Liczebniki zbiorowe typu oboje, obydwoje to moja osobista zmora i jeszcze do niedawna, gdy pojawiały się w moich tekstach, stawiałam je na chybił trafił, nie mając pojęcia, co właściwie robię. Jak w przypadku wielu innych rzeczy, w szkole ten temat nie był w ogóle omówiony, myślałam więc, że nie ma znaczenia. Moją ignorancję przypłaciłam godzinami przeglądania tekstów w poszukiwaniu zwrotów "oboje mężczyzn" czy "oboje kobiet", a i tak jestem pewna, że wiele przegapiłam. Aby uchronić Was przed moim błędem i niepotrzebnym, żmudnym wysiłkiem, postaram się w tym tekście przybliżyć pokrótce co, jak i kiedy, jeśli chodzi o stosowanie liczebników zbiorowych typu obaj, obie, oboje.

Zacznijmy może od tego, czym jest wyraz obaj. Według słownika PWN obaj, obydwaj, oba to «liczebnik odpowiadający liczbie 2, wskazujący, że to, o czym mowa, dotyczy każdej z dwóch wymienionych wcześniej osób, rzeczy lub spraw». 

(Warto również pamiętać, że obaj/obydwaj silniej niż dwaj podkreśla, iż zdanie odnosi się i do jednej, i do drugiej osoby. Słowo obaj/obydwaj, w przeciwieństwie do dwaj, musi dotyczyć konkretnych osób, z tego powodu fraza „jacyś obaj faceci” jest niepoprawna gramatycznie, podczas gdy fraza „jacyś dwaj faceci” jest poprawna). 

O ile z zastosowaniem tego typu liczebnika w tekście nie ma zwykle problemu, o tyle jego odmiana często budzi wątpliwości.

Oboje mężczyzn czy obaj mężczyźni? Obie kobiety czy oboje kobiet? To pytania, które często stanowią gwóźdź do trumny. W języku mówionym raczej nie zastanawiamy się szczególnie nad odmianą, a jeśli nawet popełniamy błędy dla nie wyczulonego ucha, nie będzie stanowiło to wielkiej różnicy. Sytuacja przedstawia się zgoła inaczej w języku pisanym, gdzie o wiele łatwiej wychwycić i poprawić błędy, a zbyt duże ich nagromadzenie może odstraszyć potencjalnych czytelników czy zaważyć na wygranej w konkursie. 

Jaka jest więc poprawna odmiana?

𒊹︎︎︎ obaj/obydwaj mężczyźni

𒊹︎︎︎ obie/obydwie kobiety

𒊹︎︎︎ oboje/obydwoje (mężczyzna i kobieta) 

𒊹︎︎︎ oboje/obydwoje rodzeństwa (ale: obaj bracia, obie siostry)

Przykładowo w zdaniu: 

A i B obaj/obie/oboje zjedli obiad. 

forma liczebnika zależy od płci A i B.

Jeśli uznamy, że A to Antoni, a B to Bartek zdanie będzie brzmiało:

Antoni i Bartek obaj zjedli obiad. 

Jeśli A to Ania, a B to Basia:

Ania i Basia obie zjadły obiad. 

Jeśli zaś A to Antoni, a B to Basia:

Antoni i Basia oboje zjedli obiad.

Liczebniki zbiorowe i ich odmiana bywają dezorientujące, często mylą się nawet profesjonalistom. Nawet jeśli bardzo się na nich skupiamy, błędy mogą się pojawić i nic w tym złego. Błędy są rzeczą ludzką i jedynie praktyka jest w stanie ograniczyć ich występowanie.

Mam nadzieję, że mój mini-poradniczek rozwiał wątpliwości co do odmiany obaj/obydwaj. 

WandersmokLight