Đặt văn bản tại đây...Bệnh trĩ

(Yduocvn.com) - Bệnh trĩ

II. Mục tiêu:

1. Nêu được sơ lược giải phẫu và sinh lý của ống hậu môn và những quan niệm về bệnh trĩ

2. Trình bày được nguyên nhân, phân loại của bệnh trĩ

3. Trình bày được triệu trứng lâm sàng, biến chứng của bệnh trĩ.

4. Nêu được các phương pháp điều trị ngoại khoa và nội khoa của bệnh trĩ

5. Nêu được các biện pháp phòng tránh bệnh trĩ tại cộng đồng.

III. Nội dung:

1. Đại cương

Bệnh trĩ là một bệnh đã được nói đến từ lâu. Thời Babylon (2500 năm trước công nguyên). Trong các y văn của Hypoerat, Celsus, Galen đã đề cập đến bệnh này. Nó là một bệnh khá phổ biến, đa số bệnh ở tuổi lao động. Có nhiều quan niệm khác nhau về trĩ cho nên bệnh trĩ vẫn chưa có một định nghĩa chính xác và thoả đáng.

Vài thập niên gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về bệnh trĩ nên bệnh trĩ vẫn chưa có một định nghĩa chính xác và thoả đáng. Vài thập niên gần đây đã có nhiều công trình nghiên cứu về bệnh trĩ nên người ta hiểu thêm nhiều về bản chất, sinh lý về bản chất sinh lý của bệnh trĩ và từ đó đưa ra được nhiều phương pháp điều trị thích hợp cho kết quả khả quan.

2. Sơ lược giải phẫu sinh lý của ống hậu môn và những quan niệm về bệnh trĩ.

* ống hậu môn: được đường răng lược chia làm 2 phần: Phần trên van và phân dưới van

- Phần trên van có màu đỏ thẩm

- Phần dưới van có hai đoạn:

+ Đoạn trên: Có chiều cao vài minimet còn gọi là vùng lược có đặc điểm niêm mạc mịn màng, màu xanh xám và được cố định bởi dây chằng niêm mạc trên Parks.

+ Đoạn dưới da, phần đầu nhẵn, phần tiếp theo có các tuyến và lông.

* Sự phân bố mạch máu ở dưới niêm mạc:

- Hệ thống động mạch: Có nhiều chủ động mạch , chủ yếu là động mạch trĩ trên ở lớp dưới niêm mạc của ống hậu môn, đôi khi có sự bổ xung của động mạch trĩ giữa.

- Hệ thống tĩnh mạch: Lớp dưới niêm mạc của ống hậu môn có rất nhiều tĩnh mạch và đặc biệt có nhiều ống mạch giãn thông hình túi. Đó là hiện tượng bình thường chứ không phải bệnh lý.

- Sự thông thương giữa động mạch và tĩnh mạch: giữa động mạch và tĩnh mạch có sự thông thương với nhau do vậy máu từ búi trĩ chảy ra có màu đỏ tươi.

* Các quan điểm về bệnh trĩ: Từ lâu người ta cho rằng bệnh trĩ là hiện tượng dãn của các tĩnh mạch hậu môn trực tràng, gần đây người ta đưa ra nhiều quan niệm nhưng bản chất của trĩ vẫn chưa được thống nhất.

- Có quan niệm cho rằng: Trĩ là một bệnh của hệ thống tĩnh mạch của hậu môn trực tràng.

- Có tác giả cho rằng: Trĩ là một bệnh động - tĩnh mạch mãn tính ở hậu môn trực tràng, những nguyên nhân gây ứ trệ ở chậu hông sẽ dẫn đến trĩ.

- Quan niệm khác: Trĩ là một bệnh bình thường có ích. Bề dày của lớp bao bọc quanh ống hậu môn là không đồng đều và nó hình thành những cái đệm (Coussine) sắp xếp không cân đối trong ống hậu môn thường ở các vị trí 2 giờ, 5 giờ và 9 giờ (tư thể chổng mông).

3. Nguyên nhân. Chưa biết một cách đầy đủ, người ta đưa ra một số nguyên nhân sau:

3.1. Thuyết cơ học:

- Những nguyên nhân làm tăng áp lực trong ổ bụng như những bệnh nhân rặn nhiều do táo bón, bí đái đến trĩ hoặc người ngồi nhiều, đứng nhiều, mang vác nặng hay bị bệnh trĩ.

- Những nguyên nhân làm cản trở tuần hoàn ở vùng hố chậu hông bé: u trực tràng, u cơ quan sinh dục, phụ nữ có thai...

3.2. Nguyên nhân nhiễm khuẩn: Do viêm hốc dưới của hậu môn trực tràng làm tổn thương thành tĩnh mạch hoặc tĩnh mạch bị nhiễm khuẩn do nhiều lần bị cục phân rắn gây chấn thương mỗi khi đi đại tiện.

3.3. Do suy thành các tĩnh mạch: Do suy bẩm sinh thành các tĩnh mạch trĩ vì tổn thương cơ bản của trĩ là hiện tượng dãn các tĩnh mạch.

4. Phân loại

4.1. Theo bệnh nguyên và bệnh sinh

- Trĩ triệu chứng: Hậu quả tăng áp lực tĩnh mạch cửa, ung thư trực tràng, phụ nữ có thai...

