
nói, một tài
nữ
như cô, chỉ cần có duyên đi lướt qua, là
buộc
phải
ngoái lại nhìn.
Năm Trương Ái Linh mười hai tuổi, cô đã được đăng truyện ngắn đầu tiên
Cô gái bất
hạnh trên
tập
san Phượng Tảo của trường
nữ
sinh St’s Maria. Tuy chỉ
vỏn
vẹn một nghìn
bốn
trăm chữ, tình
tiết
cũng đơn giản non nớt, nhưng đối với
một
nữ sinh tuổi đời mới mười hai mà
nói, chắc
chắn đây là
một
chuyện kinh
ngạc
và
tuyệt
vời; đối với sự nghiệp sáng tác của cô thì đây cũng là
một
khởi
đầu tốt đẹp và phi thường. Cô gái bất hạnh kể về bi kịch của một cô gái xinh
đẹp thuần khiết bị hủy hoại, đối mặt với vận mệnh, nữ nhân vật chính chỉ có thể
bỏ
trốn, sống phiêu
bạt
suốt quãng đời còn
lại
của mình.
www.vuilen.com
30
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
“Tôi
không nỡ
nhìn
thấy
anh vui vẻ, điều ấy càng
khiến
tôi buồn lòng
hơn
nữa!
Tạm biệt! Nhân sinh hợp tan, vốn là
bình thường,
dù
thế
nào,
chúng tôi
vẫn
sẽ có một ngày chia tay đầy nước mắt!”. Trương Ái Linh khi ấy, đã
sớm
quen với
sự ly hợp của đời người. Hơn nữa đối diện với sự biệt ly, cô còn
học
được cách lạnh lùng trước mặt người khác, quay người rồi mới rơi nước mắt.
Cô biết,
chặng đường nhân sinh đầy gian truân, đa phần chỉ có mình
ta
độc hành
mà thôi.
Năm thứ hai, Trương Ái Linh lại tiếp tục đăng bài
tản
văn đầu tiên
Chạng
vạng
trên
tập
san Phượng Tảo. Bài
tản
văn này
thể
hiện những suy nghĩ không
hợp
với lứa tuổi của cô. Trong sắc xuân rực rỡ mà
mắt
nhìn
không xuể
đó, cô lại
than thở
tuổi xuân đời người ngắn ngủi trôi mau, không được như những cánh
bướm sớm sinh tối chết khiến người ta ngưỡng mộ biết mấy. Trong những năm
tháng thanh xuân đẹp như hoa ấy, đáng lẽ cái cô nên
nhìn là non xanh nước
biếc
mơn mởn. Nhưng lòng
cô lại
hướng đến những tâm sự đầy trắc trở, cảm thán
cho mây khói đời người, cho mỹ nhân buổi xế chiều. Có lẽ, đây chính là điểm
vượt trội của Trương Ái Linh, khiến chúng ta nhìn
thấy
một cô gái, đứng trong
buổi
hoàng
hôn tuyệt
đẹp ngắm nhìn
thời
gian trôi qua như nước chảy, chầm
chậm
đi xa dần, xa dần.
Trương Ái Linh yêu những năm tháng ở trường học, cô thông minh bẩm
sinh,
thành tích các môn đều đứng đầu. Và điều quan trọng nhất là ở trường học,
cô có thể
tự do sáng tác. Nghe những lời khen ngợi của giáo viên,
nhìn ánh mắt
ngưỡng mộ của bạn bè,
tự
đáy lòng
cô nảy
sinh sự an ủi và
niềm
tự hào
mà
người bình
thường
đều có. Tình
yêu sâu
đậm với văn chương ấy, trong rất nhiều
đêm tối trăng sáng sao thưa, càng trở nên
sục
sôi hơn nữa.
Trương Ái Linh thích học những tiết quốc văn (ngữ văn), vừa hay trường
học
lại mới có một thầy Uông tài
hoa, có kiến
thức sâu rộng và
cực
kỳ chú
trọng
môn quốc
văn mới chuyển đến. Lúc đầu, thầy Uông chú ý đến Trương Ái Linh
là vì một
bài
tập
làm văn có tựa đề Ngắm mây với lối hành văn trôi chảy và
từ
ngữ
hoa lệ của cô. Sau đó, thầy Uông chủ động quan tâm đến cô ngày
một
nhiều
lên. Khi
ấy Trương Ái
Linh cao ráo, nên ngồi
ở góc trong của bàn
cuối
lớp với
khuôn mặt
không biểu cảm và cách ăn mặc tùy
ý. Cô không xinh
đẹp, nhưng ở
cô lại
toát lên
một
khí chất đặc biệt khiến người ta phải nhiều lần ngoái nhìn.
Trương Ái Linh yêu thích văn chương, tài tình
xuất
chúng, ngoài
viết
bài
cho
tập
san của trường ra, cô không tham gia bất cứ hội thơ hay nhóm nhạc nào. Ấn
tượng mà
nữ
sinh đặc biệt này để lại cho thầy giáo và
bạn
học là
vừa
cao ngạo
lại
vừa nhạt nhòa.
Cô không chạy
theo thói tục, cho nên
giữa
dòng
người,
thật
khó nắm
bắt được bóng dáng của cô. Thế nhưng, cái tên Trương Ái Linh vẫn
hiện
hữu ở bất kỳ nơi đâu.
Về
sau, trên
tập
san Quốc hưng của trường, Trương Ái Linh đăng những
truyện
ngắn như Trâu, Bá vương biệt Cơ, Ba nguyên tắc đọc sách báo cáo và
www.vuilen.com
31
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Nhược Hinh Bình,
trên tập
san Phượng Tảo cho đăng Bàn
về
tương lai của
truyện
tranh. Trong đó, Bá vương biệt Cơ được đông đảo giáo viên
và học
sinh
quan tâm và yêu thích. Thầy
Uông cực kỳ tán thưởng bài văn này: “So với Cái
chết
của Sở Bá vương
(1)
của
Quách Mạt Nhược, đơn giản có thể nói chỉ có hơn
chứ
không có kém, nếu cứ tiếp tục cố gắng, tiền đồ tương lai thật không thể
đánh giá hết được!”.
Nàng Ngu Cơ trong truyện ngắn này,
không phải
chết khi Hạng Vũ thất bại
vì
đường cùng
quẫn
bách không lối thoát, mà
là chết
khi hưng thịnh nhất, dẫn
đến quá trình
suy tàn
đó. Người con gái tên
gọi
Ngu Cơ dự báo trước được kết
cục,
nhân khi tất cả còn
chưa
đến điểm tận cùng, đã
quyết
liệt hủy diệt chính
mình. Câu nói sau cùng của
nàng là: “Ta thích kết cục đó”. Trương Ái
Linh của
năm ấy, mới mười bảy tuổi. Một thiếu nữ mười bảy tuổi, lại có thể nhìn
thấu
đời
người như thế.
Mấy
năm học trong trường nữ sinh St’s Maria, hoạt động mà Trương Ái
Linh thực
sự say mê
là nghiên cứu
Hồng lâu mộng. Thậm chí cô còn
dành thời
gian ngoài giờ
học, để viết một bộ tiểu thuyết chương hồi tên
là Hồng
lâu mộng
hiện
đại, gồm hai tập thượng và
hạ.
Khi ấy, cô đã
biết
hiện đại hóa các nhân vật
cổ
điển, lối viết của cô rất đặc sắc mới mẻ, lại nghiêm
khắc
phê
phán thế
thái
nhân tình. Cha cô
đọc xong,
cũng
tán dương không ngớt. Cứ cách khoảng dăm
ba năm, Trương Ái Linh lại đọc lại Hồng lâu mộng một lần. Cô từng than rằng:
“Ấn tượng mỗi lần đều khác nhau. Hiện tại đọc lại chỉ thấy những phiền não
nảy
sinh giữa con người với con người. Khả năng thưởng
thức
của con người là
có hạn,
nhưng Hồng lâu mộng mãi
mãi là tác phẩm
‘đòi
một
được mười’
(2)
”.
