1
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Phần
2
Quyển
Thứ Hai:
Nên Biết
Nổi Danh Nhân Lúc Còn
Sớm
Đám Mây Cô Độc
N
gẩng
đầu nhìn
lên vầng
mặt trời chói chang, tôi cảm thấy mình đang trần
trụi
đứng dưới vòm
trời,
bị phán xử giống như tất cả những kẻ vị thành
niên
lòng
đầy hoang mang, quá mất thời gian
vào việc
tự khen ngợi cũng như tự
khinh bỉ
bản thân.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Những
ngày
tháng hoa lê trắng
tựa tuyết, chim sớm hót véo von đã
không
còn. Dưới
bức tường bao thấp của tuổi ấu thơ, cây ngô đồng ấy đã
cao quá hiên
nhà. Dưới ánh nắng ban chiều, chú bướm hồng xinh đẹp lả lướt ấy, có phải cũng
đang già đi hay không? Còn
có cái
đêm đom đóm rực sáng, ai sẽ đến kể tiếp câu
chuyện
còn
chưa
kể đến hồi kết ấy? Tháng năm luôn nhân lúc người ta không
kịp
phòng
bị,
dần dần bò
lan trên hai vai bạn
và
tôi. Giấc
mộng vẫn chưa tỉnh về
thời
thơ ấu đó sẽ trao trả cho tháng năm, duy chỉ có tháng ngày theo ta như hình
như bóng, đến chết cũng không thay đổi.
Phải
tin rằng, sự an bài
của
thế sự thực ra rất công bằng, không có gì
là cố
ý.
Có lẽ,
cha mẹ ly dị đã
khiến
tâm hồn Trương Ái Linh vương một sự tiếc nuối
gương vỡ khó lành, nhưng vận mệnh lại tự đưa ra cho cô một lời giải thích
khác, cuộc
đời cần phải dùng
từng
ngày
từng
ngày để sửa chữa. Đi cùng
với
mẹ
cô còn có Trương
Mậu Uyên
-
người cô xưa nay vẫn luôn
bất
đồng chính kiến
với
cha của Trương Ái Linh, lại thêm đã
từng
cùng
mẹ
cô ra nước ngoài,
nên
hai người chung sống cực kỳ hòa
hợp.
Họ
sống trong một tòa
nhà lớn
kiểu Tây ở tô giới Pháp, mua một chiếc xe
hơi màu trắng, thuê
một
tài
xế
người Nga, một đầu bếp người Pháp, sống cuộc
sống
cực kỳ nho nhã
và thời
thượng. Cha cũng chuyển đến một căn nhà
trong
ngõ, tiếp
tục ngày
tháng ung dung tự
do theo cách mà
ông thích. Cha mẹ
cô thỏa
thuận,
Trương Ái Linh có thể thường xuyên đến thăm mẹ, thế nên, căn nhà của
bà
đã
trở
thành
bến
nghỉ ngơi mỗi khi cô cảm thấy mệt mỏi. Cô tin rằng, khi
lòng hoang mang mờ
mịt, bên
khung cửa
sổ của mẹ sẽ luôn có một ngọn đèn
thắp
sáng vì
cô.
www.vuilen.com
25
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Trong căn nhà của mẹ, lần đầu tiên Trương Ái Linh nhìn
thấy
bồn tắm bằng
gạch
men sứ và
bếp
gas.
Khi
ấy, cô rất vui, cảm thấy được an ủi, cảm thấy có
nơi gửi gắm. Nhưng chút ấm áp này
cũng
chỉ là
tạm
thời, mẹ cô lại sắp ra nước
ngoài, và lần
này
bà sẽ
đi Pháp học mỹ thuật. Giữa gia đình
và sự
tự do, Hoàng
Dật
Phạn đã
từng
chọn sự tự do. Khi cuộc hôn
nhân bi kịch
tan vỡ hoàn
toàn, bà
càng như được trút bỏ gánh nặng, về sau thiên
hạ
là
của
một mình
mình, giang
hồ
là
của
một mình
mình.
Khi đó, Trương Ái Linh đang sống ở trường, trước lúc đi, mẹ đã đến trường
thăm cô. Tình
cảnh
ly biệt lần này, đã
từng
được Trương Ái Linh miêu tả lại:
“Mẹ đến thăm tôi, tôi không có bất cứ biểu cảm luyến tiếc nào,
mẹ
hình
như
cũng
rất vui, sự tình
có thể
cứ trôi qua một cách trơn tru không để lại dấu vết
như thế, một chút phiền phức cũng không có, nhưng tôi biết mẹ đang nghĩ: ‘Thế
hệ
sau thật là
tàn nhẫn!’.
Đợi bà bước ra khỏi cổng, tôi đứng ở trong trường,
cách hàng thông cao to từ
rất xa nhìn
cánh cửa
sắt màu đỏ đó từ từ đóng lại, vẫn
là sự
lặng lẽ. Nhưng dần dần cảm thấy trong hoàn
cảnh
này
cần
phải rơi lệ, thế
là nước
mắt
tuôn trào, trong cơn gió rét lớn tiếng thổn thức, tự khóc cho mình
xem”.
Đây chính là Trương Ái Linh, mặc dầu cô của lúc ấy chẳng qua cũng chỉ
mười một, mười hai tuổi, nhưng đã
sớm
hiểu được phải kiên
nhẫn
và
thản
nhiên. Sự
thiếu vắng của người mẹ ảnh hưởng và
chuyển
biến tính tình
của
cô.
Tác phẩm
của cô luôn vô tình
bộc
lộ một sự lạnh lùng,
thiếu
tình
cảm
dịu dàng
và thương xót. Đó là bởi cô đã
giấu
những tình
cảm
mềm yếu vào nơi sâu kín
nhất
của trải tim, dùng
sự
vô tình để ngụy trang cho bản thân.
Cả
cuộc đời cô
đều lựa chọn thái độ trốn tránh, co mình đối với thế giới bên
ngoài, mà ngọn
nguồn
của nó chính là
nỗi
sợ bị tổn thương.
Trương Ái Linh biết rằng, bản thân cô xưa nay luôn là một đám mây cô độc,
dù bay về
phương nào thì đều phải dựa vào
sự lựa
chọn và
nắm
bắt của chính
mình. Mẹ
đi rồi, trong căn nhà
của
người cô vẫn còn
lưu
giữ hơi thở của mẹ.
Chiếc
bàn
bảy
miếng ghép
(1)
, màu sắc
nhẹ nhàng,
còn có rất
nhiều người đáng
mến
mà
cô không biết
đến rồi đi. Cô cho rằng, tất cả những thứ tốt nhất mà
cô
biết,
cho dù
là vật
chất hay tinh thần, đều được lưu giữ ở nơi đây. Tình
cảm
nồng
thắm giữa Trương Ái Linh và người cô cũng bắt đầu từ nơi này, hơn nữa
còn
được duy trì
một
cách sâu sắc suốt cả cuộc đời. Về mức độ nào đó, Trương
Ái Linh đã
tìm
được một
phần
của tình
mẹ
mà cô đã
bị
mất ở người cô của
mình. Cho nên, cô trân trọng.
Còn hết
thảy mọi thứ ở bên nhà người cha
-
ông Trương Đình
Trọng -
cô đều
coi thường. Trong Chuyện riêng
cô viết,
“Thuốc phiện, vị lão
tiên sinh dạy
em
trai tôi Hán Cao Tổ
luận,
tiểu
thuyết chương hồi, tất cả cứ sống một cách lười
nhác và âm thầm
như thế. Giống như người Ba Tư tôn sùng Hỏa giáo
(2)
, tôi
miễn
cưỡng chia thế giới thành
hai nửa,
ánh sáng và đêm tối, thiện và
ác, thần
www.vuilen.com
26
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
và quỷ.
Những thứ thuộc về bên
cha tôi chắc
chắn
là không tốt
đẹp gì...”. Có thể
thấy,
trong tâm hồn Trương Ái Linh luôn phải đè
nén sự
hỗn loạn, cuộc sống
mòn gỉ.
Nhưng nội tâm cô có lúc lại thích thú cảm giác này,
thích thú khói mù
của
thuốc phiện, thích thú ánh mặt trời như sương mù, còn
có những
tờ báo
khổ
nhỏ
chất lung tung trong phòng.
Cô biết
cha cô cô đơn, chỉ là
mỗi
khi cô đơn
ông mới
biểu lộ tình
cảm
dịu dàng.
Cho dù như thế, cũng không thể thay đổi được điều gì,
yêu vẫn
là
yêu, hận
vẫn
là
hận.
Trong trái tim bé nhỏ của cô bắt đầu có rất nhiều kế hoạch to lớn. Cô
khao khát sau khi tốt
nghiệp trung học sẽ được đến Anh học đại học. Cô muốn
mình nổi
tiếng hơn cả Lâm Ngữ Đường, muốn mặc những bộ y phục tân kỳ
nhất,
được du lịch khắp thế giới. Ở Thượng Hải, cô có nhà
của
riêng
mình, sống
một
cuộc sống
giản
đơn phóng khoáng. Giản đơn phóng khoáng chính là cá tính
của
Trương Ái Linh. Cô ghét kiểu quẩn quanh vướng mắc mãi
mà không dứt.
Cô thà tự
mình
cắt
đứt hết thảy nhung nhớ, dù
là máu thịt
nhạt nhòa,
cũng
không hề
tiếc nuối.
Nhưng thế sự bất ổn, biển người chìm
nổi,
đó đâu phải nơi mà bản thân có
thể
làm
chủ.
Cha cô lại sắp kết hôn, khi người cô nói cho Trương Ái Linh tin
này, cô đã
bật
khóc. Trước đây cô đã
từng
đọc rất nhiều tiểu thuyết nói về mẹ
kế,
nhưng không ngờ câu chuyện này
lại
vận vào
bản
thân
mình. Khi
đó, trong
lòng Trương
Ái Linh chỉ có cảm giác bức bách: “Cho dù
thế
nào
cũng
không
thể
để chuyện này
xảy
ra. Nếu người phụ nữ đó ở trước mặt, đang đứng tựa vào
lan can sắt,
tôi nhất định sẽ đẩy cô ta từ ban công xuống, một trăm lần đều làm
như
thế
cả trăm lần”. Đây chẳng qua chỉ là câu nói đùa của một đứa trẻ bướng
bỉnh,
mặc dù
cô có thể
chấp nhận chuyện này
hay không, thì việc
cha cô sắp tái
hôn vẫn
là
một
sự thực không thể xóa bỏ được.
Gia đình
này lại
một lần nữa phải di chuyển và thay đổi.
Lần
này,
họ
chuyển
đến căn nhà Tây năm xưa, cũng chính là nơi Trương Ái Linh chào đời. Trước
đó cô không hề có bất cứ ký ức nào
về
nó, khi đã
có
đủ năng lực suy nghĩ, đến
kiểm
tra ngắm nghía căn nhà
này, cô chỉ
cảm thấy căn nhà
cũ
đã
gánh chịu
quá
nhiều
dấu ấn của lịch sử, lặp lại quá nhiều câu chuyện gia tộc, đến bầu không
khí cũng
trở nên mơ hồ.
