Đọc truyện 24-Kinh NIKAYA (New edited) TRƯỜNG BỘ KINH (1) Kinh số 1-5

Chào các bạn! Vì nhiều lý do từ nay Truyen2U chính thức đổi tên là Truyen247.Pro. Mong các bạn tiếp tục ủng hộ truy cập tên miền mới này nhé! Mãi yêu... ♥

1.KINH PHẠM VÕNG (Brahmajàla Sutta)

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

Giới thiệu kinh

Kinh này được Đức Phật gọi là: "Vô Lượng Chiến Thắng Kinh". Sau khi kinh này được thuyết thì một ngàn thế giới đều rung động. Đó là bởi tầm vĩ mô, vĩ đại của Kinh Phạm Võng.

Bạn có nhớ câu thành ngữ cổ: "Thiên la địa võng". Trong đó "La" là lưới bắt chim. "Võng" là lưới bẫy thú. Nghĩa thành ngữ là: "Trên trời dưới đất đều bị lưới giăng kín không thể nào thoát". Vậy Phạm Võng nghĩa là "Lưới trời Phạm Thiên".

Tiêu đề Kinh đã nói rõ về đại ý của Kinh này. Đó là: "Các nguyên tắc hay các quy luật của Vũ trụ".

Kinh kể rằng:

Có 2 thầy trò ngoại đạo đi theo sau Tăng chúng. Ông thầy thì hủy báng Tam Bảo thậm tệ bằng vô số hình thức khác nhau. Cậu học trò của ông ta thì dùng mọi cách để tán thán Tam Bảo. Sáng hôm sau các Tỳ kheo ngồi lại với nhau thì bàn về chuyện đó. Khi đó thì Đức Phật đi qua.

Phật khuyên Tỳ kheo:

"Khi nghe ai đó hủy báng Tam Bảo thì không nên sân hận. Bởi sân hận thì tâm mất lý trí mà không biết rõ đúng sai. Cũng vậy, khi nghe tán thán thì không được kiêu mạn. Bởi kiêu mạn cũng đánh mất lý trí mà không biết rõ đúng sai."

Ta phải dùng lý trí phân tích cho họ thấy: "Anh nói điều này đúng, điều này sai. Anh nói điều này có thật xảy ra, điều này không thật xảy ra với chúng tôi..."

Sau đó Phật kể về 2 loại kẻ Phàm phu và Trí tuệ tán thán Phật. Kẻ phàm phu thì tán thán Phật bởi Phật giữ đúng 37 giới luật mà không vi phạm. Kẻ trí tuệ thì tán thán Phật bởi Phật thấy biết rõ "62 Quy luật Vũ trụ" mà không chấp giữ. Đó gồm: 18 luận về Quá khứ tối sơvà 44 luận về Tương lai.

Trong Quá khứ tối sơ luận: "Phật giải thích về sự kiện Thế gian (Vũ trụ) này tương lai rất lâu sau sẽ hủy diệt. Khi Thế gian hủy diệt thì các loài hữu tình (chúng sinh) sẽ sinh về Quang Âm Thiên. Sau đó rất lâu sau nữa thì Thế gian lại tái sinh. Một Thế gian mới được sinh ra trống rỗng. Rồi các loài hữu tình (chúng sinh) bắt đầu từ Quang Âm Thiên sinh về Thế gian này ngày một đông đúc".

Ngoài ra, Phật còn giải thích: "Thời gian là vô hạn hay hữu hạn. Không gian là vô biên hay hữu biên. Vì sao Tôn giáo Thần quyền ra đời. Luận về Niết bàn. Luận về Bản ngã thế giới. Luận về Thường hằng hay Vô thường. Có tái sinh hay không có nhân duyên tạo thành thế gian..." Tổng thể gồm có 62 luận cứ về triết học vĩ mô mà Đức Phật thấy trong thiền định.

Vậy nên Đức Phật gọi kinh này là: "Vô Lượng Chiến Thắng Kinh".

Chú thích:

13. Đoạn gốc kinh do HT. Thích Minh Châu dịch được giữ nguyên, tôi không tóm tắt, rút gọn. Tôi chỉ hiệu chỉnh ngắt ý xuống dòng và sửa bố cục. Cách ký hiệu: Số đoạn. Chữ thẳng: 13pt, màu đen.

13. Đoạn gốc kinh do HT. Thích Minh Châu dịch được giữ nguyên. Bản tóm tắt, rút gọn đặt ở cuối đoạn này. Tôi giữ lại bản gốc này để đối chiếu và để đọc khi cần. Các phần dẫn nhập vào kinh, lý do Phật nói kinh, chuyện kể, các tình tiết không quan trọng... Tôi sẽ tóm tắt và rút gọn. Cách ký hiệu: Số đoạn. Chữ 11pt, màu xanh.

13 (new): Đoạn kinh tôi tóm tắt và rút gọn. Ký hiệu: Số đoạn (new). Chữ thẳng 13pt, màu đen.

- Đoạn lời thoại của Phật. Chữ thẳng 13pt màu đen, có gạch đầu dòng. (Chú ý: Nội dung chính của kinh toàn bộ là lời Phật nên tôi bỏ gạch đầu dòng).

- Đoạn lời thoại của vị nào đó đối đáp với Phật. Chữ nghiêng 13pt, màu đen, có gạch đầu dòng.

"Đoạn suy nghĩ trong tâm hay lời thoại của bên thứ 3. Chữ nghiêng 13pt, màu đen trong ngặc kép".

(Đoạn những lưu ý, nhận xét, ghi chú... theo ý kiến cá nhân tôi để làm rõ về đoạn kinh. Chữ nghiêng 13pt, màu tím, trong ngoặc đơn.)

Vào kinh...

1. Như vầy tôi nghe. Một thời, Thế Tôn đang đi trên con đường giữa Ràjagaha (Vương Xá) và Nalandà, cùng với đại chúng Tỷ-kheo khoảng 500 vị.

Lúc bấy giờ có Suppiya du sĩ ngoại đạo cũng đi trên con đường giữa Ràjagaha và Nalandà cùng với đệ tử, thanh niên Brahmadatta. Suppiya, du sĩ ngoại đạo dùng vô số phương tiện hủy báng Phật, hủy báng Pháp, hủy báng Tăng.

Còn đệ tử của du sĩ ngoại đạo Suppiya, thanh niên Brahmadatta, lại dùng vô số phương tiện tán thán Phật, tán thán Pháp, tán thán Tăng. Như vậy cả hai thầy trò nói những lời hoàn toàn tương phản nhau trong khi đi sau lưng đức Phật và chúng Tỷ-kheo.

2. Rồi Thế Tôn đến nghỉ một đêm tại Ambalatthikà, nhà nghỉ mát của vua, cùng với chúng Tỷ-kheo. Suppiya, du sĩ ngoại đạo cũng đến nghỉ một đêm tại Ambalatthikà, nhà nghỉ mát của vua, cùng với đệ tử, thanh niên Brahmadatta.

Tại đây, du sĩ ngoại đạo Suppiya cũng dùng vô số phương tiện hủy báng Phật, hủy báng Pháp, hủy báng Tăng, còn người đệ tử của du sĩ ngoại đạo Suppiya, thanh niên Brahmadatta, lại dùng vô số phương tiện tán thán Phật, tán thán Pháp, tán thán Tăng. Như vậy cả hai thầy trò nói những lời tương phản nhau trong khi đi sau lưng Thế Tôn và chúng Tỷ-kheo.

3. Và khi đêm vừa mới tàn, một số lớn chư Tăng, sau khi thức dậy, đã ngồi họp tại một gian nhà hình tròn và câu chuyện sau đây được bàn đến giữa chư Tăng:

- Này các Hiền giả, thật kỳ diệu thay! Này các Hiền giả, thật hy hữu thay! Thế Tôn, đấng Toàn Tri, Toàn Kiến, đấng A-la-hán, bậc Chánh Ðẳng Giác, đã thấu hiểu sự xu hướng sai khác của chúng sanh. Suppiya, kẻ du sĩ ngoại đạo này dùng vô số phương tiện hủy báng Phật, hủy báng Pháp, hủy báng Tăng.

- Còn đệ tử du sĩ ngoại đạo Suppiya, thanh niên Brahmadatta lại dùng vô số phương tiện, tán thán Phật, tán thán Pháp, tán thán Tăng. Như vậy cả hai thầy trò đã nói những lời hoàn toàn tương phản trong khi đi sau lưng Thế Tôn và chúng Tỷ-kheo.

1-3 (new). Một lần Thế Tôn đi đường từ Vương Xá đến Nalandà cùng khoảng 500 vị Tỳ-kheo. Cùng lúc đó có du sĩ ngoại đạo là Suppiya và đệ tử là thanh niên Brahmadatta đi sau lưng Tăng đoàn. Suppiya thì buông lời hủy báng Phật, Pháp, Tăng bằng nhiều cách. Còn Brahmadatta thì lại tán thán Tam Bảo. Hai thầy trò đó hoàn toàn tương phản nhau.

Rồi tăng đoàn đến nghỉ tại Ambalatthikà, nhà nghỉ mát của vua. Và thầy trò ngoại đạo cũng đi theo rồi nghỉ tại đó. Hai kẻ đó vẫn 1 kẻ hủy báng và 1 kẻ tán thán Tam Bảo đối nghịch nhau ngay sau lưng Thế Tôn và Tỳ-kheo.

Sớm hôm sau, số lớn chư Tăng thức dậy thì ngồi bàn với nhau trong gian nhà hình tròn về 2 thầy trò Suppiya, Brahmadatta.

4. Lúc bấy giờ Thế Tôn được biết câu chuyện đang bàn giữa chư Tăng, liền đến tại gian nhà hình tròn và ngồi xuống trên chỗ đã soạn sẵn. Sau khi ngồi xuống, Thế Tôn nói với các vị Tỷ-Kheo:

- Này các Tỷ-kheo, câu chuyện gì được bàn đến trong khi các ngươi ngồi họp tại chỗ này? Vấn đề gì đã được bỏ dở chưa nói xong?