Thời
trung học đã đi đến hồi kết lúc nào không hay. Dường như có một giấc
mơ đầy xúc động lưu giữ trong buổi sớm mùa xuân nào đó, còn
chưa
từng thức
tỉnh.
Còn
có một
thiếu niên
dịu
dàng, đứng dưới ngọn đèn đường bên
ngoài
trường học, chưa từng nắm tay, đã
bỏ
lỡ nhau. Những tháng ngày thanh xuân đã
từng
muốn lướt qua ấy rạng rỡ chói lòa
như
pháo hoa, tan thành tro bụi, không
để dấu vết.
Đối với Trương Ái Linh, quãng
thời
gian học trung học này
hẳn
là
khó quên.
Nhiều
năm về sau, cô vẫn sẽ nhớ đến rừng mai trong trường, những con đường
nhỏ
giao nhau chằng chịt và
gác chuông cổ
kính. Trong mái trường ấy, cô đã
viết
nên
những
áng văn vừa tươi mới lại vừa non nớt đó, cô đã
quên
đi rất nhiều
điều không vui ở nhà. Đó cũng là nơi đã
tác thành cho giấc
mộng văn chương
khiến
cô kiêu
hãnh một
đời.
Trước lúc ra đi, Trương Ái Linh đã
tự
tay vẽ truyện tranh tặng cho lễ tốt
nghiệp
của các bạn nữ trên
tập
san của nhà trường. Mỗi người đều được cô tặng
cho những
vai diễn khác nhau, trông rất sinh động có thần, thú vị và đa dạng.
Cô tự
vẽ mình
thành một
bà
thầy
bói tay cầm một quả cầu thủy tinh, chỉ là
không biết,
cô có thể bói cho vận mệnh của ai.
www.vuilen.com
32
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Bao năm trôi qua, chúng ta còn
có thể
nhìn
thấy
bức ảnh cũ của nữ sinh
trường St’s Maria. Những nữ sinh tóc cắt ngắn, mặc sườn xám nhạt màu,
thuần
khiết
biết bao, thánh thiện biết bao. Dẫu cho đó chỉ là
bức
ảnh đen trắng, hơn
nữa
còn
nhòe nhoẹt
không rõ.
Nhưng
dòng
sông thiếu
niên ấy trong
trẻo
đến
mức
có thể nhìn
xuyên
đáy. Ký ức của những ngày xưa trầm tĩnh, an nhiên dưới
đáy nước sâu. Nhìn
mãi nhìn mãi, khiến
người ta phải xúc động mà rơi lệ. Đó là
vì chúng ta
đều đã
từng
xinh đẹp, chỉ là
không còn trẻ
trung nữa mà
thôi.
Tạm
biệt, mái trường thuần khiết như sương sớm. Tạm biệt, tháng ngày
làm
bạn
với tuổi thanh xuân. Phải tin rằng, ở bến bờ của năm tháng, sẽ có một con
thuyền
vượt sông, chở chúng ta đến một phương xa nào đó. Đóng cánh cửa quá
khứ
lại trong ngõ
nhỏ
mà tháng năm vẫn còn
lưu luyến,
dường như luôn có một
giọng
nói đang hỏi: Có hay chăng một loại thanh xuân, mang tên
trở
lại?
Ghi chú:
(1)
Viết
đúng phải là
Sở
Bá Vương tự sát.
“Đòi
một
được mười”: Một thành
ngữ
của Trung Quốc, có nghĩa là
bạn
yêu cầu
một phần, nhưng đối phương lại đưa cho bạn mười phần. Đây là
lời
khen ngợi
tột bật đối với tác phẩm.
(2)
Tái Sinh Sau Tai Nạn
T
ất cả những gì
liên quan
đến việc cho
và nhận
niềm vui, đều không cần
tính toán chi li nữa.
Tính toán làm
gì?
Đau khổ thì
dài
đằng đẵng, đời người thì
ngắn ngủi
vô cùng.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Thời
gian xanh ngắt, đó là
vì chúng ta
đều đang già đi. Đến nay nhìn
lại,
Bến
Thượng Hải vận những chiếc áo gấm hoa lệ, cao quý mà
yểu
điệu, tuyệt thế mà
đơn độc. Thành
phố
này,
vào những
năm ba mươi của thế kỷ trước, đã
từng
trải
qua khói lửa
liên
miên thời
loạn thế, dấy lên
vô số
sóng gió giang hồ. Chỉ là
biển
biếc hóa nương dâu, tất cả của tất cả đều bị khóa kín trong tòa
thành. Quá
khứ
đó, đã
sớm
tĩnh mịch an bình
từ
lâu.
Cơn gió Dân Quốc thổi lướt qua mọi ngóc
ngách của
Bến Thượng Hải. Mà
con người của thời đại đó, luôn mải miết đi tìm
chốn
về của nhân sinh trong cơn
hoảng loạn.
Sau này, trong văn chương của Trương Ái Linh, chúng ta luôn đọc
được một từ “loạn thế”. Nhìn
lại
hoàn
cảnh
nơi cả đời cô sinh sống, những
câu
chuyện
cô trải qua, quả sự là
hỗn
loạn liên
miên. Có thể
tầm nhìn
của
tôi thiển
www.vuilen.com
33
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
cận,
nên
luôn cảm
thấy thế sự mênh mông như gió mây, cho dù trong thời thái
bình thịnh
trị, cũng không thể trốn tránh được cuộc đời máu lệ đan xen.
Mẹ
của Trương Ái Linh đã
về
Trung Quốc giữa thời loạn lạc, người phụ nữ
tân tiến
mấy lần ra nước ngoài này, đã
sớm
quen với rối ren, không sợ gió
sương. Đối mặt với sự kiện mẹ về nước, bề ngoài tưởng chừng Trương Ái Linh
không để tâm, nhưng kỳ thực trong lòng
cô lại
đang dâng
trào một
niềm vui vô
tận.
Bởi Trương Ái Linh lúc này đã
là một
thiếu nữ đương tuổi xuân thì
xinh
đẹp, khí chất Âu Mỹ lãng
mạn
mê
hoặc
lòng
người
toát ra từ trên người mẹ cô,
khiến
cô say đắm ngất ngây. Những phong cảnh tuyệt diễm, những câu chuyện
truyền kỳ
của nước ngoài
mà mẹ
kể, khiến cô hết lòng
ngưỡng
mộ và
say mê.
Khi
ấy, Trương Ái Linh chán ghét bầu không khí trong gia đình,
không thể
kìm
được mong ước muốn ra nước ngoài.
Mẹ
trở về, Trương Ái Linh càng không muốn quay về căn nhà
của
cha, cô
thường xuyên ở lì ở nhà
mẹ
từ sáng đến tối, đến khi trăng nhú lên
mới
lưu luyến
không nỡ
quay về. Nhiều lần như thế, cha cô rất phật ý, ông cảm thấy đứa con
gái mà mình nuôi nấng,
dạy dỗ bao năm nay, đã để hết tâm trí ở nhà bên đó.
Đặc biệt, khi Trương Ái Linh đề
xuất
muốn đi du học ở nước ngoài, Trương
Đình
Trọng
liền nổi giận, nghĩ con gái đã
bị
mẹ ruột xúi giục. Mẹ kế được thể
mắng
nhiếc: “Mẹ mày đã
ly hôn còn muốn
can thiệp vào
việc
nhà
này. Nếu
đã
không thể
từ bỏ được nơi này, thì
sao không quay về?
Tiếc là đã
muộn
một
bước, quay về cũng chỉ đành
làm vợ
lẽ thôi!”.
Sự
sỉ nhục như thế, khiến nỗi căm hận của Trương Ái Linh đối với mẹ kế
ngày càng tăng. Trước sau gì
Trương
Đình
Trọng
vẫn là
một
người bảo thủ,
Hoàng Dật
Phạn và Trương Mậu Uyên ra nước ngoài
khiến
ông
lĩnh
hội một
cách sâu sắc
rằng, một người phụ nữ chỉ cần bước vào con đường của thời đại
mới,
là
không thể
tìm
lại
được vẻ đẹp trang nhã
truyền
thống của phụ nữ
phương Đông nữa. Và
quan trọng
hơn nữa là, trong nhà đã
phải
chi một khoản
tiền
khổng lồ cho hai người hút thuốc phiện, đến tiền học đàn
piano của
Trương
Ái Linh ông còn tiếc
không cho, thì
làm sao có thể
tình
nguyện
bỏ tiền cho cô đi
du học?
