11.1 Chức năng

Aptomat là khí cụ điện đƣợc sử dụng để tự động cắt mạch điện, bảo vệ quá tải, ngắn

mạch, thấp áp, ... cho thiết bị điện.

11.2 Cấu tạo

Cấu tạo của aptomat có các bộ phận chính sau:

a) Tiếp điểm

Aptomat thƣờng có 2 đến 3 loại tiếp điểm, tiếp điểm chính, tiếp điểm phụ và hồ quang.

Với các aptomat nhỏ thì không có tiếp điểm phụ. Tiếp điểm thƣờng đƣợc làm bằng vật

liệu dẫn điện tốt nhƣng chịu đƣợc nhiệt độ do hồ quang sinh ra, thƣờng làm hợp kim Ag-W,Cu-W

hoặc . Khi đóng mạch thì tiếp điểm hồ quang đóng trƣớc, tiếp theo là

tiếp điểm phụ, cuối cùng là tiếp điểm chính. Khi cắt mạch thì ngƣợc lại, tiếp điểm chính

mở trƣớc, tiếp theo là tiếp điểm phụ, cuối cùng là tiếp điểm hồ quang. Nh ƣ vậy hồ

quang chỉ cháy trên tiếp điểm hồ quang, do đó bảo vệ đƣợc tiếp điểm chính. Tiếp điểm

phụ đƣợc sử dụng để tránh hồ quang cháy lan sang làm hỏng tiếp điểm chính.

b) Hộp dập hồ quang

Thƣờng sử dụng những tấm thép chia hộp thành nhiều ngăn cắt hồ quang thành nhiều

đoạn ngắn để dập tắt.

11.3 Các móc bảo vệ

a) Móc bảo vệ dòng cực đại (hình 6.11.2)

Để bảo vệ thiết bị điện khỏi bị quá tải, đặc tính A-s của móc bảo vệ phải nằm dƣới

đặc tính A-scủa thiết bị cần bảo vệ. Cuộn hút điện từ đƣợc mắc nối tiếp với thiết bị.

Khi dòng điện vƣợt quá giá trị cho phép thì tấm thép động 2 bị hút, cần chủ động

đƣợc kéo lên, lò xo 6 kéo cần bị động ra, tiếp điểm mở ra ngắt mạch điện qua thiết bị.

b) Móc bảo vệ kiểu rơ-le nhiệt

Kết cấu này rất đơn giản nhƣ rơ-le nhiệt bao gồm phần tử nung nóng mắc nối tiếp với

mạch chính, tấm kim loại (bi-metal) giản nở nhả móc ngắt tiếp điểm khi dòng điện qua

thiết bị thiết bị lớn. Nhƣợc điểm của loại này là quán tính nhiệt lớn.

c) Móc bảo vệ thấp áp (hình 6.11.3)

Cuộn hút mắc song song với mạch điện chính, khi điện áp thấp, lực hút của cuộn hút

giảm yếu hơn lực lò xo 3, móc 4 bị kéo lên, lò xo 6 kéo tiếp điểm aptomat ra.

11.4 Các thông số kỹ thuật cơ bản

- Điện áp định mức : là giá trị điện áp làm việc dài hạn của thiết bị điện đƣợc

aptomat đóng ngắt.

- Dòng điện định mức : là dòng điện làm việc lâu dài của aptomat, thƣờng dòng

định mức của aptomat bằng 1.2-1.5 lần dòng định mức của thiết bị đƣợc bảo vệ.

- Dòng điện tác động Itd: là dòng aptomat tác động, tuỳ thuộc loại phụ tải mà tính

chọn tác động khác nhau. Với động cơ điện không đồng bộ pha rotor lồng sóc thì

thƣờng Itd=1.2-1.5 It, với It là dòng định mức của thiết bị cần bảo vệ.

- Đặc tính A-s của aptomat (hình 6.12.4): để aptomat bảo vệ đƣợc thiết bị thì đặc

tính A-s của aptomat phải thấp hơn đặc tính A-s của thiết bị.