Cô nói, những
nơi có mặt trời khiến người ta buồn ngủ, những nơi đầy bóng
râm lại
có hơi lạnh của mộ cổ. Ở nơi đây, cô thường xuyên
không thể
phân biệt
được, lúc
nào tỉnh
táo, lúc nào mơ hồ. Nhưng có điều cô rất rõ,
cô không thích
căn nhà này, không thích gia đình
này, vì
ở đây không có một ai đáng để cho cô
yêu mến.
Người mẹ kế Tôn Dụng Phàn
cũng
hút thuốc phiện, cô ta và
tài nữ
đương
thời
Lục Tiểu Mạn là
bạn
thân,
vì cả
hai đều nghiện thuốc, cho nên được gọi là
một
cặp “Phù
dung tiên tử”.
Khi ấy, Lục Tiểu Mạn và
Từ
Chí Ma đang sống ở
www.vuilen.com
27
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
thôn Tứ
Minh, thường xuyên
mở
tiệc mời Tôn Dụng Phàn,
vì thế,
Trương Ái
Linh cũng
từng có lần may mắn được tham dự, nhưng trong văn chương của cô
về
sau này
không hề
nhắc đến Lục Tiểu Mạn. Có lẽ, cô đã
chuyển
sự căm ghét
đối với mẹ kế sang Lục Tiểu Mạn. Ở thời Dân Quốc, Lục Tiểu Mạn là
một
cô
gái giống
như hoa anh túc, một yêu
tinh thập
toàn
thập
mỹ. Không biết bao
nhiêu người uống chén
thuốc
độc phong tình
thơm
ngát đó xong, đứt ruột mà
chết,
không hề hối hận.
Kỳ
thực, mẹ kế đối xử với Trương Ái Linh cũng không tệ, càng không đến
nỗi
gọi là
cay nghiệt.
Trước khi được gả đến Trương phủ, cô ta nghe nói vóc
dáng của
mình
và Trương
Ái Linh
cũng
tương đương, nên đã
mang hai hòm
quần
áo mà
chất
liệu đều là
loại
thượng hạng của mình đến cho Trương Ái Linh
mặc.
Nhưng Trương Ái Linh lại cho rằng hành động đó là
bố
thí, là
làm nhục
cô, cô vẫn
không chịu tha thứ. Trong Đối chiếu ký cô từng viết: “Có một thời kỳ
sống
dưới ách thống trị của mẹ kế, bị ép mặc quần áo thừa của cô ta. Vĩnh viễn
không thể
quên được chiếc sườn xám bằng gấm mỏng màu
hồng
đậm, cái màu
thịt
bò
chết,
mặc hay không mặc vào người, đều thấy toàn thân như tê cóng;
mùa đông đã
qua, mà vẫn
còn
những
vết sẹo của chứng tê
buốt -
đó chính là sự
căm ghét và tủi nhục”.
Ngôn ngữ
sắc bén nhường này,
chính là không buông tha. Ngẫm
ra trên văn
đàn, ngoài Trương Ái Linh ra, mấy người có được bút lực như vậy, mấy người
có thể
miêu
tả
một chiếc
áo cũ
lâm ly tinh tế đến thế. Đó là
vì cô quá kiêu hãnh,
quá tự
tôn. Về sau, Trương Ái Linh dùng ngòi
bút tài hoa kỳ
diệu của mình,
nhiều
lần phê
phán hình tượng
của mẹ kế Tôn Dụng Phàn.
Kỳ
thực Tôn Dụng
Phàn cũng
xuất thân từ danh gia vọng tộc hiển hách,
chỉ
là sau này gia đạo sa
sút, mà Trương Đình
Trọng
lại được thừa kế sản nghiệp lớn của tổ tiên,
nên Tôn
Dụng
Phàn
bị
người nhà
mai mối
gả đến Trương gia.
Cả
đời Tôn Dụng Phàn ngoài “ả phù dung” làm tri kỷ ra, thì
chưa
hề phạm
bất
cứ lỗi lầm nào.
Nếu
như
không phải
chịu ảnh hưởng của gia cảnh, không bị
nghiện
thuốc phiện, cô ta cũng không cần làm
vợ
kế của Trương Đình
Trọng,
càng không cần
làm
mẹ
kế của hai đứa trẻ. Nhưng sự căm ghét của Trương Ái
Linh với
cô ta là điều đương nhiên. Trên thế gian này,
có lẽ
không có đứa trẻ
nào có thể
khoan dung đến độ thích mẹ kế của mình
một
cách thực lòng.
Cô
không thích về
nhà,
vì không muốn
nhìn
thấy
cảnh tượng trụy lạc cha và
mẹ
kế
cùng nằm
trên
sập,
hút thuốc phiện nhả khói mù
mịt.
Trong mắt Trương Ái
Linh, Tôn Dụng Phàn quá ti tiện,
quá hèn
hạ,
chỉ biết chìm đắm trong hoan lạc,
mặc
kệ ngày tháng trôi qua như thoi đưa.
Điều khiến Trương Ái Linh cảm thấy đau khổ nhất là,
ngày ngày cha và mẹ
kế
sống một cuộc sống xa xỉ và
buông thả
như thế, nhưng lại không cho cô tiền
nộp
học phí học đàn piano. Trương Ái Linh còn
nhớ,
mỗi lần xin cha tiền học
phí, đều gặp phải sự trì
hoãn thoái thác của
ông: “Tôi đứng trước cửa hiệu thuốc
www.vuilen.com
28
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
phiện,
rất lâu, rất lâu, mà
vẫn
không được trả lời”. Đối với một bé gái cực kỳ
giàu lòng tự
tôn mà nói, đây chắc chắn là
một
sự tổn thương không thể nào
tha
thứ
được. Trên
thế
gian không có nơi nào có thể tìm được những thứ quý giá
nữa,
điều cô có thể làm
là khiến
cho bản thân mình
càng sạch
sẽ hơn, thoải mái
hơn.
Tháng ngày như thêu, tuế nguyệt kết kén.
Những
thứ đã
cho rằng
tốt đẹp
trong ký
ức, đến nay lại hoàn toàn ngược lại. Dù cho như thế, ngày tháng như
mây vẫn
phải trôi qua một cách cố chấp, dẫu đi đến nơi sơn cùng thủy tận, cũng
sẽ
có một ngả rẽ để bạn bước ra. Chỉ là
vầng
trăng sáng treo ngoài
cửa
sổ đó,
khi tỉnh
mình
ta biết,
khi say ai người hiểu đây?
Ghi chú:
Bàn bảy
miếng ghép, hay các dụng cụ bằng bảy miếng ghép màu
là một
là
một
loại đồ chơi phát triển trí lực được lưu truyền và
sử
dụng rộng rãi
trong dân
tộc
Hán.
Hỏa
giáo (Zoroastrianism)
còn
được gọi là
Bái hỏa
giáo, Hỏa yêu
giáo
hoặc
Đạo Zarathushtra là
một
tôn giáo cổ của Ba Tư do nhà tiên tri Zarathushtra
sáng lập
cách đây hơn 1000 năm trước Công Nguyên
và là một
trong những tôn
giáo lâu đời nhất của nhân loại, với bộ kinh chính
thức
là
kinh Avesta (Cổ
kinh
Ba Tư).
(2)
(1)
Vườn Trường Xanh Xanh
T
ôi không nỡ
nhìn
anh vui vẻ,
điều ấy càng
khiến
tôi buồn lòng
hơn!
Tạm
biệt!
Nhân sinh hợp tan, vốn là
bình thường,
dù
thế
nào,
chúng tôi vẫn
sẽ có một
ngày chia tay đầy nước mắt!
(Trương Ái Linh
ngữ
lục)
Tháng ngày im lìm, khi bạn
tựa cửa nghe mưa rơi, ngồi trên
lầu
gác ngắm
mây bay, thì năm
tháng đã
trôi qua thật
xa. Con người đi giữa thế gian, đều phải
đeo những chiếc mặt nạ khác nhau. Không phải vì
giả
tạo, mà
là rất
nhiều lúc
cần
phải trốn tránh
tự
nhiên,
thuận
theo hoàn
cảnh.
Nếu bạn không thể thay đổi
cuộc
sống, thì
phải
vì
cuộc
sống mà đổi thay chính mình.
Khi còn rất
nhỏ, Trương Ái Linh đã
hiểu
được đạo lý này.
Cha tái hôn, khiến
cô dẫu
chán ghét nhưng vẫn phải quay về căn nhà âm dương hỗn độn đó. Nhìn
em trai chịu
sự ngược đãi,
nhưng
lại không biết trốn tránh ở đâu, cô thấy đau
lòng cực
độ. Đối mặt với sự châm chọc cạnh khóe của mẹ kế, cô cũng bó tay hết
cách, chỉ
cảm thấy nhục nhã
muôn phần.
Nhìn
gương
mặt khóc lóc của mình
trong gương, cô
từng
nghiến răng thề: “Sẽ có một ngày
ta phải
báo thù”.
www.vuilen.com
29
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Sau này, Trương Ái Linh từng nói, những năm trung học cô sống không hề
vui vẻ,
nội tâm bị đè nén, đối diện với những người những việc mà
mình không
thể
làm
gì
được, cô luôn giữ im lặng. Chỉ khi đến nhà người cô hoặc là
khi
ở
trường, ngày
tháng của
cô mới được coi là
tinh khiết
giản đơn như nước, sáng tỏ
thấu
triệt như tranh.
Những
năm trung học của Trương Ái Linh không phải chỉ toàn mưa thảm
gió sầu.
Cô cũng từng có rất nhiều niềm vui đơn thuần của một nữ sinh, từng
trải
qua những ngày
rực
rỡ nắm tay nhau giữa mùa xuân. Tính cô hướng nội, tư
chất
thẩm mỹ trời cho đều vượt trội so với đám bạn bè
cùng trang lứa,
hơn nữa
cô thường không quan tâm để ý đến những chuyện vụn vặt trong cuộc sống.
Nhưng cô cũng thường cùng
các chị
em họ dạo phố, xem phim, dẫn em trai đi
mua đồ ăn vặt.
Khi gặp
người lạ, đa phần cô đều im lặng. Chỉ có khi đi cùng
chị
em họ và
những
người bạn học thân thiết, cô mới thể hiện là người vô cùng
vui vẻ.
Đặc
biệt
khi nhắc đến những bộ tiểu thuyết, bộ phim và
những
vở kịch mà
cô thích,
gương mặt cô hớn hở, bàn
tán thao thao bất
tuyệt. Khi ấy, bạn sẽ hoàn
toàn quên
mất
rằng, cô là
một
cô gái tính tình
lạnh
lùng,
trong lòng
ẩn chứa vết thương sâu
kín.
Mỗi
người đều có nhiều tính cách, tùy
những
hoàn
cảnh
khác nhau mà
thể
hiện
những cái tôi khác nhau, hoặc vui vẻ, hoặc lạnh lùng;
hoặc
đơn giản, hoặc
già dặn.