Chiến
tranh Tùng
Hộ
(13/8/1937
- 26/11/1937) bất
ngờ nổ ra, toàn
bộ
Bến
Thượng Hải chìm
trong hỗn
loạn với
khói lửa
và
thuốc
súng. Có người bỏ nhà
bỏ
cửa để chạy trốn, có người ngồi chờ chết, mặc sức hưởng lạc. Trong đêm
nghe tiếng
pháo súng, không thể nào
yên giấc.
Trương Ái Linh xin cha cho đến
ở nhà người cô mấy ngày, Trương Đình
Trọng
biết con gái đến nhà
cô có nghĩa
là đến nhà
mẹ,
trong lòng
tuy không vui, nhưng
cũng không nỡ từ chối, đành
đồng ý.
Đến nhà
mẹ,
giống như chim mỏi về tổ, mặc bên
ngoài loạn
thế rối ren,
nhưng trong lòng
cô lại
trong sạch như lưu ly, không bị phiền nhiễu. Nhưng thời
gian thúc giục
con người, chớp mắt thôi đã
hai tuần
trôi qua. Khi cô hoàn
toàn
www.vuilen.com
34
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
không tình nguyện
quay về nhà cha, đã
nhìn thấy
mẹ kế mặt mày
sầm
sì
ngồi
trong phòng khách, căn
vặn cô: “Tại sao mày đi mà không nói trước với ta một
tiếng?”.
Trương Ái Linh không biết làm
thế
nào,
chỉ
lạnh nhạt trả lời: “Con đã
nói với
cha rồi”. Mẹ kế giận dữ quát: “À,
nói với
cha rồi! Trong mắt mày
còn có
ta không?”.
Lời
vừa thốt ra, một cái tát giáng xuống khiến cho Trương Ái Linh nảy đom
đóm mắt. Trương Ái Linh cảm thấy nhục nhã
bội
phần, vốn muốn đánh trả,
nhưng bị bà
vú già trong phủ
ngăn lại. Lúc ấy, mẹ kế giả vờ chạy lên
lầu,
hét
lớn:
“Nó đánh tôi! Nó đánh tôi”, rồi cha Trương Ái Linh không thèm hỏi rõ
ngọn
nguồn, đã đánh đập cô một trận.
“Trong khoảnh khắc đó, tất cả đều trở nên
vô cùng rõ ràng, tiếp
đó trong
phòng
ăn tối tăm bên
ngoài cửa
chớp, thức ăn đã được bày
lên bàn, chiếc
ang cá
vàng trống
rỗng, trên
chiếc
ang bằng sứ trắng vẽ những sợi rong màu đỏ cam.
Cha tôi giậm
giậm chiếc dép lê,
chạy
bình
bịch
xuống lầu, tóm lấy tôi,
chân tay
vung lên loạn
xạ, quát lớn: ‘Mày
còn
đánh người! Mày đánh cô ấy thì
tao
đánh
mày! Hôm nay tao phải
đánh chết mày!’. Tôi cảm thấy đầu tôi hết chúi về bên
này lại
chúi sang bên
kia, hết
lần này đến lần khác, tai tôi ù đi. Tôi ngồi trên
mặt
đất, nằm sóng soài trên đất, ông vẫn túm lấy tóc tôi mà đá liên tục. Cuối cùng
bị
mọi
người giằng ra...”.
Đây là đoạn Trương Ái Linh miêu tả tình
cảnh
lúc bấy giờ trong Chuyện
riêng. Sở
dĩ cô tả lại không tiếc lời như thế, là
vì
đây là lần đầu tiên
trong cuộc
đời
cô phải
gánh chịu một nỗi nhục nhã
lớn
đến vậy. Cơn mưa đòn
của
cha đã
phá tan chút lưu luyến cuối cùng
của
cô đối với gia đình
này một
cách triệt để.
Chút tình thân vốn
đã
mỏng
manh, đến giờ phút này đã
hoàn toàn biến
mất. Sau
đó, Trương Ái Linh càng che
giấu
thật kỹ những tình
cảm
trong nội tâm của
mình, cô không dám yêu thương
dễ dàng.
Bởi
vì
cô biết,
cần phải lạnh lùng đối
chọi
với thế giới hoang mang này,
thậm
chí đến hận cũng cần dũng cảm, cần
sức
lực.
Nhìn những
vết thương chồng chất của mình
trong
gương, Trương Ái Linh
muốn
khóc mà không có nước mắt. Ngày hôm sau, Trương Mậu Uyên
nghe tin
đến khuyên
can. Mẹ
kế vừa nhìn
thấy
người cô đã
cười
nhạt: “Đến để bắt thuốc
phiện
hả?”, không đợi người cô mở miệng, cha cô đã
nhảy
từ trên
sập
hút thuốc
xuống,
lấy tẩu thuốc phang thẳng vào đầu em gái, khiến người cô cũng bị
thương, phải nhập viện. Trương Mậu Uyên
muốn
đến báo phòng
Tuần
bổ,
nhưng lại cảm thấy chuyện này
là chuyện
xấu hổ của gia đình,
thực
sự quả mất
mặt
nên
mới
thôi không đi nữa.
Khi
ấy, Trương Đình
Trọng
giống như một con dã
thú bị
thương lên cơn
giận
dữ, đánh mất lý trí. Ông đem tất cả những nỗi uất ức bao năm nay, sự sa
ngã của
bao năm nay, và
tất
cả những đau buồn, trút hết lên người Trương Ái
www.vuilen.com
35
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Linh. Có lẽ
khi sự việc qua đi, ông
mới
nhanh chóng tỉnh ngộ, nhưng hối hận
không kịp.
Còn
Trương
Ái Linh nhiều năm về sau nhìn
lại
sự kiện này,
sẽ
cảm
thấy
kỳ thực cha mình
vừa
đáng thương lại vừa đáng trách biết bao. Sự thay đổi
của
một triều đại, đã
khiến
linh hồn của biết bao người đổi
thay theo, khiến
họ
nhìn mà không hiểu
bản thân xa lạ của mình.
Cha cô phao tin rằng
muốn dùng
súng bắn
chết cô. Trương Ái Linh bị giam
trong một
căn phòng
trống.
Đây là nơi cô đã
chào
đời, căn nhà
gánh cả
trăm
năm sương gió này, đến nay lại trở nên
hoang lạnh
như thế, chẳng còn
tình
người như thế. Ánh trăng màu
xanh tối
chiếu trên
ván sàn, âm thầm
ẩn chứa
những
ý đồ giết người. Trương Ái Linh biết cha không thể giết cô, nhưng cô lo
rằng,
cứ bị giam như thế vài năm, đến khi được ra ngoài,
cô sẽ
chẳng còn
là cô
nữa.
Ngồi tựa vào
hàng lan can tre, bầu
trời xanh thăm thẳm, khói súng vẫn như
xưa, trong lòng
cô mong
đợi sẽ có một phát đạn rơi vào giữa nhà
cô, dù cho
phải
cùng
chết
với bọn họ cô cũng cam lòng.
Hoa bạch
ngọc lan bên
ngoài cửa
sổ đã
nở
những đóa hoa
to trắng
muốt.
Trương Ái Linh nói, nó giống như một chiếc khăn tay bị nhuốm bẩn, lại giống
như một tờ giấy hỏng bị vứt bỏ, bị lãng
quên nơi
đó. Xưa nay cô chưa từng gặp
một
loài
hoa nào lẳng
lơ mà xúi quẩy đến thế. Có thể thấy, tâm trạng của một
người quan
trọng
đến nhường nào,
cảnh
tượng đẹp lúc ấy đối với Trương Ái
Linh cũng
thành
vô nghĩa
mà
thôi.