Nghe nói như vậy, các Tỷ-kheo bạch Thế Tôn:

- Bạch Thế Tôn! Tại đây, khi đêm vừa mới tàn, chúng con sau khi dậy, ngồi họp tại nơi gian nhà hình tròn và giữa chúng con, câu chuyện sau đây được bàn đến:

"Này các Hiền giả, thật kỳ diệu thay! Này các Hiền giả, thật hy hữu thay! Thế Tôn, đấng Toàn Tri, Toàn Kiến, đấng A-la-hán, bậc Chánh Ðẳng Giác, đã thấu hiểu sự xu hướng sai khác của chúng sanh. Suppiya, kẻ du sĩ ngoại đạo này dùng vô số phương tiện hủy báng Phật, hủy báng Pháp, hủy báng Tăng.

Còn đệ tử du sĩ ngoại đạo Suppiya, thanh niên Brahmadatta lại dùng vô số phương tiện, tán thán Phật, tán thán Pháp, tán thán Tăng. Như vậy cả hai thầy trò đã nói những lời hoàn toàn tương phản trong khi đi sau lưng Thế Tôn và chúng Tỷ-kheo".

Bạch Thế Tôn, đó là câu chuyện đang bàn đến nửa chừng của chúng con khi Thế Tôn đến!

Phật khuyên Tỳ kheo không sân, không kiêu

5. - Này các Tỷ-kheo, nếu có người hủy báng Ta, hủy báng Pháp hay hủy báng Tăng, các ngươi chớ có vì vậy sanh lòng công phẫn, tức tối, tâm sanh phiền muộn.

- Này các Tỷ-kheo, nếu có người hủy báng Ta, hủy báng Pháp hay hủy báng Tăng, và nếu các ngươi sanh lòng công phẫn, tức tối, tâm sanh phiền muộn, thời như vậy sẽ có hại cho các ngươi.

- Nếu có người hủy báng Ta, hủy báng Pháp hay hủy báng Tăng, và nếu các ngươi công phẫn và phiền muộn, thời các ngươi có thể biết được lời nói của những kẻ ấy là đúng hay sai lạc chăng?

- Bạch Thế Tôn, không thể được!

- Này các Tỷ-kheo, khi có người hủy báng Ta, hủy báng Pháp hay hủy báng Tăng, các ngươi phải nói rõ những điểm không đúng sự thật là không đúng sự thật:

"Như thế này, điểm này không đúng sự thật; như thế này, điểm này không chính xác; việc này không có giữa chúng tôi; việc này không xảy ra giữa chúng tôi".

6. - Này các Tỷ-kheo, nếu có người tán thán Ta, tán thán Pháp, hay tán thán Tăng, thời các ngươi không nên hoan hỷ, vui mừng, tâm không nên thích thú. Này các Tỷ-kheo, nếu có người tán thán ta, tán thán Pháp hay tán thán Tăng, mà nếu các ngươi hoan hỷ, vui mừng và thích thú thời sẽ có hại cho các ngươi.

- Này các Tỷ-kheo, nếu có người tán thán Ta, tán thán Pháp hay tán thán Tăng, thời các ngươi hãy công nhận những gì đúng sự thật là đúng sự thật: "Như thế này, điểm này đúng sự thật, như thế này, điểm này chính xác, việc này có giữa chúng tôi, việc này đã xảy ra giữa chúng tôi".

7. - Này các Tỷ-kheo, thật chỉ thuộc các vấn đề không quan trọng, nhỏ nhặt, chỉ thuộc giới luật mà kẻ phàm phu tán thán Như Lai. Này các Tỷ-kheo, thế nào là những vấn đề không quan trọng, nhỏ nhặt, chỉ thuộc giới luật mà kẻ phàm phu tán thán Như Lai?

4-7 (new). Đức Phật biết chuyện chư Tăng đang bàn tán. Nhưng Phật vẫn đi đến chỗ đã soạn sẵn dành cho Phật ở ngôi nhà tròn. Sau đó Phật hỏi:

- Này các Tỳ kheo, các ngươi đã và đang bàn chuyện gì vậy?

Mọi người mới bạch với Thế Tôn về sự kiện 2 thầy trò Suppiya và Brahmadatta. Một kẻ thì tán thán Tam Bảo, còn một kẻ thì phỉ báng Tam Bảo bằng nhiều cách thức và lời lẽ.

Phật khuyên Tỳ-kheo đại ý rằng:

"Nếu gặp kẻ hủy báng Tam Bảo thì đừng căm tức hay phiền muộn. Vì khi căm tức hay phiền muộn thì tâm ta sẽ không thấy lời kẻ đó đúng hay sai. Ta phải bình tĩnh phân tích và nói cho họ biết: "điểm này đúng, điều này đúng, điểm này sai, điều này sai..."

"Nếu gặp kẻ tán thán Tam Bảo thì đừng hoan hỉ, vui mừng. Vì khi hoan hỉ, vui mừng thì tâm ta cũng sẽ không thấy lời kẻ đó đúng hay sai. Ta phải bình tĩnh phân tích và nói cho họ biết: "điểm này đúng, điều này đúng, điểm này sai, điều này sai..."

Sau đó Phật nói thêm: "Thật ra kẻ khen đó cũng là khen vấn đề nhỏ nhặt liên quan đến giới luật và chẳng quan trọng". Cụ thể là:

43 Giới luật Phật

8. (Giới 1) Sa-môn Gotama từ bỏ sát sanh, tránh xa sát sanh, bỏ trượng, bỏ kiếm, biết tàm quý, có lòng từ, sống thương xót đến hạnh phúc của tất cả chúng sanh và loài hữu tình. Này các Tỷ-kheo, đó là lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

(Giới 2) Sa-môn Gotama từ bỏ lấy của không cho, tránh xa sự lấy của không cho, chỉ lấy những vật đã cho, chỉ mong những vật đã cho, tự sống thanh tịnh không có trộm cướp. Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

(Giới 3)Sa-môn Gotama từ bỏ tà hạnh, tịnh tu phạm hạnh, sống giải thoát, từ bỏ dâm dục hèn hạ. Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

9. (Giới 4) Sa-môn Gotama từ bỏ nói láo, tránh xa nói láo, nói những lời chân thật, y chỉ nơi sự thật, chắc chắn, đáng tin cậy, không lừa gạt, không phản lại lời hứa đối với đời. Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

(Giới 5) Sa-môn Gotama từ bỏ nói hai lưỡi, tránh xa nói hai lưỡi; nghe điều gì ở chỗ này, không đi nói đến chỗ kia để sanh chia rẽ ở những người nầy; nghe điều gì ở chỗ kia, không đi nói với những người này để sanh chia rẽ ở những người kia. Như vậy Sa-môn Gotama sống hòa hợp những kẻ ly gián, tăng trưởng những kẻ đã hòa hợp, hoan hỷ trong hòa hợp, nói những lời đưa đến hòa hợp. Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

(Giới 6) Này các Tỷ-kheo, Sa-môn Gotama từ bỏ lời nói độc ác, tránh xa lời nói độc ác, những lời nói không lỗi lầm, đẹp tai, dễ thương, thông cảm đến tâm, tao nhã, đẹp lòng nhiều người, vui lòng nhiều người, Sa-môn Gotama nói những lời như vậy. Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

(Giới 7) Này các Tỷ-kheo, Sa-môn Gotama từ bỏ lời nói ỷ ngữ, tránh xa lời nói ỷ ngữ, nói đúng thời, nói những lời chân thật, nói những lời có ý nghĩa, nói những lời về Chánh pháp, nói những lời về Luật, nói những lời đáng được gìn giữ, những lời hợp thời, thuận lý, có mạch lạc hệ thống, có ích lợi. Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

10. (Giới 8) Sa-môn Gotama không làm hại đến các hạt giống và các loại cây cỏ.

(Giới 9) Sa-môn Gotama dùng mỗi ngày một bữa, không ăn ban đêm, từ bỏ ăn ban đêm, từ bỏ ăn phi thời.

(Giới 10) Sa-môn Gotama từ bỏ đi xem múa, hát, nhạc, diễn kịch.

(Giới 11) Sa-môn Gotama từ bỏ trang sức bằng vòng hoa, hương liệu, dầu thoa và các thời trang.

(Giới 12) Sa-môn Gotama từ bỏ dùng giường cao và giường lớn.

(Giới 13) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận vàng và bạc.

(Giới 14) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận các hạt giống.

(Giới 15) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận thịt sống.

(Giới 16) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận đàn bà, con gái.

(Giới 17) Sa-môn từ bỏ không nhận nô tỳ gái và trai.

(Giới 18) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận cừu và dê.

(Giới 19) Sa-môn từ bỏ không nhận gia cầm và heo.

(Giới 20) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận voi, bò, ngựa và ngựa cái.

(Giới 21) Sa-môn Gotama từ bỏ nhận ruộng nương đất đai.

(Giới 22) Sa-môn Gotama từ bỏ phái người môi giới hoặc tự mình làm môi giới.

(Giới 23) Sa-môn Gotama từ bỏ buôn bán.

(Giới 24) Sa-môn từ bỏ các sự gian lận bằng cân, tiền bạc và đo lường.

(Giới 25) Sa-môn Gotama từ bỏ các tà hạnh, như hối lộ, gian trá, lừa đảo.

(Giới 26) Sa-môn Gotama từ bỏ làm thương tổn, sát hại, câu thúc, bức đoạt, trộm cắp, cướp phá.

Này các Tỷ-kheo, đó là những lời tán thán Như Lai của kẻ phàm phu.

11. (Giới 27) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống làm hại các hạt giống và cây cối. Như các hạt giống từ rễ sanh, hạt giống từ ngành cây sanh, hạt giống từ đất sanh, hạt giống từ chiết cây sanh và thứ năm là hạt giống từ hạt giống sanh.