Có lẽ chỉ khi phải đối diện với tâm hồn mình,
con người
mới có thể gỡ
chiếc
mặt nạ đang đeo đi, nhìn
thấy
cái tôi chân thực nhất của chính
mình. Bởi
dẫu
có ở bên
cạnh
người mình
yêu quý, cũng
khó tránh khỏi cảm giác xa lạ và
quạnh
quẽ.
Khi học
trung học, Trương Ái Linh đã
say mê sáng tác và nhân lúc mọi
người không chuẩn bị, đã
một
mình
âm thầm
cực khổ sáng tác. Do quá ham đọc
sách, nên khi học
trung học, cô đã
bị
cận thị, phải đeo kính. Dáng người cô cao,
lại
gầy, tuy mặc bộ đồ đơn giản nhưng vẫn không che giấu được khí chất văn
nhã của
người đọc sách. Có thể cô không đủ xinh đẹp, nhưng xưa nay cô luôn
mang đến một cảm giác phi phàm,
xuất chúng cho những
người tiếp xúc với
mình. Có người
nói, một tài
nữ
như cô, chỉ cần có duyên đi lướt qua, là
buộc
phải
ngoái lại nhìn.
Năm Trương Ái Linh mười hai tuổi, cô đã được đăng truyện ngắn đầu tiên
Cô gái bất
hạnh trên
tập
san Phượng Tảo của trường
nữ
sinh St’s Maria. Tuy chỉ
vỏn
vẹn một nghìn
bốn
trăm chữ, tình
tiết
cũng đơn giản non nớt, nhưng đối với
một
nữ sinh tuổi đời mới mười hai mà
nói, chắc
chắn đây là
một
chuyện kinh
ngạc
và
tuyệt
vời; đối với sự nghiệp sáng tác của cô thì đây cũng là
một
khởi
đầu tốt đẹp và phi thường. Cô gái bất hạnh kể về bi kịch của một cô gái xinh
đẹp thuần khiết bị hủy hoại, đối mặt với vận mệnh, nữ nhân vật chính chỉ có thể
bỏ
trốn, sống phiêu
bạt
suốt quãng đời còn
lại
của mình.
www.vuilen.com
30
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
“Tôi
không nỡ
nhìn
thấy
anh vui vẻ, điều ấy càng
khiến
tôi buồn lòng
hơn
nữa!
Tạm biệt! Nhân sinh hợp tan, vốn là
bình thường,
dù
thế
nào,
chúng tôi
vẫn
sẽ có một ngày chia tay đầy nước mắt!”. Trương Ái Linh khi ấy, đã
sớm
quen với
sự ly hợp của đời người. Hơn nữa đối diện với sự biệt ly, cô còn
học
được cách lạnh lùng trước mặt người khác, quay người rồi mới rơi nước mắt.
Cô biết,
chặng đường nhân sinh đầy gian truân, đa phần chỉ có mình
ta
độc hành
mà thôi.
Năm thứ hai, Trương Ái Linh lại tiếp tục đăng bài
tản
văn đầu tiên
Chạng
vạng
trên
tập
san Phượng Tảo. Bài
tản
văn này
thể
hiện những suy nghĩ không
hợp
với lứa tuổi của cô. Trong sắc xuân rực rỡ mà
mắt
nhìn
không xuể
đó, cô lại
than thở
tuổi xuân đời người ngắn ngủi trôi mau, không được như những cánh
bướm sớm sinh tối chết khiến người ta ngưỡng mộ biết mấy. Trong những năm
tháng thanh xuân đẹp như hoa ấy, đáng lẽ cái cô nên
nhìn là non xanh nước
biếc
mơn mởn. Nhưng lòng
cô lại
hướng đến những tâm sự đầy trắc trở, cảm thán
cho mây khói đời người, cho mỹ nhân buổi xế chiều. Có lẽ, đây chính là điểm
vượt trội của Trương Ái Linh, khiến chúng ta nhìn
thấy
một cô gái, đứng trong
buổi
hoàng
hôn tuyệt
đẹp ngắm nhìn
thời
gian trôi qua như nước chảy, chầm
chậm
đi xa dần, xa dần.
Trương Ái Linh yêu những năm tháng ở trường học, cô thông minh bẩm
sinh,
thành tích các môn đều đứng đầu. Và điều quan trọng nhất là ở trường học,
cô có thể
tự do sáng tác. Nghe những lời khen ngợi của giáo viên,
nhìn ánh mắt
ngưỡng mộ của bạn bè,
tự
đáy lòng
cô nảy
sinh sự an ủi và
niềm
tự hào
mà
người bình
thường
đều có. Tình
yêu sâu
đậm với văn chương ấy, trong rất nhiều
đêm tối trăng sáng sao thưa, càng trở nên
sục
sôi hơn nữa.
Trương Ái Linh thích học những tiết quốc văn (ngữ văn), vừa hay trường
học
lại mới có một thầy Uông tài
hoa, có kiến
thức sâu rộng và
cực
kỳ chú
trọng
môn quốc
văn mới chuyển đến. Lúc đầu, thầy Uông chú ý đến Trương Ái Linh
là vì một
bài
tập
làm văn có tựa đề Ngắm mây với lối hành văn trôi chảy và
từ
ngữ
hoa lệ của cô. Sau đó, thầy Uông chủ động quan tâm đến cô ngày
một
nhiều
lên. Khi
ấy Trương Ái
Linh cao ráo, nên ngồi
ở góc trong của bàn
cuối
lớp với
khuôn mặt
không biểu cảm và cách ăn mặc tùy
ý. Cô không xinh
đẹp, nhưng ở
cô lại
toát lên
một
khí chất đặc biệt khiến người ta phải nhiều lần ngoái nhìn.
Trương Ái Linh yêu thích văn chương, tài tình
xuất
chúng, ngoài
viết
bài
cho
tập
san của trường ra, cô không tham gia bất cứ hội thơ hay nhóm nhạc nào. Ấn
tượng mà
nữ
sinh đặc biệt này để lại cho thầy giáo và
bạn
học là
vừa
cao ngạo
lại
vừa nhạt nhòa.
Cô không chạy
theo thói tục, cho nên
giữa
dòng
người,
thật
khó nắm
bắt được bóng dáng của cô. Thế nhưng, cái tên Trương Ái Linh vẫn
hiện
hữu ở bất kỳ nơi đâu.
Về
sau, trên
tập
san Quốc hưng của trường, Trương Ái Linh đăng những
truyện
ngắn như Trâu, Bá vương biệt Cơ, Ba nguyên tắc đọc sách báo cáo và
www.vuilen.com
31
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Nhược Hinh Bình,
trên tập
san Phượng Tảo cho đăng Bàn
về
tương lai của
truyện
tranh. Trong đó, Bá vương biệt Cơ được đông đảo giáo viên
và học
sinh
quan tâm và yêu thích. Thầy
Uông cực kỳ tán thưởng bài văn này: “So với Cái
chết
của Sở Bá vương
(1)
của
Quách Mạt Nhược, đơn giản có thể nói chỉ có hơn
chứ
không có kém, nếu cứ tiếp tục cố gắng, tiền đồ tương lai thật không thể
đánh giá hết được!”.
Nàng Ngu Cơ trong truyện ngắn này,
không phải
chết khi Hạng Vũ thất bại
vì
đường cùng
quẫn
bách không lối thoát, mà
là chết
khi hưng thịnh nhất, dẫn
đến quá trình
suy tàn
đó. Người con gái tên
gọi
Ngu Cơ dự báo trước được kết
cục,
nhân khi tất cả còn
chưa
đến điểm tận cùng, đã
quyết
liệt hủy diệt chính
mình. Câu nói sau cùng của
nàng là: “Ta thích kết cục đó”. Trương Ái
Linh của
năm ấy, mới mười bảy tuổi. Một thiếu nữ mười bảy tuổi, lại có thể nhìn
thấu
đời
người như thế.
Mấy
năm học trong trường nữ sinh St’s Maria, hoạt động mà Trương Ái
Linh thực
sự say mê
là nghiên cứu
Hồng lâu mộng. Thậm chí cô còn
dành thời
gian ngoài giờ
học, để viết một bộ tiểu thuyết chương hồi tên
là Hồng
lâu mộng
hiện
đại, gồm hai tập thượng và
hạ.
Khi ấy, cô đã
biết
hiện đại hóa các nhân vật
cổ
điển, lối viết của cô rất đặc sắc mới mẻ, lại nghiêm
khắc
phê
phán thế
thái
nhân tình. Cha cô
đọc xong,
cũng
tán dương không ngớt. Cứ cách khoảng dăm
ba năm, Trương Ái Linh lại đọc lại Hồng lâu mộng một lần. Cô từng than rằng:
“Ấn tượng mỗi lần đều khác nhau. Hiện tại đọc lại chỉ thấy những phiền não
nảy
sinh giữa con người với con người. Khả năng thưởng
thức
của con người là
có hạn,
nhưng Hồng lâu mộng mãi
mãi là tác phẩm
‘đòi
một
được mười’
(2)
”.
Thời
trung học đã đi đến hồi kết lúc nào không hay. Dường như có một giấc
mơ đầy xúc động lưu giữ trong buổi sớm mùa xuân nào đó, còn
chưa
từng thức
tỉnh.
Còn
có một
thiếu niên
dịu
dàng, đứng dưới ngọn đèn đường bên
ngoài
trường học, chưa từng nắm tay, đã
bỏ
lỡ nhau. Những tháng ngày thanh xuân đã
từng
muốn lướt qua ấy rạng rỡ chói lòa
như
pháo hoa, tan thành tro bụi, không
để dấu vết.
Đối với Trương Ái Linh, quãng
thời
gian học trung học này
hẳn
là
khó quên.
Nhiều
năm về sau, cô vẫn sẽ nhớ đến rừng mai trong trường, những con đường
nhỏ
giao nhau chằng chịt và
gác chuông cổ
kính. Trong mái trường ấy, cô đã
viết
nên
những
áng văn vừa tươi mới lại vừa non nớt đó, cô đã
quên
đi rất nhiều
điều không vui ở nhà. Đó cũng là nơi đã
tác thành cho giấc
mộng văn chương
khiến
cô kiêu
hãnh một
đời.
Trước lúc ra đi, Trương Ái Linh đã
tự
tay vẽ truyện tranh tặng cho lễ tốt
nghiệp
của các bạn nữ trên
tập
san của nhà trường. Mỗi người đều được cô tặng
cho những
vai diễn khác nhau, trông rất sinh động có thần, thú vị và đa dạng.
Cô tự
vẽ mình
thành một
bà
thầy
bói tay cầm một quả cầu thủy tinh, chỉ là
không biết,
cô có thể bói cho vận mệnh của ai.
www.vuilen.com
32
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Bao năm trôi qua, chúng ta còn
có thể
nhìn
thấy
bức ảnh cũ của nữ sinh
trường St’s Maria. Những nữ sinh tóc cắt ngắn, mặc sườn xám nhạt màu,
thuần
khiết
biết bao, thánh thiện biết bao. Dẫu cho đó chỉ là
bức
ảnh đen trắng, hơn
nữa
còn
nhòe nhoẹt
không rõ.