Trĩ bệnh: Còn gọi là trĩ vô căn, điều trị ngoại khoa chỉ đặt ra cho loại trĩ này.

4.2. Theo giải phẫu bệnh: Chia làm 3 loại dựa vào mốc là đường răng lược.

- Trĩ nội: Chân búi trĩ nằm trên đường hậu môn trực tràng (van Morgagni). ở trên cơ thắt ngoài và chỉ quan sát được qua nội soi mặt ngoài của búi trĩ là niêm mạc ống hậu môn.

- Trĩ ngoại: Chân búi trĩ nằm dưới đường răng lược, mặt ngoài búi trĩ là đa của ống hậu môn.

- Trĩ hỗn hợp: Chân búi trĩ nằm ở cả trên và dưới đường răng lược.

Ngoài ra người ta còn chia ra búi trĩ chính gồm (trái ngang, phải sau, phải trước) và búi trĩ phụ (nằm giữa các búi trĩ chính và nhỏ hơn).

4.3. Theo mức độ: Có nhiều cách chia nhưng nhiều người cho rằng cách chia của bệnh viện St. Mark (Luôn Đôn) hợp lý hơn cả 3 mức độ:

- Độ I: Búi trĩ không ra ngoài cơ thắt ngoài.

- Độ II: Búi trĩ ra ngoài cơ thắt mỗi khi rặn hoặc đại tiện nhưng sau đó có thể đẩy vào được.

- Độ III: Búi trĩ lồi ra ngoài liên tục, không tự co hay đẩy lên được

5. Triệu chứng lâm sàng

5.1. Cơ năng:

- Chảy máu mỗi khi đi đại tiện là triệu chứng thường gập nhất là lý do bệnh nhân đi khám bệnh. Đặc điểm là máu có màu đỏ tươi, ra cuối bãi, có khi chảy thành tia. Nếu chảy máu kéo dài làm bệnh nhân thiếu máu, cá biệt có khi chảy máu dữ dội làm bệnh nhân mất máu cấp.

- Cảm giác tức nặng ở hậu môn, mót dặn

- Búi trĩ sa lồi ra ngoài khi đi đại tiện lúc đầu tự co lên được sau không tự co lên mà phải lấy tay đẩy mới tụt lên thậm trí về sau thường xuyên sa lồi ra ngoài.

- Nếu có biến chứng như viêm tắc, xoắn, nhồi máu, làm bệnh nhân đau dữ dội.

5.2. Toàn thân

Nhẹ hầu như không có biểu hiện gì. Trường hợp mất máu nhiều toàn thân có thiếu máu

5.3. Thực thể

- Thăm trực tràng: Thấy búi trĩ mềm, ấn vào thì xẹp, vị trí thường ở các điểm 3 giờ, 7 giờ và 11 giờ (tư thế nằm ngửa).

- Soi hậu môn trực tràng: Búi trĩ màu tím, chân nằm ở trên hay dưới đường răng lược.

- Khám toàn thân để phát hiện ra trĩ triệu chứng: Hội chứng tăng áp lực tĩnh mạch cửa, cao huyết áp, u chậu vùng chậu hông bé, có thai.

6. Biến chứng

- Chảy máu: Rất hay gặp đây vừa là triệu chứng vừa là biến chứng. Máu có thể chỉ chảy mỗi khi đi đại tiện và tự cầm sau khi đại tiện xong có khi chảy dữ dội dẫn đến thiếu máu cấp, phải xử trí cầm máu cấp cứu.

- Huyết khối và viêm tĩnh mạch trĩ: Do ứ trệ máu, chấn thương búi trĩ rối loạn chế độ ăn uống hoặc do sự co thắt của cơ thắt.

- Cắt bỏ búi trĩ theo phương pháp A. Parks cũng như Miligan - Morgan. Sau khi cắt bũi trĩ, da và niêm mạc để hở không khâu kín.

- Cắt bỏ búi trĩ theo phương pháp Ferguson: Tương tự như Miligan - Morgan nhưng khâu kín da và niêm mạc bằng chỉ tự tiêu.

- Cắt bỏ búi trĩ theo phương pháp Whitehead: Chỉ định cho những trường hợp búi trĩ có kèm theo sa niêm mạc trực tràng, cắt vòng tròn niêm mạc sa các búi trĩ sau đó hạ niêm mạc trực tràng và nối với da của ống hậu môn.

Một số cơ sở và tác giả có cải tiến phương pháp này (Whitehead cải tiến).

7. Phòng tránh bệnh trĩ tại cộng đồng.

Tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng để người dân hiểu biết được sự nguy hại của bệnh trĩ, từ đó có ý thức đề phòng đó là:

- ăn nhiều rau, hoa quả để chống táo bón, không nên uống rượu nhiều.

- Vệ sinh vùng hậu môn thật tốt, tránh các viêm nhiễm ở vùng này.

- Chế độ vận động hợp lý tránh ngồi nhiều, đứng nhiều, lao động nặng nhọc

- Khi có dấu hiệu bất thường ở vùng hậu môn phải đi khám ngay tại các cơ sở y tế.