Còn Sa-môn Gotama thì không làm hại hột giống hay cây cối nào. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

12. (Giới 28) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống cất chứa và thọ hưởng các đồ vật. Như cất chứa các món ăn, cất chứa các đồ uống, cất chứa vải, cất chứa xe cộ, cất chứa các đồ nằm, cất chứa các hương liệu, cất chứa các mỹ vị.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ không cất chứa các vật trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

13. (Giới 29) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống theo các du hí không chân chánh như múa, hát, nhạc, kịch, ngâm vịnh, nhịp tay, tụng chú, đánh trống, diễn các tuồng thần tiên, mãi võ, đấu voi, đấu ngựa, đấu trâu, đấu bò đực, đấu dê, đấu cừu, đấu gà, đấu chim cun cút, đấu gậy, đấu quyền, đấu vật, đánh giặc giả, dàn trận, thao dượt, diễn binh.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ các loại du hí không chân chánh như trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

14. (Giới 30) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống đánh bài và theo các trò giải trí như cờ tám hình vuông, cờ mười hình vuông, cờ trên không, trò chơi trên đất, chỉ bước vào những ô có quyền bước, trò chơi quăng thẻ rồi chụp nhưng không cho sụp đống thẻ, chơi súc sắc, chơi khăng, lấy tay làm viết, chơi banh, chơi thổi kèn bằng lá, chơi xe con, chơi cung nhỏ, chơi đoán chữ viết thiếu trên không hay trên lưng, chơi đoán tư tưởng, chơi bắt chước bộ điệu.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ đánh bài và các loại giải trí như trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

15. (Giới 31) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, cũng vẫn sống dùng các giường cao và giường lớn như ghế bành, ghế dài, nệm trải giường bằng len, vải trải giường nhiều tấm nhiều màu, chăn len trắng, chăn len thêu bông, nệm bông, nệm thêu hình các con thú, mền bằng lông thú cả hai phía, mền bằng lông thú một phía, mền có đính ngọc, mền bằng lụa, tấm thảm lớn có thể chứa mười sáu người múa, nệm voi, nệm ngựa, nệm xe, nệm bằng da sơn dương khâu lại với nhau, nệm bằng da con sơn dương gọi là kadali, tấm khảm với lầu che phía trên, ghế dài có đầu gối chân màu đỏ.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ không dùng các giường cao và giường lớn như trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

16. (Giới 32) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, cũng vẫn sống dùng các đồ trang sức và mỹ phẩm. Như thoa dầu, đấm bóp, tắm, đập tay chân cho mềm dẻo, gương, kem đánh mặt, vòng hoa và phấn son, phấn mặt, sáp mặt, vòng tay, tóc giả trên đầu, gậy cầm tay, ống thuốc, gươm, lọng, dép thêu, khăn đầu, ngọc, phất trần, vải trắng có viền tua dài.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ không dùng các loại trang sức và mỹ phẩm như trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

17. (Giới 33) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống nói những câu chuyện vô ích, tầm thường như câu chuyện về vua chúa, câu chuyện về ăn trộm, câu chuyện về đại thần, câu chuyện về binh lính, các câu chuyện hãi hùng, câu chuyện về chiến tranh, câu chuyện về đồ ăn, câu chuyện về đồ uống, câu chuyện về vải mặc, câu chuyện về giường nằm, câu chuyện về vòng hoa, câu chuyện về hương liệu, câu chuyện về bà con, câu chuyện về xe cộ, câu chuyện về làng xóm, câu chuyện về thị tứ, câu chuyện về thành phố, câu chuyện về quốc độ, câu chuyện về đàn bà, câu chuyện về đàn ông, câu chuyện về vị anh hùng, câu chuyện bên lề đường, câu chuyện tại chỗ lấy nước, câu chuyện về người đã chết, các câu chuyện tạp thoại, câu chuyện về hiện trạng của thế giới, hiện trạng của đại dương, câu chuyện về sự hiện hữu và sự không hiện hữu.

Còn Sa-môn Gotama từ bỏ không nói những câu chuyện vô ích, tầm thường kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

18. (Giới 34) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống bàn luận tranh chấp, như nói:

"Ngươi không biết pháp và luật này, tôi biết pháp và luật này. Sao ngươi có thể biết pháp và luật này? Ngươi đã phạm vào tà kiến, tôi mới thật đúng chánh kiến; lời nói của tôi mới tương ưng, lời nói của ngươi không tương ưng; lời nói của ngươi không tương ưng, những điều đáng nói trước ngươi lại nói sau, những điều đáng nói sau ngươi lại nói trước, chủ kiến của ngươi đã bị bài bác; câu nói của ngươi đã bị thách đấu; ngươi đã bị thuyết bại. Hãy đến mà giải vây lời nói ấy; nếu có thể được, gắng thoát ra khỏi lối bí".

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ những cuộc biện luận tranh chấp đã kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy người phàm phu tán thán Như Lai.

19. (Giới 35) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống cho đưa các tin tức, hoặc tự đứng làm môi giới, như cho các vua, cho các đại thần của vua, cho các vị Sát-đế-lỵ, cho các vị Bà-la-môn, cho các gia chủ, cho các thanh niên và nói rằng: "Hãy đi đến chỗ ấy, hãy đi lại chỗ kia; mang cái này lại, đem cái này đến chỗ kia".

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ không cho đưa các tin tức và tự đứng làm môi giới. Như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

20. (Giới 36) C Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn sống lừa đảo, nói lời siểm nịnh, gợi ý, dèm pha, lấy lợi cầu lợi.

òn Sa-môn Gotama thì từ bỏ không lừa đảo và siểm nịnh như trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

21. (Giới 37) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn tự nuôi sống bằng những tà hạnh như xem tướng tay chân, chiêm tướng, triệu tướng, mộng tướng, thân tướng, dấu chuột cắn, tế lửa, tế muỗng, dùng miệng phun hột cải v.v... vào lửa, tế vỏ lúa, tế tấm, tế gạo, tế thục tô, tế dầu, tế máu, khoa xem chi tiết, khoa xem địa lý, khoa xem mộng, khoa cầu thần ban phước, khoa cầu ma quỷ, khoa dùng bùa chú khi ở trong nhà bằng đất, khoa rắn, khoa thuốc độc, khoa bọ cạp, khoa chim, khoa chim quạ, khoa đoán số mạng, khoa ngừa tên bắn, khoa biết tiếng nói của chim.

Còn Sa-môn Gotama thì tránh xa những tà hạnh kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

22. (Giới 38) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn nuôi sống mình bằng những tà mạng như xem tướng các hòn ngọc, tướng que gậy, tướng áo quần, tướng gươm kiếm, tướng mũi tên, tướng cây cung, tướng võ khí, tướng đàn bà, tướng đàn ông, tướng thiếu niên, tướng thiếu nữ, tướng đầy tớ nam, tường đầy tớ nữ, tướng voi, tướng ngựa, tướng trâu, tướng bò đực, tướng bò cái, tướng dê, tướng cừu, tướng gia cầm, tướng chim cun cút, tướng con cắc kè, tướng vật tai dài, tướng ma, tướng thú vật.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ những tà mạng kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

23. (Giới 39) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn tự nuôi sống bằng những tà mạng như đoán trước: Vua sẽ tiến quân, vua sẽ lui quân; vua bản xứ sẽ tấn công, vua ngoại bang sẽ triệt thối; vua ngoại bang sẽ tấn công, vua bản xứ sẽ triệt thối; vua bản xứ sẽ thắng trận, vua ngoại bang sẽ bại trận; vua ngoại bang sẽ thắng trận, vua bản xứ sẽ bại trận. Như vậy sẽ có sự thắng trận cho phe bên này, sẽ có sự thất bại cho phe bên kia.

Còn Sa-môn Gotama thì từ bỏ những tà mạng kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

24. (Giới 40) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn tự nuôi sống bằng những tà mạng như đoán trước sẽ có nguyệt thực, sẽ có nhựt thực, sẽ có tinh thực; mặt trăng, mặt trời sẽ đi đúng chánh đạo, mặt trăng, mặt trời sẽ đi ngoài chánh đạo, các tinh tú sẽ đi đúng chánh đạo, các tinh tú sẽ đi ngoài chánh đạo, sẽ có sao băng, sẽ có lửa cháy các phương hướng, sẽ có động đất, sẽ có sấm trời, mặt trăng, mặt trời, các sao sẽ mọc, sẽ lặn, sẽ mờ, sẽ sáng, nguyệt thực sẽ có kết quả như thế này, nhựt thực sẽ có kết quả như thế này, tinh thực sẽ có kết quả như thế này, mặt trăng mặt trời đi đúng chánh đạo sẽ có kết quả như thế này, mặt trăng mặt trời đi ngoài chánh đạo sẽ có kết quả như thế này, các tinh tú đi đúng chánh đạo sẽ có kết quả như thế này, sao băng sẽ có kết quả như thế này, lửa cháy các phương hướng sẽ có kết quả như thế này, động đất sẽ có những kết quả như thế này, sấm trời sẽ có kết quả như thế này, mặt trăng, mặt trời, các sao mọc, lặn, mờ, sáng, sẽ có kết quả như thế này.

Còn Sa-môn Gotama thì tránh xa, không tự nuôi sống bằng những tà mạng kể trên. Này các Tỷkheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

25. (Giới 41) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn tự nuôi sống bằng những tà mạng như đoán trước sẽ có nhiều mưa, sẽ có đại hạn, sẽ được mùa, sẽ mất mùa, sẽ được an ổn, sẽ có hiểm họa, sẽ có bịnh, sẽ không có bịnh, hay làm các nghề như đếm trên ngón tay, kế toán, cộng số lớn, làm thư, làm theo thế tình.

Còn Sa-môn Gotama tránh xa các tà hạnh kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

26. (Giới 42) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn tín thí cúng dường, vẫn còn tự nuôi sống bằng những tà mạng. Như sắp đặt ngày lành để rước dâu hay rể, lựa ngày giờ tốt để hòa giải, lựa ngày giờ tốt để chia rẽ, lựa ngày giờ tốt để đòi nợ, lựa ngày giờ tốt để mượn hay tiêu tiền, dùng bùa chú để giúp người được may mắn, dùng bùa chú để khiến người bị rủi ro, dùng bùa chú để phá thai, dùng bùa chú làm cóng lưỡi, dùng bùa chú khiến quai hàm không cử động, dùng bùa chú khiến cho người phải bỏ tay xuống, dùng bùa chú khiến cho tai bị điếc, hỏi gương soi, hỏi phù đồng, thiếu nữ, hỏi thiên thần để biết họa phước, thờ mặt trời, thờ đại địa, phun ra lửa, cầu Siri thần tài.