Nhưng
dòng
sông thiếu
niên ấy trong
trẻo
đến
mức
có thể nhìn
xuyên
đáy. Ký ức của những ngày xưa trầm tĩnh, an nhiên dưới
đáy nước sâu. Nhìn
mãi nhìn mãi, khiến
người ta phải xúc động mà rơi lệ. Đó là
vì chúng ta
đều đã
từng
xinh đẹp, chỉ là
không còn trẻ
trung nữa mà
thôi.
Tạm
biệt, mái trường thuần khiết như sương sớm. Tạm biệt, tháng ngày
làm
bạn
với tuổi thanh xuân. Phải tin rằng, ở bến bờ của năm tháng, sẽ có một con
thuyền
vượt sông, chở chúng ta đến một phương xa nào đó. Đóng cánh cửa quá
khứ
lại trong ngõ
nhỏ
mà tháng năm vẫn còn
lưu luyến,
dường như luôn có một
giọng
nói đang hỏi: Có hay chăng một loại thanh xuân, mang tên
trở
lại?
Ghi chú:
(1)
Viết
đúng phải là
Sở
Bá Vương tự sát.
“Đòi
một
được mười”: Một thành
ngữ
của Trung Quốc, có nghĩa là
bạn
yêu cầu
một phần, nhưng đối phương lại đưa cho bạn mười phần. Đây là
lời
khen ngợi
tột bật đối với tác phẩm.
(2)
Tái Sinh Sau Tai Nạn
T
ất cả những gì
liên quan
đến việc cho
và nhận
niềm vui, đều không cần
tính toán chi li nữa.
Tính toán làm
gì?
Đau khổ thì
dài
đằng đẵng, đời người thì
ngắn ngủi
vô cùng.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Thời
gian xanh ngắt, đó là
vì chúng ta
đều đang già đi. Đến nay nhìn
lại,
Bến
Thượng Hải vận những chiếc áo gấm hoa lệ, cao quý mà
yểu
điệu, tuyệt thế mà
đơn độc. Thành
phố
này,
vào những
năm ba mươi của thế kỷ trước, đã
từng
trải
qua khói lửa
liên
miên thời
loạn thế, dấy lên
vô số
sóng gió giang hồ. Chỉ là
biển
biếc hóa nương dâu, tất cả của tất cả đều bị khóa kín trong tòa
thành. Quá
khứ
đó, đã
sớm
tĩnh mịch an bình
từ
lâu.
Cơn gió Dân Quốc thổi lướt qua mọi ngóc
ngách của
Bến Thượng Hải. Mà
con người của thời đại đó, luôn mải miết đi tìm
chốn
về của nhân sinh trong cơn
hoảng loạn.
Sau này, trong văn chương của Trương Ái Linh, chúng ta luôn đọc
được một từ “loạn thế”. Nhìn
lại
hoàn
cảnh
nơi cả đời cô sinh sống, những
câu
chuyện
cô trải qua, quả sự là
hỗn
loạn liên
miên. Có thể
tầm nhìn
của
tôi thiển
www.vuilen.com
33
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
cận,
nên
luôn cảm
thấy thế sự mênh mông như gió mây, cho dù trong thời thái
bình thịnh
trị, cũng không thể trốn tránh được cuộc đời máu lệ đan xen.
Mẹ
của Trương Ái Linh đã
về
Trung Quốc giữa thời loạn lạc, người phụ nữ
tân tiến
mấy lần ra nước ngoài này, đã
sớm
quen với rối ren, không sợ gió
sương. Đối mặt với sự kiện mẹ về nước, bề ngoài tưởng chừng Trương Ái Linh
không để tâm, nhưng kỳ thực trong lòng
cô lại
đang dâng
trào một
niềm vui vô
tận.
Bởi Trương Ái Linh lúc này đã
là một
thiếu nữ đương tuổi xuân thì
xinh
đẹp, khí chất Âu Mỹ lãng
mạn
mê
hoặc
lòng
người
toát ra từ trên người mẹ cô,
khiến
cô say đắm ngất ngây. Những phong cảnh tuyệt diễm, những câu chuyện
truyền kỳ
của nước ngoài
mà mẹ
kể, khiến cô hết lòng
ngưỡng
mộ và
say mê.
Khi
ấy, Trương Ái Linh chán ghét bầu không khí trong gia đình,
không thể
kìm
được mong ước muốn ra nước ngoài.
Mẹ
trở về, Trương Ái Linh càng không muốn quay về căn nhà
của
cha, cô
thường xuyên ở lì ở nhà
mẹ
từ sáng đến tối, đến khi trăng nhú lên
mới
lưu luyến
không nỡ
quay về. Nhiều lần như thế, cha cô rất phật ý, ông cảm thấy đứa con
gái mà mình nuôi nấng,
dạy dỗ bao năm nay, đã để hết tâm trí ở nhà bên đó.
Đặc biệt, khi Trương Ái Linh đề
xuất
muốn đi du học ở nước ngoài, Trương
Đình
Trọng
liền nổi giận, nghĩ con gái đã
bị
mẹ ruột xúi giục. Mẹ kế được thể
mắng
nhiếc: “Mẹ mày đã
ly hôn còn muốn
can thiệp vào
việc
nhà
này. Nếu
đã
không thể
từ bỏ được nơi này, thì
sao không quay về?
Tiếc là đã
muộn
một
bước, quay về cũng chỉ đành
làm vợ
lẽ thôi!”.
Sự
sỉ nhục như thế, khiến nỗi căm hận của Trương Ái Linh đối với mẹ kế
ngày càng tăng. Trước sau gì
Trương
Đình
Trọng
vẫn là
một
người bảo thủ,
Hoàng Dật
Phạn và Trương Mậu Uyên ra nước ngoài
khiến
ông
lĩnh
hội một
cách sâu sắc
rằng, một người phụ nữ chỉ cần bước vào con đường của thời đại
mới,
là
không thể
tìm
lại
được vẻ đẹp trang nhã
truyền
thống của phụ nữ
phương Đông nữa. Và
quan trọng
hơn nữa là, trong nhà đã
phải
chi một khoản
tiền
khổng lồ cho hai người hút thuốc phiện, đến tiền học đàn
piano của
Trương
Ái Linh ông còn tiếc
không cho, thì
làm sao có thể
tình
nguyện
bỏ tiền cho cô đi
du học?
Chiến
tranh Tùng
Hộ
(13/8/1937
- 26/11/1937) bất
ngờ nổ ra, toàn
bộ
Bến
Thượng Hải chìm
trong hỗn
loạn với
khói lửa
và
thuốc
súng. Có người bỏ nhà
bỏ
cửa để chạy trốn, có người ngồi chờ chết, mặc sức hưởng lạc. Trong đêm
nghe tiếng
pháo súng, không thể nào
yên giấc.
Trương Ái Linh xin cha cho đến
ở nhà người cô mấy ngày, Trương Đình
Trọng
biết con gái đến nhà
cô có nghĩa
là đến nhà
mẹ,
trong lòng
tuy không vui, nhưng
cũng không nỡ từ chối, đành
đồng ý.
Đến nhà
mẹ,
giống như chim mỏi về tổ, mặc bên
ngoài loạn
thế rối ren,
nhưng trong lòng
cô lại
trong sạch như lưu ly, không bị phiền nhiễu. Nhưng thời
gian thúc giục
con người, chớp mắt thôi đã
hai tuần
trôi qua. Khi cô hoàn
toàn
www.vuilen.com
34
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
không tình nguyện
quay về nhà cha, đã
nhìn thấy
mẹ kế mặt mày
sầm
sì
ngồi
trong phòng khách, căn
vặn cô: “Tại sao mày đi mà không nói trước với ta một
tiếng?”.
Trương Ái Linh không biết làm
thế
nào,
chỉ
lạnh nhạt trả lời: “Con đã
nói với
cha rồi”. Mẹ kế giận dữ quát: “À,
nói với
cha rồi! Trong mắt mày
còn có
ta không?”.
Lời
vừa thốt ra, một cái tát giáng xuống khiến cho Trương Ái Linh nảy đom
đóm mắt. Trương Ái Linh cảm thấy nhục nhã
bội
phần, vốn muốn đánh trả,
nhưng bị bà
vú già trong phủ
ngăn lại. Lúc ấy, mẹ kế giả vờ chạy lên
lầu,
hét
lớn:
“Nó đánh tôi! Nó đánh tôi”, rồi cha Trương Ái Linh không thèm hỏi rõ
ngọn
nguồn, đã đánh đập cô một trận.
“Trong khoảnh khắc đó, tất cả đều trở nên
vô cùng rõ ràng, tiếp
đó trong
phòng
ăn tối tăm bên
ngoài cửa
chớp, thức ăn đã được bày
lên bàn, chiếc
ang cá
vàng trống
rỗng, trên
chiếc
ang bằng sứ trắng vẽ những sợi rong màu đỏ cam.
Cha tôi giậm
giậm chiếc dép lê,
chạy
bình
bịch
xuống lầu, tóm lấy tôi,
chân tay
vung lên loạn
xạ, quát lớn: ‘Mày
còn
đánh người! Mày đánh cô ấy thì
tao
đánh
mày! Hôm nay tao phải
đánh chết mày!’. Tôi cảm thấy đầu tôi hết chúi về bên
này lại
chúi sang bên
kia, hết
lần này đến lần khác, tai tôi ù đi. Tôi ngồi trên
mặt
đất, nằm sóng soài trên đất, ông vẫn túm lấy tóc tôi mà đá liên tục. Cuối cùng
bị
mọi
người giằng ra...”.
Đây là đoạn Trương Ái Linh miêu tả tình
cảnh
lúc bấy giờ trong Chuyện
riêng. Sở
dĩ cô tả lại không tiếc lời như thế, là
vì
đây là lần đầu tiên
trong cuộc
đời
cô phải
gánh chịu một nỗi nhục nhã
lớn
đến vậy. Cơn mưa đòn
của
cha đã
phá tan chút lưu luyến cuối cùng
của
cô đối với gia đình
này một
cách triệt để.
Chút tình thân vốn
đã
mỏng
manh, đến giờ phút này đã
hoàn toàn biến
mất. Sau
đó, Trương Ái Linh càng che
giấu
thật kỹ những tình
cảm
trong nội tâm của
mình, cô không dám yêu thương
dễ dàng.
Bởi
vì
cô biết,
cần phải lạnh lùng đối
chọi
với thế giới hoang mang này,
thậm
chí đến hận cũng cần dũng cảm, cần
sức
lực.