Trương Ái Linh bị ốm, trận ốm này kéo dài đến nửa năm. Khi mơ màng nằm
trên giường bệnh, nhìn
bầu
trời thu đông màu
xanh nhạt,
quên đi triều đại, quên
đi năm
tháng. Cô cảm
thấy mình đã
già
đi biết bao nhiêu năm, rồi sẽ chết đi
trong mông lung như thế. Nhưng cô cũng chưa từng ngừng ý nghĩ trốn chạy, dù
cho cô đã
sớm
bị cầm tù đến mức giống như một cái xác sống vô hồn.
Trong một
đêm
giữa
mùa đông, cuối cùng Trương Ái Linh cũng đợi được cơ
hội.
Được sự giúp đỡ của người hầu Hà
Can, nhân lúc hai viên tuần
cảnh đổi ca,
cô đã
khéo léo trốn
ra ngoài
không gây ra một
tiếng động nào.
Khi thực
sự đứng
trên đường phố lạnh căm căm, dưới đèn đường chỉ thấy một vùng
giá lạnh,
Trương Ái Linh thấy “Thế giới thân thương biết bao! Tôi vội vã đi dọc phố, mỗi
bước chân trên
mặt
đất đều là
một
nụ hôn kêu vang. Hơn nữa, tôi còn
mặc
cả
giá tiền
với một phu xe ở cách nhà
tôi không xa, tôi thực
sự sung sướng vì
tôi
còn chưa
quên cách mặc cả như thế nào...” Trương Ái Linh bấy giờ giống như
một
chú chim bị thương vì
cầm
tù,
chỉ
cần được chắp cánh, là
sẽ
nhớ ra phải
bay lên như thế nào.
Bị
giam cầm gần nửa năm, chịu hết mọi giày
vò, Trương
Ái Linh cảm nhận
rằng,
trong sân khấu nhân gian mênh
mang này, hóa ra sống
một mình
cũng
không đáng sợ đến vậy. Trái tim mỏng manh của cô bắt đầu trở nên
cứng
rắn
hơn, ung dung hơn. Cô tin rằng, dù con tim đã
nhiễm
sương tuyết, chỉ cần mở
cửa
sổ ra, hoa đào
sẽ
rực hồng, dương liễu vẫn xanh non.
www.vuilen.com
36
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Chuyến
ra đi lần này
của
Trương Ái Linh có nghĩa là đã đoạn tuyệt hoàn
toàn với
căn nhà
cũ
đó, cắt đứt với căn nhà
của
cha. Mẹ kế đem đồ của cô, cái
thì cho, cái thì vứt,
coi như cô đã
chết.
Nhưng Trương Ái Linh không vì
thế
mà
buồn,
sự lạnh lùng
vô tình của
họ đối
với
cô là
một
sự giải thoát cho linh hồn.
Trên thế
gian này, yêu thương là nợ nần, hận thì
không.
Trương Ái Linh bỏ đi với hai bàn
tay trắng,
điều này
chắc
chắn sẽ tăng thêm
gánh nặng
kinh tế cho mẹ cô. Khi ấy, cô của Trương Ái Linh vì
chơi
cổ phiếu
mà thiệt
hại một khoản lớn. Xe hơi bán rồi, tài
xế
và người làm
cũng
cho nghỉ.
Cảnh
hai người đẹp đơn thân từ nước ngoài
mới
về, ra vào
lên xe xuống
ngựa,
trước sau người hầu kẻ hạ của năm nào đã
một
đi không trở lại, mơ hồ như cách
biệt
từ đời nào.
Trong Đồng ngôn
vô kỵ,
Trương Ái Linh có viết một đoạn như thế này: “Hỏi
xin mẹ
tiền, ban đầu đó là
một
việc thân thiết thú vị, bởi vì
tôi luôn yêu mẹ
bằng
một
tình
yêu kiểu
romantic... Thế nhưng sau này, cứ hai, ba ngày
lại
ngửa tay
xin tiền
mẹ trong lúc mẹ khốn quẫn,
chính là sự
giày
vò tính tình của
mẹ, giày
vò sự
vong ân phụ nghĩa của bản thân, những nỗi khó xử vụn vặt ấy, từng chút
từng
chút hủy hoại tình
yêu của
tôi”.
Cô hoang mang, thậm
chí hoài
nghi mình có xứng
đáng để được mẹ chi trả
như thế hay không. Cô gái
vừa
tự ti lại vừa tự cao này, thường xuyên
cảm
thấy
bản
thân mình
xa rời
ngày tháng, đi trên con đường hồng trần không thuộc về
mình. Thế
nhưng cuộc đời của ai mà
không phải
như vậy, bạn đợi chờ ngày
tháng cứ
thế yên
lặng
trôi đi, nhưng lại luôn bị những điều bất ngờ đột nhiên
quấy
nhiễu.
May mắn
là,
những
người bị ly tán, có một ngày
sẽ
được gặp lại trong rừng
cây. Những
chuyện đã
bỏ
lỡ, rốt cuộc sẽ được đền bù
bằng
một cách khác. Thế
sự
hỗn mang, bóng tối muôn dặm, đi qua hết thảy sẽ là non xanh nước lặng,
mây nhạt
gió nhẹ.
Năm Tháng Hương Cảng
S
ự sụp đổ của Hương Cảng đã
tác thành cho cô. Thế
nhưng trong cái thế
giới
không thể giải thích rõ
này, ai biết
được cái gì
là nhân, cái gì là quả?
Ai biết
được, có lẽ chính vì
muốn
tác thành
cho cô mà cả
thành
phố
lớn này đã
bị
lật
đổ.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Có một
tòa
thành gọi
là Hương Cảng. Đây không đơn giản chỉ là
một
tòa
thành, mà còn là một
tòa
Cảng
Đảo
(1)
. Đã
có lúc tòa thành này cách chúng ta rất
www.vuilen.com
37
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
xa, xa tựa
núi dài sông sâu như thể cách một đất nước; lại có lúc rất gần chúng
ta, chỉ
bằng khoảng cách của một sớm một chiều. Còn
chúng ta
đều là
những
hạt
bụi nhỏ nhoi du ngoạn trong tòa
thành này, những
người đến rồi đi, lướt qua
nhau giữa
dòng
người,
phiêu
lãng chính là chốn
về tốt nhất.
Trương Ái Linh từng là khách qua đường của tòa
thành này, thời
gian cô lưu
trú
ở đây, nói dài
không dài, nói ngắn
cũng không ngắn, chỉ ba năm mà
thôi. Từ
khi trốn
ra khỏi nhà
của
cha, hàng ngày Trương Ái Linh đều chăm chỉ học bổ
túc bên nhà mẹ,
chuẩn bị thi vào đại học London.
Cô thông minh bẩm
sinh quả
không phụ
kỳ vọng, đã
thi
đỗ vào đại học Lonđon. Nhìn
thấy
ước mơ du học đã
sắp
thành
hiện
thực, thế nhưng chuyện tốt luôn gặp nhiều gian nan, chiến tranh
ác liệt
diễn ra không ngừng, khiến Trương Ái Linh không có cách nào đi
Anh
được, đành
phải
đổi sang đi Hương Cảng.
Năm 1939, cô gái 19 tuổi Trương Ái Linh đến Đại học Hương Cảng để
chuyên nghiên cứu
văn học. Cô gái cao gầy này,
mặc
một chiếc sườn xám màu
trắng,
xách chiếc va li da cũ mà
mẹ
cô đã
dùng khi ra nước
ngoài,
cứ thế
một
mình
đi xuống phía Nam. Có lẽ trong lòng
cô sẽ
cảm thấy một chút bất an đối
với
thành
phố
xa lạ này. Nhưng cô đã
luôn mong
ước được độc hành
từ
lâu, chỉ
cần
đi khỏi Thượng Hải, là
cô có thể
sống một cuộc sống giản đơn phóng
khoáng, có thể
làm
chủ
cuộc đời mình.
Khi thuyền
cập bến Hương Cảng, Trương Ái Linh đã được thưởng thức sắc
màu tuyệt
mỹ mà
chỉ
tòa
thành này mới
có. Sau này, ấn tượng đầu tiên
về
Hương Cảng được cô viết lại trong
Mối
tình khuynh thành: “Nhìn ra xa, thứ bắt
mắt
nhất là
những
tấm
biển
quảng cáo cỡ lớn xung quanh bến tàu, nào đỏ, nào
hồng,
nào
da cam, tất
cả đều in trên
nền
biển xanh ngắt, từng sọc từng sọc, từng
vầng
từng vầng, những sắc đối lập đầy kích thích, mảng trồi lên
mảng
hằn
xuống”
(2)
.
