Bài 18: tuần hoàn

I. Tiêu hóa của hệ tuần hoàn

1.ở động vật chưa có hệ tuần hoàn: Ở các động vật chưa có hệ tuần hoàn như động vật đơn bào hoặc đa bào như thủy tức, giun dẹp, giun tròn kích thước nhỏ,  diện tích cơ thể lớn so với khối lượng, các tế bào cơ thể có thể trao đổi chất trực tiếp vs môi trường bên ngoài (lấy thức ăn, thu nhận oxi; thải ra các sản phẩm ko cần thiết)

2. ở động vật đã xuất hiện hệ tuần hoàn:

Các tế bào trong cơ thể đa bào có kích thước lớn chỉ tiếp nhận đc các chất cần thiết (oxi và các chất dinh dưỡng) từ môi trường ngoài 1 cách gián tiếp, thông qua môi trường bên trong là máu và dịch mô bao quanh tế bào.

Máu và dịch mô đc vận chuyển khắp cơ thể. đem theo các chất tiếp nhận từ môi trường ngoài qua cơ quan hô hấp và cơ quan tiêu hóa đến các tế bào, đồng thời chuyển các sản phẩm cần loại thải đến cơ quan bài tiết để lọc thải ra môi trường ngoài

Động lực làm cho máu vận chuyển là sự co bóp của tim và con đg vận chuyển máu là hệ mạch (động mạch,  mao mạch, tĩnh mạch)

* Hệ tuần hoàn hở: đặc trưng cho đa số thân mềm và chân khớp. Ở các đv này, cơ thể thường có kích thước nhỏ, tim đơn giản. Khi tim co, máu đc bơm vs  áp lực thấp vào xoang cơ thể và tiếp xúc trực tiếp vs các tế bào để thực hiện quá trình trao đổi chất; sau đó tập trung vào hệ thống mạch góp hoặc các lỗ trên thành tim để trở về tim. Giữa mạch đi từ tim (động mạch) và các mạch đến tim (tĩnh mạch) ko có mạch nối(hở), đảm bảo cho dòng dịch di chuyển dễ dàng mặc dù vs áp suất thấp.

Sđ: Tim --(bơm)--->động mạch ------(cung cấp oxi, chất dinh dưỡng)----->xoang cơ thể ---(trao dổi chất)--->tĩnh mạch----->tim

Đặc điểm: 1 phần máu ko lưu thông trong hệ mạch, diễn ra vs tốc độ chậm

*Hệ tuần hoàn kín: đặc trưng cho giun đốt, mực ống, bạch tuộc và tất cả các động vật có xương sống. Máu vận chuyển trong 1 hệ thống kín gồm tim và hệ mạch. Tim co bóp tạo áp suất lớn tống máu vào các  mạch xuất phát từ tim (động mạch) đc nối vs các mạch máu đưa máu trở về tim (tĩnh mạch) bằng cách mao mạch len lỏi giữa các mô, cơ quan. Dịch mô đc hình thành từ máu do sự thấm lọc qua các thành mao mạch. Ở ĐVCXS, dịch mô 1 phần thấm trở lại máu ở cuối mao mạch, còn phần lớn đc thấm vào 1 hệ thống mạch riêng gọi là mạch bạch huyết.

Các mạch bạch huyết và phần lớn các tĩnh mạch chuyển máu ngược chiều trọng lực dế dàng nhờ có van tim (