Lực lượng sản xuất biểu hiện mối quan hệ giữa con người với tự nhiên trong quá

trình sản xuất. Trong quá trình sản xuất, con người kết hợp sức lao động của mình với

tư liệu sản xuất, trước hết là công cụ lao động tạo thành sức mạnh khai thác giới tự

nhiên, làm ra sản phẩm cần thiết cho cuộc sống của mình.

Vậy, lực lượng sản xuất là năng lực thực tiễn cải biến giới tự nhiên của con người

nhằm đáp ứng nhu cầu đời sống của mình.

Lực lượng sản xuất là sự kết hợp người lao động và tư liệu sản xuất, trong đó "lực

lượng sản xuất hàng đầu của toàn thể nhân loại là công nhân, là người lao động"1.

Chính người lao động là chủ thể của quá trình lao động sản xuất, với sức mạnh và kỹ

năng lao động của mình, sử dụng tư liệu lao động, trước hết là công cụ lao động, tác

động vào đối tượng lao động để sản xuất ra của cải vật chất.

Cùng với người lao động, công cụ lao động cũng là một yếu tố cơ bản của lực

lượng sản xuất, đóng vai trò quyết định trong tư liệu sản xuất. Công cụ lao động do

con người sáng tạo ra, là "sức mạnh của tri thức đã được vật thể hóa", nó "nhân" sức

mạnh của con người trong quá trình lao động sản xuất. Công cụ lao động là yếu tố

động nhất của lực lượng sản xuất. Cùng với quá trình tích luỹ kinh nghiệm, với những

phát minh và sáng chế kỹ thuật, công cụ lao động không ngừng được cải tiến và hoàn

thiện. Chính sự cải tiến và hoàn thiện không ngừng công cụ lao động đã làm biến đổi

toàn bộ tư liệu sản xuất. Xét đến cùng, đó là nguyên nhân sâu xa của mọi biến đổi xã

hội. Trình độ phát triển của công cụ lao động là thước đo trình độ chinh phục tự nhiên

của con người, là tiêu chuẩn phân biệt các thời đại kinh tế trong lịch sử.

Trong sự phát triển của lực lượng sản xuất, khoa học đóng vai trò ngày càng to

lớn. Sự phát triển của khoa học gắn liền với sản xuất và là động lực mạnh mẽ thúc đẩy

sản xuất phát triển. Ngày nay, khoa học đã phát triển đến mức trở thành nguyên nhân

trực tiếp của nhiều biến đổi to lớn trong sản xuất, trong đời sống và trở thành "lực lượng

sản xuất trực tiếp". Sức lao động đặc trưng cho lao động hiện đại không còn chỉ là kinh

nghiệm và thói quen của họ mà là tri thức khoa học. Có thể nói: khoa học và công nghệ

hiện đại là đặc trưng cho lực lượng sản xuất hiện đại.