Dẫu
đã
quen nhìn những
cảnh vật huyền ảo, đã
sớm
hiểu rất rõ
những
khung
cảnh
phồn hoa, nhưng Trương Ái Linh vẫn cố chấp tin rằng, mỗi thành
phố
đều
có những
câu chuyện và
vẻ
đẹp riêng
không thể
nói bằng lời. Cô biết, thành
phố
này có thể
giữ cô ở lại, nhưng cũng chỉ trong một quãng
thời
gian
ngắn
ngủi.
Dẫu
luôn tin rằng, mình
là một
cô gái tuyệt trần, nhưng điều mà cô mong đợi,
cũng
chỉ là
một
cuộc sống giản đơn.
Trương Ái Linh rời xa quê nhà để đi học, người lo lắng cho cô nhất vẫn là
mẹ
và người cô Trương Mậu Uyên.
Họ
sắp xếp một người tên
là Lý Khai
Đệ
đón cô ở bến cảng. Lý Khai Đệ là
mối
tình đầu của người cô Trương Mậu Uyên,
từng
gặp gỡ nhau trên
chuyến
tàu
sang London, tình yêu của
họ là
tình yêu sét
đánh. Nhưng họ lại không nên
duyên phận,
Lý Khai Đệ sau này yêu người khác,
rồi
kết hôn,
còn Trương
Mậu Uyên
vẫn
phòng
không năm
mươi năm. Nhưng có
lẽ
số phận đã định tình
duyên,
ở tuổi xế chiều họ lại được trùng
phùng lần
nữa,
cùng nắm
tay nhau đón buổi hoàng
hôn.
www.vuilen.com
38
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Đại học Hương Cảng tọa lạc trong một tu viện kiến trúc Pháp ở lưng chừng
núi,
hai bên con đường núi hoa dại nở đầy sắc đỏ như lửa đốt. Sau này,
rất
nhiều
cảnh
trí ở nơi đây đều trở thành
bối
cảnh trong tiểu thuyết của Trương Ái Linh.
Nếu
những năm trung học của Trương Ái Linh mang một màu
xám xịt
như cô
thường nói, thì
những
năm tháng đại học có lẽ đã
mang
đến cho cô rất nhiều
màu sắc
mà
cô không ngờ
tới.
Sinh viên của
Đại học Hương Cảng phần lớn đến từ các nước thuộc khu vực
Đông Nam Á, là những cô gái của phú thương Hoa kiều. Nếu là
sinh viên bản
địa, thì
gia cảnh
của họ cũng phải
rất
khá giả. Những tiểu thư giàu có này, tiêu
tiền
như nước, hoạt động xã
giao nhiều
như sao trên trời, vốn tiếng Anh của họ
rất
tốt, còn
trình
độ Trung văn lại chỉ ở mức biết chữ. Vì
sống
dựa vào
mẹ,
nên
so với
họ, Trương Ái Linh rõ
ràng thanh bần
hơn rất
nhiều.
Trong Tiểu
đoàn viên, Trương Ái Linh viết: “Trong ngôi trường mà
con gái
ông trùm cao su nhập
học này,
chỉ
có cô là
không có bút máy (chỉ
có thể dùng
bút chấm
mực), lúc nào
cũng
mang theo một bình
mực
nước, nhìn
vô cùng nổi
bật”.
Nhằm tiết kiệm chi
phí, cô không dám tham gia bất
cứ hoạt động xã
giao
nào. Trong ba năm học ở Hương Cảng, cô thậm chí còn
không học
nhảy, bởi cô
không có nhiều
tiền để mua váy khiêu
vũ.
Vào trường không lâu, Trương Ái Linh đã
gặp
phải một chuyện khiến cô bối
rối
khó xử.
Trong ký túc xá có một
nữ sinh tên
là Chu Diệu,
cha là
một
hào
phú,
bỏ
tiền ra mua cả một hòn đảo độc lập, rồi xây một tòa
biệt
thự tráng lệ xa hoa
trên đó. Cô ấy mời tất cả bạn bè
trong ký túc xá
đến đó chơi một ngày, đi đến đó
phải
thuê
một
chiếc thuyền
nhỏ,
cả đi cả về mỗi người sẽ mất khoảng mười mấy
đồng đi thuyền. Vì
không nỡ
bỏ ra khoản chi phí ngoài
hạn
mức này,
nên
Trương Ái Linh xin với bà sơ là không đi. Bà sơ hỏi ngọn ngành, Trương Ái
Linh đành phải nói rõ
sự
tình.
Cha mẹ
ly dị, cô buộc phải ra
ngoài sống.
Với thu
nhập
không đáng là
bao, mẹ
cô nuôi cô học đại học không hề dễ dàng,
cho nên,
cô không muốn
mất quá nhiều tiền để tham gia những hoạt động xã
giao
đó. Khi
nói đến đây, Trương Ái Linh tự cảm thấy cực kỳ tủi hổ. Nếu như không phải
vạn
bất đắc dĩ, cô hy vọng tất cả những cảnh ngộ như thế, cả đời này
sẽ
không
phải
nhắc lại với bất cứ ai nữa. Nào
ngờ
bà sơ lại không tự mình
quyết
định
được, liền đem chuyện này
nói với
viện trưởng tu viện, cuối cùng
tất
cả mọi
người đều biết chuyện.
Nghèo không phải
là
cái tội,
nhưng vô hình
trung nghèo lại
trở thành
một
nỗi
nhục.
Bởi những nữ sinh lớn lên
trong nhung lụa
kia, làm
sao có thể
hiểu được
sâu sắc
nỗi cơ cực của cuộc sống. Họ cho rằng, nghèo
khiến
người ta mất thể
diện,
thậm chí đánh mất sự tôn nghiêm.
Cho nên, dù có thế
nào,
cũng
phải phô
diễn
sự vinh hoa phú quý trước mặt người khác, mới không phụ những năm
tháng như gấm như hoa này.
www.vuilen.com
39
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Chỉ
là
sự
sang hèn
của
một người, đâu phải thứ mà
bạn
có thể lựa chọn? Dẫu
Trương Ái Linh là con cháu hào môn, danh
gia vọng
tộc, nhưng mấy chục năm
ngắn
ngủi, tất cả vinh hoa đã
bị
một cơn gió thổi sạch bay. Cuộc đời xưa nay
chưa bao giờ có sự an ổn tuyệt đối, trong cơn khốn cùng,
duy chỉ
có tự cứu
mình, mới
có thể giải thoát cho chính mình.
Cách Trương Ái Linh tự giải thoát cho mình, đó chính là phấn đấu học hành,
để gột tẩy nỗi nhục nghèo
hèn. Cô nỗ
lực học tiếng Anh, cuối cùng đã
có thể
đọc thuộc toàn
bộ
bài thơ Paradise Lost của John Milton. Trong ba năm, cô đều
viết
thư cho mẹ và
cô của
mình
bằng
tiếng Anh. Những năm cuối đời sống ở
Mỹ,
đã
từng
có giáo sư nói rằng cô viết lách bằng tiếng Anh còn
giỏi
hơn và có
văn phong nghệ thuật hơn người Mỹ rất nhiều.
Sự
nỗ lực của cô cuối cùng đã
không uổng
công, thành
tích các môn của
cô
đều đứng thứ nhất. Năm thứ hai, một mình
cô
đã
giành
được hai học bổng của
năm thứ hai khoa Văn học, Đại học Hương Cảng. Có một vị giáo sư quốc tịch
Anh đã
vì chuyện
này
mà kinh ngạc
cảm thán: “Tôi dạy học suốt mười mấy
năm, chưa bao giờ thấy có sinh viên
nào lại
đạt điểm số cao như vậy!”. Bởi
vì
xuất
chúng, nên
toàn bộ
học phí, tiền ăn ở ký túc xá của cô đều được miễn, nghe
nói sau khi tốt
nghiệp cô còn
có thể
được gửi đến đại học Oxford để đào
tạo
sâu
hơn và được đào
tạo
hoàn
toàn miễn
phí.
