* Quan niệm về công dụng cõi đời:

Đạo Cao Đài cho rằng đời là bể khổ, điều này chịu ảnh hưởng của PG. Tuy nhiên ĐCĐ cho rằng thế gian là chốn học đường :”thế gian là chốn học đường của muôn loài vạn vật. Nhờ học đường ấy mà muôn loài vạn vật mới mở mang tiến hóa sáng suốt tinh thần tiến bộ trên nấc thang cao thượng” ; trong khi PG cho rằng đời là bể khổ nên quay lung tránh đời thì ĐCĐ quan niệm cuộc đời là khổ do đó cần dấn thân giúp đời, học tập sống tốt đời đẹp đạo=>tiến bộ, nhân sinh quan mới mẻ

* Xuất phát từ quan niệm công dụng của cõi đời ĐCĐ nêu lên quan điểm về bản thân – đạo làm người

- Thể xác : khuyên có lối sống khoa học, đúng đắn (không ép xác, sống giản dị, ăn uống diêud độ, không sa vào tệ nạn…). Đặc biệt phải coi trọng thân thể, không được hủy mình => biết quý trọng bản thân

- Tinh thần : phải luôn học hỏi (không phân biệt tuổi tác), học để phụng sự xã hội, tu tập để cải tạo xã hội, học làđể giúp nước, lợi dân, phải hoàn thiện nhân cách, luôn tự lực, không ỷ lại

Tu luyện: cần dẹp bỏ sân si nộ của phàm tánh, vượt lên mong muốn tầm thường, không vướng bận để đạt đến khả năng siêu phàm => ĐCĐ quan niệm 1 con người toàn diện là 1 con người đày đủ tài đức. Đức tượng trưng cho Đạo, Tài tượng trưng cho Đời

* Quan niệm về gia đình, quốc gia dân tộc, nhân loại, thảo mộc cầm thú

- Gia đình: đối với ông bà cha mẹ phải báo hiếu, nếu ông bà cha mẹ sai thì phải lựa lời khuyên can (tiến bộ), vợ chồng phải thủy chung, giáo dục con cái tử tế=>coi trọng giáo dục gia đình (vai trò của người mẹ)

- cộng đồng nhân loại: thừa hưởng văn minh do đó phải biết đóng góp vào sự phát triển của nhân loại => đã vượt qua cái “tôi” đưa các “ta” lên trên

- thảo mộc cầm thú: cần thương yêu dạy dỗ, quý trọng sinh mạng => có lòng thiện ngay cả với chim muông, cây cỏ

* Quan niệm về XH lý tưởng:

-là 1 XH “thánh đức”: sống trả quả cũ, không tạo nghiệp mới khi XH còn nhiều bất công -> phải dấn thân vào đời, tạo điều tốt đẹp=> 1 cách để tu tập

- sống nhân bản, an lạc, tiến bộ

=> Tóm lại, nhân sinh quan của ĐCĐ mang rất nhiều điểm tiến bộ: xây dựng nên 1 con người nhập thế, dấn thân giúp ích cho đời, không ngừng hoàn thiện bản thân, nhân cách – tâm hồn cho bản thân, luôn sống lạc quan, yêu đời, thân thiện hòa đồng với xung quanh, sống vì dân tộc, nhân loại

Tuy nhiên, nó vẫn tồn tại nhiều mặt hạn chế:

- Nêu ra sự học hỏi nhưng chỉ tạo ra nghiệp báo => không phát triển XH, phát triển đất nước, nâng cao tri thức, nó chỉ dừng lại ở hiểu biết=> cuộc sống an nhàn, không thích phấn đấu

- Đối xử với nhau bằng tình nghĩa, XH đại đồng đạo dức => điều này là không đủ cơ sở, trên thực tế “Đức” là không đủ để xây dựng XH bình đẳng, an lạc

- Quan niệm con người là cùng bản thể nên yêu thương nhau như cùng 1 mẹ,nhưng lại không thấy được phẩm chất, năng lực, bản tính của mỗi người là khác nhau => xây dựng 1 XH không tưởng.