Còn Sa-môn Gotama tránh xa các tà mạng kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai.

27. (Giới 43) Trong khi một số Sa-môn, Bà-la-môn, dầu đã dùng các món ăn do tín thí cúng dường, vẫn còn tự nuôi sống bằng những tà mạng như dùng các ảo thuật để được yên ổn, để khỏi làm các điều đã hứa, để được che chở khi ở trong nhà đất, để dương được thịnh, để làm người liệt dương, để tìm đất tốt làm nhà, để cầu phước cho nhà mới, lễ rửa miệng, lễ hy sinh, làm cho mửa, làm cho xổ, bài tiết các nhơ bẩn về phía trên, bài tiết các nhơ bẩn về phía dưới, tẩy tịnh trong đầu, thoa dầu trong tai, nhỏ thuốc mắt, cho thuốc qua lỗ mũi, xức thuốc mắt, thoa dầu cho mắt, chữa bịnh đau mắt, làm thầy thuốc mổ xẻ, chữa bịnh cho con nít, cho uống thuốc làm bằng các loại rễ cây, ngăn ngừa công hiệu của thuốc.

Còn Sa-môn Gotama tránh xa các tà mạng kể trên. Này các Tỷ-kheo, như vậy kẻ phàm phu tán thán Như Lai. Này các Tỷ-kheo, đấy là những vấn đề không quan trọng, nhỏ nhặt, chỉ thuộc giới luật mà kẻ phàm phu dùng để tán thán Như Lai.

(Tức là khi Phật nói Kinh này mới chỉ có 43 giới)

18 luận chấp về Quá khứ tối sơ. Bao gồm:4 chấp: Bản ngã về thế giới

28. Này các Tỷ-kheo, lại có những pháp khác, sâu kín, khó thấu, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị chỉ những người trí mới nhận hiểu. Những pháp ấy Như Lai đã tự chứng tri, giác ngộ và tuyên thuyết. Và chính những pháp ấy những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

Này các Tỷ-kheo, thế nào là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, không thể nhận hiểu bởi luận lý suông, tế nhị, chỉ những người trí mới có thể nhận hiểu. Những pháp ấy Như Lai đã tự chứng tri, giác ngộ và tuyên thuyết, và chính những pháp ấy những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến?

29. Này các Tỷ-kheo có những Sa-môn, Bà-la-môn, luận bàn về quá khứ tối sơ, chấp kiến về quá khứ tối sơ, y cứ về quá khứ tối sơ, đề xướng nhiều sở kiến sai khác, với mười tám luận chấp. Và y chỉ theo gì, căn cứ theo gì, những Sa-môn, Bà-la-môn ấy luận bàn về phía quá khứ tối sơ, chấp kiến về quá khứ tối sơ, y cứ về quá khứ tối sơ, đề xướng ra nhiều sở kiến sai khác với mười tám luận chấp?

30. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương Thường trú luận, chấp rằng: "Bản ngã về thế giới là thường còn" với bốn luận chấp. Và những Sa-môn, Bà-la-môn này, y chỉ gì, căn cứ gì, chủ trương Thường trú luận, và chấp bản ngã và thế giới là thường còn với bốn luận chấp?

31. Này các Tỷ-kheo, nhờ nhiệt tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ); khi tâm nhập định, vị ấy nhớ được nhiều đời sống quá khứ, như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, trăm đời, ngàn đời, trăm ngàn đời, vô số trăm đời, vô số ngàn đời, vô số trăm ngàn đời.

Nhớ rằng:

"Khi được sanh tại chỗ ấy, tôi đã sống với tên như thế này, giòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này, lạc thọ khổ thọ như thế này, tuổi thọ như thế này. Từ chỗ ấy chết đi, tôi lại được sanh đến chỗ kia. Tại chỗ kia, tôi đã sống tên như thế này, giòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này, lạc thọ, khổ thọ như thế này, tuổi thọ như thế này. Từ chỗ kia chết đi tôi được sanh tại chỗ này".

Như vậy người ấy nhớ nhiều đời quá khứ, với những đặc điểm và những chi tiết. Người ấy nói rằng:

"Bản ngã và thế giới là thường trú, bất sanh, vững chắc như đảnh núi, như trụ đá; còn những loại hữu tình kia thời lưu chuyển luân hồi, chết đi sanh lại, tuy vậy chúng vẫn thường trú. Tại sao vậy? Vì rằng tôi do nhờ nhiệt tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật, nhờ chánh ức niệm... còn những loại hữu tình kia thì lưu chuyển luân hồi, chết đi sanh lại, tuy vậy chúng vẫn thường trú".

Này các Tỷ-kheo đó là lập trường thứ nhất, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số những vị Sa-môn, Bàla-môn, chủ trương Thường trú luận, và chấp rằng "Bản ngã và thế giới là thường còn".

32. Trường hợp thứ hai, có những Sa-môn, Bà-la-môn y chỉ gì, căn cứ gì, chủ trương Thường trú luận, và chấp rằng bản ngã và thế giới là thường còn?

Này các Tỷ-kheo, ở đời này có Sa-môn hay Bà-la-môn, nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ), khi tâm nhập định, vị ấy nhớ được nhiều đời sống quá khứ, như một thành kiếp hoại kiếp, hai thành kiếp hoại kiếp, ba thành kiếp hoại kiếp, mười thành kiếp hoại kiếp.

Nhớ rằng:

"Khi được sanh tại chỗ ấy, tôi đã sống với tên như thế này, giòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này, lạc thọ khổ thọ như thế này... còn những loại hữu tình kia lưu chuyển luân hồi, chết đi sanh lại, tuy vậy chúng vẫn thường trú".

Này các Tỷ-kheo, đó là lập trường thứ hai, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số những Sa-môn, Bà-lamôn, chủ trương Thường trú luận và chấp rằng, "Bản ngã và thế giới thường còn".

33. Trường hợp thứ ba, những Sa-môn hay Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì, chủ trương Thường trú luận, và cho rằng "Bản ngã và thế giới là thường còn"?

Này các Tỷ-kheo, ở đời này có Sa-môn hay Bà-la-môn, nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, vị ấy nhớ được nhiều đời sống quá khứ, như mười thành kiếp hoại kiếp, hai mươi thành kiếp hoại kiếp, ba mươi thành kiếp hoại kiếp, bốn mươi thành kiếp hoại kiếp, năm mươi thành kiếp hoại kiếp.

Nhớ rằng:

"Khi được sanh tại chỗ ấy, tôi đã sống với tên như thế này, giòng họ như thế này, giai cấp như thế này, lạc thọ khổ thọ như thế này, tuổi thọ như thế này. Từ chỗ ấy, chết đi, tôi lại được sanh đến chỗ kia. Từ chỗ ấy, chết đi, tôi lại được sanh đến chỗ kia. Tại chỗ kia, tôi đã sống với tên như thế này, giòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này, lạc thọ khổ thọ như thế này, tuổi thọ như thế này. Từ chỗ kia chết đi, tôi được sanh tại chỗ này".

Như vậy người ấy nhớ nhiều đời quá khứ với những đặc điểm và những chi tiết. Người ấy nói:

"Bản ngã và thế giới là thường trú, bất sanh, vững chắc như đảnh núi, như trụ đá; còn những loại hữu tình kia thì lưu chuyển luân hồi, chết đi sanh lại, tuy vậy, chúng vẫn thường trú. Tại sao vậy? Vì rằng tôi nhờ nhiệt tâm... nên tâm nhập định như vậy. Khi tâm nhập định như vậy, tôi nhớ được nhiều đời sống quá khứ, như mười thành kiếp, hoại kiếp... bốn mươi thành kiếp hoại kiếp".

Nhớ rằng: "Khi được sanh tại chỗ ấy, tôi sống với tên như thế này... tôi được sanh tại chỗ này". Như vậy người ấy nhớ nhiều đời quá khứ với những với những đặc điểm và những chi tiết.

Người ấy nói: "Bản ngã và thế giới là thường trú, bất sanh, vững chắc như đảnh núi, trụ đá... còn những loại hữu tình kia thì lưu chuyển, luân hồi, chết đi sanh lại, tuy vậy chúng vẫn thường trú".

Này các Tỷ-kheo, đó là lập trường thứ ba, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương Thường trú luận, chấp rằng: "Bản ngã và thế giới thường còn".

34. Trường hợp thứ tư, những Sa-môn, Bà-la-môn y chỉ gì, căn cứ gì, chủ trương Thường trú luận, và chấp bản ngã và thế giới thường còn?

Này các Tỷ-kheo, ở đời có Sa-môn hay Bà-la-môn, là nhà suy luận, là nhà thẩm sát (nhà triết học và biện chứng). Do sự chia chẻ của suy luận, và sự tùy thuận theo thẩm sát, vị này tuyên bố như thế này: "Bản ngã và thế giới là thường trú, bất sanh, vững chắc như đảnh núi, như trụ đá, còn những loại hữu tình kia thời lưu chuyển luân hồi, chết đi sanh lại, tuy vậy chúng vẫn thường còn".

Này các Tỷ-kheo, đó là lập trường thứ tư, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương Thường trú luận, chấp rằng: "Bản ngã và thế giới là thường còn".

35. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn, Bà-la-môn này, chủ trương Thường trú luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn, với bốn luận chấp. Nếu có những vị Sa-môn, Bà-la-môn nào chủ trương Thường trú luận, chấp rằng: "Bản ngã và thế giới là thường còn", chúng sẽ chấp cả bốn luận chấp trên, hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

36. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này: "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến những cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai biết như vậy, Ngài lại biết hơn thế nữa, và Ngài không chấp rằng: "Bản ngã và thế giới là thường còn". Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm chứng được tịch tịnh. Ngài như thật biết sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ biết vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn (khỏi mọi đau khổ), không có chấp thủ.