Nhìn những
vết thương chồng chất của mình
trong
gương, Trương Ái Linh
muốn
khóc mà không có nước mắt. Ngày hôm sau, Trương Mậu Uyên
nghe tin
đến khuyên
can. Mẹ
kế vừa nhìn
thấy
người cô đã
cười
nhạt: “Đến để bắt thuốc
phiện
hả?”, không đợi người cô mở miệng, cha cô đã
nhảy
từ trên
sập
hút thuốc
xuống,
lấy tẩu thuốc phang thẳng vào đầu em gái, khiến người cô cũng bị
thương, phải nhập viện. Trương Mậu Uyên
muốn
đến báo phòng
Tuần
bổ,
nhưng lại cảm thấy chuyện này
là chuyện
xấu hổ của gia đình,
thực
sự quả mất
mặt
nên
mới
thôi không đi nữa.
Khi
ấy, Trương Đình
Trọng
giống như một con dã
thú bị
thương lên cơn
giận
dữ, đánh mất lý trí. Ông đem tất cả những nỗi uất ức bao năm nay, sự sa
ngã của
bao năm nay, và
tất
cả những đau buồn, trút hết lên người Trương Ái
www.vuilen.com
35
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Linh. Có lẽ
khi sự việc qua đi, ông
mới
nhanh chóng tỉnh ngộ, nhưng hối hận
không kịp.
Còn
Trương
Ái Linh nhiều năm về sau nhìn
lại
sự kiện này,
sẽ
cảm
thấy
kỳ thực cha mình
vừa
đáng thương lại vừa đáng trách biết bao. Sự thay đổi
của
một triều đại, đã
khiến
linh hồn của biết bao người đổi
thay theo, khiến
họ
nhìn mà không hiểu
bản thân xa lạ của mình.
Cha cô phao tin rằng
muốn dùng
súng bắn
chết cô. Trương Ái Linh bị giam
trong một
căn phòng
trống.
Đây là nơi cô đã
chào
đời, căn nhà
gánh cả
trăm
năm sương gió này, đến nay lại trở nên
hoang lạnh
như thế, chẳng còn
tình
người như thế. Ánh trăng màu
xanh tối
chiếu trên
ván sàn, âm thầm
ẩn chứa
những
ý đồ giết người. Trương Ái Linh biết cha không thể giết cô, nhưng cô lo
rằng,
cứ bị giam như thế vài năm, đến khi được ra ngoài,
cô sẽ
chẳng còn
là cô
nữa.
Ngồi tựa vào
hàng lan can tre, bầu
trời xanh thăm thẳm, khói súng vẫn như
xưa, trong lòng
cô mong
đợi sẽ có một phát đạn rơi vào giữa nhà
cô, dù cho
phải
cùng
chết
với bọn họ cô cũng cam lòng.
Hoa bạch
ngọc lan bên
ngoài cửa
sổ đã
nở
những đóa hoa
to trắng
muốt.
Trương Ái Linh nói, nó giống như một chiếc khăn tay bị nhuốm bẩn, lại giống
như một tờ giấy hỏng bị vứt bỏ, bị lãng
quên nơi
đó. Xưa nay cô chưa từng gặp
một
loài
hoa nào lẳng
lơ mà xúi quẩy đến thế. Có thể thấy, tâm trạng của một
người quan
trọng
đến nhường nào,
cảnh
tượng đẹp lúc ấy đối với Trương Ái
Linh cũng
thành
vô nghĩa
mà
thôi.
Trương Ái Linh bị ốm, trận ốm này kéo dài đến nửa năm. Khi mơ màng nằm
trên giường bệnh, nhìn
bầu
trời thu đông màu
xanh nhạt,
quên đi triều đại, quên
đi năm
tháng. Cô cảm
thấy mình đã
già
đi biết bao nhiêu năm, rồi sẽ chết đi
trong mông lung như thế. Nhưng cô cũng chưa từng ngừng ý nghĩ trốn chạy, dù
cho cô đã
sớm
bị cầm tù đến mức giống như một cái xác sống vô hồn.
Trong một
đêm
giữa
mùa đông, cuối cùng Trương Ái Linh cũng đợi được cơ
hội.
Được sự giúp đỡ của người hầu Hà
Can, nhân lúc hai viên tuần
cảnh đổi ca,
cô đã
khéo léo trốn
ra ngoài
không gây ra một
tiếng động nào.
Khi thực
sự đứng
trên đường phố lạnh căm căm, dưới đèn đường chỉ thấy một vùng
giá lạnh,
Trương Ái Linh thấy “Thế giới thân thương biết bao! Tôi vội vã đi dọc phố, mỗi
bước chân trên
mặt
đất đều là
một
nụ hôn kêu vang. Hơn nữa, tôi còn
mặc
cả
giá tiền
với một phu xe ở cách nhà
tôi không xa, tôi thực
sự sung sướng vì
tôi
còn chưa
quên cách mặc cả như thế nào...” Trương Ái Linh bấy giờ giống như
một
chú chim bị thương vì
cầm
tù,
chỉ
cần được chắp cánh, là
sẽ
nhớ ra phải
bay lên như thế nào.
Bị
giam cầm gần nửa năm, chịu hết mọi giày
vò, Trương
Ái Linh cảm nhận
rằng,
trong sân khấu nhân gian mênh
mang này, hóa ra sống
một mình
cũng
không đáng sợ đến vậy. Trái tim mỏng manh của cô bắt đầu trở nên
cứng
rắn
hơn, ung dung hơn. Cô tin rằng, dù con tim đã
nhiễm
sương tuyết, chỉ cần mở
cửa
sổ ra, hoa đào
sẽ
rực hồng, dương liễu vẫn xanh non.
www.vuilen.com
36
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Chuyến
ra đi lần này
của
Trương Ái Linh có nghĩa là đã đoạn tuyệt hoàn
toàn với
căn nhà
cũ
đó, cắt đứt với căn nhà
của
cha. Mẹ kế đem đồ của cô, cái
thì cho, cái thì vứt,
coi như cô đã
chết.
Nhưng Trương Ái Linh không vì
thế
mà
buồn,
sự lạnh lùng
vô tình của
họ đối
với
cô là
một
sự giải thoát cho linh hồn.
Trên thế
gian này, yêu thương là nợ nần, hận thì
không.
Trương Ái Linh bỏ đi với hai bàn
tay trắng,
điều này
chắc
chắn sẽ tăng thêm
gánh nặng
kinh tế cho mẹ cô. Khi ấy, cô của Trương Ái Linh vì
chơi
cổ phiếu
mà thiệt
hại một khoản lớn. Xe hơi bán rồi, tài
xế
và người làm
cũng
cho nghỉ.
Cảnh
hai người đẹp đơn thân từ nước ngoài
mới
về, ra vào
lên xe xuống
ngựa,
trước sau người hầu kẻ hạ của năm nào đã
một
đi không trở lại, mơ hồ như cách
biệt
từ đời nào.
Trong Đồng ngôn
vô kỵ,
Trương Ái Linh có viết một đoạn như thế này: “Hỏi
xin mẹ
tiền, ban đầu đó là
một
việc thân thiết thú vị, bởi vì
tôi luôn yêu mẹ
bằng
một
tình
yêu kiểu
romantic... Thế nhưng sau này, cứ hai, ba ngày
lại
ngửa tay
xin tiền
mẹ trong lúc mẹ khốn quẫn,
chính là sự
giày
vò tính tình của
mẹ, giày
vò sự
vong ân phụ nghĩa của bản thân, những nỗi khó xử vụn vặt ấy, từng chút
từng
chút hủy hoại tình
yêu của
tôi”.
Cô hoang mang, thậm
chí hoài
nghi mình có xứng
đáng để được mẹ chi trả
như thế hay không. Cô gái
vừa
tự ti lại vừa tự cao này, thường xuyên
cảm
thấy
bản
thân mình
xa rời
ngày tháng, đi trên con đường hồng trần không thuộc về
mình. Thế
nhưng cuộc đời của ai mà
không phải
như vậy, bạn đợi chờ ngày
tháng cứ
thế yên
lặng
trôi đi, nhưng lại luôn bị những điều bất ngờ đột nhiên
quấy
nhiễu.
May mắn
là,
những
người bị ly tán, có một ngày
sẽ
được gặp lại trong rừng
cây. Những
chuyện đã
bỏ
lỡ, rốt cuộc sẽ được đền bù
bằng
một cách khác. Thế
sự
hỗn mang, bóng tối muôn dặm, đi qua hết thảy sẽ là non xanh nước lặng,
mây nhạt
gió nhẹ.
Năm Tháng Hương Cảng
S
ự sụp đổ của Hương Cảng đã
tác thành cho cô. Thế
nhưng trong cái thế
giới
không thể giải thích rõ
này, ai biết
được cái gì
là nhân, cái gì là quả?
Ai biết
được, có lẽ chính vì
muốn
tác thành
cho cô mà cả
thành
phố
lớn này đã
bị
lật
đổ.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Có một
tòa
thành gọi
là Hương Cảng. Đây không đơn giản chỉ là
một
tòa
thành, mà còn là một
tòa
Cảng
Đảo
(1)
. Đã
có lúc tòa thành này cách chúng ta rất
www.vuilen.com
37
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
xa, xa tựa
núi dài sông sâu như thể cách một đất nước; lại có lúc rất gần chúng
ta, chỉ
bằng khoảng cách của một sớm một chiều. Còn
chúng ta
đều là
những
hạt
bụi nhỏ nhoi du ngoạn trong tòa
thành này, những
người đến rồi đi, lướt qua
nhau giữa
dòng
người,
phiêu
lãng chính là chốn
về tốt nhất.
Trương Ái Linh từng là khách qua đường của tòa
thành này, thời
gian cô lưu
trú
ở đây, nói dài
không dài, nói ngắn
cũng không ngắn, chỉ ba năm mà
thôi. Từ
khi trốn
ra khỏi nhà
của
cha, hàng ngày Trương Ái Linh đều chăm chỉ học bổ
túc bên nhà mẹ,
chuẩn bị thi vào đại học London.
Cô thông minh bẩm
sinh quả
không phụ
kỳ vọng, đã
thi
đỗ vào đại học Lonđon. Nhìn
thấy
ước mơ du học đã
sắp
thành
hiện
thực, thế nhưng chuyện tốt luôn gặp nhiều gian nan, chiến tranh
ác liệt
diễn ra không ngừng, khiến Trương Ái Linh không có cách nào đi
Anh
được, đành
phải
đổi sang đi Hương Cảng.
Năm 1939, cô gái 19 tuổi Trương Ái Linh đến Đại học Hương Cảng để
chuyên nghiên cứu
văn học. Cô gái cao gầy này,
mặc
một chiếc sườn xám màu
trắng,
xách chiếc va li da cũ mà
mẹ
cô đã
dùng khi ra nước
ngoài,
cứ thế
một
mình
đi xuống phía Nam. Có lẽ trong lòng
cô sẽ
cảm thấy một chút bất an đối
với
thành
phố
xa lạ này. Nhưng cô đã
luôn mong
ước được độc hành
từ
lâu, chỉ
cần
đi khỏi Thượng Hải, là
cô có thể
sống một cuộc sống giản đơn phóng
khoáng, có thể
làm
chủ
cuộc đời mình.
