CHƯƠNG 6: QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG

Các vấn đề về chất lượng

·         Chất lượng là một trong những yếu tố quan trọng mà người sử dụng đánh giá hệ thống thông tin. Vậy chúng ta đặt ra các câu hỏi như:

o    Đo chất lượng như thế nào?

o    Vậy thế nào là chất lượng của hệ thống?

o    Làm thế nào để có một hệ thống chất lượng?

6.1. Quan niệm về chất lượng và chuẩn chất lượng  phần mềm

Theo quan điểm lập trình:

·         Chất lượng của phần mềm theo quan điểm lập trình, đó chính là chất lượng của chương trình. Vấn đề là làm thế nào để chương trình chạy giống như thiết kế.

·         Đây chính là chất lượng theo nghĩa cần thiết.

Theo quan điểm của người sử dụng:

·         Chất lượng của phần mềm theo quan diểm người sử dụng, đó là chất lượng thiết kế.

·         Vấn đề là làm thế nào để thiết kế đáp ứng đúng nhu cầu của người sử dụng. Người ta cũng nói đó là chất lượng theo nghĩa hấp dẫn.

Chất lượng cần thiết:

·         Phần mềm phải đáp ứng được các yêu cầu thiết kế trong bản thiết kế phần mềm, phần mềm thực hiện đúng với các chức năng đươc đặc tả trong bản thiết kê chương trình.

Chất lượng hấp dẫn:

·         Phần mềm phải đáp ứng được tất cả các nhu cầu sử dụng mà người dùng yêu cầu. Khi nào người dùng thấy thỏa mãn về phần mềm mà người lập trình làm ra thì đó chính là chất lượng hấp dẫn.

Chất  lượng theo nghĩa xã hội:

·         Còn một khía canh mới trong quan niệm chất lượng của phần mềm đó là độ tin cậy, được hiểu là tính chính xác, tính ổn định, tính an toàn của phần mềm. Kể từ khi máy tính trở thành hạ tầng mới của xã hội, độ tin cậy của phần mềm trở nên hết sức quan trọng đối với các hoạt động xã hội. Chất lượng theo nghĩa xã hội đo mức đọ ảnh hưởng của sản phẩm tới mọi người (không kể chính người phát triển và người sử dụng trực tiếp).

Một phần mềm tốt không những đáp ứng nhu cầu của người phát triển mà còn phải đáp ứng và thỏa mã nhu cầu của người sử dụng và có độ tin cậy cao. Chất lượng và mức đọ thỏa mãn của người sử dụng đối với sản phẩm hay dịch vụ.

Các đặc tính chất lượng:

                Có mộ sự khác nhau giữa chất lượng nói chung và chất lượng phần mềm vì bản chất của phần mềm là: phần mềm thì vô hình và phần mềm là sản phẩm trí tuệ của con người. Do phần mềm là vô hình nên sẽ không có một dấu hiệu bên ngoài nào để chứng tỏ chất lượng. Chính vì vậy để đánh giá người ta phải thông qua các chỉ số gián tiếp mà ta gọi là đặc tính chất lượng của phần mềm.

Chuẩn hóa chất lượng:

Sản xuất PM ngày nay không còn đơn thuần mang tính sáng tạo ngẫu hứng như trước đây, mà đang trở thành một lĩnh vực được kiểm soát chặt chẽ, theo những tiêu chuẩn nhất định. Các tiêu chuẩn có thể là các kinh nghiệm hoặc các phương pháp hiệu quả nhất, được đề xuất từ các hiệp hội nghề nghiệp như IEEE (The Institute of Electrical and Electronics Engineers, Inc – Học viện các kỹ sư điện và điện tử), từ các tổ chức quốc tế như ISO (International Organization for Standardization), hoặc các quy tắc chuẩn hóa để giao tiếp giữa sản phẩm với nhau... hoặc đơn giản do chính tổ chức phát triển PM đề ra để áp dụng cho chính họ.

Các tiêu chuẩn có thể bao gồm tất cả các khía cạnh của một chu kỳ phát triển PM, trải dài suốt mọi pha phát triển. Bất kể tiêu chuẩn xuất phát từ đâu, từ nội bộ công ty, hoặc từ ngoài, nó đều phải có một số đặc điểm sau:

o    Tính cần thiết

o    Tính khả thi

o    Tính đo lường được

Các tiêu chuẩn nên được chọn và thể hiện sao cho khi sử dụng, các khía cạnh kỹ thuật cần thiết sẽ được nhấn mạnh, tránh trường hợp hiểu sai hoặc sa vào những tiểu tiết phụ trợ. Một ví dụ thường thấy là tiêu chuẩn định dạng cho tài liệu, mục đích của tiêu chuẩn là để bảo đảm khía cạnh chất lượng về kỹ thuật của tài liệu. Tuy nhiên, trong rất nhiều trường hợp tiêu chuẩn đã bị hiểu sai và sa đà vào việc kiểm tra các chi tiết về mặt hình thức. Lưu ý là để bảo đảm các tiêu chuẩn được nghiêm túc thực hiện, chúng phải mang tính bắt buộc và được quy định ở chính sách cấp công ty.

Một dạng phổ biến bắt buộc phải có của tiêu chuẩn là hệ thống các "quy trình", kèm theo các bộ phận phụ thuộc như "thủ tục" "hướng dẫn" "mẫu biểu" "tiêu chuẩn" v.v. Tùy theo lĩnh vực hỗ trợ mà chúng có các tên tương ứng, chẳng hạn: quy trình sản xuất PM, quy trình kiểm soát chất lượng, quy trình kiểm tra...

Các đặc tính chất lượng:

·         Chức năng: Phù hợp, chính xác, tương tác, thực hiện đúng, an toàn.

·         Tin cậy: Tỉ lệ trục trặc thấp, khả năng kháng lỗi, khả năng khôi phục được.

·         Dùng được: Dễ hiểu, dễ học, dễ dùng.

·         Hiệu quả: Đáp ứng được về thời gian, đáp ứng được về tài nguyên.

·         Bảo trì được: Phân tích được, Thay đổi được, ổn định, kiểm thử được.

·         Khả chuyển: Thích nghi được, tuân chuẩn, có thể thay thế được

Tại sao phải quản lý chất lượng:

                Quản lý chất lượng phần mềm là một chuỗi các hoạt động và các phương pháp luận để chất lượng đã yêu cầu phải đạt được

                Không dễ đánh giá chất lượng, phải có biện pháp ngăn ngừa các lỗi tiềm năng.

                Có thể xảy ra rất nhiều điều không dự đoán trước được.