(Đức Phật nói: Ai chấp vào những tri thức trên sẽ đọa cõi thú. Đức Phật biết rõ về nó, hiểu sâu về nó nhưng vì không chấp tri thức đó nên tâm được tịch tịnh và giải thoát hoàn toàn khỏi mọi chấp thủ).

37. Những chấp pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể phân biệt. Những pháp ấy, Như Lai đã thắng tri, giác ngộ và tuyên thuyết; và chính những pháp ấy, những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

4 chấp: Thường trú và vô thường

38. Này các Tỷ-kheo, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương rằng: "Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình và vô thường đối với một hạng hữu tình khác", với bốn luận chấp.

Và những Sa-môn, Bà-la-môn ấy, y chỉ gì? căn cứ gì? mà chủ trương rằng: "Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình và vô thường đối với một hạng hữu tình khác" với bốn luận chấp?

39. Này các Tỷ-kheo, "có một thời đến một giai đoạn nào đó, sau một thời hạn rất lâu, thế gian này chuyển hoại. Trong khi thế gian chuyển hoại, các loại hữu tình phần lớn sanh qua cõi Abhassara (Quang Âm thiên)" (Tương lai rất lâu sau thì Thế gian này (Vũ trụ này) sẽ bị hoại diệt. Phần lớn chúng sinh sẽ sinh qua Quang Âm Thiên. Vũ trụ tương lai sẽ hủy diệt thì khoa học chưa thể chứng minh).

Ở tại đấy, những loại chúng sanh này do ý sanh, nuôi sống bằng hỷ, tự chiếu hào quang, phi hành trên hư không, sống trong sự quang vinh, và sống như vậy một thời gian khá dài. (Vị Quang Âm thiên có 7 đặc điểm)

40. Này các Tỷ-kheo, có một thời đến một giai đoạn nào đó, sau một thời hạn rất lâu, thế giới này chuyển thành. Trong khi thế giới này chuyển thành, Phạm cung được hiện ra, nhưng trống không.

(Trải qua thời gian rất lâu sau khi Thế gian (Vũ trụ) hoại diệt thì Thế gian (Vũ trụ) sẽ tái sinh. Đầu tiên là Phạm Cung trống rỗng hiện ra.

Ngày nay khoa học đã chứng minh Vũ trụ được sinh ra từ Vụ Nổ Lớn - Big Bang. Sau khi sinh ra thì Vũ trụ thuần năng lượng. Rồi năng lượng chuyển hóa thành vật chất mà tạo thành thiên hà, vì sao, hành tinh như ngày nay. Rồi ở Trái Đất có điều kiện lý tưởng về Đất, Nước, Gió, Lửa thì bắt đầu hình thành sự sống).

Lúc bấy giờ, một hữu tình, hoặc thọ mạng đã tận, hay phước báo đã tận, mạng chung từ Quang Âm thiên, sanh qua Phạm cung trống rỗng ấy. (Vị Đại Phạm thiên là vị đầu tiên sinh về Phạm cung trống rỗng ấy)

Vị ấy ở tại đấy, do ý sanh, nuôi sống bằng hỷ, tự chiếu hào quang, phi hành trên hư không, sống trong sự quang vinh, và sống như vậy trong một thời gian khá dài. (Vị Đại Phạm thiên cũng có 7 đặc điểm)

41. Vị này, tại chỗ ấy, sau khi sống lâu một mình như vậy, khởi ý chán nản, không hoan hỷ và có kỳ vọng: "Mong sao có các loài hữu tình khác, cũng đến tại chỗ này!" (Vị Đại Phạm thiên đó khởi nguyện)

Lúc bấy giờ, các loài hữu tình khác, hoặc thọ mạng đã tận, hay phước báo đã tận, bị mệnh chung và từ thân Quang Âm thiên, sanh qua Phạm cung để làm bạn với vị hữu tình kia. (Lúc bấy giờ các vị khác cũng sanh từ Quang Âm thiên qua Phạm cung)

Những loại hữu tình ở đấy cũng do ý sanh, nuôi sống bằng hỷ, tự chiếu hào quang, phi hành trên hư không, sống trong sự quang vinh, và sống như vậy, trong một thời gian khá dài. (Vị Tiểu Phạm thiên cũng có 7 đặc điểm)

42. Lúc bấy giờ, này các Tỷ-kheo, vị hữu tình đầu tiên sanh qua nghĩ rằng:

"Ta là Phạm thiên, Ðại Phạm thiên, Toàn năng, Tối thắng, Biến nhãn, Thượng tôn, Thượng đế, Sáng tạo chủ, Hóa sanh chủ, Ðại tôn, Chúa tể mọi định mạng, đấng Tự tại, Tổ phụ các chúng sanh đã và sẽ sanh". (13 danh vị của Đại Phạm thiên)

Những loài hữu tình ấy do chính ta sanh ra. Tại sao vậy? Vì chính do ta khởi niệm: "Mong sao các loài hữu tình khác cũng đến tại chỗ này". Chính do sở nguyện của ta mà những loài hữu tình ấy đến tại chỗ này.

Các loài hữu tình đến sau cũng nghĩ như thế này:

"Vị ấy là Phạm thiên, Ðại Phạm thiên, đấng Toàn năng, Tối thắng, Biến nhãn, Thượng tôn, Thượng đế, Sáng tạo chủ, Hóa sanh chủ, Ðại tôn, Chúa tể mọi định mạng, đấng Tự tại, Tổ phụ các chúng sanh đã và sẽ sanh". (13 danh vị của vị Đại Phạm thiên)

Chúng ta do vị Phạm thiên này hóa sanh. Vì sao vậy? Vì ta đã thấy vị này sanh trước ở đây rồi. Còn chúng ta thì sanh sau.

43. Này các Tỷ-kheo, vị hữu tình sanh ra đầu tiên ấy sống được lâu hơn, sắc tướng tốt đẹp hơn và được nhiều uy quyền hơn. Còn các loài hữu tình sanh sau thì sống ngắn hơn, sắc tướng ít tốt đẹp hơn và được ít quyền hơn.

Này các Tỷ-kheo, sự tình này xảy ra. Một trong các loài hữu tình ấy, sau khi từ bỏ thân kia lại thác sanh đến cõi này (cõi Người). Khi đến cõi này, vị ấy xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Sau khi xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, vị ấy, nhờ nhiệt tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ).

Khi tâm nhập định, vị ấy nhớ tới đời sống quá khứ ấy. Chứ không nhớ xa hơn đời sống ấy (Ta đặc biệt chú ý câu này. Nghĩa là sức định vị đó chỉ thấy được đến lúc sống ở cõi Phạm thiên cùng vị Đại Phạm thiên. Còn trước đó khi Thế gian tạo thành và Phạm cung trống rỗng thì vị đó không thấy). Vị ấy nói rằng:

"Vị kia là Phạm thiên, Ðại Phạm thiên, đấng Toàn năng, Tối thắng, Biến nhãn, Thượng tôn, Thượng đế, Sáng tạo chủ, Hóa sanh chủ, Ðại tôn, Chúa tể mị định mạng, đấng Tự Tại, Tổ phụ các chúng sanh đã và sẽ sanh. (13 danh vị của vị Đại Phạm thiên)

Chúng ta do vị Phạm thiên ấy hóa sanh. Vị ấy là thường hằng, kiên cố, thường trú, không bị chuyển biến, thường trú như vậy mãi mãi. Còn chúng ta do vị Phạm thiên ấy hóa sanh đến tại chỗ này. Chúng ta là vô thường, không kiên cố, yểu thọ và chịu sự biến dịch."

(Và từ đây các đạo Thần Quyền tôn giáo ra đời. Các Đạo đó cho rằng có "Đấng tạo hóa toàn năng là vị Đại Phạm Thiên" đã tạo ra vũ trụ, muôn loài, vạn vật trong 7 ngày. Vị đó bất tử, vĩnh hằng, trường tồn, trường cửu. Còn mọi chúng sinh khác do vị đó tạo ra thì chết đi, đầu thai, tái sinh).

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ nhất, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương rằng:

"Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình và vô thường đối với một hạng hữu tình khác".

44. Trường hợp thứ hai, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì, chủ trương một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình và vô thường đối với một hạng hữu tình khác?

Này các Tỷ-kheo, "Có những hạng chư Thiên gọi là Khiddàpadosikà (bị nhiễm hoặc bởi dục lạc). Những vị này sống lâu ngày, mê say trong hý tiếu dục lạc. Vì sống lâu ngày, mê say trong hý tiếu dục lạc, nên bị thất niệm. Do thất niệm, các chư Thiên ấy thác sanh, từ bỏ thân thể chúng".

45. Này các Tỷ-kheo, sự tình này xảy ra. Một trong các loài hữu tình kia khi thác sanh từ bỏ thân thể ấy, lại sanh đến chỗ này (cõi Người). Khi đến tại chỗ này, vị ấy xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Sau khi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình, vị ấy nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, vị ấy "nhớ đến đời sống quá khứ ấy, chứ không nhớ xa hơn đời sống ấy".

46. Vị ấy nói rằng:

"Những chư Thiên không bị nhiễm hoặc bởi dục lạc, chúng sống lâu ngày không mê say trong hý tiếu dục lạc. Vì sống lâu ngày không mê say trong hý tiếu dục lạc, nên không bị thất niệm.

Nhờ không thất niệm, nên những chư Thiên ấy không thác sanh từ bỏ thân thể của chúng, sống thường hằng, kiên cố, thường trú, không bị chuyển biến, thường trú như vậy mãi mãi.

Còn chúng ta đã bị nhiễm hoặc bởi dục lạc, sống lâu ngày mê say trong hý tiếu dục lạc. Vì chúng ta sống lâu ngày mê say trong hý tiếu dục lạc, nên bị thất niệm. Do thất niệm, chúng ta từ bỏ thân thể này, sống vô thường, không kiên cố, yểu thọ, chịu sự biến dịch và thác sanh đến tại chỗ này."