Khi thuyền
cập bến Hương Cảng, Trương Ái Linh đã được thưởng thức sắc
màu tuyệt
mỹ mà
chỉ
tòa
thành này mới
có. Sau này, ấn tượng đầu tiên
về
Hương Cảng được cô viết lại trong
Mối
tình khuynh thành: “Nhìn ra xa, thứ bắt
mắt
nhất là
những
tấm
biển
quảng cáo cỡ lớn xung quanh bến tàu, nào đỏ, nào
hồng,
nào
da cam, tất
cả đều in trên
nền
biển xanh ngắt, từng sọc từng sọc, từng
vầng
từng vầng, những sắc đối lập đầy kích thích, mảng trồi lên
mảng
hằn
xuống”
(2)
.
Dẫu
đã
quen nhìn những
cảnh vật huyền ảo, đã
sớm
hiểu rất rõ
những
khung
cảnh
phồn hoa, nhưng Trương Ái Linh vẫn cố chấp tin rằng, mỗi thành
phố
đều
có những
câu chuyện và
vẻ
đẹp riêng
không thể
nói bằng lời. Cô biết, thành
phố
này có thể
giữ cô ở lại, nhưng cũng chỉ trong một quãng
thời
gian
ngắn
ngủi.
Dẫu
luôn tin rằng, mình
là một
cô gái tuyệt trần, nhưng điều mà cô mong đợi,
cũng
chỉ là
một
cuộc sống giản đơn.
Trương Ái Linh rời xa quê nhà để đi học, người lo lắng cho cô nhất vẫn là
mẹ
và người cô Trương Mậu Uyên.
Họ
sắp xếp một người tên
là Lý Khai
Đệ
đón cô ở bến cảng. Lý Khai Đệ là
mối
tình đầu của người cô Trương Mậu Uyên,
từng
gặp gỡ nhau trên
chuyến
tàu
sang London, tình yêu của
họ là
tình yêu sét
đánh. Nhưng họ lại không nên
duyên phận,
Lý Khai Đệ sau này yêu người khác,
rồi
kết hôn,
còn Trương
Mậu Uyên
vẫn
phòng
không năm
mươi năm. Nhưng có
lẽ
số phận đã định tình
duyên,
ở tuổi xế chiều họ lại được trùng
phùng lần
nữa,
cùng nắm
tay nhau đón buổi hoàng
hôn.
www.vuilen.com
38
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Đại học Hương Cảng tọa lạc trong một tu viện kiến trúc Pháp ở lưng chừng
núi,
hai bên con đường núi hoa dại nở đầy sắc đỏ như lửa đốt. Sau này,
rất
nhiều
cảnh
trí ở nơi đây đều trở thành
bối
cảnh trong tiểu thuyết của Trương Ái Linh.
Nếu
những năm trung học của Trương Ái Linh mang một màu
xám xịt
như cô
thường nói, thì
những
năm tháng đại học có lẽ đã
mang
đến cho cô rất nhiều
màu sắc
mà
cô không ngờ
tới.
Sinh viên của
Đại học Hương Cảng phần lớn đến từ các nước thuộc khu vực
Đông Nam Á, là những cô gái của phú thương Hoa kiều. Nếu là
sinh viên bản
địa, thì
gia cảnh
của họ cũng phải
rất
khá giả. Những tiểu thư giàu có này, tiêu
tiền
như nước, hoạt động xã
giao nhiều
như sao trên trời, vốn tiếng Anh của họ
rất
tốt, còn
trình
độ Trung văn lại chỉ ở mức biết chữ. Vì
sống
dựa vào
mẹ,
nên
so với
họ, Trương Ái Linh rõ
ràng thanh bần
hơn rất
nhiều.
Trong Tiểu
đoàn viên, Trương Ái Linh viết: “Trong ngôi trường mà
con gái
ông trùm cao su nhập
học này,
chỉ
có cô là
không có bút máy (chỉ
có thể dùng
bút chấm
mực), lúc nào
cũng
mang theo một bình
mực
nước, nhìn
vô cùng nổi
bật”.
Nhằm tiết kiệm chi
phí, cô không dám tham gia bất
cứ hoạt động xã
giao
nào. Trong ba năm học ở Hương Cảng, cô thậm chí còn
không học
nhảy, bởi cô
không có nhiều
tiền để mua váy khiêu
vũ.
Vào trường không lâu, Trương Ái Linh đã
gặp
phải một chuyện khiến cô bối
rối
khó xử.
Trong ký túc xá có một
nữ sinh tên
là Chu Diệu,
cha là
một
hào
phú,
bỏ
tiền ra mua cả một hòn đảo độc lập, rồi xây một tòa
biệt
thự tráng lệ xa hoa
trên đó. Cô ấy mời tất cả bạn bè
trong ký túc xá
đến đó chơi một ngày, đi đến đó
phải
thuê
một
chiếc thuyền
nhỏ,
cả đi cả về mỗi người sẽ mất khoảng mười mấy
đồng đi thuyền. Vì
không nỡ
bỏ ra khoản chi phí ngoài
hạn
mức này,
nên
Trương Ái Linh xin với bà sơ là không đi. Bà sơ hỏi ngọn ngành, Trương Ái
Linh đành phải nói rõ
sự
tình.
Cha mẹ
ly dị, cô buộc phải ra
ngoài sống.
Với thu
nhập
không đáng là
bao, mẹ
cô nuôi cô học đại học không hề dễ dàng,
cho nên,
cô không muốn
mất quá nhiều tiền để tham gia những hoạt động xã
giao
đó. Khi
nói đến đây, Trương Ái Linh tự cảm thấy cực kỳ tủi hổ. Nếu như không phải
vạn
bất đắc dĩ, cô hy vọng tất cả những cảnh ngộ như thế, cả đời này
sẽ
không
phải
nhắc lại với bất cứ ai nữa. Nào
ngờ
bà sơ lại không tự mình
quyết
định
được, liền đem chuyện này
nói với
viện trưởng tu viện, cuối cùng
tất
cả mọi
người đều biết chuyện.
Nghèo không phải
là
cái tội,
nhưng vô hình
trung nghèo lại
trở thành
một
nỗi
nhục.
Bởi những nữ sinh lớn lên
trong nhung lụa
kia, làm
sao có thể
hiểu được
sâu sắc
nỗi cơ cực của cuộc sống. Họ cho rằng, nghèo
khiến
người ta mất thể
diện,
thậm chí đánh mất sự tôn nghiêm.
Cho nên, dù có thế
nào,
cũng
phải phô
diễn
sự vinh hoa phú quý trước mặt người khác, mới không phụ những năm
tháng như gấm như hoa này.
www.vuilen.com
39
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Chỉ
là
sự
sang hèn
của
một người, đâu phải thứ mà
bạn
có thể lựa chọn? Dẫu
Trương Ái Linh là con cháu hào môn, danh
gia vọng
tộc, nhưng mấy chục năm
ngắn
ngủi, tất cả vinh hoa đã
bị
một cơn gió thổi sạch bay. Cuộc đời xưa nay
chưa bao giờ có sự an ổn tuyệt đối, trong cơn khốn cùng,
duy chỉ
có tự cứu
mình, mới
có thể giải thoát cho chính mình.
Cách Trương Ái Linh tự giải thoát cho mình, đó chính là phấn đấu học hành,
để gột tẩy nỗi nhục nghèo
hèn. Cô nỗ
lực học tiếng Anh, cuối cùng đã
có thể
đọc thuộc toàn
bộ
bài thơ Paradise Lost của John Milton. Trong ba năm, cô đều
viết
thư cho mẹ và
cô của
mình
bằng
tiếng Anh. Những năm cuối đời sống ở
Mỹ,
đã
từng
có giáo sư nói rằng cô viết lách bằng tiếng Anh còn
giỏi
hơn và có
văn phong nghệ thuật hơn người Mỹ rất nhiều.
Sự
nỗ lực của cô cuối cùng đã
không uổng
công, thành
tích các môn của
cô
đều đứng thứ nhất. Năm thứ hai, một mình
cô
đã
giành
được hai học bổng của
năm thứ hai khoa Văn học, Đại học Hương Cảng. Có một vị giáo sư quốc tịch
Anh đã
vì chuyện
này
mà kinh ngạc
cảm thán: “Tôi dạy học suốt mười mấy
năm, chưa bao giờ thấy có sinh viên
nào lại
đạt điểm số cao như vậy!”. Bởi
vì
xuất
chúng, nên
toàn bộ
học phí, tiền ăn ở ký túc xá của cô đều được miễn, nghe
nói sau khi tốt
nghiệp cô còn
có thể
được gửi đến đại học Oxford để đào
tạo
sâu
hơn và được đào
tạo
hoàn
toàn miễn
phí.
Dần
dần, bạn bè
cùng lớp
đã
quên mất
sự nghèo
túng của
cô, thay vào đó là
sự
hâm mộ và
ngợi
khen. Nhưng ở đây rốt cuộc vẫn không phải là trường nữ
sinh St’s Maria, nơi có những thiếu niên
có tâm hồn
đơn thuần và
tinh khiết.
Những
cô gái Hoa kiều nơi đây mang theo cảm giác ưu việt bẩm sinh, tùy
ý
buông thả cuộc
đời của mình,
giống
như những đóa hoa dại hoang dã đỏ như
lửa
thiêu đốt suốt dọc đường núi đó. Họ không có cách nào
hiểu
được cô gái có
một
nửa là
cổ
điển, một nửa là
thời
thượng này,
càng không thể
nào
hiểu
được
sự
cao ngạo đầy tôn quý và
thế
giới nội tâm sâu sắc đằng sau văn chương của cô
ấy.
Những
nữ sinh tình
ý chớm
nở này, xinh đẹp như nụ hoa đầu cành
giữa
trời
xuân, chúm chím đợi lúc bừng nở. Họ muốn tụ hội với những người thưởng hoa
trong buổi
thịnh yến của tuổi thanh xuân này.
Trong Tiểu
đoàn viên Trương Ái
Linh từng
viết: “Chớm hè,
từng
đám nam sinh tản bộ trên
núi, cách ký túc xá
của
bọn họ một khoảng không xa thì
dừng
lại, nắm tay nhau xếp thành
một
hàng
dài, đi đi lại lại trên đường cái, đồng thanh hát những bài
hát thịnh
hành.
Có lúc,
họ
còn
gọi
tên
của
nữ sinh trong ký túc xá, gọi một tiếng, là
một
tràng cười ồn
ào nổi
lên theo”.
Dẫu
cho, cuộc sống đầy màu
sắc
ở Đại học Hương Cảng khiến Trương Ái
Linh kinh ngạc
và vui sướng, nhưng trong những người thưởng hoa đến rồi đi
đó, mãi
vẫn
không tìm
thấy
người mà
cô muốn
tìm.