Dần
dần, bạn bè
cùng lớp
đã
quên mất
sự nghèo
túng của
cô, thay vào đó là
sự
hâm mộ và
ngợi
khen. Nhưng ở đây rốt cuộc vẫn không phải là trường nữ
sinh St’s Maria, nơi có những thiếu niên
có tâm hồn
đơn thuần và
tinh khiết.
Những
cô gái Hoa kiều nơi đây mang theo cảm giác ưu việt bẩm sinh, tùy
ý
buông thả cuộc
đời của mình,
giống
như những đóa hoa dại hoang dã đỏ như
lửa
thiêu đốt suốt dọc đường núi đó. Họ không có cách nào
hiểu
được cô gái có
một
nửa là
cổ
điển, một nửa là
thời
thượng này,
càng không thể
nào
hiểu
được
sự
cao ngạo đầy tôn quý và
thế
giới nội tâm sâu sắc đằng sau văn chương của cô
ấy.
Những
nữ sinh tình
ý chớm
nở này, xinh đẹp như nụ hoa đầu cành
giữa
trời
xuân, chúm chím đợi lúc bừng nở. Họ muốn tụ hội với những người thưởng hoa
trong buổi
thịnh yến của tuổi thanh xuân này.
Trong Tiểu
đoàn viên Trương Ái
Linh từng
viết: “Chớm hè,
từng
đám nam sinh tản bộ trên
núi, cách ký túc xá
của
bọn họ một khoảng không xa thì
dừng
lại, nắm tay nhau xếp thành
một
hàng
dài, đi đi lại lại trên đường cái, đồng thanh hát những bài
hát thịnh
hành.
Có lúc,
họ
còn
gọi
tên
của
nữ sinh trong ký túc xá, gọi một tiếng, là
một
tràng cười ồn
ào nổi
lên theo”.
Dẫu
cho, cuộc sống đầy màu
sắc
ở Đại học Hương Cảng khiến Trương Ái
Linh kinh ngạc
và vui sướng, nhưng trong những người thưởng hoa đến rồi đi
đó, mãi
vẫn
không tìm
thấy
người mà
cô muốn
tìm.
Những
năm xế chiều, khi
nhớ
lại, Trương Ái Linh nói: “Tôi cô độc đã
thành quen, khi còn học
đại học,
www.vuilen.com
40
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
bạn
bè
cùng lớp
thường nói họ nghe mà
không hiểu
tôi đang nói những gì,
nhưng tôi cũng không buồn để ý”.
Không phải
là
cô cự tuyệt
sự bừng nở, mà
là cô không gặp
được người đáng
để cho cô tỏa sáng vì
họ.
Dáng dấp bề ngoài
của
cô tưởng chừng như yếu đuối,
nhưng thực ra cô mang trong mình
một
sự bền vững khôn tả. Không có ai dám
tùy tiện
gõ
cửa
trái tim cô. Ước mơ trong sâu thẳm nội tâm trước sau đã
không
thể
viên
mãn, cô
đành giản đơn sống qua ngày
trong sự
thiếu sót đáng tiếc. Cả
mái trường này,
thậm
chí cả thành
phố
này, đều đầy rẫy những đóa hoa như lửa
đó. Mà thế giới của cô, hoa lê
trắng
hơn tuyết, thanh khiết như buổi đầu.
Khi
người khác đang thỏa sức giải phóng tuổi thanh xuân của mình,
Trương
Ái Linh đã
tìm
được nơi thích hợp với bản thân, đó chính là thư viện. Cô gửi
gắm
tình
cảm
vào nơi đây, quên đi mình đang cô độc biết bao. Bầu không khí
trong thư viện rất tĩnh mịch, phảng phất mùi thơm lành lạnh của sách vở, khiến
cô không thể
không yêu
thích. Trên giá sách còn bày
đầy những tấu chương của
đại thần, tăm ngà,
trong những
chiếc túi gấm nhét kín những bản in tranh ngũ
sắc
của lễ phục thời Thanh, tất cả mang đến cho cô một
cảm
giác quen thuộc đã
lâu mới
thấy.
Ngồi
ở thư viện giống như ngồi trong tòa điện của lịch sử, có thể quay ngược
trở
lại các triều đại, thu hoạch được rất nhiều niềm kinh ngạc vô danh. Tháng
ngày dài đằng đẵng, chầm chậm trôi ở nơi này, vừa chân thực lại
vừa
hư ảo. Thi
thoảng
ngước mắt nhìn
ra ngoài cửa
sổ, ngắm mưa mù và núi xanh, trái tim của
cô, yên tĩnh
như thế, yên
tĩnh
đến mức bụi trần cũng không nỡ rớt xuống.
Hóa ra, chỉ
cần nội tâm trầm tĩnh, thì
cho dù bạn
đặt mình ở nơi phố thị phồn
hoa đến đâu,
vẫn
có thể trong sáng giản đơn. Chẳng có quãng đời nào
là không
phải
trải qua mưa gió dập vùi,
có lẽ
không đến mức kinh sợ, nhưng cũng phải
được tôn trọng. Nhưng chúng ta vẫn phải đi tiếp, làm
theo quy luật
của thế tục,
tiếp
tục đi, không thiên
không lệch, không kinh hoảng,
không lo toan. Tôi tin
rằng,
những thứ mà Hương Cảng mang đến cho Trương Ái Linh, chắc chắn còn
nhiều
hơn thế.
Ghi chú:
Cảng
Đảo hay Hương Cảng là
cách gọi
tắt của đảo Hương Cảng (Hồng
Kông). Trong bản
dịch này,
chúng tôi dùng cách gọi
cũ Hương Cảng để phù
hợp
với bối cảnh thời Dân Quốc.
Chuyện
tình
giai nhân (tên gốc
Mối tình
khuynh thành), Trương
Ái Linh,
do Trần
Quang Đức dịch.
(2)
(1)
Giấc
Mơ Thiên Tài
www.vuilen.com
41
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
T
rong trường hợp không phải giao tiếp với con người, tôi tràn
ngập
niềm
vui cuộc sống.
Nhưng tôi không thể vượt qua nổi nỗi phiền toái cỏn con gặm
nhấm
mình
mỗi
ngày,
sinh mệnh
là
một
chiếc áo gấm hoa lệ, trên đó đầy những
con bọ
nhung nhúc.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Cuộc
đời mỗi người đều cần gặp gỡ vài
mối
duyên
phận
hoặc sâu đậm hoặc
nhạt
nhòa.
Chỉ
là
thời
gian ngắn dài,
bèo tụ
mây tan, không do bạn làm
chủ.
Trong dòng người
lướt qua nhau, duyên
phận
sẽ chỉ dẫn cho bạn, tìm được
người thấu hiểu tâm ý mình.
Có lẽ,
trên
thế
gian này
không ai có thể
thực sự đi
cùng bạn
đến điểm cuối cùng, nhưng chúng ta vẫn nên
cảm
ơn những cuộc
tương phùng sâu sắc ấy.
Sinh mệnh
là
một
chuyến viễn hành
dài không thể
dự đoán trước, gió sớm
trăng lạnh, dương liễu hoa rơi, đều chỉ là
phong cảnh
trong khoảnh khắc mà
thôi. Những
người kết bạn đồng hành ấy,
không chỉ
là
tình yêu, mà còn không
thể
thiếu vắng tình
thân hay tình bạn.
Dù
một
ngày
có trở
thành
những
người
qua đường quay người lại một cách lạnh lùng
hay không, thì chúng ta cũng
đều
phải
trân trọng bất cứ một mối duyên
phận
nào.
Vốn
cho rằng một cô gái cô độc và
cao ngạo
như Trương Ái Linh hẳn sẽ chỉ
coi văn chương chữ nghĩa làm
tri kỷ,
chỉ bầu bạn với cô đơn. Kỳ thực chúng ta
đều biết, một cô gái yêu văn chương, về tình
cảm
chắc chắn sẽ sâu sắc hơn
người bình
thường.