(Lý do giải thích các đạo Thần Quyền tôn giáo ra đời. Các Đạo đó cho rằng có "Thượng Đế tối cao". Vị đó bất tử, vĩnh hằng, trường tồn, trường cửu. Còn mọi chúng sinh khác thì chết đi, đầu thai, tái sinh).

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ hai, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương rằng:

"Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình, và vô thường đối với một hạng hữu tình khác".

47. Trường hợp thứ ba, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì. Họ chủ trương rằng:

"Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn với một hạng hữu tình, và vô thường đối với một hạng hữu tình khác".

Này các Tỷ-kheo, "Có những hạng chư Thiên gọi là Manopadosikà (bị nhiễm hoặc bởi tâm trí). Chúng sống lâu ngày nung nấu bởi sự đố kỵ lẫn nhau. Vì sống lâu ngày nung nấu bởi sự đố kỵ lẫn nhau, tâm trí của chúng oán ghét lẫn nhau. Vì tâm trí oán ghét lẫn nhau, nên thân chúng mệt mỏi, tâm chúng mệt mỏi. Các hạng chư Thiên ấy thác sanh từ bỏ thân thể này của chúng".

48. Này các Tỷ-kheo, sự tình này xảy ra. Một trong các vị hữu tình kia, khi thác sanh từ bỏ thân thể ấy, lại sanh đến cõi này (cõi Người). Khi đến tại chỗ này, vị ấy xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Sau khi xuất gia từ bỏ gia đình, sống không gia đình, vị ấy nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, vị ấy: "Nhớ đến đời sống quá khứ ấy, nhưng không nhớ xa hơn đời sống ấy".

49. Vị ấy nói rằng:

"Những vị chư Thiên không bị nhiễm hoặc bởi tâm trí, chúng sống lâu ngày không nung nấu bởi sự đố kỵ lẫn nhau. Vì sống lâu ngày không nung nấu bởi sự đố kỵ lẫn nhau, tâm trí của chúng không oán ghét nhau. Vì tâm trí chúng không oán ghét nhau, nên thân chúng không mệt mỏi, tâm chúng không mệt mỏi.

Những hàng chư Thiên ấy không thác sanh từ bỏ thân thể của chúng, sống thường hằng kiên cố, thường trú, không bị chuyển biến, thường trú như vậy mãi mãi.

Còn chúng ta bị nhiễm hoặc bởi tâm trí, sống lâu ngày nung nấu bởi sự đố kỵ lẫn nhau, nên tâm trí chúng ta oán ghét lẫn nhau. Vì tâm trí chúng ta oán ghét lẫn nhau, nên thân mệt mỏi và tâm mệt mỏi. Chúng ta thác sanh, từ bỏ thân này, sống vô thường không kiên cố, yểu thọ, chịu sự biến dịch và thác sanh đến tại chỗ này".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ ba, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương rằng:

50. Trường hợp thứ tư, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì chủ trương rằng:

"Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn đối với một hạng hữu tình và vô thường đối với một hạng hữu tình khác."

Này các Tỷ-kheo, có Sa-môn, hay Bà-la-môn là nhà suy luận, là nhà thẩm sát (triết học và biện chứng). Do sự chia chẻ biện bác của suy luận và sự tùy thuộc theo thẩm sát, vị này tuyên bố như thế này:

"Cái gọi là mắt, là tai, là mũi, là lưỡi, là thân, cái bản ngã ấy vô thường, không kiên cố, không thường trú, bị chuyển biến. Cái gọi là tâm, là ý, là thức, cái bản ngã ấy là thường còn, bất biến, thường trú, không bị chuyển biến, thường hằng như vậy mãi mãi".

(Vị đó cho rằng: vật chất và thân xác thì vô thường, biến hoại. Tâm linh và ý thức thì thường hằng, thường trú)

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ tư, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương rằng:

51. Này các Tỷ-kheo, những vị Sa-môn, Bà-la-môn này chủ trương rằng: "Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn" với bốn luận chấp. Nếu có những Sa-môn hay Bà-la-môn chủ trương Thường trú luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn, chúng sẽ chấp cả bốn luận chấp trên, hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

52. Này các Tỷ-kheo, Như Lai biết rằng: "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến những cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai tuệ tri như vậy, Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa. Ngài không chấp sở tri về: "Một phần Thường trú luận, một phần Vô thường luận, chấp bản ngã và thế giới là thường còn". Nhờ không chấp sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh.

Ngài như thật biết sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ biết vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể nhận biết. Những pháp ấy, những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

4 chấp: Hữu biên và Vô biên

53. Này các Tỷ-kheo, có những Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương rằng: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là Hữu biên Vô biên" với bốn luận chấp. Và những Sa-môn, Bà-la-môn này, y chỉ gì? căn cứ gì? mà chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên" với bốn luận chấp?

54. Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn, nhờ nhiệt tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, vị ấy sống ở trong đời với tư tưởng thế giới là hữu biên.

Vị ấy nói rằng: "Thế giới này là hữu biên, có một đường vòng chung quanh". (Ý kiến cá nhân: Vị đó thấy trái đất hình tròn và có giới hạn là tầng khí quyển vòng chung quanh)

Vì sao vậy? Vì tôi, nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật, nhờ chánh ức niệm, nên tâm nhập định. Khi tâm nhập định, tôi sống với tư tưởng thế giới là hữu biên. Do đó tôi biết rằng thế giới này là: "Hữu biên, có một đường vòng chung quanh".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ nhất, y chỉ theo đó, căn cứ theo đó, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên và vô biên".

55. Trường hợp thứ hai, có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì, mà chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên và vô biên"?

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn, Bà-la-môn, nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định(có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, vị ấy sống ở trong đời với tư tưởng thế giới là vô biên. Vị ấy nói: "Thế giới này là vô biên, không có giới hạn". (Ý kiến cá nhân: Vị đó thấy vượt khỏi trái đất ra ngoài không gian vũ trụ nên thấy nó vô hạn)

Những vị Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói: "Thế giới này là hữu biên, có một đường vòng xung quanh", những vị ấy nói không đúng sự thật. Thế giới này là vô biên, không có giới hạn. Tại sao vậy?

Vì tôi nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, tôi sống với tư tưởng thế giới là vô biên. Do đó tôi biết: "Thế giới này là vô biên, không có giới hạn".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ hai, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên".

56. Trường hợp thứ ba, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì, chủ trương về "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên" ?

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn, nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, vị ấy sống ở trong đời với tư tưởng thế giới là: "Hữu biên về phía trên, phía dưới và thế giới là Vô biên về phía bề ngang". Vị ấy nói: "Thế giới này vừa là hữu biên vừa là vô biên". (Ý kiến cá nhân: Vị đó thấy 1 phần Dải Ngân Hà của chúng ta hình cái đĩa. Trên và dưới bị giới hạn mà rìa của nó như không giới hạn. Đó là bởi vị đó không thể nhìn được rìa cái đĩa Ngân Hà)

Những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói: "Thế giới này là hữu biên, có một đường vòng xung quanh" thì những vị ấy nói không đúng sự thật

Những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói: "Thế giới này là vô biên không có giới hạn" thì những vị ấy nói không đúng sự thật.

Thế giới này vừa là: "Hữu biên, vừa là vô biên". Tại sao vậy? Vì rằng, tôi nhờ nhất tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Khi tâm nhập định, tôi sống ở trong đời với tư tưởng: "Thế giới là hữu biên về phía trên, phía dưới, và thế giới là vô biên về phía bề ngang". Do vậy tôi biết: "Thế giới này vừa là hữu biên vừa là vô biên".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ ba, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên".

57. Trường hợp thứ tư, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì mà chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên?"

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn là nhà suy luận, là nhà thẩm sát (triết học và biện chứng). Do sự chia chẻ biện bác của suy luận và sự tùy thuận theo thẩm sát, vị này tuyên bố như sau:

"Thế giới này không phải là hữu biên, cũng không phải là vô biên".

(Ý kiến cá nhân: Ngày nay loài người cũng đang không rõ Vũ trụ này có giới hạn hay không? Vũ trụ giống như quả cầu đường kính khoảng 120 tỷ năm ánh sáng. Bên trong chứa khoảng 2000 tỷ Thiên hà giống Ngân Hà của chúng ta. Mỗi Thiên hà có khoảng 100 tỷ ngôi sao như Mặt trời. Mỗi ngôi sao lại có rất nhiều hành tinh như Trái đất, sao mộc, sao hỏa, sao thủy... Mỗi hành tinh lại có các vệ tinh như Mặt trăng.

Vậy Vũ trụ có giới hạn không? Nhân loại ngày nay không thể biết ngoài Vũ trụ này còn có Vũ trụ nào khác không. Hiện nay đang có giả thuyết về Vũ Trụ song song: tức có nhiều Vũ Trụ như các quả cầu cách nhau 1 khoảng. Do các nhà khoa học thấy "quả cầu" Vũ trụ của ta có 1 vùng bị lõm sâu. Họ cho rằng đó là vì có Vũ trụ nhác va chạm với Vũ trụ này)

Những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói: "Thế giới này là hữu biên có giới hạn xung quanh", những vị ấy nói không đúng sự thật.

Lại những Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói: "Thế giới này là vô biên không có giới hạn" những vị ấy cũng nói không đúng sự thật.

Lại những vị Sa-môn, Bà-la-môn nào đã nói: "Thế giới này vừa là hữu biên vừa là vô biên", những vị ấy cũng nói không đúng sự thật.

Thế giới này: "Không phải là hữu biên, cũng không phải là vô biên".

58. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào chủ trương về: "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên", chúng sẽ chấp cả bốn luận chấp trên, hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

59. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này: "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến những cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai tuệ tri như vậy. Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa, và Ngài không chấp sở tri về "Hữu biên Vô biên luận, chấp thế giới là hữu biên vô biên". Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh.

Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người trí mới có thể nhận biết. Những pháp ấy Như Lai tự chứng tri, giác ngộ và truyền thuyết; và chính những pháp ấy những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

4 chấp: Ngụy biện luận

60. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương "Ngụy biện luận". Khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn với bốn luận chấp.