Những
năm xế chiều, khi
nhớ
lại, Trương Ái Linh nói: “Tôi cô độc đã
thành quen, khi còn học
đại học,
www.vuilen.com
40
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
bạn
bè
cùng lớp
thường nói họ nghe mà
không hiểu
tôi đang nói những gì,
nhưng tôi cũng không buồn để ý”.
Không phải
là
cô cự tuyệt
sự bừng nở, mà
là cô không gặp
được người đáng
để cho cô tỏa sáng vì
họ.
Dáng dấp bề ngoài
của
cô tưởng chừng như yếu đuối,
nhưng thực ra cô mang trong mình
một
sự bền vững khôn tả. Không có ai dám
tùy tiện
gõ
cửa
trái tim cô. Ước mơ trong sâu thẳm nội tâm trước sau đã
không
thể
viên
mãn, cô
đành giản đơn sống qua ngày
trong sự
thiếu sót đáng tiếc. Cả
mái trường này,
thậm
chí cả thành
phố
này, đều đầy rẫy những đóa hoa như lửa
đó. Mà thế giới của cô, hoa lê
trắng
hơn tuyết, thanh khiết như buổi đầu.
Khi
người khác đang thỏa sức giải phóng tuổi thanh xuân của mình,
Trương
Ái Linh đã
tìm
được nơi thích hợp với bản thân, đó chính là thư viện. Cô gửi
gắm
tình
cảm
vào nơi đây, quên đi mình đang cô độc biết bao. Bầu không khí
trong thư viện rất tĩnh mịch, phảng phất mùi thơm lành lạnh của sách vở, khiến
cô không thể
không yêu
thích. Trên giá sách còn bày
đầy những tấu chương của
đại thần, tăm ngà,
trong những
chiếc túi gấm nhét kín những bản in tranh ngũ
sắc
của lễ phục thời Thanh, tất cả mang đến cho cô một
cảm
giác quen thuộc đã
lâu mới
thấy.
Ngồi
ở thư viện giống như ngồi trong tòa điện của lịch sử, có thể quay ngược
trở
lại các triều đại, thu hoạch được rất nhiều niềm kinh ngạc vô danh. Tháng
ngày dài đằng đẵng, chầm chậm trôi ở nơi này, vừa chân thực lại
vừa
hư ảo. Thi
thoảng
ngước mắt nhìn
ra ngoài cửa
sổ, ngắm mưa mù và núi xanh, trái tim của
cô, yên tĩnh
như thế, yên
tĩnh
đến mức bụi trần cũng không nỡ rớt xuống.
Hóa ra, chỉ
cần nội tâm trầm tĩnh, thì
cho dù bạn
đặt mình ở nơi phố thị phồn
hoa đến đâu,
vẫn
có thể trong sáng giản đơn. Chẳng có quãng đời nào
là không
phải
trải qua mưa gió dập vùi,
có lẽ
không đến mức kinh sợ, nhưng cũng phải
được tôn trọng. Nhưng chúng ta vẫn phải đi tiếp, làm
theo quy luật
của thế tục,
tiếp
tục đi, không thiên
không lệch, không kinh hoảng,
không lo toan. Tôi tin
rằng,
những thứ mà Hương Cảng mang đến cho Trương Ái Linh, chắc chắn còn
nhiều
hơn thế.
Ghi chú:
Cảng
Đảo hay Hương Cảng là
cách gọi
tắt của đảo Hương Cảng (Hồng
Kông). Trong bản
dịch này,
chúng tôi dùng cách gọi
cũ Hương Cảng để phù
hợp
với bối cảnh thời Dân Quốc.
Chuyện
tình
giai nhân (tên gốc
Mối tình
khuynh thành), Trương
Ái Linh,
do Trần
Quang Đức dịch.
(2)
(1)
Giấc
Mơ Thiên Tài
www.vuilen.com
41
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
T
rong trường hợp không phải giao tiếp với con người, tôi tràn
ngập
niềm
vui cuộc sống.
Nhưng tôi không thể vượt qua nổi nỗi phiền toái cỏn con gặm
nhấm
mình
mỗi
ngày,
sinh mệnh
là
một
chiếc áo gấm hoa lệ, trên đó đầy những
con bọ
nhung nhúc.
(Trương Ái Linh ngữ lục)
Cuộc
đời mỗi người đều cần gặp gỡ vài
mối
duyên
phận
hoặc sâu đậm hoặc
nhạt
nhòa.
Chỉ
là
thời
gian ngắn dài,
bèo tụ
mây tan, không do bạn làm
chủ.
Trong dòng người
lướt qua nhau, duyên
phận
sẽ chỉ dẫn cho bạn, tìm được
người thấu hiểu tâm ý mình.
Có lẽ,
trên
thế
gian này
không ai có thể
thực sự đi
cùng bạn
đến điểm cuối cùng, nhưng chúng ta vẫn nên
cảm
ơn những cuộc
tương phùng sâu sắc ấy.
Sinh mệnh
là
một
chuyến viễn hành
dài không thể
dự đoán trước, gió sớm
trăng lạnh, dương liễu hoa rơi, đều chỉ là
phong cảnh
trong khoảnh khắc mà
thôi. Những
người kết bạn đồng hành ấy,
không chỉ
là
tình yêu, mà còn không
thể
thiếu vắng tình
thân hay tình bạn.
Dù
một
ngày
có trở
thành
những
người
qua đường quay người lại một cách lạnh lùng
hay không, thì chúng ta cũng
đều
phải
trân trọng bất cứ một mối duyên
phận
nào.
Vốn
cho rằng một cô gái cô độc và
cao ngạo
như Trương Ái Linh hẳn sẽ chỉ
coi văn chương chữ nghĩa làm
tri kỷ,
chỉ bầu bạn với cô đơn. Kỳ thực chúng ta
đều biết, một cô gái yêu văn chương, về tình
cảm
chắc chắn sẽ sâu sắc hơn
người bình
thường.
Trương Ái Linh là kiểu phụ nữ ẩn
chứa
trong mình
muôn
vàn tình cảm
yếu mềm, người có thể khiến cô động lòng,
thực
sự không nhiều.
Cô lúc thì lạnh
lùng
tựa
hàn
mai, lúc lại
yểu điệu như hải đường, lúc lại thâm
trầm
như khói ráng, lúc lại thoang thoảng như gió mát. Những người đã
từng
đọc văn của cô hẳn đều biết, cả cuộc đời cô không chỉ gặp gỡ hai người đàn
ông
khiến
cô yêu đến khắc cốt ghi tâm, mà
còn có những
người bạn bên
nhau qua
cơn mưa gió.
Ở Đại học Hương Cảng, trong trường học gấm hoa rực rỡ này, Trương Ái
Linh luôn bị
nỗi cô độc
không tên làm tổn
thương. Ngoài miệt mài
học
tập, đi
đến thư viện đọc sách văn học ra, một ngày
của
cô cực kỳ đơn giản. Nhưng có
một
cô gái vô tình đi vào cuộc sống của cô, khiến nỗi cô độc đeo bám ấy, càng
lúc càng xa dần.
Cô ấy tên
Viêm Anh, một
đứa con lai cha là người Tích Lan
(nay là Sri Lanka), mở
cửa hàng đá quý
Moshi Austin, mẹ
là người Thiên
Tân,
vì cuộc
hôn nhân với người ngoại quốc mà
cắt
đứt quan hệ, đoạn tuyệt với gia
đình.
Viêm Anh có màu da
đen, thân hình
thấp
mà đẫy đà, đường nét trên
gương
mặt
rõ
ràng. Cô cởi
mở, nói nhanh như bắn tên,
lại
cực kỳ hoang dại thú
vị.
Chính cô bạn học nhiệt tình
này
đã
thay
đổi sự lạnh lùng
và u uất
của Trương
www.vuilen.com
42
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Ái Linh, mang đến nhiều tiếng cười, niềm vui và
sự
thú vị cho cuộc sống ở Đại
học
Hương Cảng của cô.
Đến nay, ở ban công trên sân thượng nhà
Viêm Anh vẫn
còn
một
tấm ảnh
chụp
chung của Trương Ái Linh và Viêm Anh. Vì
năm
tháng đã
xa, bức
ảnh
đen trắng giờ đây nhìn
càng nhạt
nhòa
không rõ. Dẫu
cho tuế nguyệt lưu lại
những
dấu ấn loang lổ trên
tấm
ảnh, chúng
ta vẫn
có thể nhìn
thấy
rõ
ràng nụ
cười rạng rỡ trên gương mặt của hai cô gái trẻ mặc váy đó. Rất nhiều tấm ảnh
khác của
Trương Ái Linh, có được mấy tấm cô mỉm cười từ tận đáy lòng
như
thế?
Sau này, cái tên Viêm Anh đã
xuất
hiện trong nhiều trang viết của Trương Ái
Linh, cô
ấy trở thành người bạn tri kỷ quan trọng nhất trong cuộc đời của
Trương Ái Linh. Có lẽ Viêm
Anh không phải
là người không thể thiếu vắng
trong cuộc
đời của Trương Ái Linh, nhưng sự tồn tại của cô ấy lại giống như
bình minh xua tan
đi mây
mù, thêm một
ráng mây rực rỡ. Trương Ái Linh vốn
là một
cô gái lạnh lùng, nhưng đối với Viêm
Anh, cô không thể
nào
lạnh
nhạt
nổi.
Trương Ái Linh từng viết thiên
Viêm Anh ngữ
lục, kể về những câu chuyện
nhỏ
trong cuộc sống của Viêm Anh, qua đó chúng ta hiểu rõ
hơn
sức hấp dẫn
trong nhân cách của
cô gái lạc quan này.
Ở sạp báo, Viêm Anh đọc họa báo, lật đi lật lại chúng, nhưng cuối cùng
không mua quyển
nào.
Chủ
sạp báo mỉa mai: “Cảm ơn cô!”. Viêm Anh đáp:
“Đừng khách sáo thế!”.
Viêm Anh mua đồ, khi thanh
toán vẫn
luôn phải bớt một chút số lẻ. Cho dù
là trong cửa
hàng
của
người Do Thái, cô vẫn làm như vậy. Cô lộn hết mặt trái
của
túi da ra, nói: “Đây, chú nhìn đi, hết rồi, thật sự, cháu chỉ có chừng này...”.
Một
cô gái thú vị dễ thương như thế, khiến các ông
bà chủ
cửa hàng đều phải
buồn
cười vì
tính khí trẻ
con của cô.
Viêm Anh thông minh nhạy
cảm, có tư chất văn học trời phú. Trương Ái
Linh nói cô
ấy cũng từng có suy nghĩ trở thành
tác giả
văn học, tích cực học
tiếng
Trung, thậm chí còn
từng
nói một câu
hàm chứa
đầy thi ý lẫn triết lý:
“Mỗi một con bướm đều là
hồn
ma của một đóa hoa trước đây, giờ quay về để
tìm lại
bản thân”. Dường như câu nói này khiến chúng ta hiểu ra rất nhiều điều.
Trương Ái Linh thích chơi với Viêm
Anh không chỉ
để được lây lan sự vui
vẻ
của
cô ấy, mà
nhiều
khi cô ấy có thể nhìn
thấy
sự yếu mềm và cô độc trong sâu
thẳm
nội tâm của Trương
Ái Linh.