Trương Ái Linh là kiểu phụ nữ ẩn
chứa
trong mình
muôn
vàn tình cảm
yếu mềm, người có thể khiến cô động lòng,
thực
sự không nhiều.
Cô lúc thì lạnh
lùng
tựa
hàn
mai, lúc lại
yểu điệu như hải đường, lúc lại thâm
trầm
như khói ráng, lúc lại thoang thoảng như gió mát. Những người đã
từng
đọc văn của cô hẳn đều biết, cả cuộc đời cô không chỉ gặp gỡ hai người đàn
ông
khiến
cô yêu đến khắc cốt ghi tâm, mà
còn có những
người bạn bên
nhau qua
cơn mưa gió.
Ở Đại học Hương Cảng, trong trường học gấm hoa rực rỡ này, Trương Ái
Linh luôn bị
nỗi cô độc
không tên làm tổn
thương. Ngoài miệt mài
học
tập, đi
đến thư viện đọc sách văn học ra, một ngày
của
cô cực kỳ đơn giản. Nhưng có
một
cô gái vô tình đi vào cuộc sống của cô, khiến nỗi cô độc đeo bám ấy, càng
lúc càng xa dần.
Cô ấy tên
Viêm Anh, một
đứa con lai cha là người Tích Lan
(nay là Sri Lanka), mở
cửa hàng đá quý
Moshi Austin, mẹ
là người Thiên
Tân,
vì cuộc
hôn nhân với người ngoại quốc mà
cắt
đứt quan hệ, đoạn tuyệt với gia
đình.
Viêm Anh có màu da
đen, thân hình
thấp
mà đẫy đà, đường nét trên
gương
mặt
rõ
ràng. Cô cởi
mở, nói nhanh như bắn tên,
lại
cực kỳ hoang dại thú
vị.
Chính cô bạn học nhiệt tình
này
đã
thay
đổi sự lạnh lùng
và u uất
của Trương
www.vuilen.com
42
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Ái Linh, mang đến nhiều tiếng cười, niềm vui và
sự
thú vị cho cuộc sống ở Đại
học
Hương Cảng của cô.
Đến nay, ở ban công trên sân thượng nhà
Viêm Anh vẫn
còn
một
tấm ảnh
chụp
chung của Trương Ái Linh và Viêm Anh. Vì
năm
tháng đã
xa, bức
ảnh
đen trắng giờ đây nhìn
càng nhạt
nhòa
không rõ. Dẫu
cho tuế nguyệt lưu lại
những
dấu ấn loang lổ trên
tấm
ảnh, chúng
ta vẫn
có thể nhìn
thấy
rõ
ràng nụ
cười rạng rỡ trên gương mặt của hai cô gái trẻ mặc váy đó. Rất nhiều tấm ảnh
khác của
Trương Ái Linh, có được mấy tấm cô mỉm cười từ tận đáy lòng
như
thế?
Sau này, cái tên Viêm Anh đã
xuất
hiện trong nhiều trang viết của Trương Ái
Linh, cô
ấy trở thành người bạn tri kỷ quan trọng nhất trong cuộc đời của
Trương Ái Linh. Có lẽ Viêm
Anh không phải
là người không thể thiếu vắng
trong cuộc
đời của Trương Ái Linh, nhưng sự tồn tại của cô ấy lại giống như
bình minh xua tan
đi mây
mù, thêm một
ráng mây rực rỡ. Trương Ái Linh vốn
là một
cô gái lạnh lùng, nhưng đối với Viêm
Anh, cô không thể
nào
lạnh
nhạt
nổi.
Trương Ái Linh từng viết thiên
Viêm Anh ngữ
lục, kể về những câu chuyện
nhỏ
trong cuộc sống của Viêm Anh, qua đó chúng ta hiểu rõ
hơn
sức hấp dẫn
trong nhân cách của
cô gái lạc quan này.
Ở sạp báo, Viêm Anh đọc họa báo, lật đi lật lại chúng, nhưng cuối cùng
không mua quyển
nào.
Chủ
sạp báo mỉa mai: “Cảm ơn cô!”. Viêm Anh đáp:
“Đừng khách sáo thế!”.
Viêm Anh mua đồ, khi thanh
toán vẫn
luôn phải bớt một chút số lẻ. Cho dù
là trong cửa
hàng
của
người Do Thái, cô vẫn làm như vậy. Cô lộn hết mặt trái
của
túi da ra, nói: “Đây, chú nhìn đi, hết rồi, thật sự, cháu chỉ có chừng này...”.
Một
cô gái thú vị dễ thương như thế, khiến các ông
bà chủ
cửa hàng đều phải
buồn
cười vì
tính khí trẻ
con của cô.
Viêm Anh thông minh nhạy
cảm, có tư chất văn học trời phú. Trương Ái
Linh nói cô
ấy cũng từng có suy nghĩ trở thành
tác giả
văn học, tích cực học
tiếng
Trung, thậm chí còn
từng
nói một câu
hàm chứa
đầy thi ý lẫn triết lý:
“Mỗi một con bướm đều là
hồn
ma của một đóa hoa trước đây, giờ quay về để
tìm lại
bản thân”. Dường như câu nói này khiến chúng ta hiểu ra rất nhiều điều.
Trương Ái Linh thích chơi với Viêm
Anh không chỉ
để được lây lan sự vui
vẻ
của
cô ấy, mà
nhiều
khi cô ấy có thể nhìn
thấy
sự yếu mềm và cô độc trong sâu
thẳm
nội tâm của Trương
Ái Linh.
Họ
có quan điểm giống nhau về định mệnh, cùng
tin rằng
có kiếp trước kiếp
sau, tin rằng
gặp gỡ là
do duyên, không phải
là
trùng hợp,
mà
là
định mệnh. Có
lẽ
rất nhiều người không biết lần đầu Trương Ái Linh đến Hương Cảng, một
trong những
hành khách đi cùng thuyền với cô, là Viêm Anh. Khi đó họ chưa
www.vuilen.com
43
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
quen biết
nhau, nhưng những người thực sự có duyên
với
nhau, thì
cho dù phải
trải
qua non nước trùng điệp rồi cũng sẽ gặp nhau.
Viêm Anh may mắn
được là
một
trong số bạn bè
thân thiết
của Trương Ái
Linh. Hay có lẽ,
chính Trương Ái Linh mới là người may mắn, có thể gặp được
một
cô gái nhiệt tình
phóng khoáng như
thế trong lúc quạnh quẽ cô đơn. Trong
thời
gian học ở Hương Cảng, người cùng Trương Ái Linh đi xem phim, dạo
phố,
mua đồ ăn vặt, là Viêm Anh. Người cùng Trương Ái Linh tản bộ trong
vườn trường, tâm sự, cũng chính là
Viêm Anh. Viêm Anh biết,
Trương Ái Linh
trầm
mặc cô độc ngạo nghễ, nhưng kỳ
thực
nội tâm lại tinh tế sâu sắc. Cho nên,
với
Trương Ái Linh, Viêm Anh không chỉ trân trọng, mà thương xót nhiều hơn.
Còn tình bạn
của Trương Ái Linh đối với Viêm
Anh cũng
không phải là
tầm
thường. Thường nói con gái đa tình
thì mau nước
mắt nhưng Trương
Ái Linh lại
rất
hiếm khi khóc. Sau này
cô từng
nói, bình
sinh chỉ
khóc lớn hai lần, trong đó
có một
lần là
vì Viêm Anh. Có một
kỳ nghỉ hè, Viêm Anh đã đồng ý ở lại
Hương Cảng cùng Trương Ái Linh, nhưng không hiểu vì
sao lại
không từ biệt
mà đi, khiến Trương
Ái Linh buồn
bã
khôn nguôi, òa khóc nức
nở, có lẽ vì
cô
quá cô độc.