Và những Samôn, Bà-la-môn ấy, y chỉ gì? căn cứ gì? mà chủ trương "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn với bốn luận chấp?

61. Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn không như thật biết "Ðây là thiện" không như thật biết "Ðây là bất thiện". Vị ấy nghĩ:

"Tôi không như thật biết: "Ðây là thiện", không như thật biết: "Ðây là bất thiện" và nếu tôi trả lời: "Ðây là thiện" hoặc tôi trả lời: "Ðây là bất thiện", thời dục, tham, sân hoặc hận, khởi lên nơi tôi. Nếu dục, tham, sân hoặc hận, khởi lên nơi tôi, như vậy tôi có thể bị sai lầm. Nếu tôi sai lầm thì tôi bị phiền muộn. Nếu tôi bị phiền muộn sẽ thành một chướng ngại cho tôi".

(Vị đó không biết rõ đâu là thiện hay bất thiện. Nếu vị đó trả lời bừa thì sẽ bị tham dục, sân hận. Vì sợ bị tham dục, sân hận nên vị đó chọn nói vòng vo.)

Như vậy, vì sợ sai lầm, vì chán ghét sai lầm, nên vị ấy không trả lời: "Ðây là thiện", cũng không trả lời: "Ðây là bất thiện". Khi hỏi đến vấn đề này hay vấn đề khác, vị ấy dùng lời ngụy biện trườn uốn như con lươn:

"Tôi không nói là như vậy. Tôi không nói là như kia. Tôi không nói là khác như thế. Tôi không nói là không phải như thế. Tôi không nói là không không phải như thế".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ nhất, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác, dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn.

62. Trường hợp thứ hai, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì mà chủ trương về "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn?

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn, không như thật biết "Ðây là thiện", không như thật biết "Ðây là bất thiện". Vị ấy nghĩ:

"Tôi không như thật biết: "Ðây là thiện", không như thật biết: "Ðây là bất thiện". Vì tôi không như thật biết: "Ðây là thiện", không như thật biết "Ðây là bất thiện". Và nếu tôi trả lời: "Ðây là thiện" hoặc tôi trả lời: "Ðây là bất thiện", thời dục, tham, sân hoặc hận, khởi lên nơi tôi.

Nếu dục, tham, sân hoặc hận khởi lên nơi tôi, như vậy tôi có thể chấp thủ. Nếu tôi chấp thủ, thì tôi bị phiền muộn. Nếu tôi bị phiền muộn, thời thành một chướng ngại cho tôi".

(Vị đó không biết rõ đâu là thiện hay bất thiện. Nếu vị đó trả lời bừa thì sẽ chấp thủ vào câu trả lời đó. Vì sợ bị chấp thủ vào câu trả lời không chính xác nên vị đó chọn nói vòng vo.)

Như vậy, vì sợ chấp thủ, vì chán ghét chấp thủ, nên vị ấy không trả lời: "Ðây là thiện", cũng không trả lời: "Ðây là bất thiện". Khi bị hỏi đến vấn đề này hay vấn đề khác, vị ấy dùng lời ngụy biện trườn uốn như con lươn:

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ hai, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương Ngụy biện luận, khi bị hỏi đến vấn đề này hay vấn đề khác, dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn.

63. Trường hợp thứ ba, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì mà chủ trương về: "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn?

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn không như thật biết "Ðây là thiện", không như thật biết "Ðây là bất thiện". Vị ấy nghĩ:

"Tôi không như thật biết: "Ðây là thiện", không như thật biết: "Ðây là bất thiện". Vì tôi không như thật biết "Ðây là thiện", không như thật biết "Ðây là bất thiện" và nếu tôi trả lời: "Ðây là thiện" hoặc trả lời: "Ðây là bất thiện".

Có những Sa-môn, Bà-la-môn, bác học, tế nhị, nghị luận biện tài, biện bác như chia chẻ sợi tóc, những vị này đi chỗ này chỗ kia, như muốn đả phá các tà kiến với trí tuệ của chúng, chúng có thể đọ tài, chất vấn và cật nạn tôi.

Nếu chúng đọ tài, chất vấn, cật nạn tôi, tôi có thể không giải đáp được cho chúng. Nếu tôi không giải đáp được cho chúng, thì tôi bị phiền muộn. Nếu tôi bị phiền muộn thời thành một chướng ngại cho tôi".

(Vị đó không biết rõ đâu là thiện hay bất thiện. Nếu vị đó trả lời bừa thì sẽ bị kẻ bác học hơn phản biện có thể bị thua thành buồn khổ. Vì sợ bị buồn khổ nên vị đó chọn nói vòng vo.)

Như vậy, vì sợ bị thử thách, vì chán ghét thử thách, nên vị ấy không trả lời: "Ðây là thiện", cũng không trả lời. "Ðây là bất thiện". Khi bị hỏi đến vấn đề này hay vấn đề khác, vị ấy dùng lời ngụy biện trườn uốn như con lươn:

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ ba, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, chủ trương "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn.

64. Trường hợp thứ tư, lại có những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì, căn cứ gì mà chủ trương về "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn?

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn, Bà-la-môn đần độn ngu si. Vị này, vì đần độn ngu si, khi bị hỏi vấn đề nay hay vấn đề khác, liền dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn:

(1)"Anh hỏi tôi có một thế giới khác hay không?" Nếu tôi nghĩ "Có một thế giới khác", tôi có thể trả lời với anh: "Có một thế giới khác". Nhưng tôi không nói là như vậy. Tôi không nói là như kia. Tôi không nói là khác như thế. Tôi không nói là không phải như thế. Tôi không nói là không không phải như thế.

Nếu anh hỏi tôi: (2) "Không có một thế giới khác phải không?" Nếu tôi nghĩ: "Không có một thế giới khác", tôi có thể trả lời với anh: "Không có một thế giới khác". Nhưng tôi không nói là như vậy. Tôi không nói là như kia. Tôi không nói là khác như thế. Tôi không nói là không phải như thế. Tôi không nói là không không phải như thế.

(Tương tự như vậy với các câu hỏi tiếp theo):

(3) "Cũng có và cũng không có một thế giới khác?"

(4) "Cũng không có và cũng không không có một thế giới khác?" (Có 4 câu hỏi về Thế giới)

(5) "Có loại hữu tình hóa sanh?"

(6) "Không có loại hữu tình hóa sanh?"

(7) "Cũng có và cũng không có loại hữu tình hóa sanh?"

(8) "Cũng không có và cũng không không có loại hữu tình hóa sanh?" (4 câu hỏi về Luân hồi Tái sinh)

(9) "Có kết quả dị thục của các nghiệp thiện và ác?"

(10) "Không có kết quả dị thục của những nghiệp thiện và ác?"

(11)"Cũng có và cũng không có kết quả dị thục của những nghiệp thiện và ác?"

(12)"Cũng không có và cũng không không có kết quả dị thục của những nghiệp thiện và ác?" (4 Câu hỏi về Nghiệp thiện và ác)

(13) "Như Lai có tồn tại sau khi chết?"

(14) "Như Lai không có tồn tại sau khi chết?"

(15) "Như Lai có và không có tồn tại sau khi chết?"

(16) "Như Lai không có và cũng không không có tồn tại sau khi chết?" (4 câu hỏi về Niết bàn tịch diệt)

(Túm lại: Chúng ta hay thắc mắc về 4 loại chủ đề:

(1) Thế giới (Vũ trụ) này về không gian là có giới hạn hay không có giới hạn. Thế giới (Vũ trụ) này về thời gian là vô tận hay hữu hạn. Có Thế giới khác cùng tồn tại không (Có 1 Luân hồi nào khác cùng tồn tại với Luân hồi của chúng ta hay không?)

(2) Chết rồi có tái sinh hay không?

(3) Có quả báo của Nghiệp thiện và ác không?

(4) Đức Phật sau khi chết thì còn tồn tại không?

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ tư, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương Ngụy biện luận, khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn.

65. Này các Tỷ-kheo, những Samôn hay Bà-la-môn nào chủ trương về: "Ngụy biện luận", khi bị hỏi vấn đề này hay vấn đề khác dùng những lời ngụy biện trườn uốn như con lươn, chúng sẽ chấp cả bốn luận chấp trên hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

66. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này : "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai tuệ tri như vậy. Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa. Và Ngài không chấp sở tri ấy. Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh. Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể phân biệt. Những pháp ấy Như Lai đã tự chứng tri, giác ngộ và truyền thuyết. Và chính những pháp ấy những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

2 chấp: Vô nhân luận

67. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương về: "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh" với hai luận chấp. Và những Sa-môn, Bà-la-môn ấy, y chỉ gì? căn cứ gì? chủ trương về "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh"?

68. Này các Tỷ-kheo, có những chư Thiên gọi là "Vô tưởng hữu tình". Khi một tưởng niệm khởi lên, thời chư Thiên ấy thác sanh, từ bỏ thân chư Thiên của mình.

Này các Tỷ-kheo, sự tình này xẩy ra. Một trong loài hữu tình ấy, khi thác sanh từ bỏ thân chư Thiên ấy của mình, lại sanh đến cõi này (cõi Người). Khi đến tại chỗ này, vị ấy xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình. Sau khi xuất gia, từ bỏ gia đình, sống không gia đình, vị ấy nhờ nhiệt tâm, nhờ tinh tấn, nhờ cần mẫn, nhờ không phóng dật (tu Giới), nhờ chánh ức niệm (tu Thiền), nên tâm nhập định (có Định Tuệ). Vị ấy nhớ đến khi tưởng niệm phát sanh, chớ không nhớ xa hơn nữa. (Chú ý: sức định của vị đó chỉ thấy được khi khởi niệm chứ không nhớ xa hơn)

Vị ấy nói : "Bản ngã và thế giới do vô nhân sanh. Tại sao vậy? Vì rằng tôi trước kia không có, nay tôi có. Từ nơi trạng thái không có, tôi trở thành loài hữu tình".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ nhất, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương: "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh".