Họ
có quan điểm giống nhau về định mệnh, cùng
tin rằng
có kiếp trước kiếp
sau, tin rằng
gặp gỡ là
do duyên, không phải
là
trùng hợp,
mà
là
định mệnh. Có
lẽ
rất nhiều người không biết lần đầu Trương Ái Linh đến Hương Cảng, một
trong những
hành khách đi cùng thuyền với cô, là Viêm Anh. Khi đó họ chưa
www.vuilen.com
43
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
quen biết
nhau, nhưng những người thực sự có duyên
với
nhau, thì
cho dù phải
trải
qua non nước trùng điệp rồi cũng sẽ gặp nhau.
Viêm Anh may mắn
được là
một
trong số bạn bè
thân thiết
của Trương Ái
Linh. Hay có lẽ,
chính Trương Ái Linh mới là người may mắn, có thể gặp được
một
cô gái nhiệt tình
phóng khoáng như
thế trong lúc quạnh quẽ cô đơn. Trong
thời
gian học ở Hương Cảng, người cùng Trương Ái Linh đi xem phim, dạo
phố,
mua đồ ăn vặt, là Viêm Anh. Người cùng Trương Ái Linh tản bộ trong
vườn trường, tâm sự, cũng chính là
Viêm Anh. Viêm Anh biết,
Trương Ái Linh
trầm
mặc cô độc ngạo nghễ, nhưng kỳ
thực
nội tâm lại tinh tế sâu sắc. Cho nên,
với
Trương Ái Linh, Viêm Anh không chỉ trân trọng, mà thương xót nhiều hơn.
Còn tình bạn
của Trương Ái Linh đối với Viêm
Anh cũng
không phải là
tầm
thường. Thường nói con gái đa tình
thì mau nước
mắt nhưng Trương
Ái Linh lại
rất
hiếm khi khóc. Sau này
cô từng
nói, bình
sinh chỉ
khóc lớn hai lần, trong đó
có một
lần là
vì Viêm Anh. Có một
kỳ nghỉ hè, Viêm Anh đã đồng ý ở lại
Hương Cảng cùng Trương Ái Linh, nhưng không hiểu vì
sao lại
không từ biệt
mà đi, khiến Trương
Ái Linh buồn
bã
khôn nguôi, òa khóc nức
nở, có lẽ vì
cô
quá cô độc.
Hai người họ còn
có chung một
sở thích, đó chính là
hội
họa. Từ nhỏ Trương
Ái Linh đã
say mê hội
họa, còn
Viêm Anh vừa
khéo lại có tài năng bẩm sinh về
lĩnh
vực này. Sau này, khi Hương
Cảng
thất thủ, để ngày tháng qua đi, họ
thường cùng
nhau vẽ
tranh. Một người vẽ phác thảo, một người tô màu,
có thể
gọi
là “Châu liên bích hợp”
(1)
. Trang bìa tập
truyện ngắn Truyền kỳ của Trương
Ái Linh do Viêm Anh thiết
kế hai lần, ý tưởng của cô ấy vừa
mới
mẻ vừa sinh
động, khiến Trương Ái Linh cực kỳ yêu
thích.
Đúng là “quân tử
chi
giao đạm nhược thủy”
(2)
, tình bạn
giữa Trương Ái Linh
và Viêm Anh tuy sâu đậm, nhưng vẫn luôn giữ một khoảng cách nhất định. Sau
khi chia tay
ở Hương Cảng, hai người lại có
duyên tái ngộ
lần nữa ở Học viện
St John’s. Sau đó, lại ly tán, mấy độ chìm
nổi,
cũng lại được trùng
phùng. Khi
ở
cạnh
nhau, họ trân trọng nhau một cách lý trí, khi không bên
nhau, họ
nhớ
nhung nhau một
cách nhẹ nhàng.
Quãng thời
gian ở Đại học Hương Cảng
có một
sự kiện quan trọng ảnh
hưởng đến sự nghiệp sáng tác của Trương Ái Linh. Đó là một lần duy nhất cô
đã
viết
một bài văn bằng tiếng Trung. Đây chính là bài văn xuất sắc nhất, nổi
tiếng
nhất trong những tác phẩm thời kỳ đầu của cô
- Giấc
mơ thiên tài của tôi.
Tôi tin rằng,
chỉ cần nhắc đến Trương Ái Linh, thì đều không quên được câu nói
nổi
tiếng của cô: “Tôi là
một
cô gái cổ quái, từ nhỏ đã được đánh giá là
thiên tài,
ngoài phát triển
thiên
tài ra, tôi không có mục
tiêu
sinh tồn
nào khác...”.
Trương Ái
Linh viết
Giấc mơ thiên tài của tôi để tham gia cuộc thi viết theo
chủ
đề của tạp chí Tây Phong. Khi viết bài văn này, cô chỉ mới mười chín tuổi,
www.vuilen.com
44
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
thế
nhưng sự tài
tình xuất
chúng của cô đã
khiến
người ta phải kinh ngạc, văn
phong đặc biệt tinh tế và
câu kết
kinh hãi
thế
tục, ý tứ sâu xa: “Sinh mệnh là
một
chiếc áo gấm hoa lệ, trên đó đầy những con bọ bò lúc nhúc”, khiến người ta
phải
suy ngẫm khôn cùng.
Sau khi cuộc
thi kết thúc, các bài văn được tập hợp
và xuất
bản, đề tài
Giấc
mơ thiên tài của cô đã được
chọn.
Nhưng Trương Ái Linh cực kỳ bất mãn
với
kết quả bình
chọn
của tạp chí
Tây Phong, và đã
nhắc
lại nhiều lần sự kiện này
trong cuộc
đời. Những năm bảy
mươi, khi biên soạn Trương Khán (Những quan điểm của Trương Ái Linh) cô
đã
viết
thêm
một
đoạn phụ lục đằng sau đoạn kết của Giấc mơ thiên tài như sau:
“Giấc mơ thiên tài của tôi đạt giải khuyến khích thứ mười ba của cuộc thi viết
theo chủ
đề của tạp chí Tây Phong. Cuộc thi giới hạn số chữ, cho nên bài văn
này phải
cực kỳ tiết chế, hàm
súc, thế
nhưng bài đạt giải nhất lại dài hơn quy
định gấp mấy lần. Không phải sau mấy chục năm tôi vẫn còn
tính toán chi li, mà
chẳng
qua vì ảnh hưởng bởi nội dung và độ tin cậy của bài văn này, nên tôi
buộc
phải lên
tiếng”.
Theo lời
kể của Trương Ái Linh, bài dự thi gửi đi
không lâu ban biên tập
tạp
chí Tây Phong đã thông báo cô “đoạt giải nhất, giống như trúng số độc đắc
vậy”.
Ai ngờ đến khi nhận được công bố chính thức “toàn
bộ
danh sách đoạt
giải,
bài đoạt giải nhất là
Vợ
của tôi, tên
họ
tác giả tôi không nhớ rõ.
Tôi bị
xếp
cuối
cùng,
giống
như trên danh nghĩa là ‘giải đặc biệt’ thực chất chỉ tương
đương với được Tây Phong ‘vinh dự nhắc đến’ mà thôi. Trương Ái Linh còn
nói: “Tây Phong xưa nay chưa bao giờ giải thích với tôi bằng văn bản. Tôi
chẳng
qua cũng chỉ là
một
sinh viên đại học”.
Thời
gian qua đi, không còn
ai tìm hiểu
về cuộc thi đó nữa. Thực ra Trương
Ái Linh không phải
là
một
người rêu
rao, nội
tâm của cô giống như hoa sen yên
tĩnh,
sở dĩ cô vẫn canh cánh trong lòng
là bởi
cô quá trân trọng yêu
quý văn
chương của
mình. Thế
nhưng, độc giả thực sự yêu thích văn chương của cô, sẽ
không để tâm cô có được giải thưởng hay không, mà
sẽ
lưu ý đến những ý vị
khôn cùng toát lên từ
những trang sách.
Trương Ái Linh là một thiên tài, đối với một thiên tài, người đời càng
phải
nhân từ
và khoan dung hơn nữa. Cho nên,
sự
lập dị, sự cô độc lạnh lùng,
và cả
sự
xa cách của cô đối với thế gian này, đều đáng được tha thứ, đáng được tôn
trọng.
Nếu chúng ta nhìn
Trương
Ái Linh bằng ánh mắt bình
thường,
để yêu
cầu
cô, vậy
thì
cô
đã
không còn là một
truyền kỳ trong giới nữ lưu nữa.
Có lẽ
Trương Ái Linh không phải là
một
cô gái theo đuổi cái đẹp một cách
thuần
túy. Ngay từ khi còn
rất
nhỏ, cô đã
hiểu,
cuộc đời là để chém giết, là để
cắt
gọt. Cho nên, cô chưa bao giờ sợ sự đổ vỡ. Nước xuân chảy về đông, trăng
thu phải
tàn
khuyết,
biết bao câu chuyện tình ấm áp đều bị ép đến khô kiệt,
tháng năm mang lại những ký ức đỉnh cao, và
cũng
có thể rút cạn tất cả.
www.vuilen.com
45
Tác Giả: Bạch
Lạc Mai
Người Dịch:
Lục
Bích
BỞI
VÌ
THẤU
HIỂU CHO NÊN
TỪ
BI
Khi chúng ta khoác lên mình chiếc
sườn xám hoa mỹ, soi dáng vẻ dịu dàng
xinh tươi trong gương, tự cho rằng mình
phong tư
vạn chủng, thì
Trương
Ái
Linh đã
lạnh
lùng
nhìn ngắm
từ rất xa. Có lẽ, đã
từng
im lặng trong khoảng thời
gian ngắn
ngủi, nhưng câu nói mà cô không nhẫn tâm nói ra đó, rốt cuộc vẫn
phải
thốt ra, rõ
ràng biết
bao, dứt khoát biết bao, triệt để biết bao!
Sinh mệnh
là
một
chiếc áo gấm hoa lệ, trên đó đầy những con bọ bò
lúc
nhúc.
Ghi chú:
Trân châu xâu thành chuỗi,
ngọc bích xếp thành
hàng, ví von những
cái
tốt
đẹp hội tụ với nhau.
“Quân tử chi giao đạm nhược thủy, tiểu nhân chi giao cam nhược lễ; quân
tử
đạm dĩ thân, tiểu nhân cam dĩ nhược”. Nghĩa là:
Tình cảm
giao hảo của
người quân tử nhạt nhẽo như nước lã,
tình cảm
giao hảo giữa kẻ tiểu nhân ngọt
ngào như rượu ngọt; tình
cảm
giữa người quân tử tuy nhạt nhẽo nhưng lâu dài
thân thiết,
tình
cảm
của kẻ tiểu nhân tuy ngọt ngào nhưng dễ đoạn tuyệt.
(2)
(1)
www.vuilen.com
46
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen247.Pro