Hai người họ còn
có chung một
sở thích, đó chính là
hội
họa. Từ nhỏ Trương
Ái Linh đã
say mê hội
họa, còn
Viêm Anh vừa
khéo lại có tài năng bẩm sinh về
lĩnh
vực này. Sau này, khi Hương
Cảng
thất thủ, để ngày tháng qua đi, họ
thường cùng
nhau vẽ
tranh. Một người vẽ phác thảo, một người tô màu,
có thể
gọi
là “Châu liên bích hợp”
(1)
. Trang bìa tập
truyện ngắn Truyền kỳ của Trương
Ái Linh do Viêm Anh thiết
kế hai lần, ý tưởng của cô ấy vừa
mới
mẻ vừa sinh
động, khiến Trương Ái Linh cực kỳ yêu
thích.
Đúng là “quân tử
chi
giao đạm nhược thủy”
(2)
, tình bạn
giữa Trương Ái Linh
và Viêm Anh tuy sâu đậm, nhưng vẫn luôn giữ một khoảng cách nhất định. Sau
khi chia tay
ở Hương Cảng, hai người lại có
duyên tái ngộ
lần nữa ở Học viện
St John’s. Sau đó, lại ly tán, mấy độ chìm
nổi,
cũng lại được trùng
phùng. Khi
ở
cạnh
nhau, họ trân trọng nhau một cách lý trí, khi không bên
nhau, họ
nhớ
nhung nhau một
cách nhẹ nhàng.
Quãng thời
gian ở Đại học Hương Cảng
có một
sự kiện quan trọng ảnh
hưởng đến sự nghiệp sáng tác của Trương Ái Linh. Đó là một lần duy nhất cô
đã
viết
một bài văn bằng tiếng Trung. Đây chính là bài văn xuất sắc nhất, nổi
tiếng
nhất trong những tác phẩm thời kỳ đầu của cô
- Giấc
mơ thiên tài của tôi.
Tôi tin rằng,
chỉ cần nhắc đến Trương Ái Linh, thì đều không quên được câu nói
nổi
tiếng của cô: “Tôi là
một
cô gái cổ quái, từ nhỏ đã được đánh giá là
thiên tài,
ngoài phát triển
thiên
tài ra, tôi không có mục
tiêu
sinh tồn
nào khác...”.
Trương Ái
Linh viết
Giấc mơ thiên tài của tôi để tham gia cuộc thi viết theo
chủ
đề của tạp chí Tây Phong. Khi viết bài văn này, cô chỉ mới mười chín tuổi,
www.vuilen.com
44
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
thế
nhưng sự tài
tình xuất
chúng của cô đã
khiến
người ta phải kinh ngạc, văn
phong đặc biệt tinh tế và
câu kết
kinh hãi
thế
tục, ý tứ sâu xa: “Sinh mệnh là
một
chiếc áo gấm hoa lệ, trên đó đầy những con bọ bò lúc nhúc”, khiến người ta
phải
suy ngẫm khôn cùng.
Sau khi cuộc
thi kết thúc, các bài văn được tập hợp
và xuất
bản, đề tài
Giấc
mơ thiên tài của cô đã được
chọn.
Nhưng Trương Ái Linh cực kỳ bất mãn
với
kết quả bình
chọn
của tạp chí
Tây Phong, và đã
nhắc
lại nhiều lần sự kiện này
trong cuộc
đời. Những năm bảy
mươi, khi biên soạn Trương Khán (Những quan điểm của Trương Ái Linh) cô
đã
viết
thêm
một
đoạn phụ lục đằng sau đoạn kết của Giấc mơ thiên tài như sau:
“Giấc mơ thiên tài của tôi đạt giải khuyến khích thứ mười ba của cuộc thi viết
theo chủ
đề của tạp chí Tây Phong. Cuộc thi giới hạn số chữ, cho nên bài văn
này phải
cực kỳ tiết chế, hàm
súc, thế
nhưng bài đạt giải nhất lại dài hơn quy
định gấp mấy lần. Không phải sau mấy chục năm tôi vẫn còn
tính toán chi li, mà
chẳng
qua vì ảnh hưởng bởi nội dung và độ tin cậy của bài văn này, nên tôi
buộc
phải lên
tiếng”.
Theo lời
kể của Trương Ái Linh, bài dự thi gửi đi
không lâu ban biên tập
tạp
chí Tây Phong đã thông báo cô “đoạt giải nhất, giống như trúng số độc đắc
vậy”.
Ai ngờ đến khi nhận được công bố chính thức “toàn
bộ
danh sách đoạt
giải,
bài đoạt giải nhất là
Vợ
của tôi, tên
họ
tác giả tôi không nhớ rõ.
Tôi bị
xếp
cuối
cùng,
giống
như trên danh nghĩa là ‘giải đặc biệt’ thực chất chỉ tương
đương với được Tây Phong ‘vinh dự nhắc đến’ mà thôi. Trương Ái Linh còn
nói: “Tây Phong xưa nay chưa bao giờ giải thích với tôi bằng văn bản. Tôi
chẳng
qua cũng chỉ là
một
sinh viên đại học”.
Thời
gian qua đi, không còn
ai tìm hiểu
về cuộc thi đó nữa. Thực ra Trương
Ái Linh không phải
là
một
người rêu
rao, nội
tâm của cô giống như hoa sen yên
tĩnh,
sở dĩ cô vẫn canh cánh trong lòng
là bởi
cô quá trân trọng yêu
quý văn
chương của
mình. Thế
nhưng, độc giả thực sự yêu thích văn chương của cô, sẽ
không để tâm cô có được giải thưởng hay không, mà
sẽ
lưu ý đến những ý vị
khôn cùng toát lên từ
những trang sách.
Trương Ái Linh là một thiên tài, đối với một thiên tài, người đời càng
phải
nhân từ
và khoan dung hơn nữa. Cho nên,
sự
lập dị, sự cô độc lạnh lùng,
và cả
sự
xa cách của cô đối với thế gian này, đều đáng được tha thứ, đáng được tôn
trọng.
Nếu chúng ta nhìn
Trương
Ái Linh bằng ánh mắt bình
thường,
để yêu
cầu
cô, vậy
thì
cô
đã
không còn là một
truyền kỳ trong giới nữ lưu nữa.
Có lẽ
Trương Ái Linh không phải là
một
cô gái theo đuổi cái đẹp một cách
thuần
túy. Ngay từ khi còn
rất
nhỏ, cô đã
hiểu,
cuộc đời là để chém giết, là để
cắt
gọt. Cho nên, cô chưa bao giờ sợ sự đổ vỡ. Nước xuân chảy về đông, trăng
thu phải
tàn
khuyết,
biết bao câu chuyện tình ấm áp đều bị ép đến khô kiệt,
tháng năm mang lại những ký ức đỉnh cao, và
cũng
có thể rút cạn tất cả.
www.vuilen.com
45
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Khi chúng ta khoác lên mình chiếc
sườn xám hoa mỹ, soi dáng vẻ dịu dàng
xinh tươi trong gương, tự cho rằng mình
phong tư
vạn chủng, thì
Trương
Ái
Linh đã
lạnh
lùng
nhìn ngắm
từ rất xa. Có lẽ, đã
từng
im lặng trong khoảng thời
gian ngắn
ngủi, nhưng câu nói mà cô không nhẫn tâm nói ra đó, rốt cuộc vẫn
phải
thốt ra, rõ
ràng biết
bao, dứt khoát biết bao, triệt để biết bao!
Sinh mệnh
là
một
chiếc áo gấm hoa lệ, trên đó đầy những con bọ bò
lúc
nhúc.
Ghi chú:
Trân châu xâu thành chuỗi,
ngọc bích xếp thành
hàng, ví von những
cái
tốt
đẹp hội tụ với nhau.
“Quân tử chi giao đạm nhược thủy, tiểu nhân chi giao cam nhược lễ; quân
tử
đạm dĩ thân, tiểu nhân cam dĩ nhược”. Nghĩa là:
Tình cảm
giao hảo của
người quân tử nhạt nhẽo như nước lã,
tình cảm
giao hảo giữa kẻ tiểu nhân ngọt
ngào như rượu ngọt; tình
cảm
giữa người quân tử tuy nhạt nhẽo nhưng lâu dài
thân thiết,
tình
cảm
của kẻ tiểu nhân tuy ngọt ngào nhưng dễ đoạn tuyệt.
(2)
(1)
www.vuilen.com
46
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen247.Pro