69. Trường hợp thứ hai, những Sa-môn, Bà-la-môn, y chỉ gì? căn cứ gì? chủ trương "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh"?

Này các Tỷ-kheo, ở đây có Sa-môn hay Bà-la-môn là nhà biện luận, là nhà thẩm sát (Nhà triết học biện chứng). Do sự chia chẻ biện bác của suy luận và sự tùy thuận theo thẩm sát, vị ấy tuyên bố: "Bản ngã và thế giới vô nhân sanh".

Này các Tỷ-kheo, đó là trường hợp thứ hai, y chỉ như vậy, căn cứ như vậy, một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương: "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh".

(Có 2 trường hợp mà thuyết "Thế giới không từ nhân duyên hay kiếp trước tạo thành" được nói ra: Thứ nhất là vị có thiền định thấy kiếp trước là không tồn tại (chư thiên Vô tưởng hữu tình), nay được tồn tại. Thứ hai là một vị bằng tư duy lý luận biện chứng đã chứng minh và nói ra)

70. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào chủ trương "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh", chúng sẽ chấp cả hai luận chấp trên hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa

71. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này :

"Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy". Như Lai tuệ tri như vậy.

Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa, và Ngài không chấp sở tri "Vô nhân luận, chấp bản ngã và thế giới do vô nhân sanh" ấy. Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh. Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri như vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể phân biệt. Những pháp ấy Như Lai đã tự chứng tri, giác ngộ và tuyên thuyết. Và chính những pháp ấy những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

72. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn hoặc Bà-la-môn luận bàn về: "Quá khứ tối sơ, chấp kiến về quá khứ tối sơ, y cứ về quá khứ tối sơ, đề xướng nhiều ý kiến sai khác". Chúng sẽ chấp cả mười tám luận chấp trên hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

73. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này : "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể phân biệt. Những pháp ấy Như Lai đã tự chứng tri, giác ngộ và truyền thuyết. Và chính những pháp ấy, những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

44 luận chấp về Tương lai. Bao gồm:16 loại chấp: Hữu tưởng luận

74. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn luận bàn về: "Tương lai, chấp kiến về tương lai, y cứ về tương lai, đề xướng nhiều ý kiến sai khác với bốn mươi bốn luận chấp". Và những vị Sa-môn, Bà-lamôn này, y chỉ gì? căn cứ gì? luận bàn về: "Tương lai, chấp kiến về tương lai, y cứ về tương lai đề xướng nhiều ý kiến sai khác với bốn mươi bốn luận chấp"?

75. Này các Tỷ-kheo, có những Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương: "Hữu tưởng sau khi chết, chấp bản ngã có tưởng sau khi chết với mười sáu luận chấp". Và những Sa-môn, Bà-la-môn này, y chỉ gì? căn cứ gì? chủ trương "Hữu tưởng luận sau khi chết, với mười sáu luận chấp?"

Những vị này chủ trương:

1. "Bản ngã có sắc, không có bệnh, sau khi chết có tưởng".

2. "Bản ngã có sắc và cũng không có sắc, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

3. "Bản ngã không có sắc và cũng không không có sắc, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

4. "Bản ngã là hữu biên, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

5. "Bản ngã là vô biên, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

6. "Bản ngã là hữu biên và vô biên, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

7. "Bản ngã cũng không hữu biên và cũng không vô biên, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

8. "Bản ngã là nhất tưởng, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

9. "Bản ngã là dị tưởng, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

10. "Bản ngã là thiểu tưởng, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

11. "Bản ngã là vô lượng tưởng, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

12. "Bản ngã là vô tưởng, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

13. "Bản ngã là thuần lạc, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

14. "Bản ngã là thuần khổ, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

15. "Bản ngã là khổ lạc, không có bệnh, sau khi chết có tưởng"

16. "Bản ngã là không khổ không lạc, không có bệnh, sau khi chết có tưởng".

76. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn này chủ trương: "Hữu tưởng luận sau khi chết", chúng sẽ chấp cả mười sáu luận chấp trên, hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

77. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này : "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, sẽ đưa đến cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai tuệ tri như vậy, Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa, và Ngài không chấp sở tri "Hữu tưởng luận sau khi chết" ấy. Nhờ không chấp trước sơ tri ấy, nội tâm được tịch tịnh. Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể phân biệt. Những pháp ấy Như Lai đã tự chứng tri, giác ngộ và truyền thuyết. Và chính những pháp ấy, những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

8 loại chấp: Vô tưởng luận

78. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương "Vô tưởng luận sau khi chết, chấp bản ngã không có tưởng sau khi chết với tám luận chấp". Và những Sa-môn, Bà-la-môn này, y chỉ gì? căn cứ gì? Mà chủ trương "Vô tưởng luận sau khi chết, chấp bản ngã không có tưởng sau khi chết với tám luận chấp"?

79. Những vị này chủ trương:

1. "Bản ngã có sắc, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

2. "Bản ngã không có sắc, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

3. "Bản ngã có sắc và cũng không có sắc, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

4. "Bản ngã không có sắc và cũng không không có sắc, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

5. "Bản ngã là hữu biên, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

6. "Bản ngã là vô biên, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

7. "Bản ngã là hữu biên và vô biên, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng"

8. "Bản ngã là phi hữu biên và phi vô biên, không có bệnh, sau khi chết không có tưởng."

80. Này các Tỷ-kheo, những Sa-môn hay Bà-la-môn nào chủ trương: "Vô tưởng luận sau khi chết, chấp bản ngã không có tưởng sau khi chết", chúng sẽ chấp cả tám luận chấp trên, hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

81. Này các Tỷ-kheo. Như Lai tuệ tri như thế này:

"Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, chấp thủ như vậy, sẽ đưa đến những cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai tuệ tri như vậy. Ngài lại tuệ tri hơn thế nữa, và Ngài không chấp sở tri ấy. Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh. Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

Những pháp ấy, này các Tỷ-kheo, là những pháp sâu kín, khó thấy, khó chứng, tịch tịnh, mỹ diệu, vượt ngoài tầm của luận lý suông, tế nhị, chỉ những người có trí mới có thể nhận biết. Những pháp ấy Như Lai tự chứng tri, giác ngộ và truyền thuyết; và chính những pháp ấy những ai như thật chân chánh tán thán Như Lai mới nói đến.

8 loại chấp: Phi Hữu tưởng Phi Vô tưởng

82. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn chủ trương: "Phi Hữu tưởng Phi Vô tưởng luận sau khi chết, chấp bản ngã phi hữu tưởng phi vô tưởng với tám luận chấp". Và những Sa-môn, Bà-la-môn này, y chỉ gì? căn cứ gì? chủ trương "Phi Hữu tưởng Phi Vô tưởng luận sau khi chết, chấp bản ngã phi hữu tưởng phi vô tưởng" với tám luận chấp?

83. Những vị này chấp:

1. "Bản ngã có sắc, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

2. "Bản ngã là vô sắc, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

3. "Bản ngã có sắc và cũng không có sắc, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

4. "Bản ngã là phi hữu sắc và cũng phi vô sắc, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

5. "Bản ngã là hữu biên, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

6. "Bản ngã là vô biên, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

7. "Bản ngã là hữu biên và vô biên, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

8. "Bản ngã là phi hữu biên và phi vô biên, không có bệnh, sau khi chết phi hữu tưởng phi vô tưởng".

84. Này các Tỷ-kheo, nếu có Sa-môn hay Bà-la-môn nào, chủ trương: "Phi hữu tưởng phi vô tưởng", chúng sẽ chấp cả tám luận chấp trên, hay một trong những luận chấp trên, ngoài ra không có luận chấp nào khác nữa.

85. Này các Tỷ-kheo, Như Lai tuệ tri như thế này: "Những sở kiến ấy, chấp trước như vậy, sẽ đưa đến những cõi thú như vậy, sẽ tác thành những định mạng như vậy".

Như Lai tuệ tri như vậy. Ngài tuệ tri hơn thế nữa, và Ngài không chấp sở tri ấy. Nhờ không chấp trước sở tri ấy, nội tâm được tịch tịnh. Ngài như thật tuệ tri sự tập khởi, sự diệt trừ của các thọ, vị ngọt, những nguy hiểm và sự xuất ly của chúng. Nhờ tuệ tri vậy, này các Tỷ-kheo, Như Lai được giải thoát hoàn toàn, không có chấp thủ.

7 loại chấp: Ðoạn diệt luận

86. Này các Tỷ-kheo, có một số Sa-môn, Bà-la-môn, chủ trương: "Ðoạn diệt luận, chấp trước sự đoạn diệt, sự tiêu thất, sự hủy hoại của loài hữu tình" với bảy luận chấp. Và những Sa-môn, Bà-la-môn này, y chỉ gì? căn cứ gì? Mà chấp trước: "Sự đoạn diệt, sự tiêu thất, sự hủy hoại của loài hữu tình" với bảy luận chấp?

87. Này các Tỷ-kheo, có Sa-môn hoặc Bà-la-môn chủ trương lý thuyết và ý kiến:

(1) "Vì bản ngã này có sắc, do bốn đại hợp thành, do cha mẹ sanh ra, khi thân hoại bị hủy nát tiêu diệt, sau khi chết không còn nữa, nên bản ngã này như thế hoàn toàn đoạn diệt".

Như vậy một số người chủ trương sự đoạn diệt, sự tiêu thất và sự hủy hoại của loài hữu tình.

88. Một vị khác lại nói:

(2) "Này ông, thật có bản ngã như ông nói. Tôi không nói bản ngã ấy không có, nhưng bản ngã ấy như thế không bị hoàn toàn đoạn diệt.

Lại còn một bản ngã khác có thiên tánh, có sắc, thuộc dục giới, ăn các đồ ăn đoàn thực. Bản ngã ấy ông không biết, ông không thấy. Bản ngã ấy tôi biết, tôi thấy. Bản ngã ấy khi thân hoại, bị hủy nát tiêu diệt, sau khi chết không còn nữa, nên bản ngã ấy như thế hoàn toàn đoạn diệt".