Câu 4: Phân tích mối quan hệ biện chứng giữa vật chất và ý thức? Ý nghĩa phương pháp luận.

* Mối quan hệ biện chứng giữa VC và YT: VC và YT tồn tại trong mối quan hệ biện chứng với nhau, tác động lẫn nhau thông qua hoạt động thực tiễn; trong mối quan hệ đó VC giữ vai trò quyết định đối với ý thức.

- Vai trò của VC đối với YT: trong mối quan hệ với ý thức, VC là cái có trước, ý thức là cái có sau; vật chất là nguồn gốc của ý thức; VC quyết định ý thức; YT là sự phản ánh đối với vật chất.

Ý thức là sản phẩm của 1 dạng vật chất có tổ chức cao, là bộ óc nguời nên chỉ khi có con người mới có ý thức.Trong mối quan hệ giữa con người với thế giới vật chất thì con người là kết quả quá trình phát triển lâu dài của TG vật chất, là sản phẩm của TG vật chất. Đó là bằng chứng khoa học chứng minh quan điểm: vật chất có trước, ý thức có sau.

Các yếu tố tạo thành nguồn gốc tự nhiên, nguồn gốc XH của ý thức đều, hoặc là chính bản thân thế giới vật chất, hoặc là những dạng tồn tại của vật chất nên vật chất là nguồn gốc của ý thức.

Ý thức là sự phản ánh thế giới vật chất, là hình ảnh chủ quan về thế giới vật chất nên nội dung của ý thức được quyết định bởi vật chất.Sự vận động và phát triển của ý thức,hình thức biểu hiện của ý thức bị các quy luật sinh học, các quy luật XH và sự tác động của môi trường sống quyết định.Những yếu tố này thuộc lĩnh vực vật chất nên vật chất ko chỉ quyết định nội dung mà còn quyết định cả nhình thức biểu hiện cũng như mọi sự biến đổi của ý thức.

- Vai trò của YT đối với VC: trong mối quan hệ với VC, ý thức có thể tác động trở lại vật chất thông qua hoạt động thức tiễn của con người.

Mọi hoạt động của con người đều do ý thức chỉ đạo, nên vai trò của ý thức ko phải trực tiếp tạo ra hay thay đổi thế giới vật chất mà nó trang bị cho con người tri thức về thực tại khách quan, trên cơ sở ấy con người xác định mục tiêu, đề ra phương hướng, xây dựng kế hoạch, lựa chọn phương pháp, biện pháp, công cụ, phương tiện,... để thực hiện mục tiêu của mình. Ở đây ý thức đã thể hiện sự tác động của mình đối với vật chất thông qua hoạt động thực tiễn của con người.

Sự tác động trở lại của ý thức đối với vật chấy diễn ra theo 2 hướng: tích cực và tiêu cực.

* Ý nghĩa phương pháp luận:

- Thông qua mối quan hệ giữa VC và YT, chúng ta có thể điều chỉnh được các hành động và các quyết định cho nó phù hợp đối với tự nhiên, XH và tư duy.

- Điều chỉnh về các hành động và có ý thức về các hành động đó.

- Tôn trọng tính khách quan và xuất phát từ khách quan có ý thức về hiện thực khách q